A r a ş t ı rm a/R e s e ar c h A rt i c l e TAF Prev Med Bull 2 0 09 ; 8 ( 6 ) : 48 9 - 4 96
Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Depresif Belirti ve Sigara İçme Sıklığı
[The Frequency of Depression and Smoking Habit among the Medical Students]
ÖZET
AMAÇ: Bu çalışmanın amacı Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi öğrencilerinde depresif belirti ve sigara içme sıklığının araştırılmasıdır.
YÖNTEM: Tanımlayıcı tipteki bu çalışma 10 Ocak–20 Şubat 2008 tarihleri arasında gerçekleştirildi.
Çalışmanın evrenini Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi birinci ve altıncı sınıfa devam eden 306 öğrenci oluşturdu. Araştırmanın yürütüldüğü sürede bu sınıflardaki toplam öğrencilerin %79,09’una ulaşıldı (242/306). Depresif belirtiler Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) ile değerlendirildi.
BULGULAR: Öğrencilerin %50,4’ü (n=122) kız ve %49,6’sı (n=120) erkek, yaş ortalaması 21,2±3,3 idi.
Öğrencilerin %34,3’ü arkadaşları ile evde, %32,6’sı yurtta, %26,5’i ailesi ile birlikte evde kalıyordu. Sigara içme sıklığı %19,0 (46/242) olarak bulundu. Öğrencilerin %76,0’ı (184/242) hiç sigara içmemişti, %5,0’ı (12/242) sigarayı bırakmıştı. Sigara içme sıklığı erkek öğrencilerde kız öğrencilerden önemli ölçüde yüksek saptandı (erkeklerde %28,3, kızlarda %9,8 ) (p<0.001). Öğrencilerde sigara içme sıklığı 1. sınıfta % 15,6 iken, 6. sınıfta %23,4 idi (p=0.017). Ailelerin %50,4’ünde (122/242) sigara içiliyordu. Arkadaşlarının
%68,6’i (166/242) sigara kullanıyordu. Öğrencilerin %13,3’ünde BDÖ skoru 17 ve üzerinde bulundu (32/242). Sigara içme alışkanlığı ile cinsiyet, depresif belirti sıklığı ve ailede sigara içme arasında istatistiksel olarak bir fark bulunmadı (p>0.05).
SONUÇ: Daha sağlıklı doktor adaylarının yetişebilmesi için bu özel gruba eğitimleri sırasında sigara bıraktırma ve psikolojik destek amaçlı özel danışmanlık hizmetlerinin verilmesi yararlı olur.
SUMMARY
AIM: The aim of this study was to investigate the frequency of smoking status and depressif symptoms among the medical students.
METHOD: This descriptive study was carried out between 10th January and 26th February 2008. The universe of this study consisted of all first and sixth grade students attending Meram Medicine Faculty of Selcuk University. We reached 79.09% of total students (242/306) during the research period. Depression status was evaluated with Beck Depression Inventory (BDI).
RESULTS: Of the students, 50.4% (n=122) was female, 49.6% (n=120) was male and the mean age was 21.2±3.3. The rate of students who lived with their friends in home was 34.3%, 32.6% in a dormitory and 26.5% with their families, respectively. Smoking prevalence was found as 19.0% (46/242). Of the students, 76.0% was non-smokers and 5.0% (12/242) was ex-smokers. The smoking prevalence was significantly higher among male students than females (male= 28.3%, female= 9.8 %) (p<0.001). While the smoking rate among first students was 15.6 %, the smoking rate among sixth students was 23.4 % (p=0.017). Of the families, 50.4% (122/242) was smokers. Of the friends, 68.6% (166/242) was smokers. BDI score was found over 17 in 13.2% of the students (32/242). There was no difference between gender, depressif symptoms, the smoking status of the families and the smoking habits statistically (p>0.05).
CONCLUSION: In order to bring up better healthy doctor candidates, providing this special group giving up smoking and supportive psychological counseling may be useful during their education.
Ruhuşen Kutlu1, Selma Çivi1, Ayla Songül Şahinli2
1Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD.
Konya, 2Çobanlar Sağlık Merkezi, Afyon.
Anahtar Kelimeler:
Depresif Belirtiler, Sigara Alışkanlığı, Tıp Fakültesi Öğrencisi.
Key Words: Depressif Symptoms, Smoking Habit, Medical Student.
Sorumlu yazar/
Corresponding author:
Ruhuşen Kutlu, Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD.
Konya, Türkiye.
ruhuse@yahoo.com
GİRİŞ
Sigara içme alışkanlığı kısa sürede artan dozlarda içilen, kullanan kişilere ekonomik yük getiren, içerdiği zararlı maddelerle organizmayı olumsuz yönde etkileyen ve sağlığa zarar veren bir madde bağımlılığıdır (1-3). Sigara bağımlılığı en önemli önlenebilir mortalite ve morbidite sebeplerinden birisi olup, dünyadaki pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin olduğu gibi bizim de önemli bir toplum sağlığı sorunumuzdur (4-7).
