İNEKLERDE REPRODÜKTIF SÜRÜ İDARESİ SÜRÜDE VERİMLİLİK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Prof.Dr. Selim ASLAN

İNEKLERDE REPRODÜKTIF SÜRÜ İDARESİ

SÜRÜDE VERİMLİLİK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Prof.Dr. Selim ASLAN

İNEKLERDE REPRODÜKTIF SÜRÜ İDARESİ

SÜRÜDE VERİMLİLİK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Prof.Dr. Selim ASLAN

Viyana Veteriner Üniversitesi Araştırma Proje Yöneticisi (Doğum)

Zürich Veteriner fakültesi Ortak Proje Araştırma Grup Yöneticisi (Doğum/Anatomi- Histoloji)

Yakın Doğu Üniversitesi Öğretim Üyesi

Fertilite Referans Değerleri

PARAMETRE DEĞER

Doğum Aralığı <400 Gün

(yaklaşık 385 Gün) Doğum ilk

Tohumlama Aralığı 50-70 Gün Doğum-Gebe Kalma

Aralığı <85 Gün

Doğumdan sonra gözlenen Östrus (pp 50-70. günler)

%>85

1.Tohumlamadan

sonra gebelik %>50 Tüm Tohumlamalar

sonrası Gebelik %>60 Gebelik İndeksi

Toh.Say/Gebe İnek 1,7

Abort %<4

PARAMETRE DEĞER

Retensiyo Secund. %<12

Suböstrus %<15

Ovaryum Kisti

(70.Güne kadar) %<5 Endometritis pp 70.

Gün önce %<15

İki Alım tarihi Arasında

Süt Miktarında Azalma %<10 Süt Yağı %

Süt Protein% >3,5

>3,0 Süt Yağı/Süt Protein

Yüksek Oran-Ketozis Düşük Oran-Asidozis

>1,2 ve <1,5

>1,5

<1,2 (1,0) SHS Tank

Bakteri (Total <200.000/ml Düvenin İlk Doğum Yaşı 24-25 Ay

Fertiliteyi ve Dolayısıyla Gebe Kalma periyodunu düşürerek Süt veriminin Düşmesine Neden Olan Faktörler:

Skor 1= Açlık Çukurluğu derinleşmiş ve son kostanın yanından bir el genişliği kadar derin gözükür. Yem yemede güçlük:

Akut bir hastalık, kötü yem.

2= Açlık çukurluğu yan taraftan derin bir üçgen tarzında.

Doğumdan sonraki 1. haftada normal. Laktasyonda ise;

yetersiz yem alımı veya hızlı yem pasajı.

3= Sağlıklı Rumen: Elma tarzında bombe ve taste edildiğinde elastik-gergin. Dak/2 kez kuvvetli kasılma. Costanın ardında açlık çukurluğu halen seçilir.. Laktasyondaki inek için

ideal.

RUMEN DOLULUK NOTU 1

Score 4: Açlık çukurluğu kostanın ardında gözlenmez.

Laktasyon sonu, kurudaki ineklerde.

Score 5: Vertebralar (bel) iyi dolan rumenden dolayı görülmez. Flanktan kosta, vertebralara

geçiş görülmez. Kurudaki ineklerde.

RUMEN DOLULUK NOTU 2

Feçes Notu:

Not1= Çok akışkan, partikülleşme yok, feceste ipliksi tarzda oluşumlar

Protein ve/veya aşırı mineral uygulaması. Fazla şeker veya nişasta (kesif yem), ham selüloz eksikliği

Not2= Feçeste yığılma kabarma yok ama 2,5 cm yüksekliğinde bir daire tarzında oluşum

Birde olduğu gibi, ek olarak yeşil ot / çayır otun yanında yetersiz kuru ot verilmesi

Not3= Lapa kıvamında, 4–6 daire, yaklaşık 4 cm yüksek , yapışkan

optimal, dengeli rasyon

Not4= Kalın, Yapışmayan Feçes , Çember oluşmaz , Yığılma olmaz

Hamselülozun çok olduğu rasyon , yetersiz Nişasta, yetersiz Protein (Kuruda veya Düve olabilir)

