Türk Telekomünikasyon AŞ

Türk Telekomünikasyon AŞ

IPTV Projesi

Ali Yavuz Çakır

Türk Telekomünikasyon AŞ Bilişim Ağları Direktörlüğü

aliyavuz.cakir@turktelekom.com.tr

NEDEN IPTV

• Bantgenişliği ve sabit hat gelirleri sürekli olarak azalma eğilimi göstermektedir.

• Genişband erişim teknolojilerindeki gelişmeler.

• Gelişen görüntü sıkıştırma teknikleri (örn H.264).

• Telekom operatörlerinin yeni gelir kapısı IPTV

• TTNET’in 5.5 milyona yaklaşan ADSL abonesi.

• Gelişen rekabet ortamında söz sahibi olabilmek için Türk Telekom

IPTV hizmetini sunmaya karar vermiştir.

IPTV’NİN GETİRDİKLERİ

• Tek bağlantı, çoklu hizmet

• SD ve HD Televizyon

• Etkileşimli hizmetler

– Etkileşimli TV – VoD

– Kayıt programlama (nPVR, cPVR) – Uzaktan Eğitim

– TV Üzerinden Görüntülü İletişim

• Hedefe özgün hizmetler ve reklamlar

• İşlevsel ebeveyn kontrolü

• Basit ve işlevsel kullanıcı arayüzü

• Mobil şebekelerle entegrasyon olanakları ve mobil hizmetler

• Etkili içerik arama yetenekleri

• Kişiselleştirilebilir arayüzler

2004-2010 yılları arasında Dünya’daki tahmini IPTV kullanıcı sayısı. (Gartner Dataquest 2008)

DÜNYADA IPTV KULLANICILARI

2004-2010 yılları arasında Avrupa’daki tahmini IPTV kullanıcı sayısı. (Gartner Datauest 2006)

AVRUPA’DA IPTV KULLANICILARI

IPTV MİMARİSİ VE BİLEŞENLERİ

VoD SERVER

CAS/DRM Receiver Encoder

IP/MPLS ATM

Yayın Alma

VoD Storage

PVR EPG

Billing

CRM

DSLAM Router

GameServer

TSTV

Management

Yayın İşleme Yayının IP Dönüşümü ve Multicast İletimi

Middleware

Karasal Yayın Uydu

Yayın

İçerik

Sağlayıcı MODEM - STB

Yayının Alınması ve Analog Dönüşüm

IPTV PLATFORM BİLEŞENLERİ

Head End / Middleware ve Uygulama Platformu Head End / Middleware ve Uygulama Platformu

ƒ Uydu Alıcısı

ƒ Kodlayıcı (Encoder)

ƒ Arayazılım (Middleware)

ƒ Elektronik Program Kılavuzu (EPG)

ƒ Yönetim Sistemi

ƒ İçerik Yönetimi

ƒ Ücretlendirme

ƒ VoD Sunucu ve Depolama (Storage) GüGüvenlikvenlik

ƒ Sayısal Haklar Yönetimi (DRM)

ƒ Koşullu Erişim (Conditional Access)

ƒ İçerik Koruma (Content Protection)

ƒ Yetkilendirme ve Doğrulama (Authorization & Authentication)

ƒ Sayısal işaretleme (digital watermarking) UUçç Sistemler ve ÇSistemler ve Çalalışıışılabilirliliklabilirlilik

ƒ Set Üstü Kutu (STB)

ƒ HGW (Modem)

ƒ Uzaktan Yönetim

MIDDLEWARE

Middleware tüm IPTV platformunda yer alan bileşenlerin birlikte çalışmasını sağlayan yazılım katmanıdır.

Temel görevleri;

ƒMüşteri yönetimi (SMS – Subscriber Management System) yeni müşterilerin servise verilmesinde ve tüm müşterilerin tüm aktivitelerinin yönetilmesi,

ƒProgram takvimi, VoD ve tüm diğer IPTV uygulamalarını içeren elektronik program rehberini (EPG) ve kullanıcı arayüzünü sağlamak,

ƒMüşterilerin ve arabirimlerin tüm işlemlerini faturalama ve ücretleme sistemleri ile birlikte yönetmek,

ƒIPTV networkundaki aktiviteleri izleyip rapor ederek kullanım raporlarını çıkarmak,

ƒTüm müşterilerin başlattığı uygulamaları kontrol etmek,

ƒİçerik güvenlik sistemi ile kimlik doğrulama sistemleri arasında birliktelik sağlamak (CA/DRM),

ƒOperatörün diğer OSS sistemleri ile (faturalama, v.b.) ilişki kurmak.

