I-MADDE METNİ:
Makbuz mecburiyeti:
Madde 236 – (Değişik : 30/12/1980 - 2365/39 md.)
Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.
İlgili tebliğler: 141,243,246,323,324,356,382 GVK.GT.221,223,224
II- AÇIKLAMA VE YORUM:
A-Serbest Meslek Erbabı:
Serbest meslek faaliyetini kendi nam ve hesabına, mutat meslek halinde ifa eden; avukat, doktor, diş hekimi, veteriner hekim, mimar, mühendis, müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir, danışman, ressam, yazar, bestekar, kimyager, noter, öğretmen, artist, menajer, senarist, yönetmen, ebe, sünnetçi, arzuhalci, rehber ve sağlık memuru vb. kişiler serbest meslek erbabıdır.
Aşağıda yer alan işleri yapanlar da serbest meslek erbabı sayılmaktadırlar.
1-Gümrük komisyoncuları, bilumum borsa ajan ve acenteleri, noterler, noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar.
2- Bizzat serbest meslek erbabı tarifine girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat kurmak veya bunlara sermaye temin etmek suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek kazancından hisse alanlar.
3- Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarî ve meslekî işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları.
4- Vergi Usul Kanununun 155 inci maddesinde belirtilen şartlardan en az ikisini taşıyan ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki faaliyette bulunanlar.
5- Serbest meslek faaliyetinde bulunan kolektif ve adi şirketlerde ortaklar, adi komandit şirketlerde komandite ortaklar.
B- Serbest Meslek Kazancının Tespiti :
Bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ile diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan (ödenen) giderler indirildikten sonra kalan fark serbest meslek kazancıdır.
Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları da serbest meslek kazancına ilave edilir.
Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde, alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki müspet fark kazanca ilave edilir.
Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara harcanan para ve ayınlar serbest meslek kazancı sayılmaz.
Serbest meslek erbabı “Serbest Meslek Kazanç Defteri” tutmak zorundadır. Kolektif, adi komandit ve adi şirketler de mesleki kazançlarını Serbest Meslek Kazanç Defteri üzerinden tespit ederler. Bu şirketlerin bilanço esasına göre tuttukları defterler serbest meslek kazanç defteri yerine geçer.
Serbest meslek kazanç defterine işlemlerin günü gününe kaydedilmesi zorunludur. Serbest meslek faaliyetinde bulunan serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha “Serbest Meslek Makbuzu” düzenlemek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır.
Ayrıca, mesleki faaliyetlerine ilişkin olarak, vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için gider pusulası tanzim etmeleri icap etmektedir.
379 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğiyle, serbest meslek faaliyeti icra eden hekimlerin (diş hekimleri ile veteriner hekimler dâhil), iş yerlerinde, mezkûr Tebliğde belirtilen özellikleri haiz kredi kartı okuyucularından (POS - Point of Sale) bulundurmaları ve kredi kartı ile yapılan ödemelerde bu cihazları kullanmaları zorunluluğu getirilmiş ve bu cihazlarla düzenlenecek POS fişleri, bunlar tarafından yürütülen serbest meslek faaliyetlerinde Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmiş “serbest meslek makbuzu” olarak kabul edilmiştir. Serbest meslek erbabı için, nakden tahsil edilmemiş olmasına rağmen, aşağıda belirtilen bazı haller de tahsil olarak kabul edilmektedir.
-Serbest meslek erbabının haberdar olması şartıyla; kendi adına, kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para yatırılması tahsil hükmündedir.
-Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki veya müşterisine olan borcu ile takası da tahsil hükmündedir.
C-Serbest Meslek Makbuzu Düzenleme Zorunluluğu:
Madedede belirtildiği gibi, Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.
Serbest Meslek Erbabı ise, Serbest meslek faaliyetini kendi nam ve hesabına, mutat meslek halinde ifa eden;
avukat, doktor, diş hekimi, veteriner hekim, mimar, mühendis, müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir, danışman, ressam, yazar, bestekar, kimyager, noter, öğretmen, artist, menajer, senarist, yönetmen, ebe, sünnetçi, arzuhalci, rehber ve sağlık memuru vb. kişiler serbest meslek erbabıdır.