Not5= Sert Topaklar, 10 cm yüksekliğe kadar yükselti Not 4’e olduğu gibi, Kuruma belirtisi (Su eksikliği)

Kuru Dönemin Denetlenmesi 1

1= Kuruya çıkarmadan önce hayvanların mastitis bakımından kontrolü (CMT/

Örnekleme tarzında somatik hücre (>250.000 memebaşı enfeksiyonu göstergesi), Bakteriel kültür için örnekleme ve uygun tedavi

2= Süt miktarının 10 kg’mın üzerinde olduğu durumlarda enfeksiyon riski artıyor.

Kuruya çıkarmadan önce bu miktar gözönünde bulundurulmalıdır: düşük enerjili rasyon.

Doğum sırasında mastitis gözlenen hayvanların %20-25’inin meme başı ostiumunda Yetersiz keratin gözlenmiştir. On kg’mın üzerinde bir süt miktarı ile, kuruya çıkarılan İneklerde çoğunlukla yetersiz keratin plak saptanmıştır.

4= Mastitisin önlenmesi açısından kirlilik skoruna dikkat etmek gerekir.

5= Profilaktik olarak uzun süreli negatif enerji dengesi, ketozis ve hipokalsemiden hayvanı koruyun.

Hipokalsemi retensiyo oluşumuna sağlıklılara göre 7 kat, endometritislere de 9 kat daha fazla neden olur. Mastitise de 8 kat daha fazla neden olur.

Kuru dönemde ineklerin yem gereksinmeleri düşük olduğundan dolayı Vücut Kondisyon Skoruna bağlı olarak;

Fertilite sorunlarının çıkmaması için, beklenen doğumdan yaklaşık olarak 4-6 hafta önceye kadar (ante partum) 13 MJ NEL ve 3. haftadan

doğuma kadar da her gün 18 MJ NEL yem verilmelidir. Yani bu dönemde ineklere 5-8 litre süt veriyormuş gibi veya o hesapla yem verilmesi gerekmektedir.

Kuru dönemde ineklerin yem gereksinmeleri düşük olduğundan dolayı Vücut Kondisyon Skoruna bağlı olarak;

Fertilite sorunlarının çıkmaması için, beklenen doğumdan yaklaşık olarak 4-6 hafta önceye kadar (ante partum) 13 MJ NEL ve 3. haftadan

doğuma kadar da her gün 18 MJ NEL yem verilmelidir. Yani bu dönemde ineklere 5-8 litre süt veriyormuş gibi veya o hesapla yem verilmesi gerekmektedir.

MJ NEL: Megajul Net Enerji Laktasyon Ör: Mısır silajında 6,3 NEL, MJ/kg

Kuru Dönemin Denetlenmesi 2

Son 14 günlük hazırlık döneminde ise; rumen mikropları, plasenta korial alanın büyümesi, geçirgenliğin artışı ile uçucu yağ asitlerinin uyum göstermesi açısından geçişin (pasaj) hızlandırılması gerekir. Yani bu dönemde günde 10-12 kg’lık süt veriyormuş gibi hesap yapılarak enerjinin yemle sağlanması gerekmektedir.

Laktasyona hazırlık aşamasında (son 14 gün) ineklere 1. hafta 2,0

ikinci hafta 4,0 kg kesif yem verilmesi gerekirken bu kesif yem miktarı ilerleyen haftalarda ineğin lehine artmaktadır:

Laktasyon haftası= inekte 1., 2., 3., 4., 5. haftalarda 6,5; 8,5; 10, 11,5; 12-14 kg/gün olarak artış .

