ISPARTA MESLEKİ EĞİTİM MERKEZ 2020 AĞUSTOS- EYLÜL UZAKTAN TELAFİ EĞİTİMİ PROGRAMI
Alan/Dal Adı : Tüm Alan ve Dallar Ders Adı : Türk Dili ve Edebiyatı Dersin Sınıf Düzeyi : 10. Sınıf
Konu :Mektup, E-Posta, Günlük, Blog, Fiil Konu Tarihi Aralığı :31 Ağustos/18 Eylül 2020
Ders Öğretmeni :Fatma UYAN
Ders: Türk dili ve edebiyatı 10 / Tarih:31 Ağustos-11 Eylül 2020 / Ders saati:4 8.ÜNİTE: MEKTUP/ E-POSTA
KONU: Cumhuriyet Dönemi’nden bir özel, bir edebî mektup, dilekçe örneği; iki e-posta örneği Aşağıdaki mektubu okuyarak soruları cevaplayınız.
I.METİN
Sevgili Anneciğim,
İçimi ısıtan, beni mutlu eden mektubunu ustam dün bana bir müjdeyle verdi. Ben, güzel yüzünün hayaliyle işimi yapıyor, desenleri, motifleri bakır bir panoya işliyordum. O kadar mutlu oldum ki… Anneciğim, vakit geçirmeden, hemen bu mektubu yazıyorum. Köyden ayrılalı altı aydan fazla olmuş. Bu süre içinde, belki her ay sizleri, köyümüzü, evimizi, yemyeşil ağaçlarla dolu bahçemizi, petek petek arı kovanlarımızı görmeme rağmen yine özlemle doluyum.
Geçtiğimiz günlerde ustam, bakır işlemecilikte kısa zamanda ilerleyişimi yeteneğime ve gayretime bağlayarak “Aferin!” dedi. Sanatın bir altın bilezik olduğunu söyledi. Haftalığımın önümüzdeki hafta artacağını müjdeledi. Ben de o an, sana bayram hediyesi olarak alacağım ayakkabıyı düşündüm. İş yerimize yakın bir ayakkabıcının vitrininde gördüğüm ve sana yakışacağına inandığım ayakkabıyı alacağım. Bayramdan birkaç gün önce, ustam izinli olacağımı söylemişti. Elimde ayakkabım, küçük kardeşim Zeynep’e çeşit çeşit çikolata ve boyama kitapları ile kapınızı çalacağım. Bayram sevincini birlikte paylaşacağız. Ne güzel değil mi anneciğim?
İşe iyice alıştım. Beni düşünüp üzülme! Kendini yorma! Ben usta bir sanatkâr olma yolunda çalışıyorum. Sanatımıza katkıda bulunmak, bir yandan da üretici bir insan olarak kendime, aileme ve milletime yararlı olmak istiyorum. Bakır eşyalar üzerine, çay ve kahve takımlarına, semaverlere, hediyelik bakır eşyalara, duvar panolarına ne güzel desenler işliyorum bir görsen… Çizgilerin akışında, desenlerin şekillenişinde hep sizleri düşünüyorum. Babamın vefatı ile düştüğümüz sıkıntıyı nasıl göğüsleyeceğimi planlıyorum. İşimi ilerletip, ücretimi artırmak istiyorum. El emeği işler büyük ilgi görüyormuş. Bunu, rahmetli babamın arkadaşı Orhan Amca söyledi. İstanbul’da bir sergi açmamız konusunda bize yardım edeceğini belirtti.
Biz de “evet” dedik ve başladık çalışmaya. Aynı iş yerinde iki arkadaşımla birlikte yaptığımız özel işleri biriktirmeye başladık. Geleneksel süsleme sanatının birbirinden güzel örneklerini işliyoruz. Çalışmalarımız bitince İstanbul’da bir sergi açacağız. Orhan Amca, sergi salonu için araştırma yapmaya başladı bile. Hazırlığımız sürüyor güzel anneciğim.
Bayramda birlikte olmak dileğiyle senin ellerinden, küçük Zeynep’in gözlerinden öperim.
Kucak dolusu selam ve sevgilerimi gönderiyorum.
Oğlun Emre
1) Yukarıdaki açıklamalardan hareketle Orhan’ın annesine yazdığı mektubun çeşidi nedir?
Gerekçesiyle yazınız.
2) Mektubu diğer türlerden nasıl ayırt ederiz?
