İPEKYOLU KALKINMA AJANSI
DEZAVANTAJLI GRUPLAR, GÖÇ VE SOSYAL UYUM KOMİSYONU 1. TOPLANTI TUTANAĞI
Toplantı Tarihi 21.05.2014 Toplantının Gerçekleştiği İl Gaziantep
Toplantı Yeri İpekyolu Kalkınma Ajansı Hizmet Binası
Ajans Katılımcıları Cihan ARDİLİ (Komisyondan Sorumlu Uzman), Ayhan KÖKSEL (Yardımcı Uzman), Sezen GENÇ, Mehmet UÇKUN (PPKB)
Katılımcılar Emine KARDEŞ (Kahta Kadın ve Çocuk Hakları Derneği) Ercan BİRBİLEN (Gaziantep Büyükşehir Belediyesi) Siraç EKİN (Gaziantep Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü)
İhsan ERCAN (Gaziantep Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayii Destekleme Vakfı)
İhsan CANPOLAT (Gaziantep İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü) Cahide Elif ORHAN (Gaziantep İl Sağlık Müdürlüğü)
Kenan KARSLI (Gaziantep Yardım Vakfı) Celal AÇIK (Bakırcılar Odası)
Çiğdem DEMİR (Gaziantep Okul Aile Birliği Derneği)
Abdulhamit YILDIRIM (Gaziantep Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü) Feridun YILDIRIM (Gaziantep Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü)
TOPLANTI TUTANAK NOTLARI
“İpekyolu Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Dezavantajlı Gruplar, Göç ve Sosyal Uyum Komisyonu”nun ilk toplantısı, 21.05.2014 tarihinde Ajans Eğitim Salonu’nda başkanlık divan üyelerinin seçilmesi ve açık oturum gündemi ile toplanmıştır. Kamu kurumu ve sivil toplum kuruluşlarından 11 kişinin katılım sağladığı toplantıda, açılış konuşmasını yapan Sezen GENÇ, toplantı ve komisyon hakkında genel olarak bilgiler vermiştir. Akabinde ajans uzmanlarından Cihan ARDİLİ, ajans ve birim çalışmaları, bölge planlama ve TRC1 2014-2023 Bölge Planı, tematik çalışma komisyonları ve komisyonlardan beklentilerin neler olduğundan bahsederek, TRC1 Bölgesi’nde dezavantajlı gruplar, göç ve sosyal uyum konularının mevcut durumuna ve potansiyeline ilişkin istatistikleri aktarmıştır. Sunum kapsamında dezavantajlı gruplar, göç ve sosyal uyum konu başlıkları Türkiye ve TRC1 Bölgesi kıyaslaması yapılarak istatistiki verilerle ve belirli indikatörlerle ifade edilmeye çalışılmıştır.
Komisyon Divanlık Seçimi kapsamında Komisyon Başkanı olarak Sayın M. İhsan ERCAN, Başkan Yardımcısı olarak Sayın Emine KARDEŞ seçilmiş olup aday çıkmaması sebebiyle Katip Üye seçiminin bir sonraki toplantıda yapılmasına karar verilmiştir.
Seçim sonrasında, toplantının açık oturum bölümü komisyon başkanı olarak seçilen İhsan Bey tarafından yönetilerek ilgili katılımcılardan görüşler alınmıştır. Bu bölümde, Dezavantajlı Gruplar, Göç ve Sosyal Uyum konusunda kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra tüm bölge halkının rolü ve bakış açısı sorgulanmaya çalışılmıştır.
Konuşmalarına, kurumların konu kapsamında gerçekleştirdikleri çalışmalardan bahsederek başlayan katılımcıların genel olarak ifade ettikleri görüş ve öneriler aşağıdaki gibidir:
Emine KARDEŞ (Kahta Kadın ve Çocuk Hakları Derneği):
Dernek olarak 8 yıldır dezavantajlı gruplara yönelik çalışmaların yapıldığı fakat, diğer kurumlarla birlikte çalışma konusunda sıkıntıların yaşandığı ifade edilmiştir. Genel olarak çocuk gelin olgusu üzerinde çalışmalar yürütüldüğü, madde bağımlılığı ile
2
mücadele etme konusunda emniyetle beraber çalışmaların yapıldığı ve bağımlılığın 4.
sınıfa kadar indiği belirtilmiştir. STK olarak maddi gelir bulma konusunda da sıkıntıların yaşandığı belirtilmiştir.
