KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.)

O.D.C. 232.44 - 232.411.2/3- 232.412.1

KIZILÇAM (Pinus brutia Ten.)

FİDANLARININ ALANLARDA

DİKİM VE FİDANLIKLARDAN

SÖKÜM ZAMANI

STUDIES ON THE LIFTING TIME FROM 'l'HE NURSERY AND PLANTING OUT OF PINUS BRUTIA

Erdoğan GÜVEN Orman Yüksek Mühendisi

ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ YAYINLARI Teknik Bülten Serisi No : 85

ÇAG MATBAASI 1976 - ANKAiıA

ÖN SÖZ

Başlangıçta araştırma, konusu kızılçam ve sedir fidanlarının

söküm, dikim zamanları ile saklama sürelerini içeren bir projede ele

alınmıştır. Saklama süreleri bölümü dışında öteki bölümleri bitirilen

araştırma, bir an önce mesleğe sunmak amacıyla türler itibariyle ikiye ayrılmıştır. Bu nedenle değerlendirilmesi daha önce bitirilen sedire ilişkin bölüm ayrı bir teknik bülten olarak yayınlanmıştır. Bu teknik bültende ise ^çalışmamn geri kalan kızılçama ilişkin bölümü

sunulmuştur.

Araştırma örgütüne katıldıktan kı.sa bir süre sonra görevlendi-

ğim bu çalışmada karşılaştığım güçlükleri, duyduğum sıkıntıları yen- memde beni her zaman elimden tutan ve ^şimdi emekli olan ^sayın Mü- dürüm Lütfi BÜYÜKYILDIRIM ile çalışmamn uygulama ve ölçmele- rinde zevkle yammda olan Bük Araştırma Ormam Bölge Şefliğinden

emekli Sayın Mustafa Alıcıoğlu'na, ölçme kesim memuru Sayın Hüse- yin Dülben'e, Araştırmacı arkadaşım Sayın Kenan Alpacar'a, proje- lendirme ve değerlendirmede emeği geçen Sayın Osman Sun ile yar-

dımiarım esirgemeyen tüm Sayın Arkadaşlarıma teşekkür eder, kü- çük yapıtın noksanlarının hoş görülüp, yarayışlı olmasım dilerim.

ANTALYA Haziran, 1975

Erdoğan GÜVEN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ

GİRİŞ

...

A. DİKİl\'1 ZAMANI BÖLÜMÜ 1. DÜZEN

Sayfa

ı

3 3

1.1. Birinci Uygulama ... 4

1.2. İkinci Uygulama . . . .. 5

1.3. Üçüncü Uygulama ... 6

1.4. Dikim Zamanı için Sonuç . . . 7 B. SÖKÜM ZAMANI BöLÜMÜ

...

2. DÜZEN

2.1. Değerlendirme ... . 2.2. Ölçüler ... . 2.3. Tartılar ... . 2.3.1. Yaş Ağırlıklar · ... . 2.3.2. Kuru Ağırlıklar ... . 2.4. Söküm Zamanı için Sonuç ... . SUMMARY

YARARLANILAN KAYNAKLAR

-V-

11 11 l l l l 13 13 16 17 19

GİRİŞ

20 170 196 ha. Türkiye orman alanı içinde (ORMAN BAKAN- LIG! ÇALIŞMALARI 1975) üç milyon ha. alanla birinci sırayı alan

kızılçam en geniş doğal yayılış alanını Akdeniz ve Batı Anadolu'da bulur. Bu denli geniş yayılış alanında, özellikle Güney Anadolu gi- bi kurak bir bölgede yangın, açma, düzensiz kesimler sonucu mey- dana gelmiş ya da maki ile kaplı v.b. alanların ağaçlandırılmasında

yeri pek önemlidir.

