Gastrointestinal Sağlık
PROF. DR. YÜKSEL SEÇKİN
GİS HASTALIKLAR
KANSER
ÜLSER
REFLÜ
İLTİHABİ BARSAK HASTALIKLARI
KABIZLIK
HEPATİT
SİROZ
……
…….
GİS SAĞLIK
BESLENME
SPOR
UYKU
SİGARA-ALKOL-UYUŞTURUCU MADDE
GENETİK
PSİKO-SOSYAL
SAĞLIK KONTROLÜ VE TARANMA
Karaciğer hastalıklarından korunma
Hepatit B için en önemli korunma yolu aşılanmaktır.
Özellikle riskli kişiler ve gebeler taranmalıdır.
Hepatit B pozitif annelerin bebekleri aşılanmalıdır.
Hepatit B ve C hastalıkları kan yoluyla bulaştığı için;
ortak diş fırçası, tırnak makası ve tıraş bıçağı kullanmaktan kaçınılmalı
Korunmasız cinsel ilişkiye girilmemelidir.
Pedikür, manikür ve dövme yaptırırken kullanılan aletlerin iyi sterilize edildiğinden emin olunmalıdır.
Karaciğer
Karaciğerin birim zamanda zararsız hale getirebileceği alkol miktarı sınırlıdır.
Fazla miktarda ve uzun süreli alınan alkolün toksik etkileri daha fazla olur.
Kadınlar alkole karşı daha hassasdır.
Yaklaşık olarak 70 cc rakıda 250 gr, 70 cc şarapta 80 gr, 50 cc birada 20 gr alkol bulunmaktadır.
Bir alkollü içecekdeki alkol miktarı kolayca
hesaplanabilir. (Alkol miktarı (gr) = Hacim (ml) x % Alkol x 0.8).
Güvenli sınır erkeklerde 28-30 gr/gün (2 drink), kadınlarda ise 14-15 gr/gündür (1 drink).
Karaciğer
Gereksiz ve rastgele ilaç kullanımından kaçınmak gerekir.
Bazı ilaçlar toksik etkileri nedeniyle karaciğer yetmezliğine kadar varan tablolar ortaya
çıkabilmektedir.
İnternet ortamında ve piyasada satılan bitkisel karışımların içeriğinde kullanılan maddeler tam olarak bilinmediği için olumsuz sonuçlar
yaratabilmektedir.
Mantar
Karaciğer
Karaciğer yağlanmasından korunmak
Haftada en az 150 dakika orta şiddette fiziksel
aktivite ve en az haftada 75 dakika şiddetli fiziksel aktivite, haftada 2 kez ise kas kuvvetlendirme
Karaciğer yağlanmasından korunmada yüksek fruktozlu mısır şuruplu gıdalardan, trans yağlar,
kırmızı ve işlenmiş et (fast food) tüketimini azaltmak, diyet lif içeriğini arttırma, alkol kullanımından
kaçınmak önemlidir.
Yemek borusu ve Mide hastalıklarından korunma
Uzun süre aç kalmaktan sakının.
Güvenli gıda ve su tüketin
Gereksiz ilaç kullanımı ve özelliklede ağrı kesici kullanımından sakının
Az miktarda ama sık ve düzenli yiyin.
Yemekten sonra en az 2-3 saat yatağa girmeyin.
Yemek borusu ve Mide hastalıklarından korunma
Yiyecekleri yavaş yiyip, iyi çiğneyin.
Çok sıcak ya da çok soğuk yemeyin.
Stresten mümkün olduğunca uzak durmaya çalışın.
Dar ve beli sıkan giysiler giymeyin.
Fazla kilolarınızdan kurtulun.
Sigara ve alkolu bırakın.
Yüksek ısıda hızlı pişmiş (mangalda) pişmiş et ve
benzeri gıdalar, aşırı tuzlanmış ve salamura yapılmış sebzeler, tütsülenmiş et, balık ve işlenmiş gıdalardan kaçının
KALIN BAĞIRSAK (KOLON)
HASTALIKLARINDAN KORUNMA
Aşırı yağlı yiyecekler, hayvansal yağ tüketimi ve kırmızı et ağırlıklı beslenme
Salam, sucuk, sosis, pastırma gibi işlenmiş ve katkılı etten kaçınmak gerekir.
Yeterli ölçüde sebze, meyve ve bol lifli gıda tüketmek gerekir.