İhsan ERCAN (Gaziantep Esnaf ve Sanatkârları Odaları Birliği Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayii Destekleme Vakfı):
2013-2014 yıllarında dezavantajlı gruplara yönelik Avrupa Birliği projeleri dahil olmak üzere meslek edindirme projeleri geliştirildiği ve İŞKUR ile birlikte ortak çalışmalar yürütüldüğü ifade edilmiştir. Dezavantajlı gruplara yönelik yapılan çalışmaların tek başına yapılamayacağı, kurumlar arası işbirliğinin elzem olduğu, komisyonun bu amaçla toplandığı ve il emniyet müdürlüklerinin de bu komisyonda olması gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca, komisyon çalışmaları kapsamında yoksulluk ve göçün yarattığı sorunların çözümüne yönelik neler yapılması gerektiği konusunda beyin fırtınası yapılmasının gerekli olduğu ifade edilmiştir. Meslek kursları verilerek insanların istihdam edilmeleri hususunda ciddi sıkıntıların yaşandığı ve kurslara meslek edinme amaçlı değil de harçlık almak için gelindiği, kurs bitiminde insanların çalışmak istemediği belirtilmiştir. Ayrıca, mükerrer verilen sosyal yardımların genel itibarıyla insanları tembelleştirdiği ve iyi amaçlarla yapılan bazı çalışmaların sonucunda insanların istihdam edilme talebinin azalması gibi başka sorunların ortaya çıkabileceğine vurgu yapılmıştır.
Cahide Elif ORHAN (Gaziantep İl Sağlık Müdürlüğü):
Günümüzde ilaçlara ulaşımın kolay olması ve bilinçsiz ilaç tüketicilerinin varlığı sebebiyle 2013 yılında Gaziantep’in antibiyotik kullanımında ülke genelinde ilk sırada olduğu belirtilerek, söz konusu sorunun çözümüne yömelik olarak, akılcı ilaç kullanımı konusunda çalışmaların yapıldığı ifade edilmiştir. Fazla antibiyotik kullanımını önlemenin ilk yolunun sık ve bilinçli el yıkamak olduğu vurgulanarak sorunun çözümü için özellikle bilinçlendirme çalışmalarının yapılması gerektiği belirtilmiştir. Bununla birlikte, 2013 yılında 539 bebeğin öldüğü (genellikle ilk 28 gün) ifade edilerek son yıllarda bebek ölümlerinde hızlı bir artışın olduğu katılımcılar ile paylaşılmıştır. Söz konusu ölümlerin başlıca nedenlerinin eğitim eksikliği, akciğer yetmezliği, yetersiz beslenme ve erken doğum olduğu belirtilerek söz konusu ölümleri önlemek amacıyla, yeni doğan bebeklerin yoğun bakımda tutulması gerektiği dile getirilmiştir. Ayrıca, engelli bebek doğumu ile ilgili herhangi bir istatistiki verinin bulunmadığı ifade edilmiştir. Son olarak, ülke genelinde artan soba gazı zehirlenmesinden ötürü başlatılan bir projenin çıktıları toplantıda paylaşılmıştır. Buna göre söz konusu proje kapsamında, 4000 kadını kapsayan detektör dağıtımı sonrası soba zehirlenmesi konusunda toplumda bir bilincin oluştuğu ve sonuç olarak, geçtiğimiz yıllarda soba zehirlenmesinden ölen kişi sayısının 20'den 2’ye düştüğü ifade edilmiştir.
Kenan KARSLI (Gaziantep Yardım Vakfı)
Türkiye’de ilk defa, Gaziantep’te okul aile birliklerinin bir araya gelmesiyle "Gaziantep Okul Aile Birlikleri Derneği" isimli bir dernek kurulduğu ve bu dernek ile Gaziantep’teki tüm okul aile birliklerinin tek çatı altında toplandığı belirtilmiştir. Bununla birlikte, 1993 yılında Gaziantep Yardım Vakfı'nın kurulduğu ve il genelinde başta dul ve yetim aileleri olmak üzere muhtaç durumda olan ailelere, gıda ve burs yardımı yapıldığı ve mesleki beceri geliştirme kurslarının düzenlendiği belirtilmiştir. Ayrıca, Suriye'de yaşanan kriz sonrası bölgeye son zamanlarda gelen Suriyeli sığınmacılar arasında da muhtaç durumda olan ailelere söz konusu yardımların yapıldığı ifade edilmiştir. Yardım faaliyetleri sırasında zaman zaman aynı ailelere mükerrer yardımların yapıldığı ve tespit edildiği
3
taktirde dernek tarafından yapılan yardımların kesildiği dile getirilmiştir. Bu vesileyle, bölgede dağıtılan tüm sosyal yardımların bir veri tabanı dahilinde tüm STK'lar ile paylaşılması koşuluyla hazırlanması gerektiği vurgulanmıştır.