Kuru Dönemin Denetlenmesi 3

Doğum Sırasında Yağlanma Doğum Sırasında Yetersiz Kondüsyon

Doğum Locaları (Sürüde her 50 inek için iki doğum locası olacak şekilde Hesaplanmalı; 14 m2 ve doğum locaları sürüden izole olmamalı)

Karantina 4 hafta

Doğum sırasında gerek olmadıkça çekmeyin

(Homöopahie= Caulophylum; doğumdan iki hafta önce D30 haftada iki kez.)

Düvelerde doğumu kolaylaştırmak için: sağrıya bir el havlusu koyun ve çok sıcak su ile (40-60◦C) sürekli sıcaklığını koruyacak şekilde gerekirse ıslatın. (Spasmotitrat 5-10ml i.m; s.c. veya Monzal 10-15 ml i.m,s.c)//Suacron 10-15 ml s.c.

Doğumdan hemen sonra: Önce anne içer sonra hemen yavru içer Anneye hemen: Ilık su (30-35 lt)+Enerji içeceği (propylen glikol)verin (profilaksi=abomazum deplasmanı)

Sütte Üre değerleri:

Optimal : 25 mg/100 ml’de olmalı

Yüksek: >30 mg/100 ml = Ham protein fazlalığı Düşük: <15 mg/100 ml= Ham protein yetersizliği

Besin

maddesi(g/kg KM) P Soja küspesi 7,0 Kanola küspesi 11,5 Mısır silajı 2,6

Buğday 3,8

Arpa 3,9

Doğum Öncesi/ Sonrası Anne Bakımından Yapılması Gerekenler:

Vit. D3 (10 Milyon IÜ ) beklenen doğumdan önce (2-8 gün süreyle)

Ve bulunursa aktif formu 1-OHD3 1,25 dihidroksivitamin D3; pre partum 3-4 gün)=

BUNUN MUTLAKA DOĞUMDAN ÖNCE UYGULANMASI LAZIM=TÜM HAYVANLARA Glukoplastik madd. (oral) Na-Propiyonat 100 gx günde 2 kez

Propylenglikol 200-300 ml x günde 2 kez (ante partum=doğum öncesi 10 gün ve post partum=doğum sonrası en az 7 gün)= 1 kg propylenglykol: 16,8 MJ NEL (Toz, Kesif yem ıslatılarak, oral)

Dekstroz %20’lik 4000 ml (Doğumdan sonra; 100-200g)

Niazin 6-12 g/İnek/gün (BCS durumuna göre yüksek veya düşük;

k.ciğerin desteklenmesi)/Ketozis rizikosuna’da karşı

(Melas 0,5-1,5 kg; Şeker Pancarı 2-3 kg, Kaynatılmış patates)

DOĞUM ÖNCESİ*

** PP 10-15. veya 15-50.

(yağlanmada artış varsa) günler arasında bakılır (=12 İnek)

** PP 10-15. veya 15-50.

(yağlanmada artış varsa) günler arasında bakılır (=12 İnek)

*Doğum öncesi

2-14 günler arasında bakılır (12 inek)

Mulligan et al., 2006’a göre modifiye edilmiştir

Ante part 2-14.d

BHB kan= >0,6mmol/L NEFA kan=>0.4 mmol/L

%10

Erken laktasyon

BHB kan=1,4 mmol/L NEFA kan= 0.7nmol/L

%10

a.p. 6-4. haftalar da NEL (net enerji laktasyon)/gün : 10-15 MJ/NEL a.p. 3. hafta NEL: 16-20 MJ/NEL (%20-40 ornında düşebilir)

NEL/kg/süt= 0,95+0,37x%Yağ+0,21x%Protein Şeklinde hesaplanır.

Abomasum deplasmanını oluşturan nedenler:

- rumenin yetersiz dolumu: Özellikle doğumdan sonra rumen çok hareketli, çünkü gebelik sırasında büyüyen buzağıdan dolayı ileri itilir. Doğumdan sonra

yeterince rumenin dolu olmaması ve yetersiz struktur=temel (kuru ot, saman, mera otu/yüksek lifli) besleme olmaması veya ketoziste yetersiz besin alınmaması veya hipokalsemi durumunda rumen abomasuma yetersiz destek çıkar –hareketine karşı koyamaz.