Serbest meslek erbabından (POS) cihazı ile tahsilat yapanlar için, (POS) belgesi serbest meslek makbuzu yerine geçmekte olup, müşterinin ayrıca istemesi durumunda serbest meslek makbuzunun düzenlenmesi gerekir.
Örneğin hekimlerin (POS) cihazı kullanmak suretiyle kredi kartı ile tahsilat yapmaları durumunda, ayrıca makbuz düzenlemeleri gerekmemektedir. (gib.gov.tr rehberi)
Vergi Usul Kanunu'nun 236 ncı maddesi hükmüne göre, serbest meslek erbabı hizmeti tamamlamasına müteakiben yaptığı tahsilat için serbest meslek makbuzu düzenlemek zorundadır. Bunlar da mesleki faaliyetlerine ilişkin ve tutarı 7.000.- Türk Lirasını aşan her türlü tahsilatlarını banka, özel finans kurumu veya PTT aracılığıyla yapıldığını tevsik etmek zorundadır.(459 no.lu VUK.genel tebliği ile 1.1.2016 dan itibaren )
D-Serbest Meslek Makbuzu Düzenlemek Zorunda Olmayanlar:
Serbest meslek makbuzu verme mecburiyeti, maddede belirtildiği gibi, gerçek usulde övergilendirilen serbest meslek erbabı içindir.
Dolayısayle, vergiden muaf olan serbest meslek erbabı ile arizi olarak serbest meslek faaliyetinde bulunan serbest meslek erbabının makbuz düzenleme mecburiyeti yoktur.
1-Vergiden Muaf Serbest Meslek Erbabı:
Vergiden muaf serbest meslek erbabı, makbuz düzenlemek zorunda değildir. Çünkü vergiye tabi gelirleri bulunmadığından defter tutmak ve belge düzenlemek zorunda değildir.
193 sayılı GVK.’nun 69.ncu maddesi 4369 sayılı Kanunula 1999 yılından itibaren yürürlükten kaldırılmadan önce, bu maddede sayılan, serbest meslek erbabı olan; Ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları, arzuhalciler ve gerçek kazançlarının tespitinde zorluk bulunmasından dolayı Maliye Bakanlığınca tayin edilecek olan ve mesleklerinin ifası yüksek tahsili icap ettirmiyen benzeri serbest meslek erbabları “götürü usulde”
vergilendirilmekte idiler.
Ancak bu maddenin 4369 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmasından sonra, serbest meslek kazançlarında götürü usulde vergilendirilme kaldırılmış olup, serbest meslek kazançlarında vergileme; muafiyet ve gerçek usulde şeklinde vergileme şekline dönüşmüştür. Arizi olarak serbest meslek faaliyeti icra edenlerden, GVK.’nun 18.nci maddesinde sayılanlar ise vergiden istisna edilmiş, onlar için de 94.ncü maddeye göre tevkifat getirilmiştir.
Onedenle de, yukarıda sayılan ebeler, sünnetçile v.b. gibi meslek grubuna dahil olanlar vergiden muaf olmuşlardır.
Gelir Vergisi Kanununun 66 ncı maddesine 4369 sayılı Kanunun 36 ncı maddesiyle eklenen bent ile belirli şartları taşımaları halinde; ebe, sünnetçi, sağlık memuru, arzuhalci, rehber gibi mesleki faaliyette bulunanlar bu faaliyetlerine ilişkin kazançları nedeniyle gelir vergisinden muaf tutulmuşlardır. Söz konusu şartlar bir taraftan Vergi Usul Kanununun 155 inci maddesinde sayılan serbest meslek erbabında işe başlamanın belirtilerine , diğer taraftan faaliyet sonucu elde edilen kazancın elde edildiği yere bağlanmıştır. Buna göre yukarıda sayılan serbest meslek erbabı; Vergi Usul Kanununun 155 inci maddesindeki şartlardan birden fazlasını taşımamaları veya bu şartları taşımakla beraber köylerde veya son nüfus sayımına gör(221 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğ 2.nci bölüm.)
