DENİZLİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Sağlık Hizmetleri Başkanlığı

DENİZLİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Sağlık Hizmetleri Başkanlığı

Ecz. Kamile ÖZEL Başkan Yardımcısı

Sağlık Hizmetleri Başkanlığı

AKILCI LABORATUVAR KULLANIMI

Projesi uygulamaya başlamıştır.

Bakanlığımız Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Tetkik ve Teşhis Hizmetleri Daire Başkanlığınca kamu/üniversite/özel tıbbi biyokimya, tıbbi mikrobiyoloji, tıbbi patoloji, doku tipleme laboratuvarları ile genetik hastalıklar tanı

merkezlerini kapsayan “Akılcı Laboratuvar Kullanımı Projesi” yürütülmektedir.

İlgili Proje çerçevesinde, hastaya doğru tanı konulmasını sağlamak, test sonuçlarının klinik yararlılığını arttırmak, tıbbi laboratuvar alanında üretilen hastaya verilecek olan tetkik sonuç raporlarının standardize etmek, gereksiz test istemini önlemek, klinisyen ile tıbbi laboratuvar uzmanı arasında iletişim, teknik danışmanlık ve bilgi alışverişini sağlamak amaçları ile; •

1. Akılcı Test İstem Prosedürü Kamu/Üniversite/özel sağlık tesisleri- (B,M Lab)

2. Konsültasyon İstem Prosedürü, Kamu/Üniversite/özel sağlık tesisleri- (B,M,P,DTL Lab) 3. Onay Destek Sistemi Kullanım Prosedürü, GÖNÜLLÜLÜK

4. Refleks ve Reflektif Test Uygulamaları, Kamu/Üniversite sağlık tesisleri- (B,M,P,DTL Lab) 5. Karar Sınırı, Kritik Değer ve Ölçüm Birimlerinin Harmonizasyonu, Kamu/Üniversite/özel

sağlık tesisleri- (B,M,P Lab)

6. Tıbbi Laboratuvar Tetkik Sonuç Raporu Standardizasyonu, Kamu/Üniversite/özel sağlık tesisleri- (B,M,P Lab)

7. Bu Test Nerede Yapılıyor Sistemi” Kamu/Üniversite/özel sağlık tesisleri- (B,M,P,DTL Lab. Ve

Genetik Hastalıklar Tanı Merkezi) çalışmaları hazırlanarak yayımlanmıştır.

Daire Başkanlığı bünyesinde ALK Komisyonu oluşturuldu

KONULAR BELİRLENDİ 8 alt bileşen seçildi.

1

2

KAPSAM BELİRLENDİ 3

Doku Tipleme Laboratuvarları

Tıbbi Biyokimya

Tıbbi Mikrobiyoloji

Tıbbi Patoloji

Tıbbi Genetik

AKL SAHADA YAYGINLAŞTIRMA ÇALIŞMALARI

TC Başbakanlık 180 Gün Eylem Planı

TİTCK, KHGM, SHGM, SBSGM işbirliğinde Genel Müdür Yardımcısı ile Daire Başkanlığı düzeyinde komisyon çalışması

11. Kalkınma Planı

AKL’nin sahaya bildirimi ve 31.08.2018 tarihine kadar uyum süresi

Zorunlu/gönüllülük esas

81 İl Valiliğinin AKL Eğitici Eğitimi (Antalya da Müdürlüğümüz başkan

ve başkan yardımcılarına yönelik eğitim)

SAĞLIK BAKANLIĞI

Tetkik ve Teşhis Hizmetleri Dairesi Başkanlığı WEB sayfamızı takip ediniz

• Mevzuatlar

• Faaliyetlerimiz

• Duyurularımız

• Formlar

• v.s

Bakanlığımızın talimatları

Faaliyetlerimiz Karşılıklı bilgi alışverişi

Akılcı laboratuvar kullanımı projesi

Biz neden burdayız?

Sizden beklentimiz ne?

Bakanlığımız Akılcı laboratuvar kullanımı projesinin laboratuvarlarımızda verilen sürede (31.08.2018) uygulanması

ÇKYS/SKYS de test listesi, cihaz listesi ve personel listelerinin güncel olması

Laboratuvarlarımızla ilgili tespit edilen eksikliklerin ivedilikle tamamlanması

Bakanlığımız mail adresleri: laboratuvarhizmetleri@gmial.com

Shgm.laboratuvar@saglik.gov.tr Telefonlar: 0312.4717813/14/15/16/17/18/20/21/29 Müdürlüğümüz Sağlık Hizmetleri Başkanlığı Telf.: 0258 2644905-2883-2828

ÇKYS TIBBİ LABORATUVAR TAKİP SİSTEMİ

TIBBİ BİYOKİMYA, MİKROBİYOLOJİ, PATOLOJİ, DTL LABORATUVARLARI, GENETİK HASTALIKLAR TANI MERKEZİ

Kurum tipine göre (kamu, üni., hsl. v.s) lab.