Çiğdem DEMİR (Gaziantep Okul Aile Birlikleri Derneği)
Derneğin yeni kurulan bir dernek olduğu belirtilerek dernek çalışmaları kapsamında başta yetim ve öksüz öğrenciler olmak üzere yardıma muhtaç kişilere nasıl yardımcı olunacağı, velilerin ne gibi katkılarda bulunabileceği ve yardım kapsamında ne tür faaliyetlerin uygulanması gerektiği ortaya konarak birlik ve beraberlik içinde gerçekleştirilen projeler ile toplumsal dayanışmanın artmasına dernek eliyle katkı sağlandığı ifade edilmiştir. Söz konusu çalışmalar gerçekleşirken okulların ziyaret edildiği, öğrenci, öğretmen ve aileler ile görüşüldüğü ve öğrencilerin temel ihtiyaçlarının tespit edildiği ifade edilmiştir. Yapılan çalışmalar kapsamında Şahinbey’de 2242 yetim- öksüz öğrencinin olduğu, dernek olarak bu öğrencilerle ilgili çalışmaların yapıldığı, çocukların özgüveni için karakter eğitiminin verildiği, aile içi şiddet, çocuk gelişimi ve ergenlik dönemi gibi temel konularda rehber öğretmenler ile birlikte okul dışından davet edilen kişilerce seminerler verildiği, AÇEV, TEGV, ŞÖNİM ve HEM ile beraber çalışmaların yapıldığı ifade edilmiştir. Bununla birlikte, öğretmen, öğrenci ve velilerle beraber güvenlik çalışmasının yapıldığı, hangi bölgelerde güvenlik açısından ne gibi sorunlarla karşılaşılıyorsa, o bölgenin harita üzerinde işaretlendiği ve oluşturulan haritaların ilgili birimlere gönderildiği belirtilmiştir.
Yetim ve öksüz çocuklarla ilgili okullarda anket çalışmasının yapıldığı, kendilerine sorulmadan çocuklara doğrudan kıyafet, defter ve kitap yardımı yapıldığı fakat, gerçekleştirilen anket neticesinde kırtasiye malzemeleri ve kıyafet ihtiyaçları dışında et ve kek yemek isteyen, gazoz içmek isteyen ya da bisiklet ve bilgisayar sahibi olmak isteyen çocukların olduğu tespit edilmiştir. Şahinbey ve Şehitkamil kaymakamları ile yapılan çalışmalar sonucunda 72 çocuğa ulaşıldığı, kaymakamların da aracılığı ile bisiklet alındığı ve et yemek isteyen çocuklara yönelik belediyeler ile yemek organizasyonu düzenlendiği ifade edilmiştir. Buna göre, çocukların ihtiyaç ve talepleri sorulmadan onlara doğrudan bir yardım yapılmasının yanlış olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, velilere yönelik çalışma imkanlarının geliştirilmesi ve bireylerin kendi ayakları üzerinde durmaları gerektiği ifade edilerek çalışmalar kapsamında tespit edilen ailelere ilişkin istihdam politikalarının çeşitli faaliyetler çerçevesinde uygulanmasının önemli olduğu belirtilmiştir. Son olarak, öğrencilerin durumları hususunda bilgi verilmesi amacıyla okula çağrılan velilerin, "okul para ister" diye düşünerek okula gelmediği, yardıma ihtiyacı olup nereden yardım alması gerektiğini bilmeyen insanların olduğu ve bu sebeple bu konuda bilinçlendirmenin önemli olduğu vurgulanmıştır.
İhsan CANPOLAT (Gaziantep İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü)
2005-2009 yılları arasında EKOSEP projesinin içerisinde aktif olarak görev alındığı ve bu proje kapsamında komisyonda konuşulan konularla ilgili önemli çalışmaların yapıldığı ifade edilerek geçen 8-9 yıla rağmen bölgede hiçbir sorunun çözüme kavuşmadığı vurgulanmıştır. Bunun sebebinin ise, yardımlarla yaşamaya alışmış insanların sayısının artması ve temel yardımların asıl ihtiyaç sahiplerine ulaşamaması olduğu belirtilmiştir.