3. Mektubun bölümleri: (yukarıdaki mektupta bu bölümleri gösteriniz.) Hitap:
Giriş:
Gelişme:
Sonuç:
Ad soyad:
FİİL(EYLEM):
Fiil: Bir iş, oluş, hareket bildiren sözcüklerdir. Fiiller yapısına göre basit, türemiş, birleşik fiiller olarak 3’e ayrılır.
3)“ İşe iyice alıştım. Beni düşünüp üzülme! Kendini yorma! Ben usta bir sanatkâr olma yolunda çalışıyorum. Bayramda birlikte olmak dileğiyle senin ellerinden, küçük Zeynep’in gözlerinden öperim. Kucak dolusu selam ve sevgilerimi gönderiyorum.”
a)Cümlelerdeki fiilleri bulunuz.
b)Bunların yapısına göre nasıl fiiller olduğunu belirtiniz.
“Ben, güzel yüzünün hayaliyle işimi yapıyor, desenleri, motifleri bakır bir panoya işliyordum.”
4)Yukarıdaki cümlede kullanılan virgüllerin görevlerini yazınız.
“İstanbul’da bir sergi açmamız konusunda bize yardım edeceğini belirtti.”
5.Bu cümlede İstanbul’da sözcüğüne gelen noktalama işaretinin adını ve görevini yazınız.
Yönerge: Aşağıdaki mektubu okuyunuz. Soruları cevaplayınız.
II.Metin
25 Eylül 1953 İstanbul Değerli kardeşim,
Bizi bir kere sevindirdiniz. Sonra görünmediniz. Eşin ve çocuğun senin kadar iyi. Saadetiniz beni ne kadar sevindirdi bir bilseniz. Hep böyle neşeli, canlı ve sıhhatli olun.
Siyaset iflas ettikten sonra, tekrar o temiz ve ebedî sanat ve fikir dünyasına döndüm. Türk Dili boyunda, 52 sahifelik bir sanat, edebiyat ve fikir dergisi çıkarıyoruz. İdeoloji
yapılmayacak. Yarısı garbın en yeni ve değerli şiir ve deneme ve hikâyelerine ayrılacak, idaresi Cahit Okurer ile benim üzerimde olacak. Sermâye, bâyi hepsi hazır. Ayrıca Varlık gibi bir kitap serisi de yapacağız. İlk sayı Kasım'da çıkıyor. Senden şiir ve yazı istiyoruz. Derginin adı İstanbul olacak. Güzelliği, hürriyeti, gerçeği müdafaa edeceğiz.
…Senin son yıllardaki yazıların hoşuma gidiyor. Başkaları da beğeniyor. Başka yerleri bırakarak İstanbul'u kendi dergin sayabilirsin. Bize dergilerde değerli bulduğun, gençlerin
isimlerini yaz. Onlardan da şiir, hikâye alacağız.
…İlk sayıda bir yazının bulunmasını istiyorum. Hemen gönder. Hacim iki sayfayı geçmesin.
Hanıma hörmetler eder, senin ve küçüğün gözlerinden öperim. Behiç’e de çok selâm eder.
Mehmet Kaplan (
MEHMET KAPLAN'DAN AHMET KABAKLI’YA MEKTUP)1)Mektup türünün tarihî gelişimi ve yukarıdaki mektup metninden hareketle mektup türünün geleceği için neler söyleyebilirsiniz?
2)Okuduğunuz mektupta kullanılan anlatım biçimlerini tespit ediniz.
3) “Her kitap, meçhule yollanan bir mektup…” ifadesinden hareketle mektup türünde roman ya da başka olay çevresinde gelişen bir sanat eserinin yazılıp yazılamayacağı hakkındaki bilgi ve
görüşlerinizi gerekçesiyle yazınız.
4)“Kendi acılarım, kendi inkisarlarım, kendi ümitlerim dile gelmişti.” cümlesindeki virgülün görevini
yazınız.
5)“64’de Hind Edebiyatı’nı yayınladım.” cümlesindeki imla yanlışlarını bularak cümlenin doğrusunu
yazınız.
NOT:
Dilekçe yazılırken dikkat edilmesi gereken hususlar
• Dilekçe düz, beyaz, çizgisiz bir kâğıda yazılmalıdır.
• Belli bir plana göre yazılmalıdır.
• Dilekçenin verileceği makamın adı ve yeri, kâğıda ortalanarak yazılır. Makam ve yer adları iki şekilde yazılabilir: Makam ve yer adını oluşturan kelimelerin tamamı büyük harfle yazılır. Makam ve yer adında yer alan her kelimenin sadece ilk harfi büyük yazılır.