Sigara kullanma alışkanlığı çeşitli psikososyal nedenlerle ergenlik yaşlarında başlayan ve yaşam süresince devam eden bir davranış biçimidir. Genel olarak 12-24 yaşındaki gençler en önemli risk grubudur (7,8).
Üniversite yılları, en çalkantılı gelişim dönemlerinden biri olan ve hem sosyal, hem de biyolojik olarak bir geçiş dönemi kabul edilen ergenliğin son evresine rastlar. Üniversite dönemi, ergenliğin genel karmaşasına ek olarak; evden ve aileden ayrılık, barınma ve yeni bir çevreye ilişkin sorunlar, arkadaş ve grup seçimi, bir mesleğe aday
olma ve iş bulmaya ilişkin belirsizlikler gibi pek çok özgül sorunun görüldüğü yıllardır (9).
Üniversitede okuyan öğrenciler, farklı yerlerden kaynaklanan stres verici yaşam olaylarıyla başa çıkmaya çalışmaktadır. Burada özellikle eğitim- öğretimden kaynaklanan sorunların da önemli bir yeri vardır. Öğrencilerin stresle başa çıkma sürecinde sigaraya yönelmeleri yaygın bir davranıştır (10).
Geleceğin doktorları olacak olan tıp fakültesi öğrencilerine sigaranın zararları, sigarayla ilişkili hastalıklar ve bu alışkanlıktan kurtulma yöntemleri konusunda yeterli bilgi, donanım ve sigarayla savaşta aktif rol alma sorumluluğu kazandırmanın gerekliliği ve önemi açıktır. Bu amaçlar ışığında verilecek olan eğitime, fakültenin ilk yıllarında başlanması ve öğrenci mezun olana kadar sürdürülmesi önerilmektedir (11).
Depresyon yaygınlık, kronikleşme ve tekrarlama oranının yüksek olması, iş gücü kaybını ve ayrıca intihar riskini artırması nedeniyle önemli bireysel ve toplumsal sağlık sorunu konumundadır(12).
Depresyon; bilişsel, duygusal ve güdüsel alanlarla ilgili pek çok belirtiyi kapsamaktadır. Depresyonun tanımlanması, önlenmesi, tedavisi, tekrarlamadaki risk etkenlerinin belirlenmesi hastanın takibinde son derece önemlidir (12,13).
Çalışmamızda, öğrencilerimizin okula başladıkları ve eğitimlerini tamamladıkları dönemlerde sigara alışkanlık düzeylerini ve depresif belirti sıklığı ile bunları etkileyen faktörleri araştırmayı planladık.
GEREÇ VE YÖNTEM
Tanımlayıcı tipteki bu araştırma 10 Ocak-20 Şubat 2008 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Çalışmanın evrenini Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi birinci ve altıncı sınıfa devam eden 306 öğrenci oluşturdu. Araştırmanın yürütüldüğü sürede bu sınıflardaki toplam öğrencilerin %79,09’una ulaşıldı (242/306). Öğrencilere isim belirtilmeksizin kendilerinin doldurması için yaş, cinsiyet, sigara alışkanlığının olup olmadığına ek olarak sigara içme süresi ve günlük içilen sigara miktarı, sigaraya başlama yaşı, başlama nedenleri gibi konularda 33 parametreden oluşan anket formu verildi. Helsinki Deklerasyonu Prensipleri’ne uygun olarak Tıp Fakültesi Etik Kurul onayı ve çalışmaya katılmış insanlardan “Bilgilendirilmiş olur” alındı.
Sosyo-demografik karakterler bölümünde: Cinsiyet, sınıfı, yaş, anne ve babanın eğitim ve meslekleri, yaşanan yer, yer alıyordu.
Sigara içme davranışı ile ilgili bölümde: Sigara içme durumu, günlük içilen sigara sayısı, sigara
içmeye başlama yaşı, içilen yıl sayısı, başlatan sebepler, daha önce sigara bırakma deneyimi olup olmadığı sorgulandı. Bağımlılık puanlamasında ve tasnifinde ise Fagerström Nikotin Bağımlılık Ölçeğinin (14) Türkçe sürümü kullanıldı. Bağımlılık düzeyleri; 0-2 puan: çok az, 3-4 puan: az, 5 puan:
orta, 6-7 puan: yüksek ve 8-10 puan: çok yüksek bağımlılık olarak değerlendirildi.