– Diğer Hastalıklar: Endometritis, retensiyo sekundinarum, ayak hastalıkları veya Metabolizma hastalıkları ( Ketozis, Hipokasemi) abomasumun hareketlerini

olumsuz etkilerler (Gaz toplanmasına bağlı kaslarda gevşeme).

– Kesif Yem: Konsantre yemin rasyonda oranının yüksek ve düşük struktur oranlı beslemede abomasum hareketleri olumsuz etkilenir.

– Genetik Faktörler: özellikle büyük yapılı hayvanlarda genetik dispozisyon varsa ve çevre koşulları da uygun değilse.

Doğumdan sonraki 3-4 hafta içinde inekte aşağıdaki sempromlar gelişiyorsa Abomazum deplasmanından şüphelenin (%80-90 pp ilk ayda):

1= İnek yeterince yem yemez , bazen değişken olur yani bazen az bazen normal.

bu abomazum deplasmanı derecesine göre değişir. Kesif yem yerine dahaçok lifli yemleri yer (saman gibi)

2= Süt verimi beklenildiği kadar yüksek değildir. Düşme eğiliminde/düşme vardır.

– inek kilo kaybeder

– feçeste azalma vardır ve koyu renkte feçes

- Birdenbire süt verimi sıfıra iniyorsa=sağ deplasman

Doğumdan sonra 30-40 lt su=

Eğer içimiyorsa özel sonda ve pompa ile rumeni doldurun

BCS Kurudaki İnekler 2,75

BCS Doğum Sırasında 3,0

Erken laktsayonda >0,5 puanın üzerinde kayıp %<25

BCS Tohumlama dönemine yakın >2,5

Erken laktasyon süt/süt protein >1.5 %<10

Erken laktasyon düşük süt proteini % <3,05 %<15

Erken laktasyon düşük laktoz %<4,5 %<15

Süt veriminde haftalık düşüş %2,5

Transit dönem inek yemliği 0,6 m

Doğum öncesi 2-14 gün BHB >0,6 mmol/l %10

Doğum öncesi 2-14 gün NEFA >0,4 mmol/l %10

Erken laktasyon BHB >1,4 mmol/l %10

Erken laktasyon NEFA >0,7 mmol/l %10

Doğum sonrası 12-24 h kan Ca düzeyi >2 mmol/l

Doğum sonrası 24-48 h sonra Mg düzeyi 0,8-1,3 mmol/l

Doğum sonrası 12-24 h inorganik P düzeyi 1,4-2,5 mmol/l

Reprodüktif Yönden Negatif Enerji Denge Kriterleri

(F.J. Mulligan et al. /Animal Reproduction Science 96 ;2006, 331–353

Yüksek Süt Verimli İnekler Günde 120 lt dolayında su içerler.

Yatma konforunun sağlanması gerekir: Rahat, kuru yerlerde inekler 12-14 saat yatarlar (%24-35 fazla kan sirkülasyonu=Fazla süt= Yeterince β-caroten transferi).

Yeme giriş alanlarının (4 m), yatma boksları arasındaki giriş çıkış yerlerinin (2,50 m), yem bölümüne geçiş (15-20 bölümde bir), kaymayan derin

uzunluğuna ve enine yer alanı….

Aydınlanma:

Yatma alanı: 200-300 Lüx

Yemlik: 200-300 Lüx

Bekleme Alanı: 200 Lüx Sağım Bölümü (genel): 200 Lüx

Sağım Meme Bölümü: 400-500 Lüx

Bilgisayar proğramında erken laktasyon döneminde (<120 gün) Süt veriminde, yağ veya protein değerlerinde %>10 oranında bir düşme olup olmadığını kontrol ediniz (iki kontrol süresi Arasında %8’in altında düşüş kabul edilebilir).

