1
HEMŞİRELİK
2
HEMŞİRELİK TARİHİ VE ETİK-HEY 143
Dersin Haftası: 5. Hafta
Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Öğr. Gör. Bahar KANBUR E-Posta:bnkanbur@gelişim.edu.tr Telefon: 212 422 70 00 - 407 Bölüm Adı
DersinAdı
Geçen Ders Hakkında
Florence Nightingale’in hayatı ve kişiliği Kırım savaşı sağlık bakım uygulamaları üzerine etkisi
Nightingaleve hemşirelik öğretimi
3
Pazartesi/18.30-20.00
4
2 Kredi
Pazartesi / 18.30-20.00 https://gbs.gelisim.edu.tr/ders-detay-5-51-11011-1
B Blok-Sağlım Bilimleri Yüksekokulu Ders Günü ve Saati
Görüşme Gün ve Saatleri
Dersin Öğretim Üyesinin Konumu Dersin Kredisi
GBS Linki DERSBİLGİLERİ
Haftalık Akış
Meslek Tarihi ve Etik Eğitiminin Amaç ve Hedefleri, Temel Kavramlar ve Kazanımlar - İlkçağlarda Sağlık Bakım Uygulamaları
Ortaçağ ve Dinlerin Sağlık Bakım Uygulamalarına Etkisi Florence Nightingaleve Hemşireliğe Etkileri Türkiye’de Hemşireliğin Gelişimi Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Hemşirelik Eğitimi Türkiye’de ve Dünya’da Öncü Hemşireler Ulusal Ve Uluslararası Hemşirelik Kuruluşları Hemşirelik ve Meslek Özelliği Ahlak, Etik ve Deontoloji Kavramları ICN, ANA Hemşirelik Etik Kodları
THD ne Göre Hemşireler İçin Etik İlke ve Sorumlulukları Etik Uygulama Alanları
Temel Hukuki Kavramlar Ve Hemşirelikte Yasal Düzenlemeler
5
Haftalık Öğrenim Kazanımları
FlorenceNightingale’in hayatı ve kişiliğini bilir Kırım savaşı sağlık bakım uygulamaları üzerine etkisi Nightingaleve hemşirelik öğretimi
6
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ
7
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ
• İslamiyet'ten önceTürklerde sağlıkla ilgili uygulamalarfolklorikidi.
Örneğin Uygurlar yılan derisi, soğan, sarımsak, turp gibi bitkilerden ilaç yapar, ilaçları bal ile kıvamlaştırırlardı. Yaralara küflü peynir karışımı sürerlerdi. Bunun gibi folklorik uygulamalara çok rastlanırdı.
• Anadolu'da dağlama, hacamat, sülük uygulama, kupa çekme gibi tatbikatlar hemen her toplumda olduğu gibi yaygındı. Bu tip halk uygulamaları halen birçok yörede geçerliliğini korumaktadır.
8
• İslamiyet sonrası Anadolu Selçuklularıtıp eğitimi, sağlık hizmetleri alanında birçok hizmet gerçekleştirmişlerdir. Doktorlar ve cerrahlarusta- çırakyöntemiyle yetişmişlerdir.
• Bu dönemdekalp ve ateş kontrolü, idrar muayenesigibi tanı ve tedavi yöntemleri gelişmişti.
• Bu dönemde Anadolu'daşifa merkezlerikurulmuştur. Bunlar;
Kayseri’de Gevher Nesibe Sultan Darüşşifası ve Gıyasiye Tıp Medresesi,
Divriği’de Turan Melik Darüşşifası,
Kütahya’da Gülsüm Hatun Yoncalı Ilıcası,
Amasya’da Yıldız Hatun Darüşşifası.
9
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ
•Osmanlı İmparatorluğudöneminde de doktorlarusta-çırakyöntemiyle yetişirdi. Haseki, Manisa Tımarhanesi ve Tıp Okulu, Edirne Lepra, Süleymaniye Darüşşifası, Bezmi Alem Gureba Hastaneleri kurulmuştur.
