KARAÇAM
ÇALI ŞTAYI
24-26 Kası m 2020
Düzenl eme Kurul u Prof . Dr. Orhan SEVGİ Prof . Dr. H. Barı ş TECİ MEN Doç. Dr. Taner OKAN
Yazışma
İstanbulÜnverstes - Cerrahpaşa Orman Fakültes
Toprak İlm ve Ekoloj Anablm Dalı Bahçeköy /İstanbul
let osevg@ stanbul.edu.tr
Çevrm ç
26.11.2020
Çevrimiçi Karaçam Çalıştayı Sonuç Raporu
Karaçam türü dünya üzerinde en geniş yayılışını Türkiye’de yapmakta ve ayrıca ülkemizde en fazla yayılış gösteren asli ağaç türleri arasında yer almaktadır. Türkiye’de karaçam ormanları üzerine yapılan bilimsel çalışmaların sonucu ortaya çıkan bilgi birikimi geçmişten günümüze gelişerek ve çeşitlenerek belirli bir düzeye ulaşmıştır. Söz konusu karaçam bilgi birikiminin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve gelecekte yapılacakların ortaya konulması için İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi öğretim üyelerince düzenlenen “Çevrimiçi Karaçam Çalıştayı” 24-26 Kasım 2020 tarihleri arasında yapılmıştır.
Çalıştay 8 oturumda, 11 Akademik kuruluş ve 4 Araştırma Enstitüsü’nden karaçam konusunda çalışmalar yapan 41 bilim insanının katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
Çalıştayda, karaçamın sistematiği, yayılışı, genetiği, ağaçlandırması, fidan üretimi, bakımı, gençleştirilmesi, meşcere özellikleri, yıllık halkası, büyümesi, verimliliği, hasılatı, karbon bütçesi, toprak özellikleri, ekolojisi, canlıları, zararlıları, kullanım alanları, geleneksel kullanımı, odun özellikleri, kimyası ve ekonomisi konularında sunumlar ve tartışmalar yapılmıştır.
Karaçamın sistematiği konusuna ilişkin tartışmalar devam etmektedir. Bu tartışmanın kısa sürede karaçamın zenginliğini koruyacak şekilde sonuçlandırılması yararlı olacaktır.
Bununla beraber, yayılış ve ekonomik olarak önemli olan Pinus nigra subsp pallasiana’da genetik uyum için önemli olan fidan karakterleri, odun yoğunluğu ve genetik çeşitlilik parametrelerinin belirlenmesine yönelik çalışmaların önemli bulgularının olduğu görülmektedir. Mevcut genetik bilgiler ışığında beklenen iklim değişikliği senaryoları da dikkate alınarak karaçam özel yetişme ortamlarındaki toplumlarının (özellikle uç populasyonların) ve genetik çeşitliliğinin belirlenmesi, korunması ve etkin kullanılması (ıslah çalışmaları) yönündeki araştırmaların ve faaliyetlerin sürdürülmesi ülke ormancılığı açısından son derece önemlidir.
Karaçam ormanlarının kapladığı alan konusunda verilen rakamların yıllar itibarıyla değişimi açıklanmaya muhtaçtır. Orman amenajmanı çalışmalarında doğal orman ve
ağaçlandırma yapılmış alanlarının ayrı ayrı belirtilmesi gerekmektedir. İki katlı karaçam meşcerelerinin sunduğu olanaklar ormancılık uygulamaları açısından değerlendirilmelidir.
Karaçam ormanlarında yapılan mekânsal çalışmalar, karaçam ekolojisinin anlaşılması ve silvikültürel uygulamaları yönlendirebilmesi boyutlarıyla gündeme getirilmiştir. Bu konuda yapılacak bilimsel çalışmalar desteklenmelidir.
Karaçam doğal ve ağaçlandırma alanlarının önemli karbon depoları olduğu anlaşılmıştır. Karaçamın toprak özellikleri, toprak solunumu ve besin maddesi konularında yapılan çalışmalar değerlendirilirken, yeni çalışmalara ihtiyaç duyulduğu vurgulanmıştır.