Nedenini bulmak için gereken kontrolleri yapınız:

Negatif Enerji , Ketozis, Asidozis, Hipokalsemi ?

İlk 3-4 gün içinde : Kokulu/koyu kahverengi-kanlı akıntı ve vücut ısısı ≥39,5◦C

Oksitosin 20-30 IU (her sağımda) + Ceftiofur Hidroklorid 1mg/kg i.m. (5 gün süreyle) 15-25. gün pp kontrol ve gerekirse PGF2-α tedavisi

>3 gün: Oksitosin çok etkili olmaz/PGF2-α pp 14. güne kadar çok etkili değil: Antibiotik Tedavisi veya Homöopathik tedavi (Belladona D4+Lachesis D8+Pyrogenium D6 hergün 3 kez)

Retensiyo sekundinarum : Elle kurtarma X

Oksitosin (40 IÜ) + Antibiyotik (Oblet) Ateş varsa (>39) 5 gün Antibiotik (i.m) Kokulu Akıntı varsa Tedavi

Antibio (3-5 gün),Analjezik ,Antipüretik, Serum

1. PGF2-α Ut kont., İçeriğin atılması

Gerekirse Yeniden PGF2-α

Kontrol Gerekirse 3.PGF2-α

Reprodüktif Verim

Endometritis:

IU Terapi ?????

IU terapi ise ne zaman ?

Parenteral Terapi ? Endometritis:

IU Terapi ?????

IU terapi ise ne zaman ?

Parenteral Terapi ?

EN İYİ TERAPİ

ANCAK KAYIT SİSTEMİ İLE ELDE EDİLEN VERİLERİN

DEĞERLENDİRİLMESİ İLE OLUR

İnek

(N) Olgu/Tanı Tedavi Başarı Yazar

316 Klinik

Endom./Rekta l-Vaginoskop

Cephapirin PGF2-α Ted. Yok

27-33 gün arası Cephapirin (Geb

%66) ; kontrolden daha başarılı.

Cephapirin/PGF2-α P>=0.05

McDougall et al.; 2001

228 Subklinik

Endom./>%18 Endom.

Sitoloji

500 mg cephapirin iu

Cloprostenol Kontrol

20-33.günler Cephapirin ve PGF2-a gebeliği arttırıyor (kontrole göre)

406 Subklinik E. PGF2-α/Kontr 49. Günde PGF2-α tek etkili değil

Galvao ve ark., 2009

90 Klinik

Endom./rekt- vag/US

Lotagen %3 iu EucaComp %25 ıu Ileren i.m.

E3 endometr (ileri) Eucacomp

daha etkili ^{Kaya 2008}

Vaginoskopik muayene endometritis tanısında tanı şansını en az

%20 oranında daha fazla arttırır

PGF2-α tedavisinin 3. haftadan önceki etkisi tartışmalıdır ve yararsızdır

CL saptanmadan yapılan PGF2-α endometritis tedavilerinin başarı sonucu düşüktür

PGF2-α ile yapılan çalışmaların çoğunda kontrol grubu ile karşılaştırma yapılmamıştır

Presynch ile yapılan endom. tedavileri yeterince başarılı olmamıştır Lotagen gibi irritan etkili tedavilerin irinli ortamda yapılmaması gerekir Vaginoskopik muayene endometritis tanısında tanı şansını en az

%20 oranında daha fazla arttırır

PGF2-α tedavisinin 3. haftadan önceki etkisi tartışmalıdır ve yararsızdır

CL saptanmadan yapılan PGF2-α endometritis tedavilerinin başarı sonucu düşüktür

PGF2-α ile yapılan çalışmaların çoğunda kontrol grubu ile karşılaştırma yapılmamıştır

Presynch ile yapılan endom. tedavileri yeterince başarılı olmamıştır Lotagen gibi irritan etkili tedavilerin irinli ortamda yapılmaması gerekir

Endometritis Terapi/ Dikkat Edilmesi Gereken

Kistin saptanma-tedaviye başlama

zamanı Kistin niteliği (1)

Kistin niteliği (2) Kistin niteliği (2)

Therapi: Ovaryum kistleri tanımlanarak US/P4 (1ng/ml Foll., >1ng/ml Lut)

Therapi: Folliküler ve Luteal Kistlere Yönelik

Aşağıdaki

Sağaltımlardan Başarılımı ? Kayıt Sistemi !