Ağaçlandırma çalışmalarında başarıyı olumsuz yönde etkileyen birçok etkenierin en önemlilerinden biri de fidanların fidanlıktan sö- kümü ile alanlarda dikimi arasında geçecek zorunlu sürede olabi- lir sakıncalardır (BEŞKÖK 1963). Bu sakıncaları önlemede bugü- ne dek kullanılagelen klasik yöntemlerin yanında ekonomisi ve pra-

tikliği yönünden çeşitli koşullarda polietilen torbaların denenınesin­

de yarar görülmüştür (P AMAY 1966). Ancak fidanların saklanma-

sında polietilen torbaların etkenliğini açık alan koşullarına göre en

doğru biçimde saptayabilmek için önce ele alınan türün söküm ve dikim zamanlarını bilmek gerekir. Çünkü doğal yetişme ortamların­

dan en genişi olan Güney Anadoluda sıcak ve kurak geçen yaz ay-

ları ile vejetasyon süresinin uzunluğu ve erken başlaması nedenle- riyle fidan uyanmadan, toprak rutubetinin uygun olduğu zamanda dikimler gerçekleştirilmelidir. Böylece saptanan uygun söküm za-

manında torbalara alınan fidanlar, uygun dikim zamamna kadar güvence ile bekletilir. Ayrıca fidanlıkları ağaçlandırma alanlarında­

ki dikim uygulamalarına bağımlı olmaktan kurtaran bir iç düzeni de ortaya çıkar.

Bu amaçla kızılçarnın SÖKÜM ZAMANI, DİKİM ZAMANI, PO-

LİETİLEN TORBALARDA SAKLAMA SÜRESİ biçiminde üç aşa­

malı olarak ele alınan araştırma da halen üzerinde çalışılan polieti-

len torbalarda saklama süresi son aşamasına temel olan ilk iki aşa­

ması bitirilerek, sonuçları bu yapıtta verilmıştir.

Yapıt A ve B diye iki bölüme ayrılmış ve uygulama sırasına bağlı kalınarak A bölümünde dikim, B bölümünde söküm zamanına ilişkin çalışma ve sonuçlan anlatılınıştır.

A. DİKİM ZAMANI BÖLÜMÜ

1. DÜZEN

Dikim zamanlarını irdelemek için kasım ayı başından başlana­

rak 15 ^şer gün aralarlanisan ayı başına kadar 11 dikim ^zamanı ön-

görülmüştür (Şekil 1).

1 2 3

1 15 1

4 5

15 1

6

15

'@

...

<.l §

o~

7 8

1 15

Şekil ı. Dikim zamanları.

9

1

Figure ı. The times of planting out.

10 l l

15 1

Önceden seçilen bu 11 dikim zall].anında Antalya Araştırma

Bölge Müdürlüğünün, Bük Araştırma Ormanında denizden 4 75 m.

yüksekliğinde bulunan fidanlığından sağlanan 1-0 yaşlı topraksız fi- danlan kullanılmıştır.

Dikimierin ^{yapıldığı} uygulama alanlan ^bölünmüş tesadüf par- selleri desenine göre hazırlanmıştır. Bir parsel 11 dikim ^zamanında dikim yapabilmek için alt alta sıralanmış 11 gradoniden ^oluşmuş­

tur. Ancak toprak koşullarından gelecek kimi etkenlikleri bir oran- da ortadan ^kaldırmak için parseller yukarıdan aşağıya doğru 4 ^eşit

kısma bölünmüştür. Böylece bir parsel 4 alt parsele ayrılmıştır. Her alt parselde ise üç m. uzunluğunda 11 sıra hanket vardır. Bu ban- ketlerden tesadüf metoduna göre seçilen her biri bir dikim zamanını

sim'geler. Böylece dikimler bir parselde devam eden bir gradoni ye- rine aynı alan içinde 4 hanket biçiminde dağıtılmış yerlere aynı za- manda yapılır. Bir alt parseldeki bir kankete 50 cm. ara ile 5 fidan olmak üzere bir parsele bir dikim ^zamanında 20 fidan dikilmiştir.