Ayrıca karaçam ormanlarının sağlığını izleme çalışmalarının başlatılması önerilmiştir.
Karaçam tohumunun oluşumunu etkileyen hususlar ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.
Karaçam ormanlarının gençleştirilmesi ve bakımı konularında örnekler sunulurken, söz konusu çalışmaların farklı yetişme ortamlarında da yapılmasının gerekliliği belirtilmiştir. Karaçamın genetik ıslahı kapsamında orijin denemeleri ve tohum bahçeleri değerlendirilmiş, ıslah zonlarında yeterli tohum bahçesi kuruluşu olduğu vurgulanmıştır. Karaçamın fidan üretiminde karşılaşılan sorunlara ve fidan kalitesinin ağaçlandırma başarısına olan etkilerine dikkat çekilmiştir.
Doğal ve yapay meşcerelerde artım, büyüme ve ekolojik modelleme çalışmalarında istatistiksel yöntemlerin çeşitlendiği görülmektedir. Bununla birlikte, iklim değişikliğini de içerecek artım, büyüme ve ekolojik modellemeler yapılması önerilmiştir. Ayrıca karaçam ormanlarında etaların belirlenmesi ve bakım uygulamalarında ormanın verimliliğinin de dikkate alınması gerekliliği vurgulanmıştır.
Karaçam ormanlarına zarar veren canlılar gündeme getirilmiş, yaptıkları zararlar ve hastalıklar değerlendirilmiştir. Ayrıca karaçam ekosistemlerinin toprak mikromantarları, toprak hayvanları, likenleri ve kuş türlerinin sayılarının dikkat çekici olduğu belirtilmiştir. Söz konusu canlıların gösterge değerlerinden ormancılık uygulamalarında faydalanılmasının çağdaş ormancılık uygulamalarının bir gereği olduğu ifade edilmiştir.
Ormancılık kültürüne, ormancılık diline, ormancılık terim bilgisine ve meslek dilinin önemine vurgu yapılarak birbirine yakın bilim dallarında kullanılan terimlere ilişkin dil birliğini sağlayacak girişimlerde bulunulması önerilmiştir.
Karaçam odununun fiziksel özellikleri ve kullanım alanının ortaya konulması bakımından önemlidir. Ayrıca yöresel farklılıkların odunun fiziksel özelliklerine yansıdığı belirtilmiştir. Karaçam ağacının bileşenlerinin kimyasal özellikleri değerlendirilmiştir. Ayrıca karaçamın ormanlarının ekonomik yönlerinin araştırılmasının önemi vurgulanmıştır.
Karaçamın geleneksel kullanım biçimlerinin ortaya konulması dikkat çekici bulunmuştur.
Çevrimiçi Karaçam Çalıştayı sonucunda Türkiye’de karaçam üzerine farklı ormancılık bilimlerinde önemli bir bilgi birikiminin olduğu anlaşılmıştır. Yapılan çalışmaların kuramsal çerçevesinin yenilendiği ve çeşitlendiği görülmektedir. Karaçam ormanlarının yayıldığı alanlar düşünüldüğünde üretilen bilgi birikiminin ve bilimsel çalışmaların arttırılması gerekliliği öne çıkmıştır. Bununla birlikte, karaçamın çok farklı yetişme ortamlarında bulunması ve orman özelliklerindeki çeşitliliğin, karaçam ormanlarında yapılacak ormancılık uygulamalarına da yansıtılması gerekliliğine vurgu yapılmıştır.
ÇALIŞTAY KATILIMCILARI
İsim Kurum
Prof. Dr. Ali KAVGACI Karabük Üniversitesi Orman Fakültesi Prof. Dr. Asko Tapio
LEHTİJARVİ
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Sütçüler Prof.