Beck Depresyon Ölçeği
Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ): Araştırmalar ve kliniklerde en sık kullanılan öz bildirim araçlarından biridir. Ölçeğin temel amacı depresif belirti sıklığını kapsamlı bir biçimde değerlendirmektir. Aynı zamanda bilişsel içeriğin de değerlendirilmesini sağlamaktadır (15). 1988 yılında, üniversite öğrencilerinde yapılan uyarlamada kesme (cut-off) puanları incelenerek 17 ve üzerindeki puanların depresif belirti sıklığını %90’ın üzerinde bir doğrulukla ayırt edebildiği görülmüştür (16).
Depresif belirti düzeylerini değerlendirmek için 21 sorulu Beck Depresyon Ölçeği (BDÖ) uygulandı.
Beck Depresyon Ölçeği’nde toplam değer 9 ve daha az ise “depresyon yok”, 10–16 ise “hafif”, 17–23 ise
“orta”, 24 ve daha fazla ise “şiddetli depresyon”
olarak değerlendirildi (17). BDÖ kullanılan bir çok çalışmada 17 kesme puanı olarak kullanılmıştır (17- 19). Bizde çalışmamızda BDÖ için kesme (cut-off ) değerini 17 olarak aldık.
Analiz: Veriler SPSS 13.0 programında bilgisayara kaydedildi. Tanımlayıcı özelliği olan bu çalışmadaki özelliklerin analizinde minimum, maksimum, ortalama, standart sapma, ortanca, yüzde değerleri ile, önemlilik testi olarak Ki-kare kullanıldı. Önemlilik düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi.
BULGULAR
Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi birinci ve altıncı sınıfa devam eden 306 öğrenciden oluşan çalışma grubunun %50,4’ü (n=122) kız ve %49,6’sı (n=120) erkek, yaş ortalaması 21,2±3,3 olup, en küçük yaş 16, en büyük yaş 30 idi. Öğrencilerin %32, 6’sı yurtta, %34,3’ü arkadaşları ile evde, %26,5’i ailesi ile birlikte evde kalıyordu. Annelerin eğitimi
%50,4 (n=122) sıklıkta ilkokul düzeyinde olup,
%74,0’ı (n=179) ev hanımı idi. Babaların eğitimi
%47,6 (n=115) üniversite düzeyinde olup, %29,8’i (n=72) memur idi (Tablo 1). Sigara içme sıklığı
%19,0 (46/242) olarak bulundu. Öğrencilerin %76,0’ı (184/242) hiç sigara içmemişti, %5,0’ı (12/242) sigarayı bırakmıştı.
Tablo 1. Sosyo-demografik bulgular
Sigara İçme Durumu
Halen içiyor Hiç içmemiş Bırakmış Toplam χ2 p N % N % N % N %
Cinsiyet
Kız 12 26,1 109 59,2 1 8,3 122 50,4 Erkek 34 73,9 75 40,8 11 91,7 120 49,6 27.019 0.000 Sınıfı
1.sınıf 21 45,7 111 60,3 3 25,0 135 55,8 6.sınıf 25 54,3 73 39,7 9 75,0 107 44,2 8.145 0.017 Anne eğitimi
Okuryazar değil 4 8,7 16 8,7 0 0,0 20 8,3
İlkokul 20 43,5 95 51,6 7 58,3 122 50,4 Ortaokul-lise 12 26,1 43 23,4 2 16,7 57 23,6 Yüksekokul 10 21,7 0 16,3 3 25,0 43 17,7
4.006 0.676
Anne mesleği
Ev hanımı 28 60,9 141 76,7 10 83,4 179 74,0 Memur 10 21,7 21 11,4 1 8,3 32 13,2
İşçi 1 2,2 5 2,7 0 0,0 6 2,5
Emekli 7 15,2 17 9,2 1 8,3 25 10,3 6.134 0.408
Baba eğitimi
Okuryazar 4 8,7 6 3,3 1 8,3 11 4,5 İlkokul 6 13,0 44 23,8 2 16,7 52 21,5 Ortaokul-lise 11 23,9 52 28,3 1 8,3 64 26,4 Yüksek okul 25 54,4 82 44,6 8 66,7 115 47,6
8.796 0.185
Baba mesleği
İşçi 1 2,2 27 14,7 0 0,0 28 11,5
Esnaf 8 17,4 40 21,7 4 33,3 52 21,5 Memur 18 39,1 51 27,7 3 25,0 72 29,8 Emekli 16 34,8 49 26,6 3 25,0 68 28,1 Çiftçi 3 6,5 17 9,3 2 16,7 22 9,1