MIDDLEWARE – ARGELA QSDP

Türk Telekom IPTV platformunda kullanılmak üzere, ihaleye verilen 16 teklif içerisinde, Türk Telekom grup şirketlerinden Argela’nın geliştirmiş olduğu QSDP Middleware ürünü seçilmiştir.

IPTV platformunun en önemli bileşeni kabul edilen Middleware bileşeninin Argela tarafından yapılması için önemli ARGE yatırımları öngörülmüştür.

Bu Middleware, Argela Quad Play SDP mimarisi kapsamında IPTV gereksinimlerini karşılayacak şekilde, tamamen yerli işgücü tarafından geliştirilmiştir.

Bu ürünün hızla genişleyen Dünya IPTV pazarında dış ülkelere pazarlanmasıyla, önemli miktarda dış kaynağın ülkemize gireceği öngörülmektedir.

Bu ürün ileride IPTV hizmetinin geliştirilmesiyle birlikte IMS, PSTN ve Mobil şebekeler ile birlikte çalışmaya olanak sağlayacak yeteneklere sahiptir.

IPTV üzerinden video ve IP telefon çağrılarının başlatılmasına ilişkin yetenekler üründe yer almaktadır.

IPTV HİZMETLERİNDEN BAZILARI

Stefanie:What do you think about this film...?

Mesajlaşma

Video Telefon

Oyun TV Üzerinden

Internet İsteğe Bağlı

Video / Müzik TV Yayını

e-ticaret Etkileşimli Hizmetler

VERİLMESİ PLANLANAN

IPTV HİZMETLERİ

VERİLMESİ PLANLANAN IPTV HİZMETLERİ

• TV Yayını

• İzle ve Öde (Pay Per View, PPV)

Normal TV yayınının EPG üzerinden seçilerek belli bir süre için ücreti karşılığında izlenmesidir.

• İsteğe Bağlı Video (VoD & nVoD)

Depolanmış içeriği müşteriye katalog şeklinde sunan ve bu katalogdaki herhangi bir filmi, müşterinin istediği zaman bir arayüz üzerinden seçerek izleyebilmesine olanak sağlayan hizmettir.

• Yayını Durdurma (Pause-Live TV, PLTV)

Bu özellikle müşteriler, izlemekte olduğu TV yayınını (TV kanalları veya PPV yayını) herhangi bir anda “durdur” tuşuna basarak yayının o anında durdurma şansına sahip olurlar. Sonrasında “oynat” tuşuna basarak yayını izlemeye kaldığı yerden izlemeye devam eder.

• Elektronik Program Rehberi (EPG)

Elektronik Program Rehberi kanalların, TV yapımlarının belirli bir süredeki (günlük, haftalık, v.b.) yayın akışının gösterilmesini sağlar. Ayrıca VoD içeriğinin gösterilmesi de EPG içerisinde ayrı bir ekranda yapılacaktır.

• Müşteri Arayüzü

Müşterinin kendisine sunulan bütün hizmetlere erişimini sağlayan bir kullanıcı arayüzü sağlanmalıdır. Bu arayüz; hesap bilgilerine erişme, sistem ayarlarını ve PIN numarasını değiştirme, sık kullanılanları yönetme, ebeveyn kontrolleri gibi müşterinin kendisiyle ilgili işlemleri yapmasına olanak sağlar.

VERİLMESİ PLANLANAN IPTV HİZMETLERİ

• Kişisel Video Kaydı (nPVR)

Müşterilerin istedikleri TV yayınlarını daha sonra istedikleri zamanda izlemek üzere EPG üzerinden kaydetmesini sağlar ve bu kaydetme işlemini Servis Sağlayıcının ağında yer alan sunucular üzerinde yapar.

• Geriden İzleme (Time shift TV, TSTV)

Türk Telekom’un, seçtiği TV kanallarını belli bir süre için kaydetmesi ve müşterinin kaydedilmiş yayınları isteğe bağlı olarak izlemesine olanak sağlayan hizmettir.