Dr. Hasan Gürbüz Meslek Yüksekokulu
Prof. Dr. Ayşe DELİGÖZ Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Orman Fakültesi Prof. Dr. Coşkun KÖSE İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi
Prof. Dr. Ersin YÜCEL Eskişehir Teknik Üniversitesi Fen Fakültesi Prof. Dr. H. Barış TECİMEN İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Prof. Dr. Hatice Tuğba
DOĞMUŞ LEHTİJARVİ
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Orman Fakültesi
Prof. Dr. Kürşad ÖZKAN Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Orman Fakültesi Prof. Dr. Mehmet MISIR Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi
Prof. Dr. Mualla BALABAN UÇAR
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi
Prof. Dr. Nesibe KÖSE İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Prof. Dr. Nuray MISIR Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Prof. Dr. Ömer KARA Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Prof. Dr. Orhan SEVGİ İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi
Prof. Dr. Serdar CARUS Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Orman Fakültesi Prof. Dr. Türker DÜNDAR İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi
Prof. Dr. Ünal AKKEMİK İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Prof. Dr. Zeki KAYA Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Prof. Dr. Zeynel
ARSLANGÜNDOĞDU
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi
Doç. Dr. Ece SEVGİ Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Doç. Dr. Erdem HIZAL İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Doç. Dr. Hatice YILMAZ İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Ormancılık Meslek
Yüksekokulu
Doç. Dr. Meriç ÇAKIR Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Doç. Dr. Murat ALAN Karabük Üniversitesi Orman Fakültesi
Doç. Dr. Oktay GÖNÜLTAŞ Bursa Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Doç. Dr. Serdar AKBURAK İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Doç. Dr. Şükrü Teoman GÜNER Orman Genel Müdürlüğü Orman Toprak ve Ekoloji
Araştırmaları Enstitüsü Çevrimiçi
KARAÇAM ÇALIŞTAYI
24-26 KASIM 2020
Doç. Dr. Taner OKAN İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Doç. Dr. Yalçın YILMAZ İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Adil ÇALIŞKAN İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Aytekin ERTAŞ İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Çağla
KIZILARSLAN HANÇER
Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Dr. Öğr. Üyesi Funda OSKAY Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Tuğba DENİZ İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Dr. Metin KARADAĞ Bağlıca Mah. 1264 Sok. 2/12 Şirinpark Evleri
Etimesgut/ANKARA
Dr. Aydın ÇÖMEZ Orman Genel Müdürlüğü Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü
Dr. Burcu ÇENGEL Orman Genel Müdürlüğü Orman Ağaçları ve Tohum Islah Araştırma Enstitüsü
Dr. Yağmur BİRİCİK Orman Genel Müdürlüğü Marmara Ormancılık Araştırma Enstitüsü
Öğr. Gör. Ergün BACAK İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Ormancılık Meslek Yüksekokulu
Orm. Yük. Müh. Dilek GÜNER Orman Genel Müdürlüğü Orman Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Enstitüsü
Umut GÜNGÖR İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi
ÇALIŞTAY PROGRAMI 24 Kasım 2020
09: 25 – 09: 40 Açılış Konuşması
İÜC Orman Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgay AKBULUT
09: 40 – 10: 00 1. Türkiye’nin Karaçam Bilgi Birikimi.
Prof. Dr. Orhan SEVGİ
Prof. Dr. Faik YALTIRIK Oturumu
Oturum Başkanı; Prof. Dr. Zeki KAYA 10: 00 – 10: 20 1. Karaçamın Sistematiği.
Doç. Dr. Hatice YILMAZ
10: 20 – 10: 40 2. Karaçam Ormanlarının Vejetasyon Yapısı.
Prof. Dr. Ali KAVGACI
10: 40 – 11: 00 3. Karaçam Populasyonlarında Genetik Çeşitlilik.
Prof. Dr. Zeki KAYA ve Dr. Burcu ÇENGEL
11: 00 – 11: 20 4. Karaçam Odun Anatomisinin Yükseltiye Bağlı Değişimi.
Dr. Yağmur BİRİCİK ve Prof. Dr. Ünal AKKEMİK 11: 20 – 11: 40 Sorular ve Yanıtlar
Prof. Dr. Necmettin ÇEPEL Oturumu
Oturum Başkanı; Prof. Dr. Ersin YÜCEL 13 :00 – 13: 20 1. Karaçam Ormanlarının Yayılışı.
