Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler arası ilişki 1. Hayatsal Olaylar

Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler arası ilişki 1.

Hayatsal Olaylar

1.1.

Genetik Mühendisliği

· Gen, kromozom ve ge- nom düzeyinde kalıtsal madde ile manipulasyon (genetik mühendisliği) sayesinde ’’genetik ma- kinesi’’ nin, ayrıca öze- llikleri birçok alanlarda insan ihtiyaçları doğru- ltusunda değiştirilmiş canlıların elde edilmesi.

Örneğin, besin endüs- trisi, enerjetik, tarım, eczacılık, içki endüstri- si, ekoloji, hekimlik vb.

alanlar.

· Hücre ve organizmala- rın kopyalanması (klon- lama).

Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci:

· Genetik mühendisliği kavramını açıklar;

· Genlerin DNA’dan izole edilmesini açıklar;

· Endonükleaz ve ligaz enzimleri aracılığıyla rekombinant DNA’ların elde ediliş tekniğini açıklar;

· Plazmid ve bakteriyofaj gibi taşıyıcı araçların genetik mühendisliğindeki önemini açıklar;

· Kromozom mühendisliğindeki operasyonların mikroskopta incelenebileceğini açıklar;

· Kromozomlardan genlerin enzimler aracılığıyla koparılıp aktarılması tekniğini açıklar;

· Kromozom mühendisliği ve kromozom parça- larının ya da tüm kromozomların aktarılması ayrıca kromozom mühendisliği ve yapay kro- mozomların yapısı arasında bağ kurar;

· Yapay kromozomların doğal kromozomların görevini yapabileceğini (kromozom ikileşmesi, kromatidlerin ayrılması vb.) açıklar;

· Kromozom manipülasyonlarının zararlı böcekle- rin üremesini kontrol etmedeki önemini açıklar;

· Kurbağa, fare ve Doli koyununun klonlama safhalarını açıklar, ayrıca klonlamanın pratik ve etik sorunlarını inceler;

170

· Hücredeki kromozom takımlarıyla yapılan doğrudan manipülasyonlara genom mühendi- sliği dendiğini açıklar;

· Bitki ve hayvan hücrelerinin melezleme olayını açıklar;

· Poliploid kavramını tanımlar ve nedenlerini (spontan, stres, sıcaklık, kolkisin vb.) açıklar;

· Poliploidliğin istenilen bitki ve hayvan ırklarını elde etmedeki rolünü değerlendirir, ayrıca poliploidlerin gen mühendisliği sayesinde de elde edilebileceğini açıklar;

· Genetik mühendisliğinin teknikteki rolünü ince- ler ve biyoteknolojinin ilaç, tıbbi protein, hor- mon, peynir, bira, yoğurt, enerjetik kaynakların (biyogaz vb.) üretimindeki önemini açıklar.

1.

Hayatsal Olaylar

1.2.

İnsan Genetiği

· İnsan genetiğinde çeşitli özelliklerin gözlenmesi ve kalıtımın incelenme- siyle ilgili özel yöntem- ler (hibridleştirme yön- temi) genolojik yöntem, ikizler yöntemi vb.) geliştirilmiştir.

· Kalıtsal hastalıklar gen düzeyinde (otozomal ba- skın ve çekinik hastalı-

• İnsan genetiği kavramını açıklar;

· Soy ağacı – filogramın (heredogram) nasıl yapıldığını açıklar;

· Akraba evliliklerinin zararlarını açıklar;

· Akrabalık derecelerini açıklar;

· Akrabalık derecelerini ve önemini açıklar;

· Baskın (polidaktilia, adaktilia, sindaktilia, bra- hidaktilia, ahandroplazia) ve çekinik (alka- ptonuria, fenilketonuria, albinizm) anormal özelliklerin kalıtımını açıklar;

· Eşeye bağlı çekinik özelliklerin kalıtımını Fizik, Kimya, Matematik, Biyokimya,

171

klar) ve kromozom dü- zeyinde (otozomal ve eşeysel kromozomların yapı ve sayısındaki de- ğişmeler) meydana ge- len patolojik değişmeler- dir.

· İnsanda görülen birtakım davranışların ve akıl hastalıklarının kalıtsal olduğu bilinir.