2-Arizi Olarak Serbest Meslek Faaliyetinde Bulunanlar:
Serbest meslek faaliyetini arızi olarak yapanların defter tutma ve belge düzenleme zorunlulukları bulunmamaktadır. Ancak, bu kimselerin yaptıkları hizmetler karşılığında kendilerine yapılan ödemelerin Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden aynı Kanunun 234 üncü maddesi hükmü çerçevesinde "Gider Pusulası" ile tevsik edilmesi uygun bulunmuştur. Diğer yandan, Vergi Usul Kanununun 242 nci maddesi uyarınca, arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyeti ile ilgili giderleri ispat edecek belgelerin muhafaza edilmesi gerekmektedir.( 221 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğ 4.Bölüm.)
E-Serbest Meslek Kazançlarında Makbuz Tahsilattan Sonra Düzenlenir.
Serbest meslek kazançlarının tespitinde, tahsilat esası kabul edilmiştir. Yani tahsil edilmiş gelirler için belge düzenlenmekte, tahsil edilmemiş veya tahsil edilmiş sayılmayan gelirler için bege (serbest meslek makbuzu) düzenlenmemektedir. Oysa ticari kazanç sahiplerinin belge düzenlemeleri için gelirin tahakkuk etmesi yeterli sayılmaktadır. Dolayısıyla serbest meslek makbuzunun düzenlenmiş olması halinde, gelir elde edilmiş, tahsil edilmiş, ticari kazançta belge düzenlendiği zaman ise, gelirin tahsil edilmiş olması, gerekmemekte tahakkuk etmesi yeterli olmaktadır.
Seberbest meslek kazançlarında, tahsilat esasının geçerli olduğu, 193 sayılı G.V.K.’nun 67.nci maddesindeki;
“Serbest meslek erbabı için,
1. Ittıla hasıl etmeleri kaydiyle, namlarına kamu müessesesine, icra dairesine, bankaya, notere veya postaya para yatırılması;
2. Serbest meslek kazancı olarak doğan alacağın başka bir şahsa temliki (Temlikin ivazlı olup olmadığına bakılmaz. İvazlı temliklerde ivazın tahsil şartı aranmaz.) veya müşterisine olan borcu ile takası;
Tahsil hükmündedir.” hükmü ile teyid edilmektedir.
F-Serbest Meslek Erbabının Demirbaşlarını Satması Halinde Belge Düzeni:
Bilindiği gibi, G.V.K.’nun 67.nci maddesinde belirtildiği gibi, Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde Vergi Usul Kanunu'nun 328'inci maddesine göre hesaplanan müspet farkın kazanca eklenmesi gerekir.
Serbest meslek erbabının işinde kullandığı demirbaşlarını satması halinde düzenlenecek belge fatura mı serbest meslek makbuzu mu olacağı konusunda tereddütler bulunmaktadır. Fatura düzenlenmesinin ileri sürülmesi halinde, tüm işlemleri için serbest meslek makbuzu düzenleyen meslek mensubunun, tüm faaliyeti sırasında sadece bir kez karşılışacağı işlemle ilgili olarak, ayrıca fatura bastırılması veya noter tasdik ettirilmesi ek bir külfet yüklemektedir.
Serbest meslek erbabının işinde kullandığı demirbaşlarını satması halinde ise serbest meslek makbuzu düzenlenmesi vergi mevzuatına daha uygundur.
Nitekim, Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı 21/06/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1949 sayılı özelgesinde, aynı görüş belirtilmiş ve ;1
Aynı Kanunun 210 uncu maddesinde, serbest meslek erbabının serbest meslek kazanç defteri tutacağı,
‘‘Makbuz Mecburiyeti'' başlıklı 236 ncı maddesinde ise serbest meslek erbabının, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hüküm altına alınmıştır.