• Etkileşimli Hizmetler

• E-posta, SMS, sohbet, e-ticaret, çevrimiçi oylama

• Eğitim

• Oyun

• Internet

TV YAYINI

ƒ TV kanalları çeşitli kaynaklardan alınarak yayın merkezinde kodlama işleminden sonra IP paketlerine dönüştürülür.

ƒ Kodlama için uygun kodlama teknikleri (H.264 - SD:2Mbps, HD:8Mbps) kullanılır.

ƒ Şifreli olarak taşınması gereken kanallar, şifreleme sunucularından geçirilerek şifrelenir. (AES, DES, 3DES)

ƒ IP paketleri, IP/MPLS omurga üzerinden multicast iletim tekniğiyle taşınır ve en son genişband erişim teknolojileri (DSL, FTTX vb.) üzerinden müşteri lokasyonuna taşınır.

ƒ Müşteri lokasyonunda HGW-modemden geçerek STB cihazına ulaşan yayının şifrelemesi ve kodlaması çözülerek TV cihazına iletilir.

ƒ Televizyona bağlanan STB üzerinde bulunan kullanıcı arayüzü televizyon ekranında görüntülenir ve seyredilmek istenen TV kanalı arayüz kullanılarak seçilir.

İSTEĞE BAĞLI VİDEO (VoD)

• İsteğe Bağlı Video (VoD) Hizmetinde, çeşitli kaynaklardan elde edilen içerik depolama ünitelerinde şifrelenmiş olarak saklanır.

• Kullanıcı tarafından istenen içerik video sunucular aracılığıyla ağ üzerinden unicast olarak ilgili kullanıcının Set Top Box cihazına ulaştırılır.

• Burada çözülen içerik kullanıcı televizyonunda görüntülenir.

IP MULTICAST

Üç tipte IP iletimi:

– Unicast : Paketin tek bir hedefe gönderilmesini sağlar.

– Broadcast : Paketin bir alt ağ üzerinde yer alan tüm kullanıcılara gönderilmesini sağlar

– Multicast : Paketin farklı alt ağlar üzerinde yer alan fakat bir multicast grup üyesi olarak tanımlanmış kullanıcılara gönderilmesini sağlar

Multicast IP paket ve Unicast IP paket karşılaştırması – Farklılıklar:

• Unicast: Class A, B ve C IP hedef adreslerini kullanır. Noktadan noktaya bağlantıyı tanımlar. Her bir bağlantı ayrı bantgenişliği kullanır.

• Multicast: Class D grup adres formatı. Tek noktadan çok noktaya bağlantıya olanak sağlar. Çoğullama istek yapana en yakın noktada yapılır. Paket

iletim garantisi yoktur.

Host

– Bir veya birden fazla multicast grubun üyesi olabilen cihazın genel adı IGMP

– Müşteri tarafı ile DSL ağı arasında kullanılacak olan multicast grup üyelik protokolüdür.

PIM-SM

– IP/MPLS omurgada yer alacak bileşenler için kullanılacak olan multicast routing

protokolüdür. ¹⁶

IPTV EV AĞI

IP/MPLS

17

• DSL devresi üzerinde Ses, TV ve Internet erişimi için ayrı PVC’ler oluşturularak bu trafikler birbirinden ayrılır.

• IP/MPLS ağında ayrı trafikler farklı VLAN’lar (MPLS LSP) kullanılarak taşınır.

• Farklı trafik tipleri için farklı öncelikler tanımlanarak Video kalitesi garanti altına alınır.

TV YAYIN ADIMLARI

18/25 DSLAM

STB EPG

MÜŞTERİ DOĞRULAMA YETKİLENDİRME

(AAA)

FATURALAMA

M I D D L E W A R E

MÜŞTERİ YÖNETİM SİSTEMİ

(SMS)

YAYIN MERKEZİ

DRM/CAS

1 2

4 3

10 9

11

14 12

5 6

8 15

13

7 16

IP/MPLS Ağı

1 STB açılıyor (IP adresleri vs. alınıyor) 2 Middleware client yazılımı STB’a yükleniyor.

3 STB kimlik denetimi yapılıyor

4 EPG alınıyor (kullanıcıya özel servis ayarları alınıyor).

5 Kanal isteği.

6 STB, kanal isteğini müşteri arayüzüne iletir.

7 Müşterinin yayını izleme hakkı SMS’de sorgulanır.

8 İzlemeye hakkı varsa, Kanalın URL bilgisi STB’a iletilir.