• Osmanlıda, kadınının evde ve erkeklerden ayrı yaşamı ile bakım hizmetini eğitimsiz erkekler üstlenmiştir. Savaşlar ile kayıplar artmış hasta bakımına gereksinim duyulmuştur.
10
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ
Osmanlılarda sağlıkla ilgili eğitim kurumu olarak sadece tıp okulları vardı. Diğer bazı sağlık meslekleriyle ilgili okullar İmparatorluğun ancak son dönemlerinde açılabilmiştir.
Toplum içinde ilaç hazırlayıp bakım ve tedavi işlerini yürüten kadın sağaltıcılar yanında ebe kadınlar, aşıcı kadınlar, kırık- çıkıkçılar her zaman vardı. Bunlar usta- çırak yöntemiyle yetişirlerdi.
11
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ
1845 yılındatıp okulunun bir köşesindeiki yıllık kurslarla küçük cerrahlaradı verilen sağlık personeli yetiştirilmiştir. Bunlara sünnet, aşı ve pansuman yapma gibi işlemler öğretilmiştir.
Bugünkü Türkiye’desağlık memuruünvanı ile çalışan daha çok kırsal alanda çalıştırılmak üzere yetiştirilen ‘erkek halk sağlığı hemşireleri’
hemşireliğin öncüleridir.
Böylece sağlık hizmetlerinde kadınların yer almayışının yarattığı boşluk kısmen doldurulmaya çalışılmıştır.
12
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK
EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ
Kırım Savaşı sırasında İstanbul ‘lambalı kadın’ diye anılan bir hemşireyle tanışmıştır.
İstanbullular Florence Nightingale’li takdirle karşılamışlardır.
Florence Nightingale Selimiye kışlasında hemşirelik uygulamaları yapmıştır.
I. Dünya Savaşı sırasında II. Abdülhamit zamanında yapılan istek üzerine7 kızılhaç hemşiresinin Türk ordusundaki yaralılara baktıkları bilinmektedir.
13
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ
• Ülkemizde hemşirelik mesleğine gereksinimi ilk defa hissedenProf. Dr. Besim Ömer Akalın Paşa’dır.
14
TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK
EĞİTİMİ VE GELİŞİMİ Prof. Dr. Besim Ömer Akalın
• 1862’de İstanbul’da doğmuştur.
• 1885 yılında yüzbaşı rütbesi ile askeri hekim olmuştur.
• Ülkemize modern jinekolojiyi getirmiştir.
• Kişisel ve sosyal hijyen, ana çocuk sağlığı gibi alanlarda eserler vermiş.
15
1. DÜNYA SAVAŞI VE TÜRKİYE’DE MODERN HEMŞİRELİĞİN KURULUŞU
• Türkiye’de hemşirelik I. Dünya Savaşı’nın etkisi ile başlamıştır.
• Hekimlik ilerlemekte ancak olumsuz sosyal etkiler nedeni ile Türk kadınının çalışmasına engel olduğu için ülkemizde yavaş gelişen meslektir.
• Yataklı sağlık kuruluşlarının açılması, bilgili hemşirelerin bulunmayışı
16
1. DÜNYA SAVAŞI VE TÜRKİYE’DE MODERN HEMŞİRELİĞİN KURULUŞU
• 1912 Balkan, 1911Trablusgarp savaşı-hasta bakımının yetersiz oluşuyüzünden büyük kayıplar verilmiştir.
• 1911 yılındaKızılhaç Washington kongresindeHemşireliğin bir meslek olduğu ve branşlara ayrıldığını gözlemlemişlerdir.
• Besim Ömer PaşaKızılay cemiyetini arayarak hemşirelik mesleğine olan gereksinimi dile getirmiş ve bir hemşire okulunun açılmasının zorunlu olduğunu dile getirmiştir.
17
• Kadırga Hastanesinde6 ay süreli gönüllü hasta bakıcı kursu
• Balkan Savaşı-Türk kadını hastanelerde çalışmaya başlamış
• 1912 yıl ülkemizde, hemşirelik hemşirelik mesleğinin başlangıcı olmuştur.