PRAKTİKUM

· Eşeye bağlı özelliklerin kalıtımı;

· Soy ağacı (akrabalık de- recesi);

· Eşeye bağlı kalıtsal has- talıklar;

· Eşey kromozomları;

· Soğan kökü uç kısmı ya- da sirke sineği (Droso- phila melanogaster) tü- kürük bezleri hücrele- rinde bulunan kromozo- mların mikroskopta göz- lenmesi.

(daltonizm, hemofili), ayrıca otozom sayısı değişmelerini (Daun hastalığı) ve gonozom sayısı değişmelerini (Klinefelter hastalığı) açıklar;

· Kromozom yapısı değişmelerinden kaynaklanan

’’Kedi ağlaması’’ (“Cri du chat”) adında kalıtsal hastalığı açıklar;

· Embriyon gelişiminde özel yöntemlerle keşfedilebilen bazı hastalıkları sayar;

· İnsan genetiğinin, davranışların incelenmesin- deki önemini açıklar;

· Bazı akıl hastalıklarının (şizofreni, Parkinson hastalığı) kalıtımla bağlı olduğunu açıklar;

· Zekâ katsayısının (Qİ) kalıtıma bağlı olduğunu açıklar;

· Zekâ teriminin elektrisetet terimiyle benzer olduğunu açıklar (kolay ölçülür, zor tanımla- nırlar);

· Özelliklerin kalıtımını incelemede kullanılan sembolleri tanır;

· İnsanda eşeye bağlı kalıtımı şematik olarak gösterir;

· MN, ABO ve Rezus (Rh) faktör sisteminde kan grupları kalıtımyla ilgili ödevleri çözer;

172

· Renk körlüğü (daltonizm) özelliğinin kalıtımını örneklerde açıklar;

· Hemofili hastalığının aile soyu içindeki ka- lıtımını, hastalığın genelde erkeklerde görül- düğünü ve akraba evliliklerinin neden yasak olduğunu açıklar;

· Ağıziçi epitel (erkek ve dişi) preparatlarını hazırlar, onları karmin-asido –asetikle boyar ve eşey kromozomlarını yada çekirdek yakınında bulunan Bar cisimciklerini tanımlar;

· Bar cisimciklerini içeren preparatları karşılaştırır ve bu cisimciklerin dişi gametlere ait olduğunu açıklar;

2.

Canlılar ve Çevre

2.1.

Ekoloji

· Ekosistemin yaşayışını anlayabilmek için siste- min ne olduğunu ve de- ğişik sistem modelle- rinin nasıl yapıldığını bilmek gerekir.

· Ekosistemlerde gerçek- leşen madde ve enerji dolaşımını anlayabilmek için ekosistemi oluşturan canlıları ve madde ile enerjinin bu canlılar ta-

· Ekosistemi oluşturan canlıları gözler ve bu canlılar arasındaki ilişkileri kaydederek grafik şeklinde göterir (kaynak olarak gözlem, literatür ve elektronikten yararlanır);

· Yerel bir ekosistemi oluşturan canlıları üretici ve birinci, ikinci ve üçüncü derece tüketicilere sınıflandırır; besin zinciri örnekleri çizer;

· Su, karbon ve azot dolaşımına ait esas süreçleri ayırt eder ve bu süreçlerde bakteri ve man- tarlardan başlayarak üçüncü derece tüketicilere kadar bütün canlıların nasıl yaşadığını açıklar;

· Kara, tatlı su ve tuzlu su ekosistemlerinde

Jeoloji, Coğrafya, Fizik, Kimya

173

rafından nasıl istifade edildiğini bilmek gerekir.

· Ekosistemlerin canlı ve cansız bölümünde birçok element ve bileşikler do-laşır.

· Fotosentez aracılığıyla ekosisteme giren enerji besin zincirinin bir halkasından diğer halka- larına aktarılarak ekosis- temde dolaşır.

· Ekosistemlerde dolaşan madde şeklini değişti- rerek yeniden kullanıla- bilir hale gelir.

· Besin zincirinin bir hal- kasından diğer halkala- rına (üreticilerden birin- ci, ikinci ve üçüncü de- rece tüketicilere) akta- rılırken enerji miktarı git- gide azalır ve bu azalma bir enerji piramidi şek- linde gösterile-bilir.

