tarihî ev ve çevresi T a r i h i b i l i n e n
E S K İ b i r T Ü R K E V İ Yazı ve fotoğraflar : Halil ONUR İ.D.G.S.A Yüksek mimarlık böl. öğrencisi.
Avrupa'daki Mimari Miras'ın korun- masındaki kolaylıkları şöyle sıralayabiliriz:
a) Gelişmiş ekonomileri b) Sosyal dayanışma, halkın bilinç- lenmiş olması
c) Yapıların çoğunun kagir olması Bizim, koruma konusundaki başlıca zorluklarımız ise;
a) Tarımsal ekonomiye dayanmamız, parasal olanaksızlıklar
b) Avrupa'nın endüstriel gelişmesi karşısında kendi eserlerimizi küçük gör- memiz, halkımızın koruma hakkında yete- rince bilinçli olmaması
c) Yapılarımızın çoğunlukla ahşab ol- Kuzey Batı Anadolu'da Kastamonu ve çevresi, sivil mimari (ahşap) örnekleri açısından Türkiye'nin en zengin ve dola- yısıyla en şanslı yörelerindendir .
Bu yazıda Ekim 1977 de Kastamonu yöresine yaptığım bir gezi sırasında sap- tadığım daha sonra arkadaşım Deniz Ba- laban'la birlikte tesbit ve ölçümlerini yaptığımız, şimdiye kadar mimarlık çev- relerimizce bilinmeyen bir konağı tanıta- cağım.
Kastamonu, Daday kazasının İnciğez köyü alanları içinde yer alan bu konağa, bu günkü sahibinin adından dolayı Hik- met Ağa konağı denilmektedir.
Konağın, günümüze kadar korunabil miş olmasının en önemli nedeni kırstI bölgede bulunuşu ve gözden uzak oluşu- dur. Bunun yanında yörenin iklim özellik-
leri ve yapı sahibinin koruma gereği hak- kında yeterince bilinçli olması da kona- ğın günümüze kadar kalabilmesini sağla- yan etkenlerdendir.
Daday'daki Hikmet Oğuz Balaban Ko- nağı, eldeki verilere göre, bu güne kadar tarihi saptanabilen en eski Türk Sivil Mimarisi - Halk Mimarisi ürünüdür. İçinde- ki yazılardan anlaşıldığına göre bu yapı Rumî 1052 (Milâdi 1636) yılında yani 342 yıl önce yapılmıştır. Büyük Yazlık adı ve- rilen odanın duvarında bulunan 1052 ta- rihi, konağın yapımından sonra yazılmış olacağına göre, gerçek yapım tarihi daha eskilere dayanmaktadır.
Konak, mimarisi açısından olduğu ka- dar iç süslemeleri açısından da geçmiş- ten günümüze uzanan sağlam bir köprü niteliğindedir. Tamamı renkli camlı alçı tepe pencereleri, istanbul konaklarındakl benzerlerinde bile göremiyeceğimiz gü- zelliktedir günümüze kadar sağlam kala- bilmiş ender örneklerdendir. Ayrıca Bü- yük Yazlık adı verilen odadaki duvar ya- zıları, konağın geçmişini yansıtan birer belge niteliğindedir.
Konak, çeşme hamam, ambar gibi ek yapılarıyla birlikte kompleks - (külliye) halindedir. Ancak bu ek yapıların tarih- lerinin, konak kadar eskilere gitmediği sanılmaktadır. Sahibinden aldığım bilgile- re göre bunların herbirinin en az 100 yıl- lık olduğunu söyleyebilirim.
Sahibi Hikmet Oğuz Balaban'ın çaba- larıyla günümüze kadar korunabilmiş olan
•konak. Sayın Hüsrev Tayla'nın da yardım- larıyla, Anıtlar Kurulu tarafından koruma kararı alınmıştır. Konağın gerçekten koru- nabilmesi ve geçmişten günümüze uzanan
bu köprünün, gelecek kuşaklara sağlam olarak devredilmesi görevini yerine geti- rebilmemiz için, Kültür Bakanlığı, Anıt- lar Kurulunun ve İlgili diğer kuruluşların yardımcı olmasını bekliyoruz.
Mimarlık ve Sanat tarihi açısından da önemi ve korunması gereği tartışılamıya- cak olan, en az 342 yaşındaki bu konağın onarımı için gerekli çalışmaların geç kalın- madan yapılması gerekmektedir.
Konağın, yapıldığı tarihlerde malzeme, biçim, yapısal, v.b özelliklerini elimizdeki verilere göre (konak sahibinin anıları, yö- redeki diğer yapıların durumu, o tarihler- de yapılmış -diğer-örneklerin incelenmesi) saptayarak, rölövesini olabildiğince doğru bir şekilde yapabileceğimi, bunu'da konak ve çevresi ile ilgili daha ayrıntılı bilgiler- le birlikte, Arkitekt dirgisinin ileriki sayı- larında verebileceğimi umuyorum.