• Dilekçe üç bölümden oluşur. Giriş bölümünde durum ortaya konur, gelişmede dilek veya şikâyet belirtilir. Sonuçta dilekçe alt makama yazılıyorsa “…rica ederim.”, üst makama yazılıyorsa “…arz ederim.”, eş değer bir makama yazılıyorsa “…arz ve rica ederim.” şeklinde biter.
• Dilekçenin sağ alt köşesine isim, tarih ( ya da sağ üst köşeye) ve imza; sol alt köşeyse adres, varsa ekler yazılmalıdır.
• Dilekçede kısa, özlü ve resmî bir üslup kullanılmalıdır.
• Dilekçelerde hiçbir şekilde kısaltma kullanılmamalıdır.
Dilekçe Örneği:
Yönerge: Aşağıdaki e-posta örneklerini inceleyiniz. Soruları cevaplayınız.
II.Örnek
E- posta:
İnternet üzerinden kullanıcıların birbirine gönderdikleri dijital mektuptur. E- postaya (elektronik posta) elektronik mektup, elmek de denir. E-posta adres, bilgi, konu ve metin olmak üzere dört bölümden oluşur. Adres bölümüne e-postanın gönderileceği kişinin elektronik adresi, bilgi bölümüne bilgi sahibi olması gereken başka kişi veya kurumlar varsa onların e-posta adresi yazılır. Konu bölümüne gönderilecek iletiyi özetleyen birkaç sözcük yazılır. Metin bölümünde ise hitap sözü ile başlanarak e-posta metni yazılır. Metnin altına e-postayı yazan kişinin adı, soyadı, iletişim bilgileri eklenir. E-postalara resim, müzik, video, her türlü dosya türü eklenebilir ve alıcının bilgisayarına transfer edilebilir E-posta metni yazıldıktan sonra dikkatlice okunmalı, yazım ve noktalama bakımından gözden geçirilmeli, görülen eksiklikler düzeltilmeli. Daha sonra muhatabın e-posta adresi yazılarak ona gönderilmelidir. E- posta yazarken kişisel bilgiler güvenlik altına alınmalıdır.
1) Yukarıdaki örnek e-postaların konusu nedir?
2)E-posta kişiye özeldir. Ancak dijital dünya ise birtakım hırsızlıklar ile anılmaktadır. Dijital dünyadaki hırsızlıklar ya da korsanlıklar için neler yapılabilir?
3)Sizce gelecekte e-posta da mektup gibi güncelliğini yitirebilir mi? E-postanın geleceği hakkındaki Ön görünüzü yazınız.
4)E-postalarda kullanılan dili karşılaştırdığınızda e-posta yazarları için neler söylersiniz?
5)E-posta iki kişi arasında gerçekleştiği hâlde “Öncelikle ilginiz için teşekkür ederiz.” ifadesinde yer alan yüklemin kipi birinci çoğul şahıs kipidir. Yüklemdeki kipin cümleye kattığı anlamı
değerlendiriniz.
ÖDEV: Mektup ve e-posta etkinliklerinden edindiğiniz bilgilerden hareketle bir mektup, istediğiniz herhangi bir konuda da bir e-posta yazınız.
*Öğrencilere e-posta adresi verilir, yazdıkları mektupları göndermeleri istenir.
Ders: Türk dili ve edebiyatı 10 / Tarih:14-18 Eylül 2020 / Ders saati: 2 9.ÜNİTE: Günlük, Blog
14 Mart 1958
Yarın uyanacağım, sabah olacak.
Hastanede herkes hastaların her şeyi bildiğini sanıyor. Bir derece getiriyorlar, bırakıp gidiyorlar.
Niçin? O yok. Oysa ben dereceyi ne yapacağımı, nereme koyacağım, nasıl okuyacağım bilmiyorum.
Yemek geldi, sonra boyumu, kilomu ölçtüler:1.70-64. Karnım aç. Karnımın açlığını seviyorum. Bir güzellik buldum doymakta.
Tuhaf yatağıma alıştım. Elime kalemi almayayım da bir şeyler okumaya başlamayayım, hastalığımı, hastanede olduğumu unutuyorum. Korkunç kendimleyim.
Ameliyat. Üç gün geçmiş. Yaşamadım. Geceye doğru kendimi ilk iyi duyuyorum. Deniz kıyısı bir yer istiyorum. Hiçbir şiiri düşünmüyorum.