Alınacak sonuçlar uygulama yılının iklim koşullarından etkile-

neceği için bir oranda ortalama bir sonuç alabilmek amacıyla araş­

tırma I., II., III. uygulamalar adıyla 3 yıl yinelenmiştir. Yıl içinde ise 4-8 yineleme yapılmıştır.

Sayım, gözlem ve ölçüler haziran ve ekim aylarında olmak üze- re yılda iki kere yapılmıştır. Sayımlar başarıyı saptamak için ya-

şıyan fidanların sayılmasıyla, ölçüler gelişmeyi (Sadece boy büyü- mesi bakımından) saptamak için yaşıyan fidanların toprak üstün- den tepe tomurcuğundaki ibrelerin ucuna kadar ölçülmesiyle ya-

pılmıştır.

Ayrıca tavşan ısırması ya da kesmesi, domuz çıkartması, ot

boğması v.b. nedenlerle meydana gelen kuruma ya da kimi zararlar üzerinde durulmuştur.

1.1. Birinci uygulama

1967 - 1968 yıllarında Bük Araştırma Ormanında 3 ve 43 N o.

lu bölmelerde 4 yinelemeli olarak uygulanmıştır. Gözlemler 1972

yılının yaz sonuna ^değin 5 yıl sürdürülmüştür.

1972 yılı yaz sonunda yapılan son sayımıara göre varyans ana- lizinde yineleme ve dikim zamanının önemli olduğu saptanmıştır.

(Tablo 1).

Serbestiyet Kareler

Kaynak _toplaım Kareler Varyans

Source of derecesi _Suın of ortalaması oranı

variation Degree of freedom squares Mean squares F

Yineleme 3 12769.8863 4256.6287 37.16**

Replication

Dikim zaınam 10 13572.7273 1357.2727 11.84**

Planting time

Hata 30 3436.3637 114.5454

Error

Toplam 43 29778.9773

Total

(**): 0.01 Güvenirli - Significant at the 0.01 Ievel.

Tablo ı. Varyans analizi- The analysis of variance.

Dikim zamanları arasında En Küçük Önemli Farka (EKÖF.) göre yapılan irdelemede % 95 güvenidikle en iyi sonucu kasım ba-

4

şından ocak sonuna kadar olan süre vermiştir. Bunların içinde aralık başı dikimleri ötekilere oranla en yüksek düzeydedir. Mart dikimle- ri iyi ^değildir. En kötü sonucu ise nisan ^başı dikimleri vermiştir.

1967-1968 yıllarındaki uygulamadan sonra ^yapılan ilk yaz ^başı sa-

yımlarında bütün sonuçlar % 90 ^nın üzerinde olmasına karşılık ayni

yılın yaz sonunda yapılan sayımlarda kasım başından şubat ortası­

na kadar yapılan dikimierin sonuçları gene % 90 nın üzerinde kal-

mıştır. Fakat mart başından nisan başına kadar sürede yapılan di- kimler ise hızlı bir düşüş göstermişlerdir. Bu düşüş giderek artınış

ve 1971 ^yılının yaz ^başında (3 ^yıl sonra) % 50 nin altına ulaşmıştır.

Halbuki kasım başından şubat ortasına kadar ^yapılan dikimlerde

düşme % 80 nin altına inememiştir. Fidanlarda kurumalar dikim- den sonra ilk 3 yıl boyunca olmuş, bu seneden sonra artık bir kuru- maya rastlanılmamıştır. Mart ve nisan aylarında yapılan geç dikim- den ötürü olan kurumaların dışında % 8 oranında tavşan zararı ka-

yıplara neden olmuştur. Bu zarar daha çok kuzey bakilardaki par- sellerde görülmektedir.

