VE HATALARI SERBEST CAYRO. çevresinde dönmek üzere serbest bulunan bir. (Free Gyro) denilir.

(1)

GYRO PUSULA

(2)

(3)

(4)

VE HATALARI

SERBEST CAYRO

çevresinde dönmek üzere serbest bulunan bir

(Free Gyro) denilir.

(5)

Serbest Cayronun Özellikleri

2.Devinme (Precession)

"Uzayda

(6)

eksenine herhangi bir kuvvet

(7)

GÖRÜNSEL HAREKET

Bu sebeple, yeryüzünde, serbest cayronun

görünen hareketine "Görünsel Hareket" veya

"Zahiri Hareket" (Apparent Motion) denilir. Bu

.

(8)

(9)

1-Yatay Görünsel Hareket

düzlemine paralel olsun ve eksenin ucu kutbu

göstersin. Eksenin kuzey kutbunu gösteren ucuna N ucu diyelim. UD ufuk düzlemidir. Yer kendi ekseni

görülmektedir

(10)

(11)

ekseninin tam meridyen üzerinde ve

gözlemcinin ufuk düzlemine paralel olarak

görecektir.

(12)

(13)

(14)

2-

meridyen üzerinde bulunsun. Yer Küresinin

(15)

Nitekim Yer Küresi döndükçe, gözlemci ufuk

(16)

hareket eder görülmektedir. Ufuk düzlemine Görünsel Hareket" denilir.

(17)

ÖZET:

(18)

(19)

görülmektedir. Cayro (azimuth) ekseni veya eksen YY' dir. Rotorun

sahifeden içeri dikey olarak bir F kuvveti

döner.

(20)

(South) olarak kabul edelim.

ekseninin S ucuna dik bir

kuvvet uygularsak, eksenin X'

eder

(21)

(22)

KUZEY ARAMA

için bu

(23)

(24)

Serbest cayronun pusulaya çevrilmesi için ilk kontrol onu kuzey arar (north seeking)

-

(25)

(26)

(27)

(28)

döndürülebilmektedir.

(29)

Dip Kontrolü (Bottom Heavy Control)"

denilir.

(30)

ufka paralel iken a-

(31)

(32)

(33)

(34)

elips meydana gelir. N ucunun bir elips devam eder. Bu harekete "Kuzey arama -

North Seeking" denilir. N ucu kuzeyi arar fakat bulamaz ve kuzeyin çevresinde elipsler çizer. N

(osilasyonlar

(35)

KUZEY BULMA

SÖNDÜRME:

arayan cayronun kuzey bulan cayro haline

(36)

(37)

(38)

(39)

birbirinden sonra gelmektedir. Böylece birbirini

aranma "Söndürme Faktörü - Damping Factor"

denilir.

(40)

° den fazla

-120 dakika geçer.

(41)

cayro

gösterilmektedir. IMO performans standardına göre bir Cayro Pusula en fazla 6 saatte kararlılık kazanmalıdır Meridyenden

Süresi 1° 0.5 saat

4° 2 saat 16° 3 saat

(42)

DENGE NOKTASI

Kuzey Enlemlerde Güney Enlemlerde

(43)

1-Yatay Görünsel Hareket:Kuzey enlemlerde 2- Görünsel Hareket:N ucu meridyenin

3-Kontrol Devinmesi:N ucu UD nin üstüne

4-Söndürme Devinmesi:N ucu UD nin üstüne

(44)

DURUM

Kontrol devinmesi:

(45)

KONTROL VE SÖNDÜRME

A.Kontrol Devinmesi cayro

(46)

Söndürme Devinmesi:

yönde idi ve söndürme, cayronun kuzey ucunu dip kontrollu cayroda söndürme devinmesi, yatay

(47)

B. Söndürme Devinmesi

olarak söndürülür. Bu maksatla, cayro küresi içinde, taraftaki bölmeler güney taraftaki bölmelere küçük

gecikir, bu gecikme de Semt olarak meydana gelecek devinmeyi geciktirir.

(48)

(49)

Kuzey enlemlerde cayronun kuzey ucu tam meridyen üzerinde ve fakat ufukdan biraz Güney enlemlerde cayronun kuzey ucu tam

(50)

CAYRO PUSULA HATALARI

1- 2- 3- 4-

(51)

1-ENLEM HATASI (SÖNDÜRME HATASI)

(52)

gibi ) bu hata yoktur.Gyro pusulalarda pusula hatalarından enlem hatasında, enlemdeki değişme 3 ° olunca düzeltme uygulanır.

(53)

(54)

(55)

2-HIZ HATASI

(56)

(57)

(58)

bütün rotalar, biri kuzey- - kuzey-

(59)

bulunabilir:

Tan H = V x Cos C/

900 x Cos Lat +- V x Sin C

Lat :Enlem derecesidir.

(60)

pusulalar için, hangi tipte olursa olsun

- -

(61)

3-

Sapma" denilir. Bu sapma. Balistik

veya "Balistik Hata" denilir.

(62)

4-

Rubi Dairevi Hata da denir.

-

- nispi 045 -225 veya 135 -

(63)

SPERRY MARK 14 PUSULA

(64)

Mark 14 cayro pusula sekiz ana bölümden

eleman (Phantom element), kontrol bölümü (ControI element), örümcek (Spider

Düzeni (Follow up System), Gönderici (Transmitter) dir.

(65)

(66)

(67)

(68)

1-Sehpa

-

ekseni ise sancak-

(69)

(70)

2-

bölümü meydana getirir.

(2)Rotor ve Cayro Kutusu

- -

çevresinde serbestçe hareket eder.

(71)

(3)

(72)

3-Gölge Eleman

Gölge eleman, bu çember ile beraber, üst ve

(sliprings), E biçimi transformatör, Semt

(73)

4-Kontrol Bölümü

kuzey-

(74)

5-Örümcek

içindedir, iç yalpa çemberine oynak yataklarla tutar. Bu bölüm gösterge çemberini (lubber

(75)

6-Güç BöIümü

yi güç bölümü üretir. Güç bölümü, genellikle, olarak özel jeneratör ve/veya alternatörlerle

(76)

7-

düzeni meydana getiren parçalar, (semt motoru,

(77)

8-Gönderici

Gönderici, örümcek bölümündeki gösterge çemberi (lubber ring) üzerindedir. Gönderici, sinyalleri gönderir.

(78)

ANSCHUTZ STANDARD 12 CAYRO PUSULA

(79)

içinde gömülü olarak yüzer ve normal olarak dibine oturur.

(80)

alttan itmesi sonucu

-

Elemana benzetilebilir. Bu küre de Gölge

(81)

(82)

BAKIM-TUTUM

(83)

(84)

(85)

yükselmesi gerekir. Bu yükselme olursa pompa

(86)

Ölçülmesi

-

(87)

bir yere konulduktan sonra ölçü

(88)

HIZ HATASI

rota kuzey- 90°

(89)

(90)

Örnek

Diyelimki 225 °

° buluruz.

225°

-) olur. 225-1.3 =223.7 buluruz.

°

(91)

(92)

(93)

(94)

(95)

(96)

(97)

(98)

(99)

(100)

(101)

(102)

(103)

(104)

(105)

(106)

(107)

(108)

(109)