on günlerde ‹ngiltere Eski Baflbakan› Margaret Thatcher ve ABD Eski D›fliflleri Baka- n› Madeleine Albright’›n siyaset an›lar› ve yapt›klar› konuflma- lar›ndan derlenen kitaplar›n› okurken duymufl oldu¤um zevkin ve mutlulu-
¤un ayn›s›n›, bu sefer bizden bir de¤e- rin, kitab›nda buldum. De¤erli Bilim adam› ve siyasetçimiz Prof. Dr. Ali Bozer’in son kitab›:
"Siyasal Yaflam›mdaki Konufl- malar›m ve Baz› Önemli Olaylar"
Prof. Dr. Ali Bozer’in son kitab›:
"Siyasal
Yaflam›mdaki Konuflmalar›m ve Baz› Önemli
Olaylar."
Yazan: DEMİR AYTAÇ
Avrupa Birli¤i’nin o zaman genifllemesinden sorumlu Say›n Komiser Bangemann “San›r›m hiçbir ülke baflvurudan önce bu kadar ayr›nt›l› bir inceleme yapmam›flt›r.” demifltir.
Prof. Dr. Ali Bozer
S
çok de¤erli oldu¤unu düflünüyorum.
Rahmetli Turgut Özal’in “Ali hay- siyetimizle oynatmamaya dikkat et!”
diyecek kadar baflvuru tarihimizi ve ak›betini Ali Bozer’in omuzlar›na yükledi¤i; yurt içinde ve d›fl›nda kar- fl›s›na konan maddi ve manevi bir çok engele, hocam›z›n nas›l dayanabildi-
¤ini, hain s›k›nt›lar›n içerisinde bu ülkenin AB baflvurusunu nas›l gerçek- lefltirdi¤ini okurken, bazen yüzünüzde hafif bir gülümseme, ço¤u zaman da
"Bu kadar› da olmaz art›k" diyorsunuz.
rof. Dr. Ali Bozer’in ko- nuflmalar›n› okurken, bir süre sonra kitab›n özünde bir bütünlü¤ün hakim oldu-
¤unu ve gerçekte Say›n Bozer’in okuyucuyu ayn›
yönde çift fleritli bir yol- da, yolculu¤a ç›kard›¤›n›
fark ediyorsunuz. Bir fle- ritte AB ilerlerken, di¤er fleritte ona paralel olarak bizdeki Bat›l›laflma seyir ediyor…
De¤erli hocam›z Say›n Bozer, Avrupa Bir- li¤i felsefesinin ilk ola- rak, 1849 y›l›nda Paris Bar›fl Kongresi’nde Vic- tor Hugo’nun "Bir gün gelecek siz bütün Avrupa milletleri kiflili¤inizi ve farkl›l›¤›n›z› oluflturan de¤erleri kaybetmeden bir Avrupa kardeflli¤ini yaratacaks›n›z" sözleri ile somut ve aç›k olarak ifade etmesiyle bafllam›fl- Kitap üç ana bölümden oluflmakta.
Birinci bölümde TBMM’de yap›lan konuflmalar, ikinci bölümde Devlet Bakan› ve Baflbakan Yard›mc›s› s›fa- t›yla yap›lan konuflmalar ve son bö- lümde D›fliflleri Bakan› olarak yap›lan konuflmalar.
Konuflma bafll›klar› birçok önemli konuya de¤inirken, farkl› mekânlarda farkl› dinleyici topluluklar›na Türkçe, Frans›zca ve ‹ngilizce olarak yap›lm›fl.
Türkiye’nin AB yolculu¤unun ne ka- dar çetin savafl›mlardan, ne denli bü- yük emekten sonra, bugünlere geldi¤i- ni ö¤renmek; yak›n tarihimizi do¤ru bilmek ve bu ülkenin iyi yetiflmifl in- san gücü ile neler baflarabilece¤ini
anlamak aç›s›ndan bu kapsaml› yap›t›n
P
t›r diyor. Daha sonra ise, ‹kinci Dünya savafl›nda "20 milyon insan›n ölmesi, medeniyet eserlerinin tahrip edilmesi, fakirleflme, AB fikrini yeniden canlan- d›rm›fl" ve "1946 y›l›nda Winston Churchill Zürih Üniversitesi’nde ver- di¤i konferansta 'Avrupa Birleflik Dev- letleri'nin kurulmas›n› önermifl, bu tarihten üç y›l sonra, Avrupa Konseyi kurulmufltur." diyor.