Varyans analizinde yinelernede görülen önemlilik ise gene EKÖF' e göre yapılan irdelemede % 95 güveniriilikle kuzey bakıdaki bir parselden gelmiştir. Çünkü bu uygulamada parseller seçilirken iki tanesi ormandan yeni ^açılmış güney ^bakıya iki tanesi ise öteden beri var olan ve kuzey bakıda bulunan bir orman içi açıklığına yerleşti­

rilmiştir. Ormandan yeni açılan alan başanya olumlu yönde etki

yapmasına karşılık önceden ^açık olan alanlar ise olumsuz etki yap-

mışlardır. ·

1.2. İkinci uygulama

1968-1969 yıllarında 4 yinelernesi Bük Araştırma . Ormanında,

4 yinelernesi Korkuteli İşletinesinin Ardıçdağı Bölgesinin Cumalı

yöresinde olmak üzere 8 yinelemeli olarak uygulanmıştır. Cumalı

yöresindeki uygulama sonuçları pek başarısız olduğundan sonuçla-

rı kıymetlendirmeye dahil edilmemiştir. Kıymetlendirmeler Bük

Araştırma Ormanında uygulama alanlarından 1972 yılı yaz sonun- da ^alınan sonuçlara göre yapılmıştır. Bu sonuçlara göre ^yapılan varyans analizinde ne yinelemeler arasında ne de dikim zamanları arasında bir ayrıcalık olmamıştır. (Tablo 2).

Kareler

Kaynak Serbestiyet _toplamı Kareler Varyans

Source of derecesi Sum of ortalaınası oranı

variation Degree of freedom squares M ean squares F

Yineleme 3 294.2222 98.0740 0.63

Replication

Dikim zaınam 8 2160.0556 270.0069 1.74

Planting time

Hata 24 3711.2778 154.6365

Error

Toplaın 35 6165.5556

Total

Tablo 2. Varyans analizi

Tablo 2. The aualysis of variance.

ı. 3. Vçüncü Uygulama

1970-1971 yıllarında 4 yinelernesi Bük Araştırma Ormanında, 4 yinelernesi Korkuteli İşletmesinin Maarif Deposu dolaylarındaki yö- rede 8 yinelemeli olarak uygulanmıştır. İkinci uygulamada olduğu

gibi burada da Maarif yöresine rastlıyan parsellerdeki sonuçlar de-

ğerlendirilemiyecek biçimde olduğundan gene Bük Araştırma Or-

manındaki 4 yinelemeden alınan sonuçlara göre yapılan varsyans analizinde yinelemeler ^arasında önemli bir fark ^olduğu halde dikim

zamanlarında önemli bir ayrıcalık olmamıştır. Ancak % 90 güvenir- Iilikle aralık başından şubat ortalarına kadar olan dikimler lehine bir durum vardır. Bu yıllarda dikim zamanlarının düşük olmasının

bir nedeni de dikimiere müteakip 1972 ve 1973 yıllarının extrem de- recede kurak geçmesi denemeyi bütünüyle etkilemiştir. Yinelemeler

arasındaki ayrıcalık ise EKÖF'e göre yapılan (% 95 seviyede) gü- venirlilikle kuzey bakılardaki parsellerin sonuçlarının daha ^başarılı

olmasındandır. Çünkü birinci uygulamada olduğu gibi bu uygulama- da da kuzey bakıdaki parseller ormandan yeni açılmış alanlara ap- like edilmişlerdir. Bu durum güneyler aleyhine meydana çıkan ay-

rıcalığın başlıca nedeni olmuştur. Ayrıca dikimden sonraki kurak-·

lığın nedeniyle ot v.s. gibi vejetasyonun pek erken ortadan kalkma-

sına neden olduğundan yöredeki tavşanların fidanıara geçmiş yılla­

ra oranla daha çok zarar vermesine sebep olmuştur. Tavşan zararı

bu uygulamada zaman zaman % 60 civarına kadar yükselmiş ve şid­

detli bir şekilde zarar görmüş kimi fidanların da ölümüne neden ol-

muştur. (Tablo 3).

6

Kareler

Kaynak Serbestiyet t.oplanu Kareler Varyans

Source of derecesi Sum of ortalaması oranı

variation Degree of freedom 1\'Iean squares F squares

Yineleme 3 13315.3409 4438.4469 19.71**

Replication

Dikim zamanı 10 4587.5000 458.7500 2.03

Planting, time

Hata 30 6753.4091 225.1136

Error

Toplam 43 24656.2500

Total

(**): 0.01 Güvenirli - Significant at the 0.01 level.