Sayılarının belirlenmesi

Lab. cihaz ve test listesinin belirlenmesi

Gözetimli hizmet lab.

sayısı ve konumu (kurum içi, kurum dışı) uzmanlık

dalına göre sayılarının belirlenmesi

Klinik servis test lab. sayısı ve konumu

1-BU TEST NERDE YAPILIYOR?

SİSTEMİ

BU TEST NERDE YAPILIYOR?

SİSTEMİ AÇILDI

Ülkemizde kamuda yapılmayan testler yurt dışına gönderildiğinde SGK tarafından ödemesi yapılmaktadır. Ancak kamuda yapılmayan bu testlerin birçoğu daha ucuz maliyetle özel sektörde yapılmaktadır.

Örnek 1: GENDIA Laboratuvarı Avrupa’nın en ucuz genetik laboratuvarı olmasına rağmen fiyat farkı aşağıda belirtilmiştir.

SUTta Var Olan Yurtdışına Gönderilen Testlerin Daha Ucuza Ülkemizde Yapılması

BU TEST NERDE YAPILIYOR?

Avantajı

Yurtdışına numune transferinin engellenmesi Yurtdışına numune transferinin engellenmesi

Özellerle anlaşma yapılması Özellerle anlaşma yapılması

Hastayı en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirme

Hastayı en yakın sağlık kuruluşuna yönlendirme

En yakın laboratuvar seçme şansı

Ulaşım ve maliyet açısından hasta yakını memnuniyeti

En yakın laboratuvar seçme şansı

Ulaşım ve maliyet açısından hasta yakını memnuniyeti

Dış lab. hizmet alımının kamudan yapılması

Dış lab. hizmet alımının kamudan yapılması

Hekim

Hasta

Yönetici

• Müdürlüğün web sayfasında akılcı laboratuvar kullanımı projesi ile ilgili dokümantasyon

paylaşılmış, bu test nerede yapılıyor ile ilgili ile link koyulmuştur.

• İlimizdeki sağlık kurumların web sayfasında bu test nerede yapılıyor ile ilgili ile link koyulması gerekmektedir.

• ÇKYS/SKYS ye girilen telefon numaraları

mümkünse direk laboratuvarın telefon numarası olmalı, telefon no değişiklikleri halinde

güncelleme yapılması)

• ÇKYS/SKYS de hastanede yapılan testlerin ve var

ise klinik servis tetkiklerin girişlerinin yapılması

ve güncel tutulması

Kendi

ilimizdeki kamu

hastanelerimi zde tetkikler görünmüyors a ne

yapmalıyım?

• Sisteme giriş yapmak için ilgili Kurumun lab.

ruhsatlı/gözetimli/klinik servis test kapsamında olmalı. Kontrol ediniz. Bunlar dışında ise ruhsatsızsınız.

• Bakanlık tarafından Sağlık müdürlüklerine, lab.çkys sistemine giriş yapılması için kişiler yetkilendirilmiştir. Bu kişiler lab. birim sorumlusuna tetkik ve cihaz listesi girişi için yetki verir.

Proje basamağı hangi

laboratuvarları kapsıyor?

• Kamu kurum/kuruluşları ile devlet üniversiteleri bünyesindeki

tıbbi laboratuvar (tıbbi biyokimya, tıbbi mikrobiyoloji ve tıbbi

patoloji), doku tipleme laboratuvarı ve genetik hastalıklar tanı

merkezi

2-REFLEKS TEST / REFLEKTİF TEST

SİSTEMİ

Refleks Test ve Reflektif Test istem Uygulamasına Başlanmıştır

Klinik süreçte hekim ile hasta gereksinimlerine yanıt verebilecek, "hekim tarafından istemi yapılan ilk test sonucu elde edildikten sonra son tanıya yardımcı olabilecek ilave testlerin yapılmasının sağlanması ya da ilk test sonucu negatif olduğu durumda, gereksiz ek test yapılmasının önlenmesi"

tıbbi laboratuvarların test istem yaklaşımları arasında yer almaktadır.

Bu çerçevede hastadan invaziv veya invaziv

olmayan yöntemler ile yeniden numune

alınmadan yapılacak ek test istemi; refleks test

ve reflektif test uygulamaları olarak iki şekilde

gerçekleştirilmektedir

Refleks Test ve Reflektif Test Uygulamasına Başlanmıştır

Refleks test:

belli algoritmalar kapsamında yeni test(ler)in otomatik olarak eklenmesi işlemi refleks test uygulamasıdır.

yönetiminin bilgisi dâhilinde uygulanır.