18
1. DÜNYA SAVAŞI VE TÜRKİYE’DE MODERN
HEMŞİRELİĞİN KURULUŞU
Amiral Bristol Özel Sağlık Meslek Lisesi
• I. Dünya Savaşında Amerikalılar İstanbul’da bulunan müttefikleri için bir dispanser kurmuşlar.
• İlk Amerikan Hastanesi ve «Okul Hasta Bakıcı Dershanesi» adı altında 1920 yılında öğretime başlamıştır.
• Öğretim süresi 2 yıl 6 ay olarak saptanmıştır.
19
HEMŞİRE OKULLARI
Amiral Bristol Özel Sağlık Meslek Lisesi
• 1929 yılında okul öğretim süresi 3 yıla
• 1957 yılında öğretim süresi 4 yıla çıkmış ve Sağlık Koleji düzeyine gelmiştir.
• 1974 yılında sonda ilk defa Türk olan Hemşire Müdür Gülsevim Çevikergörevi devralmıştır.
• Okul 1995 yılında Koç Vakfına geçmiştir.
• Lider hemşireler yetişmiş ve açılacak olan diğer okullara örnek olmuştur.
20
Kızılay Özel Hemşirelik Lisesi
• 1925-Cumhuriyet döneminin ilk hemşire okuludur.
• Okul 16 öğrenci ile açılmıştır
• Okulun müdürü Dr. Ömer Lütfü Eti’dir.
• Öğretim süresi 2 yıl 3 ay olarak belirlenmiştir.
• İlk mezunlar başhemşire olarak atanmıştır.
21
Amiral Bristol Özel Sağlık Meslek Lisesi
• Ortaokul mezunlarını almaya başlamış ve öğretim süresi 3 yıla çıkarılmıştır.
• 1937-bu okul mezunları devlet sınavına tabi tutulmuştur.
• 1943-1945-”paça” adı verilen başörtü yerine “şapka” giyilmeye başlanmıştır.
22
Kızılay Özel Hemşirelik Lisesi
• 1948-ilk hemşire Türk Müdür Asuman Türer göreve başlamıştır. Türk hemşirelerin yardımı ile okulun müfredat ders programını geliştirmiş.
• 1958-öğretim süresi 4 yıla çıkarılmış.
• 2004-2005 okul kapatılmıştır.
23
Kızılay Özel Hemşirelik Lisesi
• 1939 yılında Ankara’daaçılmıştır.
• 1947 yılında bütçe sorunları nedeniyle kapatılmıştır ve öğrencileri Kızılay Hemşire okulunanakledilmiştir.
24
ASKERİ HEMŞİREOKULU
• 1943-Verem Savaş Derneği tarafından İstanbul’da açılmıştır.
• İlk dönemlerde sadece Tüberküloz hemşiresi yetiştirmekte ve eğitim süresi 2 yıl idi.
• Daha sonra eğitim süresi 4 yıla çıkarılmıştır.
25
TEVFİK SAĞLAM HEMŞİRELİK LİSESİ
SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM BAKANLIĞI’NA BAĞLI HEMŞİRE OKULLARI
26
1946-Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı yataklı kuruluşların hemşire gereksinimini karşılamak için Haydarpaşa Numune ve Şişli Çocuk Hastanesi’nde hemşire ve loborant okulu açmıştır.
1956 Haydarpaşa okulu kapatılarak Zeynep Kamil Hastanesindenebelik programlarına ağırlık vererek başlamıştır
Bu yıllardan sonra Türkiye’nin dört bir yanındaSağlık kolejleriaçılmıştır.
SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM BAKANLIĞI’NA BAĞLI HEMŞİRE OKULLARI
27
SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM BAKANLIĞI’NA BAĞLI HEMŞİRE OKULLARI
1992-1993 yıllarında yaklaşık bu sayı 320 olup, ebelik, hemşirelik, sağlık memurluğu (erkek hemşire), laboratuar teknisyenliği bölümleri oluşmuştur.