Tablo 3. Varyans analizi

Tablo 3. The analysis of variance.

1.4. Dikim zamanı için sonuç

Kızılçam için dikim zamanı kasım başından şubat sonuna ka- dar geçen süredir. Mart ayında yapılacak dikimler toprak rutubeti uygun olsa bile fidanların erken uyanmaları nedeniyle başarı dü-

şük olmaktadır. Dikim zamanları yörelerin eğer varsa gerçek meteo- rolojik değerlerine göre yapılacak toprağın su ekonomisi (Thornt- waite metoduna göre) ya da klimogramlarıyla yaklaşık olarak sap- tanabilir. Örneğin Bük Araştırma Ormanının kasım başından mart sonuna kadar toprağının su ekonomisi 258.4 mm.lik bir fazlalık gös- terir. (Şekil 2 ve 3)

Dikimden sonraki kurumalar ilk 3 yıl boyunca olmaktadır. 4.

yılın başındaki durum ileriki yıllarda da aynen görülür.

Ormandan yeni açılan alanlar başarı bakımından önceden var olan alanlara oranla daha yüksek sonuç vermektedirler. Bu da açık­

lıkların zamanla ekolojik koşullarının yitirdiğini göstermektedir.

Sedif fidanlarında görülen tavşan zararı daha düşük seviyede kı­

zılçamda görülmektedir. Bu oran % 10

ila

dir.

Dikildikleri zamanda ortalama 10 cm.lik boyda olan 1-0 yaşlı kı·

zılçamlar 5. yılın sonunda 1 mt.yi geçmişlerdir. Büyümeler haziran

başından ekim ayı sonuna kadar geçen sürenin dışında olmaktadır.

Sıcaklık nedeniyle duraklama görülmektedir. Bu sıcak süre içerisin- deki olan büyüme 1-2 cm.yi geçmemektedir.

PE (mm.)

140 130 120

110 10

90

80

70

60

so

40 30 20 10

o----o PE

o..·----.o Ydğış

• • • • • • • • • • • • • ; • • • • 1

• • • • • • • • • • • • • • • • • • 1

:

:

: : :

:

: .: :

: : : /

::::::: :· :: :. :::: _: j

. . . 1

... /

• • • • • . . . • ·1.

'<.:;;.;,~~::_~~:)

Yağış (mm)

140

so

a~~~~----+---+--~--~--~--+---+---~--~~---~0

Il lll . IV V VI VII VIII IX X Xl ?CH (Şekil No 1..) Thorntwaite metoduna göre Bük Araştırma

Ormanında toprağın su ekonomisi

300

250

200

1 E

<ı: ıso

o.

ı o 30

5 1 CA K L 1 K C⁰

{Şekil No. 3) BÜK ARAŞTIRMA ORMANININ KLiMOGRAMI

B. SÖKÜM ZA.c'IANI BÖLÜMÜ

2. DÜZEN

Kızılçam fidanlarının fidanlıklarda uygun söküm zamanını sap- tamak için şöyle bir yöntem izlenmiştir. Antalya'daki Zeytinköy fi-

danlığından 15'er gün aralıklarla, dikim zamanları için uygulanan zaman düzenlemesine göre (Şekil 1) yapılmıştır. Çalışmanın bu aşa­

masında da 1-0 yaşlı ve topraksız fidanlar kullanılmıştır. Her ke- resinde (ll kez) benzer şekilde seçilen ve benzer işlemleri görecek 100'er fidan üzerinde çalışılmıştır. Fidanlar topraklarıyla beraber sö- külerek köklerine bir zarar vermemek için su içerisine konulmuş ve böylece yabancı maddelerden antıldıktan sonra aşağıda ilgili kısım­

larında değinilecek olan kimi ölçü ve tartılar yapılmıştır.