Reflektif test:

Hasta numunesindeki sonuçlara göre, hastanın diğer klinik ve laboratuvar bilgilerinin

de değerlendirilerek, aynı hasta numunesinde yeni testlerin çalışılması işlemi

Klinisyenlerin bilgisi dahilinde

2.Tekrar numune

almadan 1.Dr tekrar gitmeden Yeni tetkiklerin eklenemsi 1.Doğru sonuç

2.Hızlı sonuç

3.Hekim ve hasta memnuniyeti

Refleks Test ve Reflektif Test istem Uygulamasına Başlanmıştır

Kamu kurum/kuruluşları ile devlet üniversiteleri bünyesindeki tıbbi laboratuvar (tıbbi biyokimya, tıbbi

mikrobiyoloji ve tıbbi patoloji) ve doku tipleme laboratuvarları tarafından uygulamaya koyulacaktır.

Refeks test /refektif test

istem

uygulaması zorunlu mu?

Testi eklen mesi için otoma syon

üzerinde b ir yetkilenme

yapılmalı m ı?

HBYS/LBYS sistemleri üzerinde tanımlama yapılmalıdır.

3-KONSÜLTASYON SİSTEMİ

(31.08.2018 tarihine kadar uyum sağlanmalıdır)

KONSÜLTASYON SİSTEMİ BAŞLATILDI

Konsültasyon istemi "klinisyen-tıbbi laboratuvar uzmanı", "tıbbi laboratuvar uzmanı- klinisyen", "tıbbi laboratuvar uzmanı-tıbbi laboratuvar uzmanı" arasında olmak üzere üç yönlü gerçekleştirilir.

1-Klinisyen/

Laboratuvar Uzmanı

2-Laboratuvar Uzmanı/

Klinisyen

3-Laboratuvar Uzmanları

Arasında

Konsültasyon sistemin

kullanılması zorunlu mu?

Kamu/üniversite/özel sağlık tesisleri bünyesindeki tıbbi laboratuvarlar (tıbbi biyokimya, tıbbi mikrobiyoloji ve tıbbi patoloji) ve doku tipleme laboratuvarında uygulamaya koyulacaktır.

Tıbbi

laboratuva rlard a konsülta syon

nasıl

yapılmalı ?

* HBYS/LBYS sistemleri üzerinde tanımlanmış "konsültasyon bölümü" üzerinden konsültasyon istenir. Konsültasyon bölümü menüsüne tıbbi laboratuvar sekmesi eklenir ve bu sekmenin altında "tıbbi laboratuvarlar dallarına" (tıbbi biyokimya, tıbbi mikrobiyoloji, tıbbi patoloji ve doku tipleme laboratuvarı) ait ayrı sekmeler oluşturulur.

* Her bir kurum tarafından tıbbi laboratuvarların varsa "alt birimleri" ve "alt birim sorumluları" belirlenir. Kurum tarafından tanımlanmış alt birim sorumlusu sistem tarafından otomatik olarak işaretlenir ve ayrıca konsültasyon yapılacak olan "tıbbi laboratuvar uzmanı" seçilir.

Tıbbi pato loji

laboratuva rlarınd a konsülta syon

nasıl yapıl malı ?

Farklı olarak tıbbi patolojide bölüm içi ve bölümler arası patologlar tarafından numune raporlanmadan veya raporlandıktan sonra yapılan uygulamadır. Bu nedenle HBYS-LBYS' de söz konusu olan konsültasyon tıbbi patoloji

laboratuvarı için bir klinik-tıbbi patoloji buluşma noktasıdır. Burada "klinisyen- tıbbi patoloji uzmanı" arasında bilgi alışverişi yapılır ve raporlama ile ilgili talep karşılanır.

HBYS/LBYS KONSÜLTASYON

BUTONU

TIBBİ LABORATUVAR DALLARI (B, M, P, DTL)

TIBBİ LABORATUVAR UZMANI /

OTOMATİK OLARAK DA TIBBİ LABORATUVAR ALT

BİRİM SORUMLUSU SEÇİLİR

EKRANA SESLİ/GÖRSEL UYARI GELİR

KONSÜLTASYON KABUL (48 Saat)

KONSÜLTASYON CEVAP (72 Saat)

TIBBİ LABORATUVAR UZMANI TARAFINDAN

CEVAP VERİLEREK KLİNİSYENE GÖNDERİLİR

KLİNİSYEN EKRANINA SESLİ/GÖRSEL UYARI

GELİR

SORUMLULUK (TIBBİ LABORATUVAR BİRİM SORUMLUSU VE İLGİLİ

TIBBİ LABORATUVAR UZMANI⁾

1-KLİNİSYEN-LABORATUVAR UZMANI

08 06

07

2-LABORATUVAR UZMANI-KLİNİSYEN 3-LABORATUVAR UZMANI-LABORATUVAR UZMANI

06 07 08

HBYS/LBYS

KONSÜLTASYON İSTEMİ

KONSÜLTASYON BUTONU

KLİNİSYEN

EKRANA SESLİ/GÖRSEL UYARI GELİR KONSÜLTASYON KABUL

(48 Saat)