Prof. Dr. Orhan SEVGİ ve Doç. Dr. Yalçın YILMAZ
13: 20 – 13: 40 2. Ebe Karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana var. şeneriana) ve Ehrami Karaçam’ın (Pinus nigra ssp. pallasiana var. pyramidata) Ekolojisi.
Prof. Dr. Ersin YÜCEL
13: 40 – 14: 00 3. Dursunbey İki Katlı Karaçam Ormanlarının Yetişme Ortamı Özellikleri.
Prof. Dr. Orhan SEVGİ, Doç. Dr. Yalçın YILMAZ, Prof. Dr. Ali KAVGACI, Prof. Dr. H. Barış TECİMEN ve Prof. Dr. Serdar CARUS
14: 00 – 14: 20 4. Karaçam Ormanlarının Mekansal Dağılımı.
Doç. Dr. Yalçın YILMAZ, Prof. Dr. Orhan SEVGİ, Prof. Dr. H. Barış TECİMEN, Prof. Dr. Ali KAVGACI ve Prof. Dr. Serdar CARUS 14: 20 – 14: 40 Sorular ve Yanıtlar
Çevrimiçi
KARAÇAM ÇALIŞTAYI
24-26 KASIM 2020
Prof. Dr. Mehmet SEVİM Oturumu
Oturum Başkanı; Prof. Dr. H. Barış TECİMEN 15: 00 – 15: 20 1. Karaçam Ormanlarında Besin Maddesi Döngüleri.
Prof. Dr. H. Barış TECİMEN ve Prof. Dr. Orhan SEVGİ 15: 20 – 15: 40 2. Karaçam Ağaçlandırmalarının Karbon Bütçesi.
Dr. Aydın ÇÖMEZ, Doç. Dr. Şükrü Teoman GÜNER ve Orm. Yük. Müh. Dilek GÜNER
15: 40 – 16: 00 3. Doğal Karaçam Meşcerelerinin Karbon Depolama Kapasitesi.
Prof. Dr. Mehmet MISIR
16: 00 – 16: 20 4. Karaçam Ormanlarının Toprak Özellikleri.
Prof. Dr. Orhan SEVGİ ve Prof. Dr. H. Barış TECİMEN 16: 20 – 16: 40 5. Karaçam Orman Topraklarının Solunumu.
Doç. Dr. Serdar AKBURAK 16: 40 – 17: 00 Sorular ve Yanıtlar
25 KASIM 2020
Prof. Dr. İbrahim ATAY Oturumu
Oturum Başkanı; Dr. Öğr. Üyesi Adil ÇALIŞKAN 10: 00 – 10: 20 1. Karaçam Ormanlarında Gençleştirme.
Dr. Metin KARADAĞ
10: 20 – 10: 40 2. Karaçam Ormanlarında Bakım.
Dr. Öğr. Üyesi Aytekin ERTAŞ ve Dr. Öğr. Üyesi Adil ÇALIŞKAN
10: 40 – 11: 00 3. Karaçam Üzerine Yapılan Genetik Islah Çalışmaları: Orijin Denemeleri ve Tohum Bahçeleri.
Doç. Dr. Murat ALAN 11: 00 – 11: 20 4. Karaçam Fidan Üretimi.
Prof. Dr. Ayşe DELİGÖZ
11: 20 – 11: 40 5. Karaçam Tohumunun Oluşumu ve Gelişimi.
Dr. Öğr. Üyesi Adil ÇALIŞKAN 11: 40 – 12: 00 Sorular ve Yanıtlar
Çevrimiçi
KARAÇAM ÇALIŞTAYI
24-26 KASIM 2020
Prof. Dr. Abdülkadir KALIPSIZ Oturumu
Oturum Başkanı; Prof. Dr. Serdar CARUS 12: 40 – 13: 00 1. Karaçamın Yıllık Halka Gelişimi ve Dendrokronolojisi.