2.1. Değerlendinne

Dikim zamanını saptamak ıçın yapılan çalışmanın üçüncü uy-

gulamasına eş zamanlarda 1971-1972 yıllarında ll kez kasım başın­

dan nisan başına kadar sökülen fidanların yüzer tanesinde yapılan

bu ölçü ve tartı işlemlerinin sonuçları söküm zamanlarıyla ve bir- birleriyle doğrusal bir bağıntı gösterdiğinden basit regrasyon anali- zine bağlı tutulmuşlardır. İşleme uğratılan ölçü ve tartı sonuçları

100 fidanın aritınetik ortalamasıdır.

2.2. Ölçüler

a. Her keresinde 100' er fidanın teker teker kök boğazları işa­

retlenmiş ve buradan itibaren tepe sürgününün ibre ucuna kadar öl- çülerek gövde boyları bulunmuştur.

b. Kök boğazından en uzun kök ucuna kadar ölçülerek kök

boyları bulunmuştur.

c. Kök boğazı çapları mm. nin 0.05'ine kadar ölçülmüştür.

Dikim zamanlarına göre bulunan ölçü sonuçları ile söküm za-

manlaıi arasında ilişki kurularak (Tablo 4) deki eşitlikler (hesap- la) bulunmuştur. Yapılan varyans analizlerinde sadece kök boyu ile söküm zamanı arasında 0.001 güvenidi ilişki olduğu görülmüştür.

lO

Tablo: 4. Gövde, kök uzunlukları ve kök boğazı çapının ve bunların oranlarının tıöküm zamam ile ilişkileri.

The relations of lifting time with stern and root length ·and ilianıeter cf root collar and their ratio.

nişki kurulan özellikler Belationship

ll.

Hesapla bulunan

eşitlikler

Calculated equations

Gövde boyu ile söküm zamanı Y

=

ll.

.Kök boyu ile söküm zamanı Y

=

ll

Çap ile söküm zamanı Y

=

collar

ll.

Çap/gövde oranı ile söküm zamanı Y

=

ll

Çap/költ oranı ile söküm zamanı Y

=

ll

Gövde/kök oranı ile söküm zamanı Y

=

Aritmetik ortalama

M ean yi

10.6'()209

26.59781

2.15672

0.20237

0.08215

0.40831

İlişkinlik Standart Varyans

katsı:ıyısı hata oranı

Coefficif'lut of Standart Variance correlation error ratio

Sy.x F

-.49 0.52939 2.91

.79** 2.12704 15.86***

.41 0.11660 1.92

.58 0.01505 4.72

-.55 0.00928 4.37

-.84** 0.03210 23.21**

Gövde boyu ve kök boğazı çapı söküm ^zamanı ile önemli bir

ilişki göstermemiştir. Ancak bu ölçme sonuçlarırnn birbirleriyle oran-

larırnn, söküm zamanlarıyla olan ilişkisine ilişkin varyans analizle- . rinde sadece kök ^uzunluğu ölçmelerinin ^girdiği gövde boyu/kök

uzunluğu oranı % 1 güveniriilikle ilişki göstermiştir.

2.3. ^Tartılar

Fidan ağırlıkları yaş ve fırın kurusu olarak saptanmıştır.

2.3.1. Yaş ağırhklar

Fidanlar kök boğazından kesilerek ibrelerle beraber gövdelerin ve köklerin yaş ağırlıkları bulunmuştur. Bulunan bu fidan kısımla­

rırnn yaş ağırlıkları ve ^bunların birbirleriyle ^oranları ile söküm za-

manları arasında hesapla bulunan ^ilişkiler (Tablo 5) irdelendiğinde

gene gövde yaş ağırlığı ile söküm zamarn arasında bir ilişki görül-

memiştir. Buna ^karşı kök yaş ağırlığı ile ve kök/gövde yaş ağırlığı

orarnrnn söküm zamanları ile önemli ilişkisi olduğu görülmüştür.