Enerji piramidinde üreti- cilerin sahip olduğu ener-

görülen canlılar arası bağlılıkları açıklar;

· Besin zinciri, besin ağı ve enerji piramidleri örneğinde madde ve enerji dolaşımını açıklar;

· Ekosistemi oluşturan populasyonlar arasındaki bağlılıklara ait verileri yorumlar, inceler ve değerlendirir;

· Sembiyoz çeşitlerini sayar ve örnekler verir (mutualizm, komensalizm, parazitizm);

· Ekoloji niçesi ve organizmaların fiziksel özellikleri arasında bağlılık kurar;

174

ji miktarı en büyüktür.

· Birbiriyle beslenen iki tüketici arasında av-avcı ilişkisi vardır.

· Farklı tür populasyonları kendi ihtiyaçlarını gide- rebilmek için birbiriyle yarışırlar.

· Farklı tür populasyonları kendi ihtiyaçlarını gide- rebilmek için birbiriyle işbirliği yaparlar.

· Aynı bir yerde yaşayan ve birbirine yardım eden canlılar arasında sembi- yoz (ortak yaşama) iliş- kileri meydana gelir.

· Sembiyoz ilişkilerinin bir kaç çeşidi vardır:

mutualizm (iki organiz- manın yarar gördüğü ilişki), komensalizm (iki organizmadan biri yarar görür, diğeri ne yarar, ne de zarar), parazitizm (iki organizmadan bir yarar,

175

diğeri zarar görür);

· Her canlı yaşadığı orta- mda bir rol oynar (eko- lojik niçe).

GEZİ

- Orman ekosisteminin özellikleri.

PRAKTİKUM

- Biyokütle artışının in- celenmesi.

- Tatlı su ekosistemle- rinin incelenmesi.

· Ormanda yaşayan ağaç, ağaçcık ve otsu bitkileri birbirinden ayırt eder, tabakalar üzere yaşamayı ve mevsimlere göre değişmeleri açıklar;

· Tabakaları oluşturan türleri sayar ve adlandırır;

· En yüksek tabakayı oluşturan bitkilerin neden rüzgârla tozlaştıklarını açıklar;

· En alçak tabakayı oluşturan bitkilerin ağaçlar yapraklanmadan önce neden çiçek açtıklarını açıklar;

· Odunsu bir gövdeye ait biyokütlenin, gövde kalınlığı yada yıllık halkalarının sayı ve büyüklüğüne göre artışını değerlendirir;

· Yıllık halkaların açık renkli bölümlerinin ilkbahar odununu oluşturduğunu ayırt eder;

· Akar suların (dere, çay, ırmak vb.) fizyografik ve biyosenolojik özelliklerini betimler;

· Su ekosistemlerinin bitki ve hayvanlarını toplayıp inceler;

· Bataklık yada su birikintisi planktonik organiz- malarının plankton ağı ile nasıl alınıp ince- lendiğini açıklar;

· Planktona ait su yosunlarını mikroskopta gözler ve adlandırır;

176

.

Canlılar ve Çevre

2.2 Etoloji (Davranış Biyolojisi)

•Davranış, hayvan orga- nizmalarının dış yada iç ortamdan gelen uyartılar sonucunda gösterdikleri etkinlikler anlamına gelir.

· Canlılar beslenebilmek, çevre etkenlerinden ko- runabilmek, grup içinde- ki hiyerarşide yer alabil- mek, yaşam alanını be- lirleyebilmek için deği- şik davranışlarda bulu- nurlar (beslenme davra- nışları, aile içindeki dav- ranışlar, topluluk için- deki davanışlar vb.).

· Doğuştan gelen davra- nışlar kalıtsal, sonradan kazanılan davranışlar ise, tecrübelere dayanan davranışlardır. Doğuştan gelen ve sonradan kaza- nılan davranışlar bir bütünlüğü oluşturur.

· İnsan kendi davranış- larını kontrol edebilir.