Bu tarihi süreci ayr›nt›lar› ile anla- t›rken, Say›n Bozer, bundan yüzy›l öncesinde Alman ekonomisti F. List’- in, "Ticari birlik ve siyasi birleflme ikiz kardefl gibidirler, biri dünyaya gelmeden öteki do¤ufla haz›r olmaz."
diyerek Avrupa’ya yol haritas›n› çiz- mifl oldu¤unu vurgulad›ktan sonra, sürecin bafllang›c›na dikkatlerimizi çekiyor:
"9 May›s 1950’de Fransa Baflba- kan› Robert Schuman yay›mlad›¤› bir bildiri ile Fransa-Almanya aras›nda kömür ve çelik kaynaklar›n›n birleflti- rilmesini ve savafl sanayisinin temel
girdileri olan bu iki maddenin üretim ve kullan›m›n›n uluslarüstü bir organ›n sorumlulu¤unda yönetilmesini istedi.
Bu ça¤r›ya F. Almanya, Belçika, ‹tal- ya, Lüksemburg ve Hollanda’n›n olumlu karfl›l›k vermeleri üzerine, 18 Nisan 1951’de ”Avrupa Kömür ve Çelik Toplulu¤u” oluflturuldu."
aha sonra da, "Hangi flartlarda 'tek pazar' kuru- labilir?", "Sa¤layaca¤›
faydalar nelerdir?", "Han- gi ülkeler belirli tarihlerde bu gerçe¤i benimsemifller, toplulu¤a dahil olmufl- lar ve o y›llarda biz neler yapm›fl›z?"
gibi sorular›n yan›tlar›n› gözlerimizin önüne seriyor.
Avrupa’da bu süreç ifllerken ülke- mizde Bat›l›laflma hareketleri nas›l bafllad›?
Osmanl›’n›n Tanzimat dönemi, M. Kemal Atatürk’ün, baflta hukuk olmak üzere, tüm devrimleri ve 14 Nisan 1987 Türkiye’nin AT’ye tam
Prof. Dr. Ali Bozer : "1946 y›l›nda Winston Churchill Avrupa Birleflik Devletleri’nin kurulmas›n› önermifl, bu tarihten üç y›l sonra, Avrupa Konseyi kurulmufltur."
D
üyelik baflvurusuna kadar devam eden süreçte, bilmemiz gereken ad›mlar›
Say›n Bozer bizlere çok aç›k anlat›yor.
li Bozer’in bu de¤erli kitapta anlatt›klar› benim için sadece çok faydal› ve e¤itici olmakla kalmad›
çok net, bir o denli de sa¤lam, ve önemli birkaç konuyu da tespit edebilme imkân›
verdi. Önemli buldu¤um bu konular›
sizlerle paylaflmak isterim.
‹yi konuflman›n, hitabet sanat›n›n arkas›nda çok önemli bir bilgi birikimi ve iyi bir haz›rl›k dönemi oldu¤unu hepimiz biliyoruz. Ancak ben Say›n Bozer’in konuflmalar›nda baflka önem- li bir hususu daha tespit ettim:
Ayn› konuyu, ilgi ve odak noktas›
farkl› dinleyici kitlelerine farkl› pers- pektiflerden sunabilmesi... Yüzeyde ayn› tarih anlat›l›yor gibi geliyor, an- cak arka plân her defas›nda dinleyici kitlesinin ilgi alan›na göre kurgulan- m›fl. Konuflmalar›n› bu mercek alt›nda okumaktan çok büyük zevk ald›m.
Bir baflka tespitim, yazar›n en ön- de karar vermek zorunda oldu¤u konu- lar da dahil olmak üzere her zaman ekip çal›flmas›n›n öneminin alt›n› ›srar- la çizmesi... Çok s›n›rl› kadrolarla ça- l›flmak zorunda oldu¤u dönemlerde dahi, kendisi ile birlikte olan yol arka- dafllar›n›n tamam›n› çok büyük bir kadirflinasl›l›kla, her defas›nda hat›rla- mas›. Büyük baflar›lara imza atm›fl kiflilerde, ne yaz›k ki her zaman bu ruh inceli¤ini bulam›yoruz.
Say›n Bozer’in anekdotlar fleklinde anlatm›fl oldu¤u önemli baz› olaylar
A
ise gerçekten çok ilginç. Her biri sizi ayr› bir dünyaya götürdü¤ü gibi, bafla- r›n›n ufak ayr›nt›larda oldu¤u, sosyal ilflkilerin pay›n›n büyüklü¤ü, siyaset yaflam›nda k›vrak bir zekân›n "olmaz- sa olmaz" oldu¤unu çok güzel ifade ediyor.