KONSÜLTASYON CEVAP (72 Saat)

TIBBİ LABORATUVAR UZMANI EKRANINA UYARI

SORUMLULUK (KLİNİK SORUMLUSU-KLİNİSYEN)

HBYS/LBYS KONSÜLTASYON

İSTEMİ

KONSÜLTASYON BUTONU

LAB. UZMANI

EKRANA SESLİ/GÖRSEL

UYARI GELİR KONSÜLTASYON

KABUL (48 Saat)

KONSÜLTASYON CEVAP (72 Saat) TIBBİ LABORATUVAR

UZMANI EKRANINA UYARI

SORUMLULUK (LAB.

BİRİM SORUMLUSU İLE LAB. UZMANI)

Konsültasyon sistemin faydaları Pilot bölge

Bilgilerin kayıt altında olması

Bilgilerin tekrar geriye dönük kontrol edilmesi

Hasta sonuçlarını daha etkili değerlendirilmesi/bilgi alışverişi

4-AKILCI TEST İSTEMİ

(31.08.2018 tarihine kadar uyum sağlanmalıdır)

1. Hasta bir hafta önce kan verdim diyor ama sonucuna göremiyorum ki.

2. Acaba istediğim tetkik 1 hafta sonra

değişiyor mu? geçerlilik süresi neydi ya?

hatırlamıyorum.

3. Aman boş ver istesem ne olur ki? beni engelleyen mı var?

4. Ya eski sonucu yanlışsa ? Bir daha bakalım ya.

5. Tetkik isteyim bir an önce diğer hastaya geçeyim.

Gereksiz tekrar tetkik problemimiz var.

* Kamu/üniversite/özel sağlık tesisleri bünyesindeki tıbbi laboratuvarlarında (tıbbi biyokimya, tıbbi mikrobiyoloji) uygulamaya koyulacaktır.

* Hastaya doğru tanı konulmasını sağlamak ve test sonuçlarının klinik yararlılığını arttırmak amacı ile tıbbi laboratuvarlardan gereksiz istenen test sayısını azaltıcı faaliyetleri düzenlemektir.

* Sağlık hizmet sunucularındaki acil ve yoğun bakım üniteleri dışındaki birimlerden istenen test istemlerini kapsar.

* Belirlenen süreler içerisinde klinisyen tarafından yapılabilecek

gereksiz test istemini azaltmak amaçlı HBYS/LBYS Sistemleri

üzerinde uyarı sistemi kurulur

AKILCI TEST İSTEM SİSTEMİ BAŞLAMIŞTIR

1. Bakanlıkça tetkiklerin Test İstem Periyodu Listesi yayınlandı:

Ek-1'de yer alan "Tıbbi Biyokimya Grubu Akılcı Test İstemi Listesi Hastadan bir testin istenmesinden sonra aynı testin yeniden istenebilmesi için önerilen süreyi tanımlayan listedir.

No SUT Kodu Testin Adı Test İstem Süresi (Gün)

1 901.940 Kan üre azotu (BUN) 1

2 902.210 Kreatinin 1

3 900.900 CRP, türbidimetrik 2

4 900.901 CRP, nefelometrik 2

5 901.750 İdrar tetkiki (Strip ile) 2

AKILCI TEST İSTEM SİSTEMİ BAŞLAMIŞTIR ( Geçerlilik Süresi)

1. Bakanlıkça tetkiklerin Test İstem Periyodu Listesi yayınlandı:

Ek-2'de yer alan "Tıbbi Mikrobiyoloji Grubu Akılcı Test İstemi Listesi"ndeki testler için Bakanlıkça, "koşul" başlığı altında, test isteminin hangi durumlarda yapılmasının gerekli olduğu açıklanmış ve test istem periyotları

belirlenmiştir.

No SUT Kodu Testin Adı Koşul Test İstem Süresi

(Gün/) 1 906.620 Anti-HBs • Yetişkinler için test istem uyarısı: "Test istem periyodu uyarısı! Test pozitif

ise ve bir önceki sonuçta laboratuvar tarafından testin tekrarlanması gerekliliği belirtilmemişse, immün yeterli bireyde bu testin tekrarlanmasına gerek yoktur.

İmmünsüprese/Organ transplantasyonu hastalan için ise test tekrarlanabilir.

Emin misiniz? - Evet/Hayır"

Aynı gün içinde test tekrar edilmez.