2.3.2. Kuru ağırhklar

Her keresinde kök boğazından kesilerek sağlanan 100 fidanın

gövde ve kökleri fırında kurutularak f~rın kurusu ağırlıkları bulun-

muştur. Desikatörde soğutulduktan sonra değişmez olarak bulunan fidan kısımlarının bu ^fırın kurusu ağırlıkları ve bunların oranları­

nın söküm ^zamanı ile ilişkisi yaş ağırlık sonuçlarına benzer ^olmuş­

tur .. Buna göre kök ^fırın kurusu ^{ağırlığı} ile ve kök/gövde ^fırın ku- rusu ^{ağırlığı} söküm ^zamanı ile 0.001 güveniriilikle ilişkilidir. Fakat gövde fırın kurusu ağırlığı söküm zamanı ile ilişkili değildir (Tab- lo 6).

Ayrıca fidarnn fırın kurusu ve yaş ağırlık oranı arasında

A

Y 0.36628-0.00207 X eşitliği hesapla bulunmasına karşı yapılan

varyans analizinde arnlan konuda önemli bir ilişkinlik görülmemiş­

tir.

12

Tablo 5. - Gövde, kök yaş ağırlıkları ve bunların oran-

larının söküm zamanları ile ilişkisi.

nışki kurnlan özellikler Belationship

Gövde yaş ağırlığı

ile söküm zamam Lifting time with stern Kök yaş ağırlığı

ile söküm zamanı

Lifting time with root Kök/gövde yaş ağırlığı ile söküm zamam

Lifting time with root/stern

The relations of lifting time with fresh stern, freslı root weiglıts and their ratio.

llesapla bulunan Aritmetik

eşitlikler ortalama

Calculated M ean

equations yi

1\

Y

=

1\

Y

=

1\

Y = 0.36490+0.04268 X 0.62101

(**), (***) 0.01 , 0,001 Giivenirli

ttişitinlik Standart Varyans

katsayısı hata ^oranı

Coefficient of Standart Variance correlation error ratio

ri Sy.x F

.29 0.12987 0.87

.81** 0.19683 17.81***

81** 0.10603 17.82***

Tablo 6. Gövde, kök fınn lrurusu ağırlıldarı ve bun-

ların oranlarının sÖl{üm zamanları ile ilişkisi.

Tlıe relations of lifting time witlı oven dry

weiglıt of stern, root and tlıeir ratio.

İlişki lrunılan

özelliider

Relationslıip

Gövde fırın kuru. ağ. ile söküm zamanı

Lifting time with stern Kök fırın kuru. ağ. ile söküm zaıuanı

Lifting time with root Kök/gövde fırın kuru. ağ.

ile söküm zaıuanı

Litting time with root/stern '(**), (***) 0.01 , 0,001 Güvenirli

llesapla bulunan

eşitlikler

Calculated equations

1\

Y

=

1\

Y

=

1\

Y = 0.35723+ 0.03033 X

Significant at 0.01 , 0.001 levels

Aritmetik ortalama

Meaıı yi

0.60045

0.32354

0.53924

tlişkinlll{ Standart Varyans

katsayısı hata ^oranı

Coefficient of Staııdart Variance

correlatioıı error ratio

ri Sy.x F

.32 0.04625 1.05

.• 86** 0.04232 25.63***

.80** 0.07828 16.37***

2.4. Söküın zamanı bölümü için sonuç

1-0 yaşlı normal' bir kızılçam fidanının kökü hem boy hem de

yaş ve kuru ağırlığı söküın zamanıyla en azından % 1 güveniriilikle

ilişkilidir. Bu ilişkinlik mart ortalarından sonra başlayan toprak altı

faaliyeti nedeniyledir. Çünkü mart ortalarında birden başlıyan faali- yet nedeniyle kökün boyunda ve ağırlığında fazialaşma doğrultusunda

bir değişme meydana getirmiştir. Halbuki dikim zamanı bölümünde uygun dikim zamanının mart ayından önce bittiği saptanmıştı. Bu nedenle tohumu çimlenir çimlenmez hızla derinlere giderek en seri