Benim en çok keyif ald›¤›m ve en önemli buldu¤um husus ise, 14 Nisan 1987’de Türkiye’nin AT’ye tam üye- lik baflvurusuna kadar devam eden süreçte anlatt›klar›…
Askeri darbe sonras›, Avrupa’da imaj›m›z›n, iliflkilerimizin ve ekono- mimizin çok iyi flartlarda olmad›¤› bir dönemde yola ç›kan Say›n Bozer kita- b›nda çok ilginç an›lara da yer vermifl:
"Randevu tarihi dahi vermekte gecikenler", "Son anda bask›lara kat- lanamay›p, hastal›¤›n› bahane ederek gelemeyece¤ini bildirenler" (gerçi an›nda bas›n toplant›s› yap›p ülkeyi terk ederim diyen Bozer’e karfl›, di¤er ülke bakan› an›nda iyileflmifltir!), "Ben sizi sab›rla dinledim flimdi de siz beni sözümü kesmeden dinleyeceksiniz, dedirtenler", "Vize sorunlar› yüzünden s›n›r kap›lar›na kadar bir konsolosluk görevlimizle gidip, gece yar›s› s›n›r kap›s›nda bekleyen di¤er konsolosluk görevlimizle yola devam edilebilme- si" bu sürecin zorluklar›n› vurgulayan an›lardan yaln›zca birkaç›...
Ancak, Avrupa Birli¤i’nin o za- manki genifllemesinden sorumlu Ko- miser Bangemann’n›n "San›r›m hiçbir ülke baflvurudan önce bu kadar ayr›n- t›l› bir inceleme yapmam›flt›r" fleklin- deki sözlerinin bütün yorgunluklara, çekilen s›k›nt›lara de¤mifl olabilece¤i- ni çok net duyumsuyorsunuz.
Kan›mca Prof. Dr. Ali Bozer’in hu- kuk bilgisi, çal›flmalar›ndaki titizli¤i, 1971 y›l›nda henüz AB’ye baflvuru- muz bile konuflulmazken Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tara- f›ndan ‹nsan Haklar› Mahkemesi Yar- g›çl›¤›’na seçilmesi, mesleki bilgisinin yan›s›ra Bat›’n›n de¤erlerini, çok iyi bilmesi, karfl› tarafa hiç aç›k kap› b›- rakmam›flt›r. Baflvurumuz ile ilgili itirazlar›n olmamas›nda Say›n Bozer’in büyük katk›lar› oldu¤una inan›yorum.
unca emekten sonra, 14 Nisan 1987 Türkiye’nin AT’ye tam üyelik baflvuru- su ile ilgili olarak içimiz- den baz›lar›n›n, "Bu baflvuru say›l- maz" demesine karfl›n, Say›n Bozer her zamanki zarafeti ile bu olumsuz yay›nlar›n da kendisine fayda sa¤lad›-
¤›n› söylüyor; çok aç›k ve net yan›t›n›
da veriyor:
"…Zira baflvurumuz reddedilmifl olsayd›, iliflkilerimizde bugünkü saf- hay› idrak edebilmemiz için yeniden baflvuruda bulunmam›z gerekirdi!"
Hâlâ niye AB üzerinde bu kadar çok duruyoruz?
Say›n Bozer bu merak›m›z› da gideriyor:
"Tüm bu oluflumlar›n temel amac›, toplumlar›n refah›n› art›rmakt›r. Bu konuda Türkiye’nin Topluluktan ala- caklar› yan›nda, verece¤i çok fleyler mevcuttur. Önemli olan olumlu ve geliflmeye dönük bir dengenin kurul- mas›d›r ki, bunun gerçekleflmemesi için hiçbir neden yoktur.”
Kitab› okurken hem ö¤reniyor, hem düflünüyorsunuz.
Say›n Prof. Ali Bozer ile neden bir
"nehir söyleflisi" (gazetelerde günlere yay›lan röportaj türü) yap›lmad›¤›n›, bu denli önemli konu ve anekdotlar›n daha genifl bir okuyucu kitlelerine niye ulaflt›r›lmad›¤›n› sorguluyorsunuz…
Günümüz D›fliflleri kadrolar› böylesine de¤erli ve engin bir birikimden haket- ti¤i ölçüde yararlanabiliyor mu, merak ediyorsunuz...
Bu ülkenin iyi yetiflmifl insan gücü ile neler baflarabilece¤ini anlamak aç›- s›ndan bu kapsaml› yap›t›n çok de¤erli oldu¤unu düflünüyorum.
Bu yaz›m›z›n, say›n hocam›z› sa¤- l›kl› ve mutlu günlerde bulmas›n› içten- likle diliyor, üstün baflar›lar›yla bizi gururland›rd›¤› ve yüreklendirdi¤i için, bu ülkenin vatandafl› kimli¤imizle ken- disine gönül borcumuzu sunuyoruz.•