Bu yüzden insanın top-

•Davranış kavramını tanımlar ve davranışın reseptör, efektör ve sinir sisteminin belirdiği sınırlar içerisinde gerçekleştiğini açıklar;

· Hayvanlarda davranışın değişik şekillerini (ana- babanın yavrularına karşı davranışları, cinsel davranışlar, korunma davranışları, beslenme davranışları, göç ile ilgili davranışlar, alan belirleme davranışları vb.) betimler;

· Ana-baba ve oğul döl arasındaki ilişkileri açıklar;

· Dişi ve erkek bireylerin kimyasal (feromonlar) ve ses sinyalleri (böcekler, kurbağalar, kuşlar) aracılığı ile bir araya gelip çiftleştiklerini açıklar;

· Omurgalı hayvanların salgıladığı feromon adında kimyasal maddelerin çiftleşmede olduğu gibi, alan belirlemede de rol oynadığını açıklar;

· Balık, kurbağa, kuş ve memelilerde cinsel davranışları açıklar;

· Hayvanlarda toplumsal yaşamanın önceliklerini, gruplaşmanın da görme, ses ve kimyasal sinyaller aracılığı ile gerçekleştiğini açıklar;

· Hayvanlarda toplumsal yaşama şekillerini açıklar;

Ekoloji, Fizyoloji, Karşılaştır- malı

Psikobiyoloji Sosyoloji ve Zoososyoloji .

177 178

lumsal davranışları kali- tatif olarak hayvan da- vranışlarından ayırt edi- lir. İnsan için karakte- ristik olan içgüdüsel davranışlar, kooperasyon davranışları, korku dav- ranışları, saldırganlık davranışları, sosyal davranışlardır vb.

· Hayvanlarda alan belirleme şekillerini açıklar;

· İnsan ve hayvan davranışları arasındaki farkları ayırt eder ve insanın davranışlarını kontrol edebilen bir canlı olduğunu açıklar.

· Sosyal içgüdü (enstinkt) kavramını açıklar;

· İnsanda kalıtımın içgüdü ile ilişkisini belirler;

· Bugünkü insan ve ilk insanların içgüdüsel davranışlarını karşılaştırır;

· İnsanda babaya ait (paternal) davranışları açıklar;

· İnsanda saldırganlık içgüdüsünün ne derecede kontrol edildiğini açıklar;

· İnsanda alan belirlemeyle ilgili kooperatif ve agresif davranışları açıklar;

· İnsanda bazı sapık davranışların kalıtımla bağlılığını açıklar;

2.

Canlılar ve Çevre

2.3.

İnsan ve Yaşam Ortamı

• İnsanın yaşam ortamını iki ayrı dünya oluşturur.

Bunlardan biri insandan milyonlarca yıl önce meydana gelmiş olan ve insanın da bir parçası olduğu doğa (bitki ve hayvanlar; hava, su ve toprak), diğeri de insanın

• Yaşam ortamında insan etkisiyle meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişmeleri açıklar;

· Genel ve yerel kirlilik kaynaklarını sayar ve açıklar;

· İnsanın genel ve yerel kapsamda çevreyi etkilediğini örneklerde açıklar;

· Yaşam ortamının fiziksel, coğrafik, biyolojik, ekonomik, politik, sosyolojik, teknolojik, este- tik, psikolojik vb. açıdan ne olduğunu açıklar;

bilim, teknik ve tekno-loji sayesinde kendi ihtiyaç ve amaçlarını

gerçekleştirebilmek için meydana getirdiği bina- lar, enstitüler, araçlar dünyası.

· Bugün biyosfer için ge- nel, yaşam ortamı için de özel anlamda karakteris- tik olan antropojen eko- sistemlerin genişlemesi (agrar, rural ve ürban), doğal ekosistemlerin azalmasıdır.

· Biyosferin insan etki- siyle yok edilmesinin ti- pik örnekleri hava, su ve toprak kirliliğidir. Kirli- lik sonucunda Antarktik üzerinde ozon tabakası incelmiş, birçok orman- lar yok olmuş (asit ya- ğmurları), bitki ve hay- van türleri tükenmiştir.

· İnsan agroekosistemlerin verimini artırabilmek

· İnsanın canlılara etkisini açıklar;

· Şehirleşme ve endüstrileşmenin yaşam ortamına etkisini açıklar;

· Su, hava, toprak (ve besinlerin) fiziksel, biyo- lojik ve termik kirliliğinin nedenlerini ve canlılar ile biyosferdeki zararlarını açıklar;

· Biyokütlenin yakıtlara dönüştürülmesinde uygulanan ekoteknolojik önlemleri betimler;

· Mineral gübre yerine mikrobiyal gübrelerin ku- llanımının önemini değerlendirir, ayrıca mikro- biyolojik türlerin (fosfat ve mikroelementlerin topraktan asimile edilmesini artıran azotofik- satör mikroorganizmalar ve mikoriz mantarlar) toprağa ekiminin nasıl gerçekleştiğini açıklar;