Bu itibarla, envanterinize kayıtlı demirbaşların devri ve kapanış işlemlerinin serbest meslek makbuzu ile yapılması mümkün bulunmaktadır. “ denmiştir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 65.nci maddesinde, kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancı olduğu ifade edilmiştir.
GVK.’nun 67.nci maddesinin 4.ncü fıkrasında,Serbest meslek erbabı, mesleki kazançlarını Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tuttukları "Serbest meslek kazanç defteri"ne istinaden tespit edileceği ve 65'inci maddenin son fıkrasında yazılı şirketler de mesleki kazançlarını "Serbest meslek kazanç defteri" üzerinden tespit ederler. Bu şirketlerin bilanço esasına göre tuttukları defterler serbest meslek kazancı defteri yerine geçeceği ifade edilmiştir.
Maddede, defterlerin bilanço esasına göre tutulsa bile, bu defterlerin serbest meslek kazanç defteri yerine geçeceği belirtilmiştir. Buna göre şirket statüsü altında yapılan serbest meslek faaliyetlerinde de kazancın elde edilmesi tahsilat esasına bağlanması gerekmektedir.
G-Müşterinin Makbuzu İstemek Ve Almak Zorunluğu :
Vergi Usul Kanunu’nun 236'ncı maddesine göre, serbest meslek erbabının makbuz düzenleme mecburiyeti yanında müşteri de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır.
Serbest meslek erbabından hizmet alan kişilerin bu hizmeti vergiye tabi bir faaliyet nedeniyle ya da şahsi ihtiyaçları dolayısıyla almış olmasının bir önemi yoktur.
III-SERBEST MESLEK MAKBUZU DÜZENLENMESİ İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ KONULAR:
A-Serbest Meslek Erbabının İade Ettiği Malzeme ve Paranın Belgelendirilmesi:
Serbest meslek erbabının kendi faaliyetinde kullandığı ve fatura ile giriş kaydettiği çeşitli sarf malzemelerden bazılarını iade edebilir. Bu iade işlemi sırasında hangi belgenin düzenlenmesi gerekir.
Geri gönderme sırasında sevk irsaliyesi düzenlemesi gerekir mi?
Serbest meslek erbabının alış faturası ile gider kaydettiği, bu malzemelerin kdv.sini de indirm konusu yapmıştır. Bu malzemelerin iade edilmesi durumunda, malzemelerin işletmeden çıkışının yapılması gerekir. Çıkış yapılırken belge düzenlenmesi yasal bir zorunluluk olup, serbest meslek erbabının düzenleyeceği belge de serbest meslekmakbuzudur. Bu makbuzda kdv.nin de gösterilmesi gerekir.
Çünkü daha önce indirim konuş yaptığı kdv.nin de bu işlemle düzeltilmesi sağlanmış olacaktır.
Malzemelerin iadesi sırasında, sevk irsaliyesinin serbest meslek erbabı tarafından düzenlenmesi gerekli değildir. Çünkü, VUK’nun 230/5.inci maddesine göre sevk irsaliyesini düzenleme mecburiyite malın alıcısı veya satışçısına aittir.
Serbest meslek erbabı malın alıcısı veya satıcısı durumunda olmadığı için, malın iadesi ile ilgili serbest meslek makbuzunun taşıtta bulunması yeterlidir.
1 Gib.gov.tr
Vergi mükellefi olmayan bir yazarın kendi bastırdığı kitapların dağıtımı için veya konsinye satışı için yayınevlerine göndermesi, durumunda da sevk irsaliyesi düzenlenmeden gönderilecektir. Bu mallar, emteayı ücret karşılığı taşıyan nakliye firmasınca düzenlenen taşıma irsaliyesi ile belgelendirilecektir.
Bir serbest meslek erbabının hizmetin ifası gerçekleşmeden aldığı avans niteliğindeki meblağ için makbuz düzenledikten sonra, işini terk etmesi halinde, bu meblağın sahibine iade edilmesi gerekir.
İade sırasında hangi belge düzenlenecektir. Tahsilat sırasında düzenlediği makbuzla gelir kaydedilen bu meblağın gider yazılarak dengelenmesi için bir belge düzenlemesi gerekir ki o belge de gider pusulasıdır.