2 906.560 Anti-HBc Total • Yetişkinler için test istem uyarısı: "Test istem periyodu uyarısı! Test pozitif ise ve bir önceki sonuçta laboratuvar tarafından testin tekrarlanması gerekliliği belirtilmemişse, immün yeterli bireyde bu testin tekrarlanmasına gerek yoktur.

İmmünsüprese/Organ transplantasyonu hastaları için ise test tekrarlanabilir.

Emin misiniz? - Evet/Hayır"

Aynı gün içinde test tekrar edilmez.

3 906.580 Anti-HBc IgM - Aynı gün içinde test

tekrar edilmez.

4 907.420 HBeAg - Aynı gün içinde test

tekrar edilmez.

AKILCI TEST İSTEM SİSTEMİ BAŞLAMIŞTIR

Test isteme sayfası, her test için bir hastaya ait geçmiş en az son iki test sonucunu klinisyenin tek bir tıklama ile görebilmesine olanak verecek biçimde düzenlenir.

En son sonuçları

Daha eski sonuçlar

Eski sonuçlar sekmesi

AKILCI TEST İSTEM SİSTEMİ BAŞLAMIŞTIR ( Geçerlilik Süresi)

Ek-1'de yer alan "Tıbbi Biyokimya Grubu Akılcı Test İstemi Listesindeki Bakanlıkça belirlenmiş test istem periyodundan daha kısa sürede bir testi istemesi durumunda, ekrana “

Test istem periyodu uyarısı!

İstediğiniz testin … tarihinde ….. sonucu mevcuttur. İstem’e devam etmek istediğinizden emin misiniz?-Evet/Hayır”

Ek-2'de yer alan "Tıbbi Mikrobiyoloji Grubu Akılcı Test İstemi Listesi"ndeki testler için Bakanlıkça, "koşul" başlığı altında, test isteminin hangi durumlarda yapılmasının gerekli olduğu açıklanmış ve test istem periyotları

belirlenmiştir. SBYS'de veya hasta test istemi hizmetini ve sonuçlarını hekime sunmakla yükümlü bilgi yönetim sisteminde test istem koşullarına ve periyotlarına göre ilgili testlerin istemleri yapılır.

Test istem periyodu uyarısı!

IgA testinin 01.03.2018 tarihinde sonucu mevcuttur. İsteme devam etmek istediğinizden

emin misiniz? Evet/Hayır

AKILCI TEST İSTEM SİSTEMİ BAŞLAMIŞTIR ( Geçerlilik Süresi)

Test istem ekranında “Emin misiniz?” uyarısına rağmen yapılmış test istemi olması halinde (örneğin: Estradiol testi için 0-12 gün içerisinde istem yapılması) sağlık hizmet sunucuları tarafından hekim bazında istatistiki kayıt tutulur. İlgili kayıtlar gerektiği durumlarda Bakanlığa tablolama programları tarafından işlenebilir formatta bir elektronik dosya olarak tıbbi laboratuvar birim sorumlusu tarafından bildirilir.

PİLOT BÖLGE ÇALIŞMASI

Tümör markerların da 15 gün içerisinde

%20 tetkik istemi azalmıştır.

5-SONUÇ RAPORLARININ STANDARDİZASYONU

(31.08.2018 tarihine kadar uyum sağlanmalıdır)

Sonuç Raporlarının Standardizasyonu Başlamıştır

Standart raporlama ile hekimlerin daha hızlı ve doğru şekilde raporları yorumlamasını sağlamak.

Bu nasıl bir rapor? Hiç bir şey

anlamadım!

Sonuç Raporlarının Standardizasyonu Başlamıştır

• Biyokimya

• Mikrobiyoloji

• Patoloji

• Biyokimya

• Mikrobiyoloji

• Patoloji

Hastaya

verilecek sonuç raporların minimum verileri kapsar.

Hastaya

verilecek sonuç raporların minimum verileri kapsar.

Formatı kullanma zorunluğu var

Formatı kullanma zorunluğu var

31.08.2018 tarihine kadar

uyum sağlanmalı.

31.08.2018 tarihine kadar

uyum

sağlanmalı.

Tüm tıbbi laboratuvarların tetkik sonuç raporunda;

•Tıbbi laboratuvar bilgileri (Türü, Ruhsat No)

•Bakanlık Logosu (sol), Kurum Logosu (sağ)

•Hasta Bilgileri (TC kısıtlı, doğum tarihi, cinsiyet)

•Protokol/Dosya/İşlem No (En az ikisi)

•Rapor No ([ÇKYS Kurum Kodu (1234)].[SKRS Klinik Branş

Kodu( 1234)]. [Rapor Numarası (HBYS Tarafında Üretilen Tekil

Numara)]. [Yıl(2017)] bilgileri ile üretilmeli ve sonuç raporunda dosya numarası, protokol numarası, işlem numarası gibi numaraların alt

kısmında k onum lanmalıdır. (Örnek Rapor Numarası:

1234.1234.12345.2017 gibi olmalıdır.)

