Enerji Verimliliğinde Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi için Teknik Destek Projesi. 3. Eğitim: Tarım Sektöründe Enerji Verimliliği

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Enerji Verimliliğinde Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi için Teknik Destek Projesi

3. Eğitim: Tarım Sektöründe Enerji Verimliliği Konu: Tarımda Enerji Tüketimi Örnekleri

25 - 27 Ağustos 2020, Ankara

1. Gün

Enerji tüketimi

• Çiftlikteki enerji tüketimini

karşılaştırabilmek için ortalama tüketim rakamlarının bilinmesi gereklidir

• Tüketim rakamları:

– münferit bir işe

– belirli bir tür üretime ilişkin olarak verilebilir

• Özgül tüketim rakamları kullanılmaktadır

• Rakamlarda oldukça fazla değişkenlik mevcuttur

• Bu sunumdaki veriler başlıca Avrupa ülkelerinden elde edilmiştir. Türkiye rakamları doğrulamak için bu konuya ilişkin bir araştırma yapabilir

2

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Tüketimdeki değişkenlik neden kaynaklanmaktadır?

-sürme işleminde toprak sert olduğunda daha fazla enerjiye ihtiyaç vardır

- kurutma işleminde hasat daha kuru olduğunda daha az enerjiye ihtiyaç vardır -sürme işleminde toprak

yaş olduğunda daha az enerjiye ihtiyaç vardır - kurutma işleminde hasat daha yaş

olduğunda daha fazla

enerjiye ihtiyaç vardır Sürme işleminde toprak killi olduğunda daha fazla enerjiye ihtiyaç vardır

Sürme işleminde toprak kumlu

olduğunda daha az enerjiye ihtiyaç vardır

Araç kullanımı ve çalışma

alışkanlıkları

Kıyaslama

• Tek bir çiftliğin tüketim rakamlarının düşük veya yüksek olduğuna nasıl karar verebiliriz?

– Ortalama tüketim değerlerine ilişkin bilgilere ihtiyacımız vardır

• l/h veya muadil rakamlar verimliliği göstermemektedir

• Belirli rakamlar (l/ha, kWh/kg ürün, vb.) verimliliği göstermektedir

• Tarım hava durumuna bağlıdır bu da yıllık özgül tüketim

rakamlarında değişikliğe yol açabilir => rakamlar birkaç yıldır

biliniyor olmalıdır

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Handler F., N. M. (2012). Traktörlerle yakıt tasarrufu stratejileri Eğitici el kitabı. Avrupa Akıllı Enerji.

Verimli 20

Yıllık m ot or in tü ke tim i [ l/h a] Ta hılla r (k on va ns iy on e l sü rme) Ta hılla r (a za ltılm ış sü rme) Şeker p an car ı, pat at es Ça yı r, 2 def a biç ilm iş Ça yı r, 4 def a biç ilm iş Ça yı r, 6 def a biç ilm iş M ey ve yet işt irme Şa ra pç ılık

Kaynak: Calculations by FJ- BLT

Farklı mahsuller için dizel tüketimi emek yoğunluğuna bağlı olarak 60 - 210 litre/ha arasında değişmektedir

Prosedür ve işlem sayısı önemlidir.

Akıllı Enerji ^Avrupa

Şekil 2: Farklı mahsuller için yıllara göre yakıt tüketimi

Farklı mahsuller için

motorin tüketimi

Tablo 1: Farklı tarımsal faaliyetlerde yakıt tüketimi (540 çiftlikte yapılan inceleme, Holz 2006).

İşlem Yakıt tüketimi (l/ha) Açıklamalar

Ortalama değer Değişkenlik

Anız işleme 9,1 5,0-18,0 3,0 ila 6,0 m

Diskaro 10,0 7,2-12,0 3,0 ila 6,0 m

Bel - döner tırmık 6,0 6,0 m

Toprak yumuşatma 19,8 18,3-21,3 35 ila 38 cm derinlikte

Sürme 21,8 15,0-30,0 18 ila 30 cm derinlikte

Öğütme 15,9 20,0'ye kadar 2,3 ila 3,0 m

Tekli döner tırmık 12,7 8,0-22,0 3,0 m

Malçlama 12,9 10,0-17,6 2,3 ila 3,0 m

Rototiller + ekme makinesi 14,2 10,0-20,0 3,0 ila 4,0 m

Evrensel delgi makinesi 10,8 8,0-18,0 3,0 ila 4,0 m

Kimyasal gübre kullanımı 7,2 1,1-3,0 12 ila 24 m

Bitki koruma 7,0 0,75-3,4 12 ila 24 m

Tahıl hasat makinesi 19,6 15,0-25,0 5 ve 6 karıştırıcı (110

ila 275 PS)