15.381 0.119
Yaşanan yer
Evde aile ile 12 26,1 48 26,1 4 33,3 64 26,5 Evde arkadaşlarla 12 26,1 65 35,3 6 50,1 83 34,3
Yurtta 18 39,1 60 32,6 1 8,3 79 32,6
Diğer 4 8,7 11 6,0 1 8,3 16 6,6
Toplam 46 100,0 184 100,0 12 100,0 242 100,0
6.108 0.411
Alkol kullanma
Var 15 32,6 4 2,2 1 8,3 20 8,3
Yok 31 67,4 180 97,8 11 91,7 222 91,7 6.322 0.042
Tablo 2. Sınıf ve cinsiyetlere göre sigara içme durumu
Sigara İçme Durumu
Halen içiyor Hiç içmemiş Bırakmış Toplam
n % n % n % n % χ2 p
Erkek
1. sınıf 12 21,8 41 74,5 2 3,7 55 100,0 6. sınıf 22 33,8 34 52,4 9 13,8 65 100,0 Toplam 34 28,3 75 62,5 11 9,2 120 100,0
7,623 0,022
Kadın
1.sınıf 9 11,2 70 87,5 1 1,3 80 100,0 6.sınıf 3 7,1 39 92,9 0 0,0 42 100,0 Toplam 12 9,9 109 89,3 1 8 122 100,0
1,430 0,489
Tablo 3. Beck Depresyon durumu
Sigara İçme Durumu
Halen içiyor Hiç içmemiş Bırakmış Toplam Depresif belirti
düzeyi
n % n % n % n % χ2 p
9 ve altı 28 60,9 117 63,6 9 75,0 154 63,6 10-16 (hafif) 10 21,8 45 24,5 1 8,3 56 23,1
17-23(orta) 2 4,3 16 8,6 2 16,7 20 8,3 24 ve üzeri(şiddetli) 6 13,0 6 3,3 0 0,0 12 5,0
Toplam 46 100,0 184 100,0 12 100,0 242 100,0 10,413 0,108
Tablo 4. Ailede ve yakın arkadaş grubunda sigara içme durumu
Sigara İçme Durumu
Halen içiyor Hiç içmemiş Bırakmış Toplam
n % n % n % n % χ2 p
Ailede sigara içme
Evde sigara içen var 29 63,0 88 47,8 5 41,7 122 50,4 Evde sigara içen yok 17 37,0 96 52,2 7 58,3 120 49,6 Toplam 46 100,0 184 100,0 12 100,0 242 100,0
3,833 0,147
Arkadaşlarda sigara
Hepsi içiyor 19 41,3 11 6,0 2 16,7 32 13,3 Çoğu içiyor 13 28,3 24 13,0 3 25,0 40 16,5 Bazılara içiyor 14 30,4 73 39,7 7 58,3 94 38,8 Hiçbiri içmiyor 0 0,0 76 41,3 0 0,0 76 31,4 Toplam 46 100,0 184 100,0 12 100,0 242 100,0
75,405 0,000
Birinci sınıfta sigara içme sıklığı %15,6 (21/135) iken, altıncı sınıfta %23,4 (25/107) idi. Altıncı sınıfta sigara içme sıklığı birinci sınıftan istatistiksel olarak daha fazla (χ2=8,145, p=0.017) idi. Sigaraya başlama yaşı ortalaması 17,05±3,20 (ortanca=17, min=5, max=23) idi. Sigaraya başlamada en önemli etken birinci sıklıkta (%42,9) sosyal çevre ve arkadaş grupları, ikinci sıklıkta (%26,2) stres ve sıkıntı olarak tespit edildi. Fagerström bağımlılık düzeyi ortalaması 4,59±2,51 (min=0, max=10, median=5), %45,6’sı çok az ve az bağımlılık düzeyinde olup, sigara içilen yıl ortalaması 6,07±4,37 yıl (min=1, max=22, median=5) idi. Erkek öğrencilerde 1.sınıfta sigara içme sıklığı
%21,8 iken, 6. sınıfta %33,8 idi (p=0.022). Kız
öğrencilerde 1.sınıfta sigara içme sıklığı %11,2 iken, 6. sınıfta %7,1 idi (p=0.489) (Tablo 2). Sigara içme sıklığı erkek öğrencilerde kız öğrencilerden belirgin olarak yüksek saptandı (erkeklerde %28,3, kızlarda
%9,8) (p<0.001). Beck Depresyon Ölçeğine göre;
%63,6’sı (n=154) normal, %23,1’i (n=56) hafif,
%8,3’ü (n=20) orta, %5,0’ı (n=12) ağır depresyonda olarak değerlendirildi (Tablo 3). Beck Depresyon ortalama değeri 9,23±9,39 (min=0, max=63) idi.
Ailelerin sigara içme durumu sorulduğunda
%50,4’ünde (122/242) sigara içiliyordu.
Arkadaşlarının %68,6’i (166/242) sigara kullanıyordu (Tablo 4).