•İstem yapan hekim/uzman hekim bilgileri,

•Tetkik sonuç onay bilgileri

•Kurum adres ve rapor bilgileri

•Tüm tıbbi laboratuvarlar için oıtak ve bulunması gereken maddeleri,

•Tetkik bilgileri ise tıbbi laboratuvar branşına göre değişiklik

gösterebildiğinden branş bazlı açıklamalara dikkat edilmesi önerilir.

İstem yapan hekim/Uzman Hekim Bilgileri Bölümünde;

•Tetkik isteyen hekimin adı, soyadı, birimi ve hastanesi raporda yazılmalıdır.

•Dış kurum kuruluştan gelen hastalar için "Dış Kurum" ibaresi yazılmalıdır.

•Tıbbi patoloji laboratuvarı tetkik sonuç raporunda "biyopsi/sitoloji numarası" büyük boyutta ve kalın yazı tipinde olmalıdır

Tüm tıbbi laboratuvarların tetkik sonuç raporunda;

•Tıbbi Laboratuvar Tetkik Sonuç Rapor Standardizasyonu Kılavuzunda yer alan bulunması zorunlu bilgilerin tetkik sonuç raporlarında bulunması zorunludur. Tablonun ikinci kısmında yer alan bilgilerin bulunmasında zorunluluk olmayıp, bulunmasında sakınca yoktur.

•Tetkik Sonuç Raporlarında times new roman yazı tipinin kullanılması önerilmektedir.

•Laboratuvarların (biyokimya, mikrobiyoloji, patoloji) verilen sürede

formlarını kılavuza göre revize etmeleri gerekmektedir.

6- Karar Sınırı (Eşik Değer)

(31.08.2018 tarihine kadar uyum sağlanmalıdır)

1 Karar Sınırı (Eşik Değer)

Kapsam: Kamu, Özel, Üniversite bünyesindeki tıbbi biyokimya, tıbbi patoloji, tıbbi mikrobiyoloji

Karar sınırları, tek bir değeri işaret eder.

Örneğin: Glukoz: <100 mg/dL glukoz için üst sınır, Glukoz: ≥126 mg/dL ise diyabet

Sonuç raporlarında karar sınırlarının yanına yıldız (asteriks, (*)) sembolü ile işaretleme yapılır ve raporun altında (*) işaretinin ne anlama geldiği açıklanır.

Örneğin: Total kolesterol: >200 mg/dL* gibi.).

Bakanlıkça belirtilenlerin dışında yönteme bağlı olarak tıbbi laboratuvar uzmanı tarafından da karar sınırları eklenebilir.

Örneğin: cTnT, cTnI, BNP/ProBNP, Prokalsitonin, D-dimer, CRP ve hsCRP, TSH vb. testler için eklenebilir

Tıbbi mikrobiyolojide karar sınırları; çalışılan test, kullanılan yöntem ve kite bağlı olarak değişiklik

gösterdiğinden, semi kantitatif ve kantitatif sonuç verilen

testler için üretici firma tarafından belirlenmiş olan eşik

değerler (karar sınırları) kullanılır.

Kritik değer, tıbbi laboratuvar testinde, hasta için risk oluşturabilecek durumlarda en kısa zamanda hastanın hekiminin bilgilendirilmesini ve ileri tanısal, terapötik ve/veya koruyucu tıbbi müdahalenin yapılmasını gerektiren sonuç değerleridir. Biyokimyada kritik değere örnek;

Tıbbi Biyokimyada Başlıca Test Parametrelerinin Kritik Değerleri

SUT Kodu Test Adı Numune

Türü Yaş Alt Kritik

Değer Üst Kritik

Değer Birim

904.290 Aktive Parsiyel Tromboplastin

Zamanı (aPTZ) Plazma Genel - > 150 saniye

904.610 Fibrinojen Plazma Genel < 60

(<0.6) - mg/dL

(g/L) 905.320 Protrombin Zamanı (INR

(International Normalizing Ratio)) Plazma Genel - > 5.0

2 Kritik (Panik) Değer

Mikrobiyolojik tanıda kritik değer olarak belirlenmiş olan ve kritik değer bildirim kurallarına göre raporlanması uygun olan sonuçlar kılavuzda yer almaktadır. Örneğin;

•Kan, BOS (Beyin Omurilik Sıvısı), beyin dokusu, amniotik sıvı, oküler sıvı/kornea kazıma materyalinde boyama, kültür, PCR, antigen testi ile klinik anlamlı bakteri, mantar, parazit veya virus (HIV, A-E hepatit hariç) tespiti,

•Tüm kültürlerde üreyen VRE (Vankomisin Dirençli Enterokoklar)'ler gibi…

Tıbbi patoloji için aşağıda belirtilen patolojik tanılar kritik değer olarak değerlendirilmiştir.