Prof. Dr. Nesibe KÖSE ve Prof. Dr. Ünal AKKEMİK 13: 00 – 13: 20 2. Karaçamda Tek Ağaçta Artım ve Büyüme.
Prof. Dr. Serdar CARUS, Prof. Dr. Orhan SEVGİ, Doç. Dr. Yalçın YILMAZ, Prof. Dr. H. Barış TECİMEN ve Prof. Dr. Ali KAVGACI
13: 20 – 13: 40 3. Karaçam Ağaçlandırmalarının Hasılatı.
Prof. Dr. Nuray MISIR
13: 40 – 14: 00 4. Dursunbey Karaçam Ormanlarının Hasılat Özellikleri.
Prof. Dr. Serdar CARUS, Prof. Dr. Orhan SEVGİ, Doç. Dr. Yalçın YILMAZ, Prof. Dr. H. Barış TECİMEN ve Prof. Dr. Ali KAVGACI
14: 00 – 14: 20 5. Karaçam Ağaçlandırmalarının Verimliliğini Etkileyen Etmenler.
Doç. Dr. Şükrü Teoman GÜNER, Dr. Aydın ÇÖMEZ ve Prof. Dr. Kürşad ÖZKAN
14: 20 – 14: 40 Sorular ve Yanıtlar
Prof. Dr. Abdulgafur ACATAY Oturumu
Oturum Başkanı; Prof. Dr. Coşkun KÖSE
15: 00 – 15: 20 1. Karaçam Ekosistemlerinde Toprak Mikromantar Toplumları.
Prof. Dr. Ömer KARA
15: 20 – 15: 40 2. Karaçam Ormanlarının Mantarları ve Odununa Arız Olan Mantarlar.
Dr. Öğr. Üyesi Funda OSKAY, Prof. Dr. Coşkun KÖSE, Prof. Dr. Asko Tapio LEHTİJARVİ ve Prof. Dr. Hatice Tuğba DOĞMUŞ LEHTİJARVİ
15: 40 – 16: 00 3. Karaçam Ormanlarının Toprak Faunası.
Doç. Dr. Meriç ÇAKIR
16: 00 – 16: 20 4. Karaçam Ormanlarının Likenleri.
Doç. Dr. Ece SEVGİ
16: 20 – 16: 40 5. Karaçam Ormanlarının Böcekleri.
Doç. Dr. Erdem HIZAL
16: 40 – 17: 00 6. Karaçam Ormanlarının Kuşları.
Prof. Dr. Zeynel ARSLANGÜNDOĞDU, Öğr. Gör. Ergün BACAK ve Umut GÜNGÖR
17: 00 – 17: 20 Sorular ve Yanıtlar
Çevrimiçi
KARAÇAM ÇALIŞTAYI
24-26 KASIM 2020
26 KASIM 2020
Prof. Dr. Yener GÖKER Oturumu
Oturum Başkanı; Prof. Dr. Türker DÜNDAR 10: 00 – 10: 20 1. Karaçam Odunun Teknolojik Özellikleri.
Prof. Dr. Türker DÜNDAR
10: 20 – 10: 40 2. Karaçam (Pinus nigra Arnold) İbre, Odun, Kozalak ve Kabuğunun Kimyasal Bileşimi.
Prof. Dr. Mualla BALABAN UÇAR ve Doç. Dr. Oktay GÖNÜLTAŞ 10: 40 – 11: 00 3. Karaçamın Etnobotanik Kullanımı.
Dr. Öğr. Üyesi Çağla KIZILARSLAN HANÇER ve Doç. Dr. Ece SEVGİ 11: 00 – 11: 20 4. Karaçamın Arz - Talep Durumu ve Endüstrisi.
Doç. Dr. Taner OKAN ve Dr. Öğr. Üyesi Tuğba DENİZ 11: 20 – 11: 40 Sorular ve Yanıtlar
Değerlendirme Oturumu
Oturum Başkanı; Prof. Dr. Orhan SEVGİ 12: 30 – 13:30 Karaçam Çalıştayı Sonuç Raporu
Çevrimiçi
KARAÇAM ÇALIŞTAYI
24-26 KASIM 2020