şekilde kazık kök yapma özelliğine sahip kızılçarnın kökünün sökürri

zamanı ile bir ilişkisi olmaması gerektir. Şayet deneme nisan başı­

na kadar değil de mart başına kadar planlansaydı böyle bir farklı­

lık görülemiyecekti. Nitekim gövdenin boyu ve her iki şekildeki ağırlığı söküm zamanıyla ilişkili olmamıştır. Çünkü nisan başında­

ki toprak üstü faaliyeti henüz ^sonuçları etkileyecek biçimde belirgin

değildir. Şayet deneme nisan başı yerine haziran başına kadar sür- dürülseydi gövde de söküm zamanıyla ilişkili· olacaktı. Buna göre kök ve gövde durumlarına zaman bakımından kıyınet verilmeden uygun dikim ^zamanında normal fidanlada ^yapılacak dikimler en

azından % 80 in üzerinde başanya ulaşacaklardır.

SUMMARY

Some solutions of the practical field works for the p. brutia plantation can be given by this experiment, the following studies are carried out:

1. To determine of the planting time, 1-0 seedlings were used, each planted every fifteen days starting, with the beginning, of No- vember first through May first, taking into consideration split-plot- design (11 times a year) ;

- The best times of planting are obtained November, December, January and February.

- And growing time of seedlings are determined within June July, August, September and October.

2. To determine of the relationships between the root collar- diameter and stern length weighted as a fresh and oven dry, regres- sion analysis are carried out and obtained;

- Root weights and stern lengths are correlated significantly (at 0,01 level) taking into considerations, lifting time,

- Root collar diameter/stem weights and lengths are not correlated significantly.

17

YARARLANDAN KAYNAKLAR

BEŞKÖK, T.: Orman Ağacı Fidanlarının Ambalajlanınasmda Politen Tor·

baların Kullanılması. Orman Mühendisliği, 1963-5, S. 36-43 ve 1963-6 S.

17-23, J.R. ALDHAUS'tan çeviri.

ÇÖLAŞAN, Ü.: Günlük Yağış Dağılışı Bülteni. 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü.

DİCKERSON, B. P. : Containerized Loblolly Pines Promising For Erosion Control Planting. Tree Planters Notes, Vol. 24, No. 1. Feb. 1973. S. 35-37.

GÜVEN, E.: Minnessota'da Tüplü Çam Dikimleri. Orman Mülıendisliği 1971-6 S. 17-23. A. A. ALM ve R. S. HANSEN'den çeviri.

GÜVEN, E.: Sedir Fidanlarının Alanlarda Dikim ve Fidanlıklardan Söküm

Zamanı. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Teknik Bülten Se- risi.

HERMANN, R. K. : Iınportance of Top-Root Ratios For Survival of Doug·

las-Fir Seedlings. Tree Planters Notes. No. 64, Feb. 1964. S. 7-11.

LIMSROM, A. G.

and FINN, R. F. F.: Seed Source and Nursery Effects On Yellow-Poplar Plantations. Journal of Forestry. Vol 54, No 12, Dec. 1956. S. 828-831.

PAMAY, B.: Türkiye'de Çam Fidanlarınuı Plastik (Politen) Torbalarda Sak-

lanması İmki:l.nları (Kongre Tebliği). Orman Mülıendisliği ı. Teknik Kongresi. Cilt 2, S. 451-462.

STROTHMANN, R. O.

and DOLL, J. H.: Growth of Douglas-Fır Seedlings In Califorııia Nursery Vary Little Under Four Fertilizer Regimes. Tree Planters Notes Vol.

19, No. 3, Fall 1968. S. 6-8.

URSİC, S. J.: Kraft-Poiyethylene Bags Reconımended For Packing and Storing Loblolly Seedlings. Tree Planters Notes. No. 57, Jan. 1963. S.

23-28.