Tıbbi patoloji laboratuvarlarında hastanın klinikteki hekimine hızlı ve özel olarak bildirilmesi gereken tanılar ikiye ayrılır;

2 Kritik (Panik) Değer

Kritik Değer 2;

Kritik değer 2 (Beklenmeyen tanı), klinik olarak öngörülemeyen ancak hastanın tanı ve tedavisine etkileyebilecek ve on iş günü içerisinde hekimine bildirilmesi gereken tanılardır.

Beklenmeyen tanı örnekleri kılavuzda yer almaktadır;

Frozen tanısı ile kalıcı kesit tanısı uyumsuzluğu,

İnce iğne aspirasyonu ilk tanısı ile son tanısı arasında uyumsuzluk gibi….

Kritik Değer 1;

Klinik olarak öngörülmeyen ancak hastanın tedavi ve izlemini ciddi ve akut şekilde etkileyecek durumları kapsayan ve 24 saat içerisinde hekimine bildirilmesi gereken tanılardır. Her patoloji laboratuvarı bildirimde bulunacakları kritik tanılarını çalıştıkları klinik ile işbirliği içerisinde tanımlar.

En çok bulunan kritik tanı örnekleri kılavuzda yer almaktadır;

Gebelik sonlandırılması küretaj materyalinde villus veya trofoblast olmaması,

Endometrium küretajında yağ, plevra ve akciğer biyopsisinde başka organ parçası bulunması, gibi…

Ölçüm Birimlerinin Standardizasyonu

CRP bizim lab. mg/dl sonuç veriyor.bu hastanede mg/L vermiş.ne yapmalı?birimlerin

hepsi farklı.

Ölçüm Birimlerinin Standardizasyonu

• Hasta güvenliği açısından tıbbi laboratuvar sonuç

raporlarındaki test birimlerinin standart olması gerekmektedir

• Hacim birimi olarak mililitre (mL) yerine litre (L) kullanımı Klinisyenlerin alışması:

1. altı ay süre ile eski test birimleri ve yeni test birimlerinin birilikte sunulması gerekmektedir.

2. Lütfen yeni birimlere dikkat ediniz” gibi bir uyarı yeterlidir

Eski Birim Yeni Birim mg/mL g/L μg/mL mg/L ng/mL μg/L pg/mL ng/L μU/mL mU/L mU/mL U/L

Aynı hastadan alınan numunede, aynı test farklı tıbbi laboratuvarlarda farklı birimlerle ifade edilebilmekte ve bu da test sonucunun yorumunu ve klinik kararı zorlaştırmaktadır. Hasta güvenliği açısından tıbbi laboratuvar sonuç raporlarındaki test birimlerinin standart olması gerekmektedir. Bu amaçla tüm dünyada standardizasyon, harmonizasyon ve izlenebilirlik çalışmaları yürütülmektedir.

Hacim birimi olarak mililitre (mL) yerine litre (L) kullanımı

Eski Birim Yeni Birim

mg/mL g/L

^g/mL mg/L

ng/mL

pg/mL ng/L

^U/mL mU/L

mU/mL U/L

SUT Kodu Test Adı Eski Birim Yeni Birim

900.620 P2 Mikroglobulin mg/dL mg/L

903.450 Plazma Serbest Hemoglobin

mg/dL mg/L

901.970 Serbest Kappa zinciri mg/dL mg/L

902.270 Serbest Lambda zinciri

mg/dL mg/L

900.901 C-reaktif protein mg/dL mg/L

903.950 Transferlin, Soluble Reseptör

mg/dL mg/L

903.630 Sistatin C mg/dL mg/L

7- ONAY DESTEK SİSTEMİ: OTOMATIK ONAY

GÖNÜLLÜLÜK

laboratuvar sonuç raporunun onayı

İç ve dış kalite kontrol doğru mu?

Kalibrasyon da hata oldu mu?

Panik değerleri

erken bildirmeliyim Yüzbinlerce tetkiki

birkaç saatte hatasız değerlendirmeliyim.ben

robotmuyum?

Patolojik sonuçlara

daha çok zaman ayırmalıyım

ama nasıl?

Hastanın eski sonuçlarla mukayese ve değerlendirme

yapmalıyım.

uyumsuzluk var mı?

Klinik uyumsuzluk

ları tekrar etmeliyim Kitlerin

miyadı ve stok kontrolü uygun mu?

Acil sonuçlarım gecikmesin

Kalite yönetim sistem ve diğer kayıtlarım tam

yapıldı mı?