· Mikrobiyal insektisidlerin kullanımından örnek- ler verir;

· Ekosistemlerde meydana gelen bir değişmenin, ekolojik denge kuruluncaya dek, yeni değişme- lere yol açtığını açıklar;

· Çevre kirliliğinin canlılar ve insanda sağlık ve genetik sorunlara neden olduğunu örneklerle açıklar;

· Monitoring kavramını açıklar; kimyasal, radyo- aktif ve biyolojik monitoringin yaşam ortamı kirlilik derecesinin saptanmasındaki önemini açıklar;

· Aktif biyolojik monitoringi pasif olandan ayırt

179180

için agrokimyasal madde kullanımını artırmakta, bununla birlikte besinleri kirletmekte ve insanın sağlığını ve geleceğini tehlikeye koymaktadır.

· İnsan, yozlaştırılmış olan doğayı koruyabilmek ve yenileyebilmek için bir- çok önlemler almaktadır.

PRAKTİKUM

eder ve biyoendikatör organizmaların moni- toring sistemindeki rolünü değerlendirir;

· Floristik ve faunistik kayıtlar, kırmızı kitap, doğal rezerv, botanik bahçesi, hayvanat bahçesi ve milli parkların önemini değerlendirir;

· Yaşam ortamının korunması ve geliştiril- mesinde alınan kanuni, teknik, bilimsel, eğitsel ve monitoring önlemleri sayar;

· Yaşam ortamı sorunlarının yapıcı ve onarıcı bir şekilde çözümü doğrultusunda çalışır;

· Yaşam ortamını koruyabilmek ve iyileştire- bilmek için uygun bir tutum alarak var olan bilgilerden yararlanır;

· Yaşam ortamının korunması doğrultusunda birey ve toplumların nasıl davranması gerek- tiğiyle ilgili önerilerde bulunur;

· Yaşam ortamı sorunlarının yerel, rayonel ve milli düzey çözümünde aktif rol oynar;

· Yaşam ortamına ait bilgileri inceleyip eleştirel davranır;

· Yaşam ortamı sorunlarına ait bilgileri sözlü, tablo ve grafiklerle ifade eder ve bu sorunların çözümü için önerilerde bulunur;

· Yaz aylarında semafor yakınında ve semafordan 200-330 metre uzaklıkta (dairesel olarak ) hava

· Otomobiller ve yaşam ortamının termal kirliliği.

· Asit yağmurları.

· Hava kirliliğinin göster- gesi olarak flora.

· Yer solucanı populasyo- nunun yoğunluğu kirlilik göstergesi olarak.

sıcaklığını ölçer ve sıcaklık farklılıklarını açıklar;

· Endüstri bölgesinde ve az kirli olan yerleşim yerinde turnusol kağıdı kullanarak yağışların (yağmur, kar) ve toprağın pH değerini tespit eder;

· Toprak (asit yağmurları) pH değeri değişme- sinin bitkilere zararlarını açıklar;

· Havanın kükürt dörtoksit (SO2) ile kirliliğinin göstergesi olan bitkileri (liken ve kara

yosunlarını) adlandırır;

· Yaşam ortamının ozonla kirlenmesi sonucunda tütün yapraklarında meydana gelen değişmeleri betimler;

· Odunsu gövdelerin yıllık halkalarını ayırt eder ve kirliliğin sekonder kalınlaşmaya olumsuz etkisini açıklar;

· Odunsu gövdelerin yıllık halkalarını karşılaştırır ve kalınlıklarına göre bölgedeki kirliliğin zamanla arttığını tespit eder;

Kirli olan ve kirli olmayan bir bölgede yer solucanı populasyonlarının yoğunluğunu tespit eder ve farklılıkları açıklar;

181

2.

Canlılar ve Çevre

2.4.

Evrim

· Bugünkü canlılar (bitki v e h a y v a n l a r , ayrıca insan) milyonlarca yıl süren bir evrim sonu- cunda meydana gelmiş- lerdir.

· Bitki ve hayvanların ev- rimsel gelişimini göste- ren birçok evrim kanıt- ları vardır: Paleontoloji kanıtları, biyocoğrafya kanıtları, embriyoloji ka- nıtları vb.

