EDEBİYAT VE OKUMA BECERİSİ
Dile ait iki temel beceri alanından anlama becerisinin bir basamağı da okuma
becerisidir. Anlama, dinleme yoluyla gerçekleştiği gibi okuma yoluyla da gerçekleşir.
Okuma, bir yazıdaki sembolleri tanıma ve anlamlandırma etkinliğidir.
Okuma etkinliği, yazıdaki duygu ve düşüncelerin kavranması, çözümlenmesi ve değerlendirilmesi gibi fizyolojik, zihinsel ve ruhsal yönleri bulunan karmaşık bir
süreçtir. Görme, anımsama, seslendirme ve değerlendirme gibi girişik eylemleri içerir.
Edebiyatın kişiyi okuma becerisine sahip kılmada ve kazanılan becerinin
geliştirilmesinde oldukça önemli bir rolü vardır. Dilin etkili, doğru ve güzel kullanıldığı bir alan olan edebiyat, insanlara okuma zevki ve alışkanlığı kazandıracaktır.
Dil ve edebiyat eğitiminin amaçlarından biri belki de en önemlisi, öğrencilere okuma alışkanlığı ve zevkinin kazandırılmasıdır. Bu alışkanlık ve zevki kazanan çocuklar, millî kültür ve sanat ile evrensel bilim değerlerini yansıtan eserlerden seçilen örnek yazıları çeşitli kitaplardan kolayca takip edebilirler.
Okuma alışkanlığı ve becerisi sayesinde bireyin iletişim becerisi de gelişecektir.
Düzenli okuma, çocukların kolay öğrenme ve doğru hüküm verme kabiliyetlerini geliştirir.
Kitapların kazandırıldığı zihin gücü; öğrenme, sorgulama ve karar verme süreçlerine müspet tesir ederek kişinin şahsî olgunlaşmasına katkı sağlar.
EDEBİYAT VE KONUŞMA BECERİSİ
Anlatma adı verilen dile ait temel beceri alanının bir boyutu olan konuşma becerisi, birçok organın devreye girmesiyle gerçekleşen karmaşık bir beceridir.
Bu beceri, insanın diğer insanlarla ilişkilerini sürdürebilmesi için en çok ihtiyaç duyduğu bir dil etkinliğidir.
Zihin ve kas gücünün ortak olarak kullanıldığı psikomotor bir yetenek olan konuşma, herhangi bir konudaki duygu ve düşüncelerin; arzuların, hadiselerin, deneyimlerin veya hayallerin sözlü olarak anlatılmadır.
Kişinin söyleyeceklerini beyninde tasarlayıp bunları seslendirmeye geçmesi dil bilimi açısından bir tür metin üretimi faaliyetidir. Bu metin üretimi sırasında birtakım aşamalar vardır. Bunlar;
amacın belirlenmesi,
ifade kalıp ve tarzının şekillenmesi,
düşünceleri ayrıntılı oluşturma,
kavram ağını kurma, dile ait olan göstergeleri seçme,
metin düzeyinde kodlamaya geçiş,
metin üretimi ve ifade etme şeklinde sıralanabilir.
Konuşma yetisi doğuştan getirilir fakat doğru ve etkili konuşma eğitim ile elde edilen bir beceridir.
Konuşma becerisinin geliştirilmesi, birtakım kuralları ezberlemeye dayalı bir bir çalışma ile sağlanamaz. Bol bol uygulama yapmak, iyi konuşan konuşmacıları dinleyerek onları model almak gibi yaparak öğrenme modelleri bu becerinin geliştirilmesinde en uygun çalışmalardır.
Edebî metinler kültür dilinin en doğru ve en zengin olarak kullanıldığı araçlardır. Bu metinlerle yeterince buluşan kişi, üslûp bakımından da tesir altında kalacak, duygu ve düşüncelerini özellikle sözlü olarak ifade ederken doğru etkili ve güzel bir anlatım özelliğine sahip olacaktır.
Zaten edebiyatın gayelerinden birisi de kişiyi üslûp özellikleri bakımından tesir altına alarak etkili ve doğru konuşma becerisine ulaştırmaktır.
