• Sonuç bulunamadı

AVRUPA FUTBOLU ve SPONSORLUK

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "AVRUPA FUTBOLU ve SPONSORLUK"

Copied!
14
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

AVRUPA FUTBOLU VE SPONSORLUK

HACI DEDE HAKAN KARAGÖZ

Araştırma Raporu

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü

KONYA Mayıs, 2016 www.kto.org.tr

(2)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü

İÇİNDEKİLER

1. FUTBOL ... 1

2. FUTBOLUN YÖNETİMİ ... 1

3. DÜNYA KUPASINDA AVRUPA ... 2

4. İNGİLİZ LİGİ (PREMİER LEAGUE) ... 3

5. ALMAN LİGİ (BUNDESLİGA) ... 5

6. İSPANYA LİGİ (LA LİGA) ... 6

7. İTALYA LİGİ (SERİA A) ... 8

8. FRANSA LİGİ (LİGUE 1) ... 9

9. TÜRKİYE (SÜPER LİG) ... 11

10. SONUÇ ... 12

11. KAYNAKÇA ... 12

(3)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 1 1. FUTBOL

Futbol, 11 oyuncudan oluşan iki takım arasında topla oynanan ve takım sporudur. Dünyanın en popüler spor dalı olan futbol, 200’ün üzerinde ülkede 250 milyonu aşkın oyuncu ile oynanmaktadır.

Futbol, Türkçeye, İngilizce’deki “foot” (ayak) ve “ball” (top) kelimelerinin birleşiminden oluşan “football” kelimesinden geçmiştir. İngilizce’de ayrıca “association football” (birlik futbolu) terimi ve ABD gibi İngilizce konuşan bazı ülkelerde ise “Soccer” terimi kullanılmaktadır.

FIFA’ya göre futbolun MÖ 300-200 yıllarında Çin’de oynanan cujuya’ya dayandığını belirtmektedir. Bundan birkaç yüzyıl sonra Japonya’da ilk kez 644 yılında rastlanan kemari adlı oyun ortaya çıktı. Avrupa’da futbola benzeyen ilk oyun, Antik Yunanistan’da oynanan episkiros adlı oyundur. Bu oyunun bir benzeri Roma İmparatorluğunda harpastum adıyla oynandı.

Modern futbol ise 19. Yüzyılın ortalarında İngiltere’ye dayanmaktadır. 1863 yılında Futbol Birliği tarafından futbol için ilk defa kapsamlı kurallar hazırlanmıştır. İngiliz kulüplerinin mücadele ettiği ilk futbol yarışması olan FA Cup, 1872 yılında kurulmuştur. İlk resmi uluslararası futbol karşılaşması ise 1872 yılında İngiltere ile İskoçya arasında oynanmıştır. 1888 yılında İngiltere Birmingham’dan kurulan The Football League ise ilk futbol ligi olarak tarihe geçmiştir.

Futbol, Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (kısaca IFAB) tarafından belirlenen 17 temel kural çerçevesinde oynanmaktadır.

2. FUTBOLUN YÖNETİMİ

Futbolda uluslararası yönetim birimi Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA)’dir.

Merkezi İsviçre’nin Zürih kentinde olan FIFA’ya bağlı 6 adet bölgesel konfederasyon bulunmaktadır. Bunlara ilave olarak ülkeler bazında da futbol organizasyonlarını düzenleyen federasyonlar bulunmaktadır. Günümüzde FIFA ve bağlı konfederasyonlarda 209 ülke federasyonu bulunmaktadır.

Sıra Kıta Kısa Ad Üye

Ülke

Kuruluş

Tarihi Merkezi

1 Asya AFC 47 1954 Malezya (Kuala Lumpur)

2 Afrika CAF 53 1957 Mısır (Kahire)

3 Avrupa UEFA 54 1954 İsviçre (Nyon)

4 Kuzey-Orta Amerika ve Karayipler CONCACAF 33 1961 Meksika (New Mexico)

5 Okyanusya OFC 11 1966 Yeni Zelanda (Auckland)

6 Güney Amerika CONMEBOL 10 1916 Brezilya (Rio)

(4)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 2 Transfermarkt web sitesinde yer alan ülkelerin piyasa değerlerine göre bakıldığında kıta konfederasyonları arasında Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) açık ara en değerli federasyon olarak karşımıza çıkmaktadır. UEFA’ya bağlı ülkelerin piyasa değeri 26,7 milyar dolardır. UEFA’ya en yakın kıta federasyonu ise 2,7 milyar dolarlık piyasa değeri le Güney Amerika Futbol Konfederasyonu (CONMEBOL)’dur. Piyasa değeri açısından üçüncü kıta federasyonu ise 1,5 milyar dolarlık piyasa değeri ile Asya Futbol Konfederasyonu (AFC)’dur.