! ! ! !

Ovsynch Proğramları Ovaryum Kisti tedavisinde başarılı olmamıştır; ancak

Ovaryum kisti tedavi edildikten sonra bu proğramlar normal siklusu devam eden Hayvanlarda senkronizasyonda başarılı olmaktadırlar.

Gizli (sub)-östrus veya Oluşmayan Östrus

Suböstrus %65

Ovardystrofi (küçük ovaryum; Yapı yok) %10

Kistik Ovaryum %10

Persistenz Follikül (Uterus İçeriği) %15

Sorun: Doğum sonrası 60 gün ve üstü olduğu halde ineklerde Östrus gözlenmemiş

Sorun: Doğum sonrası 60 gün ve üstü olduğu halde ineklerde Östrus gözlenmemiş

Amaç: >%80 ORANINDA ÖSTRUSUN BELİRLENMESİ.

Tüm doğum yapmış olan inekleri post partum 45. günden başlayarak listeleyiniz.

İnekleri listeye yazdıktan sonra (İsim veya kulak numarası) tohumlanmışta, tohumlanmamışta olsa östrus gösteren tüm ineklerin üzerini listede çizin. 24 günlük periyotta %80’nin üzerinde hayvanın adını veya numarasını çizmiş olmanız gerekiyor.

Her 24 günde yeni bir kağıda tekrar inek adlarını veya numaralarını yeniden yazarak (post partum 45. gün) yeniden başlayın.

SUB ÖSTRUS- SÜRÜDE ÖSTRUSUN İZLENME METODU

Örnek: Tüm hayvan Sayısı 32 bu hayvanlardan Östrusu belirlenen hayvan sayısı 24.

Östrusu tanıma oranı %>75 (De Kruif ve ark., 1998).

Östrusun İzlenme Aralığı Doğru Tanıma Oranı (%)

Sürekli kontrollü İzleme 89-100

Günde 3 kez/en az yarım saat 74-85

Günde iki kez izleme

(sabah-akşam) 60-80

Sağım Sırasında İzleme 50

Arada bir /rastlantısal 43

Östrusun izlenme aralığına bağlı olarak doğru tanımlanbilmesi

Değişik Östrus Saptama Yöntemleri bulunmaktadır: Bunların en tanınmışları Kapsül formundaki Floresanlı östrus dedektörleri (en tanınanı KAMAR®) , Östrus Flasterleri (Östrus Alert), Video İle İzleme (Monitoring). Bu yöntemlerden Kamar Östrus başına 2,50-5,0 Euro arasındadır.

Kamarla elde edilecek Östrus Doğru Tanıma oranı %80-90

Persistenz DF/Geciken Ovulasyon = Tohumlama sonrası 36-48 saat sonra ovulasyon saptanmadığı durumlarda GnRH (20g

Buserelin (Receptal®) , hCG 1500-2000 IÜ uygulamaları

Anöstrus (ineklerin %15-28’i pp 44-60. güne kadar östrus göstermiyor; iki alınan hızlı progesteron değeri aynı)

Ovaryum distrofisi (Yüksek süt verimli inek ovaryum patolojisi): 60-70.

güne kadar östrus göstermeyen ineklerde/ovaryumlar halen küçük (<1,5 cm); follikül/CL bulunmaz; E2 ve P4 <1 ng/ml (Nation ve ark., 2000).

Yüksek verimli süt ineklerinde (≥28 lt ) pp 100. günden önce enerji açığı bakımından başarılı olunmaz.