9 Aynı anda STB’ın kimliği denetlenerek, kanalın şifresini çözmek için kullanılacak anahtar STB cihazına iletilir (Parola/şifre süreci kullanılabilir veya daha önceki kimlik denetimi kullanılabilir).

10 STB, aldığı URL’den multicast olarak yayını ister ve yayına join olur.

11 İzleme bilgisi Billing sistemine yazılmaya başlar.

12 Yayın akışı STB’a gelir.

13 Yayın şifreliyse çözülür.

14 Yayının kodu (MPEG4) çözülerek analog hale çevrilir ve TV’ye aktarılır.

15 Yayının sonlandırılması veya kanal değişimi.

16 Yayın izleme kaydının Billing sistemine nihai yazılımı.

IPTV HİZMET NOKTALARI

UYB

TT UYB

UYB

UYB UYB

UYB

TT TT

TT

TT

TT TT

TT

TT AYM

AYM: Ana Yayın Merkezi 19

BAŞARILI BİR IPTV HİZMETİ İÇİN

• Müşterinin ilgisini çekecek içeriğin belirlenmesi ve temin edilmesi gereklidir.

• Bahsedilen içeriğin son kullanıcıya kaliteli ve görsel olarak zengin bir şekilde iletilebilmesini destekleyecek bir altyapıya sahip olunması gereklidir.

• Özellikle VoD hizmetinde her abone için ayrı bantgenişliği kullanımı gerektiğinden omurgada ayrıntılı bir bantgenişliği planlaması yapılması gerekmektedir.

• Platformda yer alan içeriğin güvenliğinin sağlanması gerekmektedir.

• Müşterinin kesintisiz ve kaliteli bir hizmet alabilmesi için omurga ve erişim altyapısında gerekli iyileştirmelerin yapılması gereklidir.

• Hizmetin sunumunda kullanıcı dostu ve basit arayüzler kullanılması gerekmektedir.

• Platformun kendi içerisindeki ve Şirkete ait diğer bileşenlerle entegrasyonu sağlanmalıdır

20

TÜRK TELEKOM AŞ IPTV PROJESİ

• 1 Milyon abone kapasiteli platform için gerekli sözleşmeler yapılmış ve sistemler alınmıştır.

• Ankara’da belirlenen IPTV Binasında ana yayın merkezine ait sistem kurulumları başlamıştır.

• Tüm Türkiye çapında 500 üzerinde lokasyonda yer alan IP/MPLS Omurgasında gerekli trafik hesapları yapılarak kapasite arttırımları ve yenileştirmeler planlanarak uygulanmaya başlanmıştır.

• ADSL2+ ve VDSL yatırımlarıyla IPTV verilebilecek abone kapsamı genişletilmektedir.

• Devam etmekte olan FTTx projesi kapsamında, eve/binaya kadar fiber altyapısı götürme çalışmaları sürdürülmektedir.

• Yerel şebekede testler yürütülmüş ve iyileştirme yapılması gereken yerler belirlenmiştir.

• Yerel şebekede öngörülen olası sorunları gidermek amacıyla OUTDOOR

DSLAM kurulumları devam etmektedir.

TÜRK TELEKOM AŞ IPTV PROJESİ

• İçerik sağlama çalışmaları devam etmektedir. (TV kanalları, film, müzik, oyun vs.)

• IPTV hizmetinin verilebilmesi için regülasyon kurumlarıyla görüşmeler devam etmektedir.

• IPTV hizmetinin tarifesinin çıkarılması için gerekli çalışmalar sürdürülmektedir.

• Hizmetin Mart 2009’da kullanıma sunulması planlanmaktadır.

• IPTV Hizmeti TTNET tarafından Vizyonet markası altında

sunulacaktır.

Teşekkürler

Ali Yavuz Çakır

Türk Telekomünikasyon AŞ Bilişim Ağları Direktörlüğü

aliyavuz.cakir@turktelekom.com.tr

+903125551977