Tablo . Dünyadaki Futbol Konfederasyonları

3. DÜNYA KUPASINDA AVRUPA

Dünya Kupası, futbolda üst düzey organizasyonlardan bir tanesidir. 1930 yılından bu yana (1942 ve 1946 hariç) her dört yılda bir düzenlenen Dünya Kupasında en çok şampiyonluğu 5 şampiyonlukla Brezilya göğüslemiştir. Brezilya’nın ardından 4’er şampiyonlukla Almanya ve İtalya gelmektedir. Dünya Kupası şampiyonlukları, Avrupa ile Güney Amerika kıtalar arasında gidip gelmektedir. Bugüne kadar yapılan dünya kupalarında bu iki kıta haricinde bir şampiyon çıkmamıştır.

Tablo . 1930’dan Günümüze FIFA Dünya Kupası Ülkelerin Sonuçları

Ülke Kupa

Sayısı Dünya Kupası Yılları

Brezilya 5 1958, 1962, 1970, 1994, 2002 Almanya 4 1954, 1974*, 1990, 2014 İtalya 4 1934*, 1938, 1982, 2006

Arjantin 2 1978*, 1986

Uruguay 2 1930*, 1950

Fransa 1 1998*

İngiltere 1 1966*

İspanya 1 2010

(5)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 3 4. İNGİLİZ LİGİ (PREMİER LEAGUE)

Kuruluş Yılı: 1992

1885 yılında profesyonelleşen İngiliz futbolu, dünyadaki ilk futbol takımına (1885) ve ilk profesyonel lige (1888) ev sahipliği yapmıştır.

20 kulüplü ligde Mayıs-Ağustos arasında her takım 38 maç yapmaktadır.

Manchester United, Amerikalı otomobil üreticisi Chevrolet ile 2014-2015 sezonundan başlamak üzere yıllık 72 milyon Euro değerinde forma sponsorluk anlaşması imzalamıştır. Bunun ardından Chelsea, Japon lastik üreticisi Yokohama ile yıllık 38,7 milyon Euroluk forma anlaşması ile ikinci sırada yerini almıştır.

Forma sponsorluğuna sektörel bakıldığında; değer bazında otomotiv, havayolu ve finans ilk üç sırada yer alırken miktar bazında ise en fazla sponsor bahis, finans ve otomotiv sektörleri sponsor olmuştur.

(6)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 4 Sponsorluk Gelirinde İlk 10 Takım Sponsorların Sektörel Dağılımı (Mil. €)

Lig’deki Forma Üreticileri

Premier Lig’de forma üreticilerinin toplam yatırım tutarı

296,3 milyon €

1- 6 Takımda 155 milyon Euroluk yatırımıyla Adidas,

2- 4 Takımdaki 53,7 milyon Euroluk yatırımı ile Puma,

3- 2 takımdaki 37 milyon Euroluk yatırımı ile New Balance

72

38,7 38

28,2 28,2 22,5

8,5 8,5 7,5 7

0 10 20 30 40 50 60 70 80

22,4 7 2,1

63,6 7,5

110,7 1,4

66,2

0 50 100 150

Bahis Bilgisayar Elektronik Finans Gıda Otomotiv Perakende Havayolu

6 4

2 2 2 1 1 1 1

0 2 4 6 8

Adidas Puma New Balance Umbro Macron Nike Under Armour Errea JD

(7)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 5 5. ALMAN LİGİ (BUNDESLİGA)

Bundesliga, genel olarak tüm Alman futbol liglerini kapsasa da en üst lig için

kullanılır.

Kuruluş Yılı: 1963

18 kulüplü ligde her takım 34 maç yapmaktadır.

Bundesliga, Avrupa’daki beş büyük lig içerisinde forma sponsorluğu bakımından ikinci sırada yer almaktadır. Telekomünikasyon şirketi Deutsche Telekom, 2014-2015 sezonunda Bayern Münih ile yaptığı yıllık 35 milyon € anlaşma ile toplam Bundesliga’nın %35’ini tek başına karşılamaktadır.