CIDR-B 9-11 int. Vag; çıkarırken 750 IÜ eCG; 48-72. saatlerde tohumlama (bir tohumlama 50.saatte). Tohumlama sırasında GnRH veya hCG (dozun yarısı)

6 ve 12 aylık proğramlar olarak Sürekli incelenmeli

Uygun Sıcaklık: -7 ve +17 (+20) ◦C

Sakıncalı: > 27◦C ; >%80 nem= reprodüksiyon ve süt verimi negatif etkilenir

SICAKLIK STRESİ (1)

ÖNLEMLER/SICAKLIK STRESİ:

4,5 m² gölgelik inek başı; yükseklik 4,50 m; ventilatör: 76-91 cm çapında/0,47m³ hava

 Her 10 inek için 13,5 m² alan=sıkışıklık verimi düşürür; yeminen az %60’ının öğleden sonra verilmesi

Sağımdan sonraki ilk 1-2 saat içinde su içmelerinin sağlanması (su ihtiyacının yaklaşık

%30’u nu sağımdan sonra alır)

60 cm su yalağı / 15 inek hesabı (yazın buz makinası alınarak suya buz atılması)

Östrus sırasında tohumlama sonrası GnRH uygulamaları,

özellikle afonksiyonel ovaryum saptanılan olgularda intra vaginal

araçların (CIDR, PRID) uygulanması; antistres ve anti oksidan uygulaması (β-Car; Vit-E, Se, Follik asit, Vit B6, B12 )

gerekirse işletmeye ve olgulara uygun östrus/ovulasyon senkronizasyon proğramının uygulamaya geçmesi (CIDR ile birlikte Ovsynch gibi), özellikle de östrusun

çok iyi izlenmesi önem taşımaktadır.

Yazın portakal kabuklarının dolgu olarak VERİLMEMESİ

SICAKLIK STRESİ (2)

•Çok iyi su içme olanağı. Nekadar fazla su yalağı var ve nekadar iyi dağılmış olursa bukadar iyi. Hayvanların su yalaklarının başında kümelenmemelerini sağlayın. Sağımdan sonra mutlaka su içmelerini sağlayın (günlük su

ihtiyaçlarının yani 130-150 lt suyun sağımdan sonra %30-40’ını almaları lazım=

suya rahat ulaşma).En az 70 cm uzunlukta yalak /10 inek hesabı yapılmalı.

•Propylenglikolün toz halinde yeme karıştırılması olağanüstü yardımcı olur (300-400g/hayvan/gün). Gliserinde bulursanız (oral) yine aynı düzeyde.

•Sodyum bikarbonat 150-300g/hayvan/gün hesabıyla verilmeli. Daha da arttırılabilir.

*Rumen stabilizasyonunun sağlanması lazım: canlı/aktif Mayaların verilmesi gerekiyor.

Özellikle bu dönemde.Lifli yem miktarını rasyonda azaltın. Ham selülozu arttırın.

yemi daha sık aralıklarla verin ve özellikle yeme akşam saatlerinde yüklenin.

Hatta mümkünse gece yarısı sonrası (saat 2.00 gibi) beslenmesi yapın.

Yem alımını aktive edin (günde birkaç kez vermek, daha önce yapılandan

daha fazla yemi hayvanların önüne sürmek). Kesinlikle kesif yemi arttırmayın.

Sıcaklık stresini arttırırsınız. Olması gereken düzeyde devam edin.

Yemi sürekli taze ve sık (beş sekiz keze kadar) koyun.

Senkronizasyon Uygulama Yolları

Uygulanan/Uygulanabilecek Yöntemler:

● Östrus izlenir ve tohumlama yapılır (whatsover) iki tohumlama sonra gebe kalmayanlar kontrolden sonra seçilerek senkronizasyona alınır

● Problemli olan hayvanlar tedavi edilir veya bu hayvanlarda senkronizasyon Yapılır (düşük hormonal girişim=low hormonal intervention)

● Reproduktif siklus hormonal yolla kontrol edilir ve hayvanlar tohumlamaya Hazırlanır (yüksek hormonal girişim= high hormonal intervention)

SENKRONİZASYON AÇISINDAN ÖNEMLİ

① Sürü sağlığı ve senkronizasyon başarısı bir ölçüde Vücut Kondüsyon Skoru (VKS) İle de bağlantılıdır (Rhodes ve ark., 2003).