Tablo 5. Öğrencilerin depresif belirti düzeyinin cinsiyetlere göre dağılımı
Cinsiyet
Kadın Erkek Toplam Depresif belirti düzeyi
n % n % n %
χ2 p
9 ve altı 73 59,8 81 67,5 154 60,6
10-16(hafif) 33 27,0 23 19,1 56 23,1
17-23(orta) 12 9,9 8 6,7 20 8,3
24 ve üzeri (şiddetli) 4 3,3 8 6,7 12 5,0
Toplam 122 100,0 120 100,0 242 100,0
4,359 0,225
Tablo 6. Cinsiyetlere göre evde sigara içme durumu
Sigara İçme Durumu
Halen içiyor Hiç içmemiş Bırakmış Toplam n % n % n % n %
χ2 p
Erkeklerde
Ailede sigara içiliyor 22 36,1 34 55,7 5 8,2 61 100,0 Ailede sigara içilmiyor 12 20,3 41 69,5 6 10,2 59 100,0
3.697 0.157
Kadınlar
Evde sigara içiliyor 7 11,5 54 88,5 0 0,0 61 100,0 Evde sigara içilmiyor 5 8,2 55 90,2 1 1,6 61 100,0
0.743 0.389
Tablo 7. Depresif belirti sıklığının bazı parametreler ile karşılaştırılması
Beck Depresyon durumu
16 ve altı 17 ve üstü Toplam
n % n % n %
χ2 P
Sınıfı
1.sınıf 110 81,5 25 18,5 135 100,0
6.sınıf 100 93,5 7 6,5 107 100,0
6.454 0.011
Cinsiyet
Kadın 106 86,9 16 13,1 122 100,0
Erkek 104 86,7 16 13,3 120 100,0
0.003 0.960
Yaşanan yer
Evde ailesi ile 62 96,9 2 3,1 64 100,0 Evde arkadaşla 72 86,7 11 13,3 83 100,0
Yurtta 63 79,7 16 20,3 79 100,0
Diğer 13 81,3 3 18,7 16 100,0
11.262 0.010
Doğum yeri
Konya içi 63 96,9 2 3,1 65 100,0
Konya dışı 147 83,1 30 16,9 177 100,0 6.810 0.009
Sigara içme durumu
Sigara içenler 38 82,6 8 17,4 46 100,0 Sigara içmeyenler 172 87,8 24 12,2 196 100,0
0.470 0.493
Sigara içme alışkanlığı ile cinsiyet, depresif belirti sıklığı ve evde sigara içilmesi arasında istatistiksel olarak bir fark bulunmadı (p>0.05) (Tablo 5 ve 6).
Öğrencilerin %13,2’sinde BDÖ skoru 17 ve üzerinde bulundu (32/242). Sigara içme (p=0.493) ve cinsiyet (p=0.960) depresyonu etkilemez iken, 1. sınıfta olmak (p=0.011), yurtta kalmak (p=0.010), Konya
dışında doğmuş olmak (p=0.009) depresyonda olmayı istatistiksel olarak etkiliyordu (Tablo 7).
TARTIŞMA
Sigara alışkanlığı, toplumun hemen bütününü ilgilendiren önemli bir psikososyal sorundur ve
alışkanlık yapıcı maddelerin en yaygın olanıdır (20- 22). Yaygınlığı gelişmiş ülkelerde azalırken, geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde giderek artmaktadır. Tüm bağımlılık yapan maddelerde olduğu gibi, sigara kullanma alışkanlığında da risk artıran etmenler ailesel, biyolojik, arkadaş grupları, kişiye ve çevreye bağlı olarak değişmektedir (23-25).
Öğüş ve arkadaşlarının Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I ve VI Öğrencilerinde yaptıkları araştırmada sigara içme sıklığı Dönem I‘ de % 14,7, Dönem VI‘ da % 49,6, ortalama % 30,4 olarak bildirildi (26). Bizim çalışmamızda ise birinci sınıfta sigara içme sıklığı %15,6 (21/135) iken, altıncı sınıfta
%23,4 (25/107) idi. Altıncı sınıfta sigara içme sıklığı birinci sınıftan istatistiksel olarak daha fazla (χ2=8.145, p=0.017) idi. Ortalama sigara içme sıklığı ise %19,0 olarak bulundu. Bizim çalışmamızda sigara içme sıklığı Öğüş ve arkadaşlarının sonuçlarından daha az tespit edilmiştir.
Yıldırım ve arkadaşlarının Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde yaptığı araştırmada öğrencilerin %18,0’ı her gün, %9,6’sı bazen sigara içiyordu. Sigara içme yaygınlığı erkek öğrencilerde (%35,0), kız öğrencilerden (%21,4) belirgin olarak yüksek saptandı (p=0.04) (27). Bizim çalışmamızda da üsttekine benzer şekilde sigara içme sıklığı erkek öğrencilerde kız öğrencilerden belirgin olarak yüksek saptandı (erkeklerde %28,3, kızlarda %9,8 ) (p<0.001).