Yapılan çalışmalarda sadece birkaç istatistiğe bakılarak bu çalışmaların yapılmasının yanlış olabileceği ve komisyon konusu kapsamında var olan bileşenlerin çok fazla olduğu belirtilmiştir. Örneğin, İspanya’ya yapılan bir çalışma ziyareti kapsamında, orada yapılan sosyal yardımlarda yardım yapılacak herkesin belirli kriterler ışığında belirlendiği ve yardımların tek çatı altında toplandığı belirtilerek bölgemizde de benzer bir uygulamanın gerçekleştirilmesinin önemli olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca, bölgede mevcut olan Sosyal Yardımlar Bilgi Sistemi (SOY-BİS) veri tabanına, STK’ların da
4
eklemlenmesi gerektiği konusunda öneride bulunulmuştur. Bununla birlikte, kadınlarla ilgili faaliyet gösteren rehabilitasyon merkezlerinde kadınların mı, erkeklerin mi yoksa ailelerin mi rehabilite edilmesi gerektiği konusunun ele alınmasının mühim olduğu ve ele alınan sorunlar kapsamında kadınların statüsünün artırılmasıyla birlikte annelik olgusunun aşağılanmadan değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Komisyon başlıklarından olan göç konusu kapsamında, insanın mobilitesinin yüksek olduğu belirtilerek göç olgusuna olumsuz bir yaklaşımla bakılmaması gerektiği ifade edilmiştir. Bu sebepler, çevre illerin sermayesini çeken Gaziantep’in, çevre bölgelerin insanını da çekmesinin normal olduğu vurgulanmıştır. Göçün en fazla kentleşmeyi etkilediği, göçle ilgili yapılacak çalışmalar kapsamında hangi ilden gelenlerin hangi mahallelerde oturdukları, yardımların hangi mahallere yapıldığı ve kamu yatırımlarının nerelere yapıldığı gibi bilgilerin var olduğu bir tematik harita üzerinden göç olgusunu tartışmanın daha faydalı olabileceği vurgulanmıştır. Buna istinaden, Coğrafi Bilgi Sistemleri'nin (CBS) bölgede aktif bir şekilde kullanılması gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, 2006 yılında CBS kurulması yönünde çalışmanın yapıldığı, fakat CBS yerine
"Yönetim Bilgi Sistemi ve Karar Destek" isimli bir birimin kurulduğu, daha sonra buranın çeşitli sebeplerle aktif olarak çalışamadığı ifade edilmiştir. Bununla birlikte, CBS çalışmaları yapılırken sistemde kayıtlı olan verilerle gerçektekilerin birbiriyle uyumlu olmadığı, politika üretirken bu sorunun önem teşkil ettiği ve bu sebeple CBS çalışmalarının mevcut durumu yansıtacak şekilde gerçekleştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Ercan BİRBİLEN (Gaziantep Büyükşehir Belediyesi)
Gaziantep Büyükşehir Belediyesi kapsamında varlığını sürdüren madde bağımlılığı merkezinin çalışmalarına devam ettiği ve illegal madde kullanımının azaltılması yönünde faaliyetler yürütüldüğü ifade edilmiştir. Söz konusu sorunun en çok yaşandığı Hacıbaba Mahallesi örnek verilerek, rehabilitasyon merkezinin kurulduğu ilk dönemlerde mahalle sakinlerince merkeze zarar verildiği fakat günümüzde, bu merkezde gerçekleştirilen başarılı çalışmalar neticesinde bilincin arttığı ve mahalle sakinleri tarafından merkezin kabul gördüğü belirtilmiştir. Söz konusu çalışmalara ek olarak kadın danışma merkezlerinin kurulduğu, okul öncesi eğitim merkezinin ve 4 adet anne merkezinin halihazırda faaliyette olduğu ve ilgili merkezlerin tüm ilçelere yaygınlaştırılmasıyla birlikte merkez sayısının çoğaltılacağı ifade edilmiştir. Söz konusu merkezlerde eğitimler verildiği ve özellikle anne merkezlerinde bilinçlendirme faaliyetleri yapıldığı belirtilmiştir. Son olarak, Suriyeli misafirlerin sosyal uyumunun artırılması amacıyla Suriyeli öğrencilere yönelik eğitim verildiği belirtilmiştir.
5
KARARLAR Toplantı sonucunda bir sonraki toplantı için,
Bir sonraki toplantının ‘kadın’ teması üzerine kurulması,
Ajans tarafından ‘kadın çalışmaları’ konusunda mevcut durumun ortaya konması ve konu ile ilgili gerçekleştirilen çalışmalarda kullanılan gösterge setlerinin derlendiği bir sunumun yapılması,
Bir sonraki toplantıya Emniyet Müdürlüğü (TDP), ŞÖNİM, Kadınlarla ilgili STK’ların, Çatom’un davet edilmesine ve bu kurumlardan gelen temsilciler tarafından kurumsal faaliyetlere ilişkin sunum yapılmasına,
Bir sonraki toplantının 18 Haziran 2014 tarihinde, 14:00 ve 16:30 saatleri arasında Ajansın Gaziantep Hizmet Binası’nda yapılmasına karar verilmiştir.
KOMİSYON BAŞKANI
İhsan ERCAN Gaziantep Esnaf ve Sanatkârları Odaları Birliği
MEKSA Vakfı Müdürü
KOMİSYON BAŞKAN YRD.
Emine KARDEŞ Kahta Kadın ve Çocuk Hakları
Derneği Başkanı
KOMİSYON KÂTİP ÜYESİ