· Doğada dönüşmeme ve birbirinin yerini alma gün bugün devam et- mekte. Bugünün bitki ve hayvanları, ayrıca insan uzun bir evrim sonu- cunda meydana gelmiş- tir. Yeni türlerin mey- dana gelmesinde hayat savaşı ve doğal selek- siyon önemli rol oyna- mıştır.

· İnsan hayvan kökenli bir canlıdır. Bunun böyle

· Evrim kavramını açıklar;

· Yerkürenin farklı jeolojik çağlarında farklı can- lıların meydana geldiğini ve baskın olduğunu açıklar;

· Karşılaştırmalı anatomi, embriyoloji, biyoco- ğrafya, biyokimya, fizyoloji ve paleontoloji (fosil) kanıtlarının önemini değerlendirir;

· Farklı omurgalılara ait embriyonları karşılaşt- ırarak benzerliklerini ve aynı kökenden olduk- larını açıklar;

· Canlıların meydana gelmesiyle ilgili fenci ve es- ki felsefecilerin görüşlerini anlatır ve Darvin'in evrim teorisinin önemini değerlendirir;

· Canlıların türeyişinde doğal seleksiyonun öne- mini açıklar;

· Doğal ve yapay seleksiyon örnekleri verir;

· Yeni türlerin meydana gelmesini açıklar;

· Türleşmenin sempatik ve alloptarik (coğrafik) şekillerini ayırt eder;

· İnsan türünün hayvanlar alemindeki sınıflan- dırılmasını açıklar;

· Primatların soy ağacını açıklar;

· Maymunlarda görülmeyen insan özelliklerini sayar;

· İnsanın evrimsel gelişimine ait safhaları sayar ve betimler;

· İnsan ırklarının meydana gelmesini ve bu ırk-

182

olduğunu paleontoloji ve antropoloji bilimleri ka- nıtlar. İnsanın türeyişin- de önemli rol oynayan etken iştir (iş biyolojik değil, toplumsal bir et- kendir).

· Yerkürede biyolojik ev- rim öncesinde uzun sü- ren bir kimyasal evrim olmuştur. İlk deniz ve okyanuslarda gerçek- leşen bu evrim süresince önce basit moleküllerden bileşik olanları (protein- ler, nükleik asitler), son- ra koasit adında makro- molekül kompleksleri meydana gelmiştir. Nük- leik asitlerin kendi ken- dini çoğaltabilme sonu- cunda ilk heterotrof can- lılar, sonra da heterotrof canlılardan ototrof olan- lar meydana gelmiştir.

larla ilgili psödobilimsel görüşleri anlatır, insanın doğa ve toplumun bir ürünü olduğunu açıklar;

· Eski Yunan bilim adamlarının hayatın meydana gelmesiyle ilgili görüşlerini anlatır;

· Luy Pastör'ün , ''Kendiliğinden oluş'' (''genera spontanum'') görüşünü çökerten deneylerini açıklar;

· Mikroorganizmaların kendiliğinden meydana gelmediğini kanıtlayan örnekler verir;

· Biyolojik evrim öncesinde ilk atmosferin ve organik bileşiklerin yapısını açıklar;

· Miller'in ilk atmosfer koşullarında gerçek- leştirdiği laboratuvar deneyini açıklar;

· İlk deniz ve okyanuslarda ilk canlıların mey- dana gelmesine yol açan olayları açıklar;

· Koasitlerin sahip olduğu özellikleri sayar ve ilk canlıların heterotrof olduğunu açıklar.

183

PRAKTİKUM VE LABORATUVAR ÇALIŞMALARI

· Bağ salyangozunun kabuk örneğinde varyasyonların evrim etkeni olduğunun kanıtlanması.

· Homolog ve analog organlar.

· * Öğrenciler bağ salyangozu kabuklarını sınıfa getirerek, onları renklerine göre (açık

renklerden koyu renklere doğru), çizgilerine göre (ince çizgililerden kalın çizgililere doğru) ve şekillerine göre karşılaştırırlar;

· Kabuklardaki farklılıkların nedenlerini açıklar;

· Modellerde insan, kuş, sürüngen ve yarasa ön üyelerinin yapısını, ayrıca görevlerini

karşılaştırır ve ön üyelerin homolog organlar olduğunu açıklar;

· Anatomik atlaslardan yararlanarak böcek, kuş ve yarasanın ön üyelerinin yapısını, ayrıca görevlerini karşılaştırır ve onların analog organlar olduğunu açıklar.

184