Yoldaşcan ve arkadaşlarının çalışmasında Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinde sigara içme oranları 1. ve 6. sınıflar için sırasıyla
%7,6 ve %42,9 idi (28).
İlhan ve arkadaşları Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde sigara içme sıklığını %24,0 olarak tespit etmişti (29). Bu çalışmalarda bizimki ile benzerlik gösteriyordu.
Kırıkkale Üniversitesi öğrencileri arasında ortalama sigara kullanım sıklığı %38,4 (kızlarda %22,0, erkeklerden %28,0) olarak bizim çalışmamızdan daha fazla saptanmıştır (30).
Orak ve arkadaşları Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinde sigara içme sıklığını %48,8 olarak bildirdiler (31). Bu sonuçlar bizim bulduğumuz sıklıktan fazla idi.
Öğrencilerin depresif belirti sıklığı incelendiğinde;
%13,2’sinin BDÖ düzeyi 17 ve üzeri olarak bulundu.
Öğrencilerin %86,8’i (n=210) 16 ve altı BDÖ değerine sahip idi. Denizli Üniversitesinde, üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araştırmada BDÖ kesme noktası 17 ve üzeri alınarak değerlendirildiğinde, depresyon yaygınlığı %26,2 olarak bulunmuştur (17). Bizim çalışmamızda depresif belirti sıklığı daha az bulundu.
GATA Tıp Fakültesi öğrencilerinde yapılan araştırmada (BDÖ değeri 17 ve üzeri olarak) depresyon yaygınlığı %34,8 olarak bulunmuştur (18).
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde (BDÖ kesme noktası 17 ve üzeri) yapılan çalışmada öğrencilerin %18,8’inde depresyon saptanmıştır.
Özellikle de en yüksek olarak dönem ikinci sınıf öğrencilerinde %27,1 olarak bulunmuş (32). Bizim çalışmamızda depresif belirti sıklığı daha az tespit edildi. Sivas’ta, üniversite öğrencilerinde BDÖ kullanılarak yapılmış araştırmada Tıp Fakültesi öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı %35,2, Hemşirelik Yüksek Okulu öğrencilerinde %26,0, tüm öğrenci grubunda %34,7 oranında bildirilmiştir (33).
Kaya ve arkadaşları İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde 17 BDÖ kesme puanına göre değerlendirildiğinde depresif belirtileri sıklığı %21,9 olarak bulmuşlardır (34).
Denizli’de değişik fakülteleri kapsayan bir örneklemde, BDÖ kullanılarak yapılmış bir çalışmada depresif belirti yaygınlığı %26,2 bulunmuştur (17).
Penland ve arkadaşlarının Texas Üniversitesi öğrencilerinde yapılan çalışmalarında BDÖ puan ortalamaları 8,2+2,9 olarak tespit edilmiştir (35).
Bizim çalışmamızda ise buna benzer şekilde Beck Depresyon ortalama değeri 9,23±9,39 olarak bulundu.
Türkiye’de yapılan epidemiyolojik araştırmalar, ergen ve genç yetişkinlerde sigara içme alışkanlığının yaygın olduğunu ve depresif belirtiler gözlendiğini olduğunu ortaya koymuştur (36-38). Güleç ve arkadaşları Askeri Tıp Fakültesi öğrencilerinde yaptıkları araştırmada, sigara içme ile depresif belirtiler arasında pozitif yönde güçlü bir ilişki saptamıştır. Sigara içme alışkanlıklarının yanında, üniversite öğrencilerinin sigara içmeye karşı geliştirdikleri bazı tutumlar da depresif belirtilerle ilişkilidir (19). Mikolajczyk ve arkadaşlarının üç Avrupa ülkesinde yaptıkları çalışmada üniversite öğrencilerinde depresif belirti sıklığı Polonya’da
%34,0, Bulgaristan’da %39,0, Almanya’da %23,0 olarak tespit edilmiştir. Bizim çalışmamızda depresif belirti sıklığı daha az bulundu (39).
Allgöwer ve arkadaşlarının Beck Depresyon ölçeği ile 15 Avrupa ülkesinde yaptıkları çok merkezli çalışmada üniversite öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı %32,0 olarak bulundu (40). Bizim çalışmamızda depresif belirti sıklığı daha az bulundu.
SONUÇ
Çalışmamızda Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi 1.
ve 6. sınıf öğrencilerinde sigara içme ve depresif belirti sıklığı genel populasyondan az olmakla birlikte
öğrenciler risk altındadırlar. Bu nedenle, öğrencilere yönelik epidemiyolojik çalışmalarda sosyoekonomik değişkenlerin daha ayrıntılı ve kapsamlı biçimde ele alınması gerekmektedir. Okul tabanlı sağlık programlarının geliştirilmesine hız verilmelidir.