Kolza hasat makinesi 22,0 17,0-30,0

Tahılların nakli 4,0-5,0 12 ila 18 t

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Tablo 2: Farklı tarımsal faaliyetlerde yakıt tüketimi (ÖKL 2008)

İşlem/makine Kullanı

m İşlem/makine Kullanı

Toprak işleme İşleme için döner biçici 5 l/ham

Sürme - hafif toprak 15 l/ha Şartlandırıcılı döner biçici 6 l/ha Sürme - ortalama toprak 23 l/ha Şartlandırıcılı otomatik biçici 6 l/ha

Sürme - ağır toprak 40 l/ha Döner ot kurutucu 3 l/ha

Derin işleme (toprak yumuşatma) 21 l/ha Döner ot tırmığı 4 l/ha Çapa ile anız işleme 9 l/ha Havayla kurutulan kuru otun

kaldırılması için yükleyici 7 l/ha Derin kazma 15 l/ha Soldurulan silajın kaldırılması için

yükleyici 9 l/ha

Yaylı tırmık (ince kazma) 7 l/ha Kaba yem hasat makinesi 12 l/ha Ekim yatağı kombinasyonlu

tırmık 6 l/ha Yuvarlak silaj balyalarının

preslenmesi 0,70 l/ha

Diskaro 7 l/ha Balyaların sarılması 0,40 l/ha

Rototiller 10 l/ha Yem hasadı - silajlık mısır

Öğütme 12 l/ha Kaba yem hasat makinesi 34 l/ha

Ekim Hasat

Tek taneli tohum 5 l/ha Tahıllar, ayçiçeği, kolza, fasulye 22 l/ha

Malç-tek taneli tohum-mısır 11 l/ha Bezelye 27 l/ha

Tohum ekme 5 l/ha Mısır 25 l/ha

Tarak, döner tırmık + ekici Kuru ürünlerin (saman/kuru ot) preslenmesi

Tarak, öğütme + ekici 15 l/ha Yüksek basınçlı kompresör (13

kg/balya) 0,02 l/ha

Tarak, kırlangıç kuyruğu rotor +

ekici Yuvarlak balya (250 kg/balya) 0,5 l/ha

Doğrudan ekim 9 l/ha Kübik balya (200 kg/balya) 0,4 l/ha

Patates ekimi, yarı otomatik 20 l/ha Patates hasat makinesi 52 l/ha Patates ekimi, tam otomatik 15 l/ha Patates hasat makinesi, kendinden

hareketli 51 l/ha

Gübreleme Toplayıcılı patates yükleyici 32 l/ha

Traktör monteli döner serpici 1,5 l/ha Toplayıcılı patates yükleyici -

kendinden hareketli 3S l/ha

Monteli pnömatik serpici 2,5 l/ha Şeker pancarı hasat makinesi 49 l/ha Kalsiyum ekimi 2,5 l/ha Şeker pancarı hasat makinesi,

kendinden hareketli 53 l/ha

Kimyasal yolla bitki koruma Meyve yetiştiriciliği

Tarımsal püskürtücü 2 l/ha Malçlama - sap biçme makinesi 10 l/ha Mekanik yolla bitki koruma Kış biçimi için sap biçme makinesi 26 l/ha Tırmıklama 3,5 l/ha Bitki koruma - traktör monteli

püskürtücü 7 l/ha

Mısır yetiştirme (çapa makinesi) 4 l/ha Kimyasal gübreleme - dağıtıcı 7,5 l/ha Mısır yetiştirme (yetiştirici) 5 l/ha Şarapçılık (meyve)