1990-1991 yıllarında yaklaşık 300 sağlık lisesi açılmış.
1976-”Sağlık kolejleri”, “Sağlık Lisesi” olarak adlandırılmıştır.
28
HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULLARI
• Hemşirelik mesleğini üniversite düzeyine çıkarmak, hastalara daha bilgili ve ehil bakım verebilmek, hemşirelik alanında çalışmalar yapabilecek ve yurt sağlık sorunlarına eğilebilecek yetenekte hemşireler kazandırmak, sağlık liselerinde öğretmen ve yönetici, sağlık kurumlarında yönetici ve uzman hemşire yetiştirmek amacı ile “HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULLARI” açılmıştır.
29
• Eğitim süresi 4 yıl olup mezunlarına “Hemşire " diploması verilmektedir.
30
HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULLARI
YÜKSEKLİSANS VE DOKTORA PROGRAMLARI
Yüksek Lisans ve Doktora Programları Ülkemizde ilk kez Hacettepe Üniversitesinde1968 yılında hemşirelikte yüksek lisans ve 1972 yılında doktora programları açılmıştır.
Yüksek lisans ve doktora programları hemşirelikte sekiz anabilim dalında yürütülmektedir.
Bu tarihlerden itibaren meslekte bilim uzmanlığı (Msc) ve Doktor (PhD) ünvanları verilmeye başlandı.
31
Msc PhD
ÖN LİSANS
32
AÇIK ÖĞRETİM
• 1996 yılında bakanlar kurulu kararıyla (Resmî Gazete:
2.11.1996/22805), 79 Sağlık Yüksek Okulu açılması kararlaştırılarak, Sağlık Bakanlığı ile YÖK arasında yapılan protokol ile sağlık meslek liseleri, sağlık hizmetleri meslek yüksek okulları, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi, hemşirelik, ebelik ve sağlık memurluğu programına öğrenci alınmasına son verilmiştir.
33
Gevher Nesibe Sağlık Eğitim Enstitüsü (1961-2003)
• Sadece sağlık meslek lisesi mezunlarından öğrenci alan bu okulun
"toplum sağlığı, ana ve çocuk sağlığı ve medikal, bilgisayar"
bölümleri mevcuttu.
• Eğitim süresi 3 yıl olan bu okul mezunlarına “tıbbi teknolog" ve
‘öğretmen’ ünvanı verilmiştir.
34
Sağlık Eğitim Enstitüleri Yüksek öğrenim yaptırmak üzere 1961 yılında Gevher Nesibe Sağlık Eğitim Enstitüsü
açılmıştır.
Kuruluşun amaçları
35
Hemşirelerin bilgilerini arttırmak ve
eksikliklerini tamamlamak Görüşlerini geliştirmek
Öğretmen ve yönetici olarak geliştirmek
Hemşireliğin özel bir dalında uzman olarak yetiştirmek
Meslekte iyi yetişmiş elaman sayısını arttırmak
Hastane, ev veya kliniklerde yatan hastaya en iyi bir bakım
sağlayabilmek Liderlik niteliklerini güçlendirmek
HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULLARI
36
EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Hemşirelik eğitimi, Tıp Fakültesi’nde 1 yılda yapılan F.K.B.
Öğrenimine ilaveten, 3 yıllık mesleksel bir öğretim şeklinde başlamıştır.
• İlk meslek dersleri öğretmenleriDoç. Dr. Aysel Kumral’dır.
• 1962-Yönetmelik değişikliği ile Hemşirelik Yüksekokulu Tıp Fakültesine bağlıfakat farklı bir ders programı ile uygulanmaya başlamış.
37
• 1981’e kadar, klinik hemşiresi, yönetici hemşire ve öğretmen hemşire olmak üzere lisans düzeyinde üç bölümde ders vermekteydi.
• 1981’den sonra branşlaşma söz konusu olmadan lisans düzeyinde hemşire mezun vermeye başlamıştır.