② Bir sürüde anöstrus oranı fazla ise bu sürüde senkronizasyona yanıt daha düşük olmaktadır (Westwood ve ark., 2002).

③ Senkronizasyonun yapıldığı siklus dönemi de önem taşımaktadır (Westwood ve ark., 2002).

④ İneklerin metabolik durumu da senkronizasyon açısından önem taşımaktadır (Lucky et al., 2004). Örneğin VKS’u <2.5 olan ineklerde gebelik

oranları düşük olur ((Moreira et al., 2000).

⑤ Ovaryum kisti, ovaryum distrofisi, endometritis… gibi olgular tedavi edildikten sonra bu uygulamalar başarılı olmaktadır (Rhodes ve ark., 2003).

Vaginal Araçlar (1):

CL varlığında ve P4 değerinin ≥5ng/ml olduğu durumlarda etkili sonuç alınır

 Döneme göre değişen BCS durumu gözönünde bulundurulmalıdır;

düşük veya yüksek BCS durumunda sonuçlar istenildiği gibi elde edilmez

Ovaryum distrofilerinin enerji dengesinin yetersizliğine bağlı oluştuğu bilinmektedir.

Ovaryumların küçük olduğu durumlarda (suböstrus) vaginal araçların pp 100. gün uygulanmaya başlanmasında yarar vardır.

Ovsynch ile tedavi edilen anöstrustaki hayvanlardan elde edilen sonuç, Siklik olanlardan elde edilenden daha düşük olmuştur (Gümen et al., 2003).

CIDR Ovsynch ile kullanıldığı zaman anöstrus tedavisinden siklustaki hayvanlara Yakın sonuç elde edilmektedir (Lamb et al., 2001; Pursley et al., 2001).

Senkronizasyon/Avantaj/Dezavantaj

Siklusa bağlı olmadan yapılır ?!!  Ama siklusun ilk yarısında 

Asiklik hayvanlarda 

Uygulama fiatı ? Büyük işletmeler  Östrus kontrolü olmadan gebelik düşer 

Düveler GnRH’a iyi tepki vermezler

PP 60-75. günden sonra fertilite sonuçları düşük 

Siklusun 5-9. günlerinde başlanması 

Fertil Östruslar çoğunlukla kullanılmıyor

Anöstrustaki hayvanlarda çok başarılı değil

Sadece siklik hayvanlarda etkili 

İyi Mısır Silajının Özellikleri:

KM değeri % 30-35 (38*)

Nişasta %KM >32

Ham Selüloz %KM <20

Ham Kül %KM <4,5

Enerji MJ NEL/kg KM >6,5

Laktik Asit %NY 1,5-2,5

Asetik Asit %NY 0,3-0,5

Biçme uzunluğu mm 6-8

•Kurutulmuş yem hücre ölümünden sonra YAĞMURA maruz kalırsa Mineral madde kaybı fazla olur

Ca P Sind.

P Mg Na

Yulaf 1,1 3,1 0,8 1,8 0,3

Arpa 0,6 3,6 1,6 1,4 0,7

Çavdar 0,8 2,9 1,4 1,3 0,2

Buğday 0,7 3,3 2,2 1,5 0,2

Triticale 0,8 3,1 1,9 1,4 0,2

Mısır 0,4 2,9 0,5 1,7 0,2

Bazı Besinlerin İçerdikleri Mineral Oranları

Padok Uzunluklarının Saptanması:

Padok uzunluğu (m)= 0,922x enlemesine gövde uzunluğu (m)+ 0,3 m Padok eni (m)= 0,85x cidago yüksekliği (m)