Çünkü, V.U.K.’nun 234.ncü maddesine göre, serbest meslek erbabı da gider pusulası düzenleyebilir. Serbest meslek erbabının serbest meslek makbuzu ile tahsil ettiği kdv.nin beyan edilerek vergi dairesine yatırılması halinde, gider pusulası ile kdv.,yi iade edecek midir.
116 seri no.lu kdv genel tebliği ne göre yeni uygulamada, fazla ve yersiz hesaplanan kdv’nin alıcılar tarafından indirilmemesi, satıcı tarafından alıcılara iade edilmesi, daha sonra ise satıcı tarafından iade olarak talep edilmesi öngörülmüştür. Alıcı bu vergiyi indirim konusu yapmış ise, fazla veya yersiz kdv tutarını indirim hesaplarından çıkartarak düzeltecektir.
Ölüm halinde ise tahsil edilip de henüz hak edilmemiş olan gelirler için, mirasçıların bu parayı iade etmesi iade sırasında da yukarıda belirttiğimiz gibi gider pusulası düzenlenmesi gerekir.
B-Hizmet Bedelinin Bona İle Tahsil Edilmesi Halinde Serbest Meslek Makbuzu Düzenleme:
Ticari faaliyette gelirin elde edilmesi tahakkuk esasına bağlandığı halde, serbest meslek faaliyetinde tahsil esasına, ücrette ise hukuki ve ekonomik tasarrufa bağlanmıştır. (GVK, Mad:38, 39 ve 67) Özetle bir serbest meslek erbabı verdiği hizmetin karşılığı parayı tahsil etmemiş ise gelirin elde edilmediği kabul edilerek kendisinden gelir vergisi talep edilemez. Avans olarak alınan paralar veya bono ve çekle yapılan tahsilatlar da vadesine bırakılmaksızın gelirin elde edildiğini gösterir. Ve bu belgelerin karşılğında serbest meslek makbuzunun düzenlenmesi gerekir. Bono ve çekle hizmet bedelinin tahsili ençok, YMM. lerde veya film sanayi ile dizi çekim sektöründe olmaktadır.Konu ile ilgili Danıştay Dördüncü Dairesi, 25.12.1972 tarih, E.1970/4322, K.
1972/8042 sayılı kararında, serbest meslek erbabına bono ile yapılan ödemeleri nakdi ödeme niteliğinde görmüş , bononun ilgiliye verildiği tarihte serbest meslek erbabı yönünden elde etmenin meydana geldiğini, ödemeyi yapa bakımından da stopaj mükellefiyetinin doğduğunu kabul etmiştir.
C- Baro Tarafından Görevlendirilen Avukata Ödene Vekalet Ücreti İçin Serbest Makbuzunun Düzenlenmesi Gerekir:
Çünkü, 213 Sayılı Vergi Usul Kanununun 236 ncı maddesinde; "Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir." hükmü yer almaktadır. Buna göre; avukatlık asgari ücret tarifesine göre belirlenerek hazineden ödenecek vekalet ücreti, sanık vekili olarak avukata verilen bir serbest meslek hizmeti dolayısıyla elde edilen serbest meslek kazancı olup, hükmedilen vekalet ücretinin tamamı üzerinden serbest meslek makbuzu düzenlemesi gerekmektedir. (Gelir İdaresi Başkanlığı Manisa Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 06/12/2012 tarih ve 53445970-105-[236-2012-27-15]-128 sayılı özelgesi.gib.gov.tr)
D-Serbest Meslek Erbabı Tahsil Etmediği Gelir İçin Makbuz Düzenleyip KDV Hesaplaması Gerekir Mi?