• 1963-Hemşirelere “Tıp Bilimleri Doktorası” yapma olanağı verilmiştir.
• 1973-”Hemşirelik Doktorası” yapma hakkı kazanılmıştır.
38
EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• 1982- İlk hemşire müdür olarak Doç.Dr. Leman Birolatanmıştır.
• 1999’dan itibaren erkek öğrencide alarak, Yüksekokul, lisans ve lisansüstü düzeyinde hemşire yetiştirilmektedir.
39
EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Florence Nightingale Hemşire Mektepleri ve Hastaneleri Vakfı, amaçlarını gerçekleştirmek ve bir Hemşirelik Yüksekokulu kurmak üzere Milletlerarası İktisadi İşbirliği Kurulu Ankara Mümessilliği ve Amerika Birleşik Devletleri A.I.D Teşkilatının yardımı ve aracılığı ile7 burs sağlanmıştır. Gelecekte kurulacak eğitim kurumu eğiticileri için kullanılması öngörülen bu 7 burs ile Amerika’ya gönderilecek hemşire okulu mezunu, yabancı dil bilen hemşirelere çağrıda bulunulmuştur.
40
• Başvuruda bulunan 80’i aşkın hemşireden 15’iseçilmiş ve dil açısından gelişimlerine ortam sağlamak üzere Ankara’da ki “George Town Lisan
Okulu”na 6 aylık kurs için gönderilmiştir. Kurs sonrası hemşireler
arasından seçilen 7 aday, Colombia Üniversitesi’nde yüksek öğrenim görmek ve dönüşlerinde üniversite düzeyindeki okulun öğretim kadrosunu
oluşturmak üzere Amerika’ya gönderilmişlerdir.
41
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Perihan Velioğlu, Rüçhan Tüzün, Eren Kum, Emel Berkay, Ayten Geray, Semiha Gücüyeter ve Şükriye Karaosmanoğlu’ndan oluşan
gruba daha sonraki yıllarda alınan burslarla Şehvar Çağlayan, Saffeti Acele, Nüshet Alpay, Nebahat Kum (Büyükoktay) ve
Müeyyet Perk katılmışlardır.
42
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE
HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Öğrenimleri sırasında aday öğretmenler, Colombia Üniversitesi Hemşirelik Bölümü Direktörü Prof.R.L.Mac. Manus’un başkanlığı
altında Florence Nigihtingale Hemşirelik Yüksekokulu’nun müfredat ders programını hazırlamışlar ve 2-3 yıl arasında değişen yoğun bu öğretim süresinde “Lisans Diploması” ve bazıları
da “Master Diploması” almışlardır.
• Eylül 1959 yılında öğrenimlerini tamamladıktan sonra ülkeye dönen ilk üç Öğretim Üyesi, kendilerine eşlik eden Mrs.Eugenia K.
Spalding ve Katherine Sehl adlı Amerikalı iki hemşire müşavirle birlikte İstanbul’a gelmişlerdir.
43
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Yurda dönüşte öğretmenler ve müşavirler Yüksekokulun başarılı bir program izleyebilmesine ışık tutacak ve temel oluşturacak
bilimsel incelemelerde bulunmuşlardır.
• Bu süre içinde İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof.Dr.Sıddık Sami Onar’ın başkanlığında Vakıf üyeleri, öğretim üyeleri ve müşavirler
iki toplantı yapmışlar ve okulun İstanbul Üniversitesi bünyesinde kurulmasının istenmesine karşın sonunda İstanbul Üniversitesi ile
işbirliği yapan müstakil bir Yüksekokul olarak öğretimini sürdürmesine karar vermişlerdir.
44
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Müsteşarı Doç.Dr.Nüsret Fişek, 28 Haziran 1961’de okul öğretim üyeleri ile yaptığı toplantıda, okulun 1961 kış döneminde açılması gerekliliği üzerinde durmuş, bununla ilgili çalışmaların bir an önce başlayabilmesi için öğretim üyelerinin kendi aralarında bir müdür seçmeleri gerektiğine belirtmiş ve Okul
Müdürlüğüne Perihan Velioğlu seçilmiştir.