Sigara ve alkol:
Obesite
Düzenli spor
Kalsiyum ve D vitamininizin yeterli olmasına dikkat etmek gerekir.
KALIN BAĞIRSAK (KOLON) HASTALIKLARINDAN KORUNMA
Kolonoskopi ve dışkıda gizli kan testini 50 yaşın üzerindeki herkes yaptırmalıdır.
Ayrıca ailesinde 1. derece yakınlarında kalın bağırsak kanseri olanlar,
Ailesinde kolon polibi, ailevi polipozis ya da ailevi non polipozis kanser hastalıklarından biri bulunan kişiler, daha önce kendisinden polip çıkarılmış
olanlar,
8 yılı geçmiş iltihabi bağırsak hastalığı bulunan kişilerin düzenli taranması gerekir.
Ülkemizde ulusal kolorektal kanser taramaları (KETEM) tarafından yürütülmektedir.
Pankreas
Pankreasın sık görülen hastalıkları pankreatitler ve pankreas kanseridir
Alkol
Safra kesesi taşı olanlarda ise kolesistektomi planması önem taşır.
Sigara içilmesi, alkol, aşırı kilo alımı ve fiziksel aktivite eksikliği risk faktörleridir.
Doymuş yağ içeriği yüksek ve işlenmiş gıdalarla
beslenme risk faktörü iken taze sebze ve meyve ile beslenme koruyucudur.
PİŞİRME YÖNTEMİNE DİKKAT!
Pişirmede haşlama, ızgara gibi yöntemler tercih edilmeli, kızartmadan kaçınılmalıdır.
Etler ızgara edilirken etle ateş
arasındaki uzaklık eti yakmayacak, kömürleşme sağlamayacak şekilde ayarlanmalıdır ve çok yüksek
sıcaklıkta, uzun süre pişirilmemelidir.
NE KADAR TÜKETELİM
Günde en az 5 porsiyon taze sebze ya da meyve tüketilmelidir.
Günlük alınan sebze ve meyvenin en az iki porsiyonu yeşil yapraklı sebzeler veya portakal, limon gibi turunçgiller veya domates olmalıdır.
DÜZENLİ BESLENİN,ÖĞÜN ATLAMAYIN
Beslenme programı, günlük en az 3 veya daha fazla (6~8) öğünlük düzenli ve sık aralıklarla
uygulanmalıdır.
KAHVALTIYI İHMAL ETMEYİN!
Akşam ile sabah arası en uzun açlık dönemidir.
Vücut gece boyu
onarım ve yeni doku yapar.
Beynin ihtiyaç duyduğu enerji tükenmiştir.
KAHVALTI YAPILMADIĞINDA;
Yorgunluk Halsizlik Güçsüzlük
Baş ağrısı Dikkat eksikliği
TUZ TÜKETİMİNİZİ AZALTIN!
SU İÇMEYİ UNUTMAYIN!
Günde en az 8-10 su bardağı
(1,5-2 lt) su
tüketilmelidir.
Yemekler ağır ağır ve iyice çiğnenerek yenmelidir.
YAVAŞ YİYİN, İYİ ÇİĞNEYİN!
PORSİYONLARA DİKKAT!
Yiyecekleri daha küçük tabaklarla, küçük porsiyonlarda tüketin.
Porsiyonlarınızın miktarını ayarlayın. Tabakları masada değil mutfakta hazırlayın.
YAĞ İÇERİĞİ YÜKSEK GIDALAR DİKKAT!
Günde 35 gramlık bir paket yiyen kişi, yıl boyunca 5 litre yağ içmiş gibi oluyor
Türkiye'de cipse ayrılan para 800 milyon dolar.
Yağ, şeker ve tuz içeriği yüksek besinler “kortiko limbik” sistemi güçlü bir şekilde uyararak, bu tür besinlerin yeniden arzulanmasını
sağlamaktadırlar.
Resmen yağ içiyoruz….
NE YEDİĞİNİZE DİKKAT EDİN!
Acıktığınız için mi?
Yalnızlıktan mı?
Depresyondan mı yiyorsunuz?
FARKINA VARIN!
NEDEN YAPMIYORUZ?
Mesafe – Yürümek için çok uzak
Trafik – Yollar çok tehlikeli
Zaman – Yürümek için zamanım yok
Güven – Yürümek güvenli değildir.
Uygunsuz