Sponsorluk Gelirinde İlk 10 Takım Sponsorların Sektörel Dağılımı (Mil. €)

35 35

20 17,5 17

7,5 6,5 6 6 6

0 5 10 15 20 25 30 35 40

6 6

7,5

47,5 5,9

7,83

34,5 26

35 7,5

0 20 40 60

Finans Bilgisayar Elektronik İnşaat Kimya Otomotiv Bahis Gıda Telekom Havayolu

(8)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 6 Lig’deki Forma Üreticileri

Bundesliga’da forma üreticilerinin toplam yatırım tutarı

110,5 milyon €

1- 5 Takımda 77 milyon Euroluk yatırımıyla Adidas,

2- 4 Takımdaki 10,5 milyon Euroluk yatırımı ile Nike,

3- 2 takımdaki 9,5 milyon Euroluk yatırımı ile Puma

6. İSPANYA LİGİ (LA LİGA)

La Liga, İspanya futbol liginin en üst düzeydeki ligidir. Ligin

ana sponsoru BBVA’dır.

Kuruluş Yılı: 1929 20 kulüplü ligde her takım 38

maç yapmaktadır.

5 4 2

2 2 2 1

0 2 4 6

Adidas Nike Puma Kappa Lotto Jako Erima

(9)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 7 Orta Doğulu havayolu şirketi Katar Havayolları, Barcelona ile yaptığı 32 milyon Euroluk anlaşma ile ligi domine etmiştir. İkinci sırada ise Birleşik Arap Emirlikleri kökenli Emirates havayollarının Real Madrid ile yapmış olduğu 27 milyon Euroluk anlaşma gelmektedir. La Liga’da yapılan forma sponsorluk anlaşmalarının %70’ini İlk iki sıradaki takımlar oluşturmaktadır.

Sponsorluk Gelirinde İlk 10 Takım Sponsorların Sektörel Dağılımı (Mil. €)

Lig’deki Forma Üreticileri

La Liga’da forma üreticilerinin toplam yatırım tutarı

89,8 milyon €

1- 5 Takımda 45,1 milyon Euroluk yatırımıyla Adidas,

2- 5 Takımdaki 35,5 milyon Euroluk yatırımı ile Nike,

3- 3 takımdaki 3 milyon Euroluk yatırımı ile Joma

32 27

11 2,5 2 2

1,5 1,2 1 1

0 5 10 15 20 25 30 35

41,4 2

12,6 30,5

59 20

10 0,5

15

0 20 40 60 80

Finans Hizmet Elektronik İnşaat Havayolu Bahis İçecek Kimya Otomotiv

5 5 3

1 1 1 1 1 1 1

0 2 4 6

Adidas Nike Joma New Balance Xtep Lotto Kappa Puma Acerbis Kelme

(10)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 8 7. İTALYA LİGİ (SERİA A)

Serie A, İtalya futbol liginin en üst düzeydeki ligidir. Ligin ana sponsoru TIM

(telekomünikasyon şirketi).

Kuruluş Yılı: 1929

20 kulüplü ligde her takım 38 maç yapmaktadır.

Serie A’da forma sponsorluğunda ilk dört takımını hakimiyeti bulunuyor. Toplam değerin

%81’ini bu 4 takım oluşturuyor. Milan 2014 Aralık ayında Birleşik Arap Emirlikleri havayolu şirketi Emirates ile 2014-15 sezonundan başlamak üzere 2019-20 sezonuna kadar yıllık 17 milyon Euro’ya anlaşma sağlamıştır. Son şampiyon Juventus da 2015-16 sezonundan başlamak üzere Otomobil firması olan Jeep ile 6 yıllığına yıllık 17 milyon Euro anlaşmıştır.

Sponsorluk Gelirinde İlk 10 Takım Sponsorların Sektörel Dağılımı (Mil.