Bu konu henüz tam çözüme kavuşmamış olup, konu lie ilgili Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca verilen bir kararda şu değerlendirme yapılmıştır:“Katma değer vergisi açısından vergiyi doğuran olay malın teslimi veya hizmetin yapılması anında meydana gelmekte olup, ticari, sınai, zirai veya serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler yönünden farklı bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Serbest meslek kazancının tespitinde, gelir vergisi açısından tahsilat esasının getirilmiş olmasının da belirtilen hukuki durumun değişmeyeceği açıktır.Bu bakımdan dava hakkında serbest muhasebecilik faaliyetinde verilen hizmetin yapıldığı tarihin araştırılması ve vergiyi doğuran olayın hizmetin yapıldığı tarihte meydana geldiği hususunun gözetilmesi suretiyle yapılacak yargılamayla ulaşılacak sonuca göre karar verilmesi gerektiğinden aksi yoldaki temyize konu ısrar kararında isabet görülmemiştir.” (DVDD Kurulunun 14.4.2006 gün ve E:2006/19; K:2006/92 sayılı Kararı (Mali Pusula,Kasım 2006 Sayfa:150-152)
Konu hakkında Gelir İdaresi Başkanlığı Denizli Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 20.07.2011 tarih ve 53445970-105-[236-2012-27-15]-128 sayılı özelgesinde şu şekilde değerlendirme yapılmıştır.3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesinde, Türkiye'de gerçekleştirilen ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu belirtilerek, 10 uncu maddesinin (a) bendinde, mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile (b) bendinde ise malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura ve benzeri belgelerin düzenlenmesi anında vergiyi doğuran olayın meydana geleceği hüküm altına alınmıştır.Yukarda yer verilen hükümler uyarınca, -Katma değer vergisi bakımından vergiyi doğuran olay malın teslimi veya hizmetin ifasına bağlı olduğundan, serbest meslek faaliyetine ilişkin kazancın tahsil edilmediği durumlarda düzenlenecek serbest meslek makbuzunda, sadece KDV tutarına yer verilerek "....TL mal teslimine / hizmet yapılmasına ilişkin olup bedeli tahsil edilmemiştir." şeklinde notun yazılması,-Serbest meslek kazancında tahsil esası geçerli olduğundan (kazancın kısım kısım tahsil edildiği durumlar dahil) serbest meslek makbuzunun tahsil edilen tutar kadar düzenlenmesi ve makbuz üzerinde "KDV için ... gün ve ... sayılı serbest meslek makbuzu düzenlenmiştir." şeklinde notun yazılması, gerekmektedir. Diğer taraftan, işlemlere taraf olanların düzelenen serbest meslek makbuzuna dayanarakKDV'ni indirim konusu yapması mümkündür.
E-Serbest Meslek Erbabının Kiraladığı İşyeri Karşılığında Serbest Meslek Makbuzu Düzenlemez:
Serbest meslek erbabının, kiralamış olduğu işyerinin bir bölümünü kurumlar vergisi mükellefine kiraya vermesi sonucu bu faaliyetten elde ettiği gelirin; Gelir Vergisi Kanunu'nda serbest meslekfaaliyetinde kullanılan mal ve hakların kiralanmasından doğan kazancın serbest meslek kazancı sayılacağına dair bir hüküm bulunmaması nedeniyle serbest meslek kazancı değil, gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilmesi gerektiğinden, tahsil edilen kira bedelleri için serbest meslek makbuzu düzenlemesi söz konusu olmayacaktır. (Gelir İdaresi Başkanlığı Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 02/08/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.18.02-32236-8004-589 sayılı özelgesi.gib.gov.tr)
F-Serbest Meslek Faaliyetinde Envantere Kayıtlı Demirbaşların Devri İle Kapanışİşlemlerinin Serbest Meslek Makbuzu İle Yapılması Gerekir:
V.U.K.’nun Kanunun 210 uncu maddesinde, serbest meslek erbabının serbest meslek kazanç defteri tutacağı, ‘‘Makbuz Mecburiyeti'' başlıklı 236 ncı maddesinde ise serbest meslek erbabının, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşterinin de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetinde olduğu hüküm altına alınmıştır.
Bu itibarla, envantere kayıtlı demirbaşların devri ve kapanış işlemlerinin serbest meslek makbuzu ile yapılması mümkündür.( Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 21/06/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-019.01-1949 sayılı özelgesi.gib.gov.tr)