Konsültasyon istekleri bekliyor

Gelen numuneler

acaba çok bekletilmiş preanalitik hata varmı

Bakanlıktan yazı geldi

gene ne istiyorlar bizden?

Dış lab.test hizmet alımı yaptığımız lab.

sonuçlarından da sorumluyum.acaba orda hata varmı?ne

zaman orayı denetlesem?

Eşim msj attı çocuğu okuldan

erken al.nasıl alayım.akşama

çok fırça yermiyim?

Onay Destek Sistemi

Autoverification (Otomatik Onay Sistemi)

Preanalitik bilgi:

hasta bilgisi Yaşı,cinsiyeti,yaşı,

ilaç,ön tanı analitik bilgi:

Kalite kontrol,kalibrasyo

n,referans aralık

Postanalitik bilgi:ilişkili

testlerin değerlendirilmesi

Önceden tanımlanmış bilgisayar tabanlı algoritmalar kullanarak

sonuçlarının belirli kriterlere göre değerlendirilmesi

Uygunsuzluk Uygunluk

Gözden geçir Manuel onay Otomatik onay

Direk hekime

İnsan etkileşimi olmadan önceden tanımlanmış bilgisayar tabanlı algoritmalar kullanarak laboratuvar sonuçlarının değerlendirilmesi ve onaylanması işlemidir

Otomatik Onay Destek Sistemin avantaji

ODS

Bütün sonuçların aynı kriterlere göre değerlendirilmesi:

Standardizasyon

Bilgisayar destekli olduğu için karmaşık algoritmaların uygulanabilmesi.

hata payın azalması

Patolojik sonuçlara daha çok zaman ayrılması

Turnaround time kısaltması.

(lab.işlem ve onay süresi)

PİLOT BÖLGE ÇALIŞMASI (Haziran 2017 itabaren) Hastaneye başvuran hastaların %60’ının sonucu Otomatik Onay Destek Sistemi ile onaylanmıştır.

Yapılan analizlerde verilen bu sonuçlarda herhangi bir yanlış onaylama yapılmamıştır.

Developing and application of an autoverification system for clinical chemistry and immunology test results (Abstract) 1. Zhonghua Yi Xue Za Zhi. 2017 Feb 28;97(8):616-621. doi:10.3760/cma.j.issn.0376-2491.2017.08.012.

Test başına otomatik onay : %60- %80 Otomatik onaylanan rapor: 74%.

ODS: ANA KURALLAR

1

2 3

4

5 6

7

8

GÖNÜLLÜK Yakında çkys

Yazılı prosedür olması (cihaz ve test bazında)

Laboratuvarlar tarafından sisteme ait işlemleri 6 ayda bir kayıt altına alınması (Algoritmaların validasyonu, örnekleme çalışmaları, ODS ile onaynan testler..),

Tüm işlemlerin tıbbi laboratuvar birim sorumlusu sorumluluğunda ve diğer tıbbi laboratuvar

uzmanlarının onayı ile yapılması

Gözetimli hizmet laboratuvarlarında ODS’ler, laboratuvarın bağlı olduğu kurumun ilgili laboratuvar

uzmanının onayı ile kullanılabilir.

ODS ile onaylanan sonuçların sorumluluğu tıbbi laboratuvar uzmanına aittir.

Bakanlığın yayınladığı rehberin asgari standartlarına uyulmalı

Hangi sonucun ODS ile hangi sonucun manuel olarak onaylandığı bilgisi saklanmalı ve tıbbi laboratuvar

uzmanı tarafından izlenebilir olmalıdır

Onay Destek Sistemi

Cihaz (hemogram gibi)

Yazılım(LİS/HİS)

Cihaz satan firmalar , yazılımcılar ve bakanlık SBS ile ODS toplantımız.

ODS kriterleri hasta gurubu, kliniklere göre değişebilir.

mutlaka kriterler laboratuvar uzmanı ve klinikler ile

değerlendirilmli.örneği nefroloji kliniği kretinin ben diyaliz hasta gurubum için 4 kabul edebilir ve ODS ile hemen onay yapabilirsiniz diyebilir.

DKD Merkezi Değerlendirme Sistemi

• 16 parametre 25 parametreye çıkartıldı.

• HbA1c testi de Dış Kalite Değerlendirme programına dâhil edildi.

• Biyokimya Lab. Giriş yapıyor. Mikrobiyoloji laboratuvarlarına ait parametreler de eklenecektir.

Yıllar Uygunsuzluk Oranı

2009 ^%80

2010 ^%4,75

2011 ^%4,52

2012 ^%4,39

2013 ^%3,27

2014 ^%3,88

2015 ^%3,52

2016 ^%2,57

SDI:+/-3>

SDI: +/- 1-2 SDI: +/- O-1

TEŞEKKÜR EDERİZ.