€)

17 17 15

12 10 9 8 8 8 8

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

1 1,8 1,1

6,5 17 0

15 1

31,5

0 20 40

Bahis Enerji Finans Gıda Havayolu Hizmet Kimya Makine Otomotiv

(11)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 9 Lig’deki Forma Üreticileri

Serie A’da forma üreticilerinin toplam yatırım tutarı

101,15 milyon €

1- 2 Takımda 49,2 milyon Euroluk yatırımıyla Adidas,

2- 4 Takımdaki 29,6 milyon Euroluk yatırımı ile Nike,

3- 3 takımdaki 9,5 milyon Euroluk yatırımı ile Kappa

8. FRANSA LİGİ (LİGUE 1)

Ligue 1, Fransa futbol liginin en üst düzeydeki ligidir.

Kuruluş Yılı: 1932

20 kulüplü ligde her takım 38 maç yapmaktadır.

4 3 3 2 2 2 1 1 1 1

0 1 2 3 4 5

Nike Kappa Joma Adidas Macron Givova Le Coq Sportif Lotto HS Football Legea

(12)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 10 Paris Saint Germain, Birleşik Arap Emirlikleri havayolu şirketi Emirates ile forma sponsorluğu için yıllık 25 milyon Euroluk anlaşma yapmış ve Ligue 1’deki forma sponsorluğunun %45’ini tek başına karşılamıştır. İkinci büyük anlaşma Marsilya takımı ile spor malzeme üreticisi Intersport arasında, üçüncü büyük anlaşma ise Monako ile gübre firması Fedcom arasındadır.

Sponsorluk Gelirinde İlk 10 Takım Sponsorların Sektörel Dağılımı (Mil. €)

Lig’deki Forma Üreticileri

Lİgue 1’de forma üreticilerinin toplam yatırım tutarı

48,8 milyon €

1- 5 Takımda 26,8 milyon Euroluk yatırımıyla Nike,

2- 3 Takımdaki 15,6 milyon Euroluk yatırımı ile Adidas,

3- 2 takımdaki 2,9 milyon Euroluk yatırımı ile Puma

25

7 5 5

2,5 1,6 1,5 1,4 1,2 1

0 5 10 15 20 25 30

1,6 2 2,95 7,4 25 0,4 0,4 8,3

0,4 0,75 7

0 10 20 30

Bahis Finans Gıda Havayolu Hizmet İnşaat Makine Otomotiv Perakende Spor Turizm

5 3

3 2 1 1 1 1 1 1 1

0 2 4 6

Nike Adidas Kappa Puma Le Coq Sportif Umbro Joma Hummel Burrda Sport Patrick Macron

(13)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 11 9. TÜRKİYE (SÜPER LİG)

Türkiye’de sponsorlukta da büyük kulüplerin adı öne çıkmaktadır. Galatasaray Seyrantepe’deki stadı için Türk Telekom ile 10 yıllığına 150 milyon $ karşılığında anlaştı.

Fenerbahçe’nin Kadıköy’deki stadı için de Ülker 10 yıllığına 90 milyon $ verdi. Beşiktaş ise yapımı yeni biten stadı için Vodafone’dan 15 yıllığına 116 milyon $ alacak. Ülkemizde sponsorluk konusunda kurumlar vergisi bakımından bir destek bulunmaktadır. Sponsorluk harcamalarının, amatör dallar için tamamı, profesyonel spor dalları için %50’si kurumlar vergisi matrahının tespitinde kullanılan kurum kazancından indirilebilecektir.

Formaların göğüs, sırt, kol, şort bölümlerine ilave olarak çoraplara da sponsor bulan kulüpler, sağlık ve ulaşım sponsorları haricinde, reklam ve maç hasılatlarıyla da gelirlerini artırdı. Dört büyük kulübün futbol branşını diğer branşlardan ayırarak şirketleşmiş durumda.

Toplam Gelir (Milyon TL) Toplam Borç (Milyon TL)

Galatasaray 437,2 1.703,6

Fenerbahçe 329,5 1.381,7

Beşiktaş 236,1 1.157,5

Trabzonspor 155,2 453

Transfermarkt internet sitesine göre ülke liglerinin piyasa değerlerine bakıldığında ilk 10 içinde Türkiye 1,2 milyar dolarlık piyasa değeriyle Avrupa’nın beş büyük liginin ardından 6. sırada yer almaktadır.