Ruhsal bozukluklar yüksek yaygınlık oranları, yüksek kronikleşme eğilimleri ve taşıdıkları tedavi güçlükleri nedeniyle günümüzde bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir (8,37). Üniversitelerde öğrencilere yönelik sağlık hizmetlerini veren Mediko-Sosyal Merkezleri’nin işlevlerinin gözden geçirilmesi ve yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Bu merkezlerdeki hizmetler yalnızca tedavi edici nitelikten arındırılarak koruyucu ve önleyici hizmetleri de kapsayan bir yapıya dönüştürülmelidir.
Daha sağlıklı doktor adaylarının yetişebilmesi için bu özel gruba eğitimleri sırasında sigara bıraktırma ve psikolojik destek amaçlı özel danışmanlık hizmetlerinin verilmesi yararlı olur.
KAYNAKLAR
1 Coogan PF, Adams M, Geller AC, Brooks D, Miller DR, Lew RA at al. Factors associated with smoking among children and adolescents in Connecticut. Am J Prev Med. 1998; 15(1): 17-24.
2 Kocabaş A.,Burgut R., Bozdemir N., Akkoclu A, Cildag O, Dagli E et al. Smoking paterns at different medical students in Turkey. Tobacco Control. 1994; 3(3): 228-235.
3 Saatci E, Inan S, Bozdemir N, Akpinar E, Ergun G. Predictors of smoking behavior of first year university students: Questionnaire Survey. Croat Med J. 2004; 45: 76-79.
4 Kutlu R. Meram Çıraklık Okulu öğrencilerinde sigara içme sıklığı. TAF Prev Med Bull. 2006;
5(6): 424-433.
5 Guindon GE, Georgiades K, Boyle MH.
Susceptibility to smoking among South East Asian youth: a multilevel analysis. Tob Control.
2008; 17(3): 190-7.
6 Kutlu R. Sigara içenler arkadaşınızı tanıyor musunuz. 1. Baskı. Konya. Selçuk Üniversitesi Vakfı Yayınları, 2002, s. 1–20.
7 Türe M, Kurt İ, Aktürk Z. Tıp öğrencilerinin sigara ve alkol kullanımının frontal lob kişilik ölçeği ile ilişkisi. Trakya Tıp Fakültesi Dergisi. 2006; 23(1):
19-27.
8 Doğan YB. Madde kullanımı ve bağımlılığı. Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi.
2001; 1: 79-86.
9 Kaya N, Çilli AS. Üniversite öğrencilerinde nikotin, alkol ve madde bağımlılığının 12 aylık yaygınlığı.
Bağımlılık Dergisi. 2002; 3: 91-97.
10 Yazıcı H, Ak İ. Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler, kişisel sağlık davranışları ve sigara içme. Anatolian Journal of Psychiatry. 2008; 9:
224-231.
11 Richmond R. Teaching medical students about tobacco. Thorax. 1999; 54 (1): 70-8.
12 Kirkcaldy B, Shephard RJ. Occupational stress, work satisfaction and health among the helping professions. Eur Rev Appl Psychol. 2001; 51:
243-253.
13 Kirkcaldy BD, Shephard RJ, Siefen RG. The relationship between physical activity and self- image and problem behaviour among adolescents. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol.
2002; 37(11): 544-550.
14 Fagerstrom KO, Heatherton TE, Kozlowski LT.
Nicotine addiction and its assesment. Ear Nose Throat J. 1992; 69: 763-767.
15 Sorias O. Psikiyatrik derecelendirme ölçekleri.
Editörler: Güleç C, Köroğlu E. Psikiyatri Temel Kitabı Cilt 1. Ankara. Hekimler Yayın Birliği, 1997, s. 81-94.
16 Hisli NŞ. Beck Depresyon Envanteri’nin üniversite öğrencileri için geçerliği, güvenirliği. Psikoloji Dergisi. 1989; 7(23): 3-13.
17 Bostanci M, Ozdel O, Oguzhanoglu NK, Ozdel L, Ergin A, Ergin N at al. Depressive symptomatology among university students in Denizli, Turkey: prevalence and sociodemographic correlates. Croat Med J. 2005;
46(1): 96–100.
18- Bakır B, Yılmaz UR, Yavaş İ, Güleç M. Tıp fakültesi öğrencilerinde depresyon belirtilerinin dağılımı. Düşünen adam. 1996; 9(1): 43-47.
19 Gulec M, Bakir B, Ozer M, Ucar M, Kilic S, Hasde M. Association between cigarette smoking and depressive symptoms among military medical students in Turkey. Psychiatry Res. 2005; 134:
281-286.