İkide bir kendini bırakıveren şiiri seviyorum. Bir görüntüyü bir başka görüntü, bir anlamı başka bir anlam yıkacak, ya da buna karşı çıkacak.
Şiiri bir gün gelmiş mısra mısra kurmayı unutmuşuz.
Gücünü anlamdan alan şiirden her gün daha bir soğuyorum. Şiirin anlama olan bağı dolaylıdır.
Ozan çoğunluğun bakmasını değiştirir. Yeni bir dil getirir, giderek o dili çoğunluğun yapar. Yeni bakmalar yeni diller iki üç kişiyi etkiler, sonra büyür, kalabalığın olur.
İlhan Berk / El Yazılarına Vuruyor Güneş Sorular:
1.Okuduğunuz günlük örneği bu türe ait hangi özellikleri taşımaktadır?
2.Okuduğunuz metin hangi günlük türünde yazılmıştır? Gerekçesiyle yazınız.
3.Okuduğunuz günlükte anlatım türleri ve düşünceyi geliştirme yollarından hangilerine başvurulmuştur?
Yarın uyanacağım, sabah olacak.
Birden her şeyi unutarak ellerimi, gözlerimi, kaşlarımı oynatmaya başladım.
4.Cümlelerdeki virgüllerin görevi nedir?
9 Mart 1973
Sakalımı tıraş etmek için aynanın karşısına geçtim. Radyoda yine bir türkü: “Kekliği düz ovada…”
Birden her şeyi unutarak ellerimi, gözlerimi, kaşlarımı oynatmaya başladım. Giderek kendimi bir sahne üstünde sanarak ellerim, gözlerim, kaşlarımla türlü şaklabanlıklar, mimik oyunları yapmaya geçtim. Kendime ancak türkü bitince geldim. Ne güzel, insanın musikiye kendini kaptırıp zıplayıp hoplaması! Bir an bütün üzüntülerinizden sıyrılıyorsunuz. Elde ettiğiniz neşe, o neşe anından sonraya da uzanıyor. Somurtkanlık! Bizim her vakit sağduyulu olmayışımızın bir nedeni de neşeye
yaşamımızda yer ayırmamış olmamızdır. Neşesiz adam eksik adamdır. Bir alıktır.
Kapının zili… Dışarıdan bir ses: “Süt!” Her gün bir ya da birkaç kez çalar kapıyı bu sütçü. Ben de her kez kapıyı açar, yüzümü tatlılaştırır ve “Biz süt almıyoruz.” derim. Tam bir sahtecilikle. Bu kez kapıyı açıp sütçüye: “Sen ne biçim adamsın, sana kaç kez süt almadığımızı söyledim. Böyle herkesi tedirgin etmeye ne hakkın var?” diye bağırmak geçti aklımdan. Kapıya koşup açtım, sütçüye yine: “Biz süt almıyoruz.” dedim. Adam, suratını buruşturarak uzaklaştı. Kapıyı örttükten sonra kendimi yokladım.
Neşe diye bir şey kalmamıştı.
Günlük (Günce): Yaşanan olayların ve günlük düşüncelerin günü gününe aktarıldığı yazı türüdür.
*Günlükler, mutlaka olayları yaşayan kişiler tarafından kaleme alınır.
* Günlükler yazarın yaşamından izler taşır.
*Günlükler, içten, doğal, samimi bir üslupla kaleme alınır.
*Birinci kişi ağzından anlatımla yazılan kısa ve özlü yazılardır.
*Günlük (günce) türünde kullanılan dil, konuşma diline yakın bir dildir.
*Günlükler içe dönük günlükler ve dışa dönük günlükler olmak üzere ikiye ayrılır. Dışa dönük günlükler yayımlanmak için yazılırken içe dönük günlüklerde böyle bir durum söz konusu değildir.
İçe dönük günlüklerde yazarın kendi kendini tanıma çabası vardır. Yazar, hangi konudan söz ederse etsin kendisini ön plana çıkarır. Dışa dönük günlüklerde dış dünyayla ilgili görüş ve düşüncelerini
dile getiren yazar her türlü konuya değinebilir. Dışa dönük günlüklerin belge değeri vardır.
İlk günlük örnekleri Romalılara aittir.
*Türk edebiyatında ise “ruzname” adı verilen savaş notlarının yer aldığı metinler bu türün ilk örneklerindendir.