5.456

3.558

3.338

3.036

1.797

1.255 1.112 1.016 950 850

0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000

İngiltere İspanya İtalya Almanya Fransa Türkiye Brezilya Portekiz Rusya Arjantin

(14)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 12 10. SONUÇ

Futbol, dünyada en çok tercih edilen spor dallarından bir tanesidir. Özellikle futbolun kalbi Avrupa’da atmaktadır. Transfermarkt internet sitesinin piyasa değerlerine göre Avrupa kıtası futbolda en değerli kıta durumundadır. 26,3 milyar dolarlık piyasa değeri ile Avrupa kıtası diğer kıtalara uzak ara fark atmıştır.

Sponsorluk, futbol içinde en önemli gelir kalemlerinden birisidir. 1980’li yıllardan sonra futbolun endüstrileşmesiyle sporun gelir kalemlerinde bir değişim yaşandı. Özellikle dijital yayın platformlarının gelişmesiyle bu ivme hız kazanmıştır.

Kulüpler maç hasılatı, reklam geliri gibi gelirlerinin yanına medya gelirleri, sponsorluk ve merchandising gibi gelir kalemleri de eklemişlerdir. Bu değişimle birlikte futbol daha geniş kitlelere ulaşmış ve bunun sonucunda gelirlerin büyümesini sağlamıştır.

Avrupa’da futbolun sponsorluktan aldığı gelir Deloitte raporlarına göre 2,6 milyar dolar civarındadır. Beş büyük ligin aldığı payı %52 iken UEFA’nın diğer 47 üyesinin aldığı pay %48.

Sponsorluk daha çok marka lig ve marka kulüplere odaklanıyor. Nitekim en fazla gelir sağlayan kulüplere bakıldığında, uluslararası marka olmayı başarabilmiş kulüplerin olduğu görülmektedir.

Forma üreticilerine bakıldığında Avrupa’nın en büyük 5 liginde Adidas ile Nike firmalarının genel bir rekabeti bulunmaktadır. Birçok ülkede Adidas, Nike’ın önünde yer almaktadır.

Avrupa’nın en büyük beş liginde sadece İngiltere’de Nike firması ilk üç içinde yer bulamamıştır.

Takımların formalarında üreticiler arasında da yoğun bir rekabet yaşanmaktadır.

Kulüp gelirlerinin artması ve buna bağlı olarak sponsorluk gelirlerinin artması futbolu diğer profesyonel branşlardan daha hızlı gelişmesini sağlamıştır. Sponsorluk, sporun gelişiminde önemli bir aracı rolü oynamaktadır.

11. KAYNAKÇA

Vikipedi – https://tr.wikipedia.org/wiki Statista – http://www.statista.com/

Transfermarkt – http://www.transfermarkt.com.tr/

Joomag – https://www.joomag.com

Futbolakademi - http://www.futbolakademi.net Futbol Ekonomisi - http://www.futbolekonomi.com/

Eurosport - http://tr.eurosport.com/

Referanslar

Benzer Belgeler

MÜHENDĠS MAKBULE KESKĠN Yapı ĠĢleri Ve Teknik Dai.BĢk. MÜHENDĠS EMĠNE RECEPOĞLU (AKSUNGUR) Yapı ĠĢleri Ve

Söz konusu yavaşlama, fiyat artışları ve piyasa belirsizliğinin müşterileri caydırması nedeniyle geçen yılın Mayıs ayından beri en yüksek düzeyinde

Medikal depodan ilgili birimlere ilaç ve tıbbi sarf malzemelerin çıkışı Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan "İlaç ve Tıbbi Sarf Malzeme Deposundan

Yapılan çalışmada 2009 yılı itibari ile AB’ye üye ve verisi eksik olmayan 27’si üye 2’si aday olmak üzere 29 aday ülkenin çok kriterli karar verme

İlk bölümde, bir ekonomik barış projesi olarak başlayan AB süreci, EPB’ye katılım için gerekli olan ve çalışmada da ekonomik performans göstergeleri olarak

düzenlenmesi, açıklanması, aktarılması, devralınması, elde edilebilir hâle getirilmesi, sınıflandırılması ya da kullanılmasının engellenmesi gibi veriler

seyrettiği 2020 ortalarında yıllık kredi artışı yüzde 50’lere yaklaşmıştı.) Ayrıca stoklarını yenileme sürecinde anormal bir şekilde artmış olan

Et tavuğu miktarı ise Suluova'da sıfır olarak ölçülmüş, Amasya genelinde ise toplam miktar 78.500 adettir... İlçedeki Diğer Kayda Değer