Yetiştirme ve tırmıklama 5,5 l/ha Dar yolların kazınması 11 l/ha

Pancar yetiştirme 5 l/ha Yaprakların kesilmesi 8 l/ha

Patateslerin toplanması 5 l/ha Malçlama - sap biçme makinesi 12 l/ha Alev işlemi 4 l/ha Bitki koruma - traktör monteli

püskürtücü 5 l/ha

Bakım Bağlarda boğaz doldurma / sürme 20 l/ha

Çekme 4 l/ha Bağların toplanması 18 l/ha

Yuvarlama 3,5 l/ha Derin sürme (döner pulluk) 20 l/ha

Çiftlik gübresinin verimi Bağ hasat makinesi ile bağ bozumu 20 l/ha

Gübre serimi 14 l/ha Yetiştirme 11 l/ha

V k t kl k 6 l/h Bitki i l i ki i 3 l/h

Örnek

• Geleneksel bitkisel üretim sürme, tırmıklama, gübre serme,

püskürtme, hasat ve taşımayı içerir. Bir hektar için ne kadar

enerji gereklidir?

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Örnek

• Geleneksel bitkisel üretimde işleme azaltılabilir. Azaltılmış

işlemenin faydası nedir?

Tahılların kurutulması

1 kg suyun uzaklaştırılması için gerekli enerji 1,4 – 2,0 kWh/kg H ₂ O kadardır

Hanna M., S. S. (2015). Tanelerin kurutulması sırasında enerji tüketimi. Haettu 25. 3 2020 osoitteesta Iowa State University Extension and Outreach:

https://store.extension.iastate.edu/product/Farm-Energy-Case-Studies-Energy-consumption-during-grain-drying

Jokiniemi T., A. J. (2014). Isı yalıtımının dolaşımlı karışık akımlı yığın tane kurutucunun enerji tüketimine etkisi. Agric Eng Int: CIGR journal, 16(3)

1 ^{h f}

W y

h

w w M M

w

= −

−

M

= uzaklaştırılan su miktarı

M

= nihai nem miktarında elde edilen verim

w

= hasat nem miktarı (ondalık, yaş bazlı)

w

= nihai nem miktarı (ondalık, yaş bazlı)

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Örnek

• Mısır, nem içeriği %22’den %14’e düşecek şekilde

kurutulmuştur. Verim 5 ton/ha ise ne kadar enerji gereklidir?

Buğday üretiminde enerji tüketimi

AGREE Tarımda enerji verimliliğinin son durumu

Buğday

Finlandiya Portekiz Almanya Hollanda Polonya Yunanistan

doğrudan dolaylı

Özgül tüketim kWh/ton

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Özgül tüketim değerleri

AGREE Tarımda enerji verimliliğinin son durumu

Doğrudan Dolaylı

Tavuk eti Süt Zeytin Üzüm Hıyar Domates Patates Şeker pancarı Pamuk Ayçiçeği Buğday

Özgül tüketim kWh/kg

Hayvancılık

Sığır eti

Toplam tüketim kWh/kg

Yumurta

Süt

Broyler

Doğrudan tüketim kWh/kg

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Süt üretimi

Doğrudan enerji tüketimindeki değişkenlikler

En er ji t ük et im i W h/ kg s üt

Aydınlatma Sağım ve sütün işlenmesi

Hayvansal gübrenin uzaklaştırılm

ası

Havalandırma Yemleme Diğer

Örnek

• Süt üretimi için enerji tüketiminde ne kadar değişkenlik söz

konusudur?

Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir

Süt üretim çiftliği enerji akışlarına örnek

Elektrik: 740861 kWh

Yem: 1950118 kWh

Motorin: 1170770 kWh

Gübreler: 1408417 kWh

Tohumlar: 119512 kWh

Elektrik: 170625 IWh Binalar

Elektrik: 11100 ldWh

Elektrik: 559136 kWh

Motorin: 347690 kWh '

Hayvanlar

Motorin: 823080 kWh

Hayvansal gübre: 180435 kWh

Yem: 3149502 kWl

Bitkisel üretim

Bitkiler: 2013713 kWh

Bu yayın Avrupa Birliğinin maddi desteği ile hazırlanmıştır.

İçerik tamamıyla NIRAS IC Sp. z o.o. sorumluluğu altındadır ve Avrupa Birliğinin görüşlerini yansıtmak zorunda değildir.

İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

bilgi.evced@enerji.gov.tr