45
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Okulun Şişli Abide-i Hürriyet Caddesindeki özel binasının inşaatı tamamlanana kadar, geçici olarak Şişli Çocuk Hastanesindeki bir
binada öğretime başlamalarına karar verilmiştir.
• 3 yıl geçici binada öğretimine devam eden Yüksekokul 1 Kasım 1964’de kendi binasına taşınmış ve 1965 yılında ilk mezunlarını
vermiştir.
46
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• 1993 yılında emekli olan Prof. Dr. Velioğlu yerine Yüksekokul’un mezunu Prof. Dr. Çaylan Pektekin, 2002’de Prof. Dr. Zehra Durna, 2006’da Yüksekokulun ilk mezunlarından Prof.Dr. Güler Aksoy, 2009 yılında da Prof. Dr. Sevim Savaşer Müdürlüğeatanmışlardır. Prof. Dr.
Perihan Velioğlu’nun Müdürlüğünden başlayarak Fakülte olma konusundaki çabalar Müdür Prof. Dr. Sevim Savaşer ile Rektör Prof. Dr.
Yunus Söylet döneminde de tekrar gündeme gelmiş.
• Senato’nun bu yöndeki teklifi Yükseköğretim Kurulu’nca 2011 tarihinde yapılan Genel Kurul Toplantısında kabul edilmiştir.
47
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
• Okul, gelişim süreci kapsamında, 2011 yılında İstanbul Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi ismini alarak Fakülte düzeyine ulaşmış ve Türkiye’de ilk Hemşirelik Fakültesi olmaonurunu elde etmiştir.
• 2012 / 29.06 sayı 5.3.2012 tarihindeki Bakanlar Kurulu Kararı ile Okul İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik
Fakültesi ismini almıştır.
48
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE
HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU
49
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ
Yüksekokulun Felsefesi ve Amacı
50
Öğrencileri Atatürk İlkeleri ve İnkilapları doğrultusunda,
ülkesine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getiren,
hür ve bilimsel düşünce gücüne
geniş bir dünya görüşüne sahip
bireyin ve ailenin ve toplumun sağlık gereksinimlerine göre kapsamlı hemşirelik bakım vermek üzere bilgili ve becerili olarak
yetiştirmektir.
• Hacettepe Üniversitesi sağlık bilimleri Fakültesi hemşirelik bölümü (1961)
• Erzurum Atatürk üniversitesi hemşirelik yüksekokulu (1982-1983)
• Sivas cumhuriyet üniversitesi hemşirelik yüksekokulu (1982-1983)
• GATA Hemşirelik Yüksekokulu (1985-1986)
• Marmara üniversitesi hemşirelik yüksekokulu hemşirelik bölümü (1993- 1994)
51
Soru veÖneriler
SORULAR ???
52
Önerilen Haftalık Çalışmalar
Konular tekrar edilecek Bir sonraki haftaya yeni konu okunacak
53
Bir Sonraki DersHakkında
Türkiye’de ve Dünya’da öncü hemşireler
54
Başvurulan Kaynaklar
Özden, M. (2013). Tıbbi Etik ve Meslek Tarihi. Ankara: Ayrıntı Basımevi.
Şentürk, E. S. (2011). Hemşirelik Tarihi. İstanbul: Nobel Matbaacılık.
Burkhardt, M.A., Natkaniel, A.K. (2013). Çağdaş Hemşirelikte Etik. Çev.Ed.:Ş.E. Alpar, Bahçecik, N., Karabacak, Ü., İstanbul Tıp Kitabevi.
Şentürk, E. S.(2012). Meslek Olarak Hemşirelik ve Hemşirelikte Etik İlkeler. İstanbul: Nobel Matbaacılık.
Şentürk S.E. (2014). Hemşirelik Tarihi. Nobel Tıp Kitapevleri
55 56