*Günlük Tanzimat’la birlikte edebî bir tür olarak edebiyatımıza girmiştir. Direktör Ali Bey’in
“Seyahat Jurnali” ilk günlük örneğidir.
Günlük-Anı Farkı
Anı ile günlük çoğu zaman karıştırılmaktadır. Günlük, adından anlaşılacağı üzere yaşanırken, günü gününe yazılır. Anı ise aradan zaman geçtikten sonra yazılır.
Yönerge: Aşağıdaki blog yazısını okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
YENİ GÜN 14. 12. 2016
Uzaktan bakıyorum dünyaya, ama çok uzaktan. Görünmüyor bile. Yaklaşıyorum yavaş yavaş, yıldızların arasından geçerek. Soğuk gezegeni, halkalı olanı, kocamanı, güneşi, kızıl güzeli ve pek çok ıvır zıvırı geride bırakarak ilerliyorum. Nihayet çıkıyor karşıma mavi olan. Yaklaşmaya devam
ediyorum, bulutların arasından süzülerek. Bir yerleri kasırgalar vuruyor, bir yerler sıcaktan kavruluyor.
Gündüzle gece bitmeyen bir yarışta koşturuyor, hangisi önde belli değil. Kıtalar seçilmeye başlıyor.
Ülkemi görüyorum yaklaştıkça, şehrimi, mahallemi. Sabah olmak üzere, alacakaranlık. Vakit kış, dışarısı soğuk, ölü gibi. Bir minibüs duruyor yokuşun başında, bir gölgeyi yutuyor otomatik kapısı.
Külüstür bir ekmek kamyoneti hız limitini aşıyor. Yaklaşıyorum, sokağıma giriyorum. Kapkara bir köpek, bir umut, evlerin önündeki boş kapları kokluyor tek tek. Bir şık giyimli, arabasının camındaki buzları kazıyor. Sabahı zor eden bir yaprak artık daha fazla tutunamıyor, ne olacaksa olsun diyor.
Evime giriyorum. Kızlarım uyuyor, birinin üstü açılmış, üşümüş, büzülmüş. Yatmadan önce biten ödevlerin dağınıklığı etrafta, defterler, kalemler. Kedi bulabildiği en sıcak köşeye kıvrılmış. Hayat ona güzel, bir geceyi daha gafletle bitiriyor. Yatak odasında çalan telefon alarmı resmi olarak yeni günü başlatıyor. Camların buğusuna buğu katacak duşun sesi yayılıyor eve. Kendimi görüyorum. Masanın başındayım, huzursuz, telaşeli. Sanıyorum ki yeni gün benden çok önemli şeyler bekliyor.
Çıkıyorum evden, yükseliyorum tekrar. Evim, sokağım, mahallem, şehrim, ülkem, dünyam, güneşim kayboluyor birer birer.
Bizsiz yürümez mi bu düzen? Yeni başlayan günün bizimle esas derdi ne? Bugünü o gün yapmak mümkün mü? Bakalım, yaşayıp hep beraber göreceğiz.
Dr. Cüneyt Sert, http://users.metu.edu.tr/csert/index2016.htm
1. Okuduğunuz metni kısaca özetleyip, yorumlayınız.
2. Okuduğunuz metnin günlük türüyle benzer ve farklı yönlerini belirtiniz.
3. Okuduğunuz metinde hangi anlatım biçimlerine başvurulmuştur?
Bizsiz yürümez mi bu düzen? Yeni başlayan günün bizimle esas derdi ne? Bugünü o gün yapmak mümkün mü? 4.Bu cümlelere gelen noktalama işaretinin adını ve görevini belirtiniz.
Sanıyorum ki yeni gün benden çok önemli şeyler bekliyor. 5.Bu cümlede geçen ki ekinin adını ve görevini belirtiniz.
Soru:
Blog: İnternetin yaygınlaşması ile birlikte yazı yazma alışkanlıklarının değişmesi günlük türünün internet ortamına taşınmasına zemin hazırlamıştır. İnternet ortamında oluşturulan kişisel sayfalar da birer günlük gibi değerlendirilebilir. “Blog” adı verilen internette kişilerin günü gününe yazdığı metinleri bir araya getirdiği yerlerdir. Görsel ve işitsel ögelerle zenginleştirilen bu yazılara başkaları da yorum yapabilmektedir.
Blog Türleri
• Kişisel
• Topluluk
• Tematik
• Kurumsal