20 Bilir N, Güçiz B, Yıldız AN. Tütün mamullerinin zararlarının önlenmesine dair kanuna uyum düzeyi. Ankara. Hacattepe Halk Sağlığı Vakfı Yayını, 2000.
21 Onal AE, Tumerdem Y, Ozel S. Smoking addiction among university students in Istanbul.
Addict Biol. 2002; 7(4): 397-402.
22 Sezer RE. Dünyada ve Türkiye’de sigara tüketim eğilimleri. Hipokrat Dergisi. 2002; 11(03): 56-63.
23 Molyneux A, Lewis S, Antoniak M, Hubbard R, McNeill A, Godfrey C at al. Is smoking a communicable disease? Effect of exposure to ever smokers in school tutor groups on the risk of incident smoking in the first year of secondary school. Tob Control. 2002; 11(3): 241-245.
24 Shah SM, Arif AA, Delclos GL, Khan AR, Khan A.
Prevalence and correlates of smoking on the roof of the world. Tob Control. 2001; 10(1): 42.
25 Tekbaş ÖF, Açikel CH, Erkuvan E, Özkara B, Alp İ, Karademir İ at al. Genç erişkin erkekler arasında nikotin bağımlılığı, sigara içme sıklığı ve bunları etkileyen faktörler. TAF Prev Med Bull.
2006; 5(2): 105-117.
26 Öğüş C,Özdemir T, Kara A, Şenol Y, Çilli A.
Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I ve VI öğrencilerinin sigara içme alışkanlıkları. Akciğer Arşivi. 2004; 5: 139-142.
27 Yıldırım Ç, Çelik P, Şakar A, Dinç G. Tıp fakültesi öğrencilerinin sigaraya karşı tutumları. Solunum.
2004; 6(1): 30-35.
28 Yoldaşcan E, Usal G, Özdemir B, Akdemir Ş.
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde sigara içme sıklığı ve etkileyen faktörler. Diyarbakır. VIII. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 2002, s. 802.
29- İlhan F, Aksakal FN, İlhan MN, Aygün R. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin sigara içme durumu. TAF Prev Med Bull. 2005; 4(4):
188-198.
30 Hızel S, Şanlı C, Fidan S, Ağar A. Kırıkkale üniversitesi öğrencilerinde sağlık riski oluşturan davranışlar. Denizli. 11. Ulusal Halk sağlığı Kongresi, 2007, s. 20.
31 Orak S, Özen T, Ertekin-Orak M. Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin sigara, alkol vb. alışkanlıkları ve sosyokültürel özelliklerinin incelenmesi. S.D.Ü. Tıp Fak. Derg. 2004; 11(3):
1-7.
32 Özkan S, Aksakal FN, Durukan E, İlhan MN, Aslan S, Aycan S. Tıp fakültesi öğrencilerinin Beck Depresyon envanteri ile değerlendirilmesi.
Van. X. Halk Sağlığı Kongresi, 2006.
33 Doğan O, Doğan S, Çorapçıoğlu A, Çelik G.
Üniversite öğrencilerinde depresyon yaygınlığı ve bazı değişkenlerle ilişkisi. C.Ü. Tıp Fak. Dergisi.
1994; 16(2): 148-151.
34 Kaya M, Genç M, Kaya B, Pehlivan E. Tıp Fakültesi ve Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinde depresif belirti yaygınlığı, stresle başa çıkma tarzları ve etkileyen faktörler. Türk Psikiyatri Dergisi. 2007; 18(2): 137-146.
35 Penland EA, Masten WG, Zelhart P ve ark.
Possible selves, depression and coping skills in university students. Pers Individ Dif. 2000;
29:963-969.
36 Sezer H, Guler N, Sezer RE. Smoking among nurses in Turkey: comparison with other countries. J Health Popul Nutr. 2007; 25(1): 107- 111.
37 Güleç C. Toplum ruh sağlığı açısından psikiyatrik epidemiyoloji. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ed:
Bertan M, Güler Ç. 2.baskı. Ankara. Güneş Kitabevi, 1997, s. 442-454.
38 Bilir Ş, Mağden D. Hacettepe üniversitesi öğrencilerinin sigara-alkol-ilaç alma ve uyuşturucu madde kullanma alışkanlıklarının araştırılması. Sağlık Dergisi. 1984; 58: 15-30.
39 Mikolajczyk RT, Maxwell AE, Naydenova V, Meier S, El Ansari W. Depressive symptoms and perceived burdens related to being a student:
Survey in three European countries. Clin Pract Epidemol Ment Health. 2008; 4: 19.
40 Allgower A, Wardle J, Steptoe A. Depressive symptoms, social support, and personal health behaviors in young men and women. Health Psychol. 2001; 20: 223-227.
