Tezylnf sanatlar mütehassısı E d i p H a k k ı
Dimağda yerleşen klâsik içtimaiyat farklarının hu- lâsasını, bir bıçakla parçalıyan Yeni Rusyanın sanat te- lâkkisini yakinen görmek ihtiyacile koştuğum bu ser- gide heykel ve resimden mürekkep sanat duygularını, içtimaiyat âlemlerinde yarattıkları varlıkla ölçmek is- tedim.
Eski telâkkilerin altından büsbütün sıyrılmış yepye- ni bir cemiyet harsının, sanat âleminde aksıyan büyük parçaları var gibi. Faraza Kızıl Rusyanın tiyatro âle- minde gösterdikleri kabiliyet pentürlerile hiç te kabili mükayese değil. İnsan zanneder ki Ruslara, üç bu'dlu sanat duyguları daha fazla «muvman» veriyor. Ve sanat ruhu, Rusların biraz da Asyai bir millet sayılmalarına rağmen, plâstizm karşısında yaratıcı kabiliyetten mah- rum kalıyor.
Tabiatı takdir etmek, kendi duygularımızın «Jüjma- nı» dır. Bu jüjmanda kullanılan vasıtaları birer ayna halinde bulundurdukça, çıkarılan eserler, nihayet op- tik zevklerimizi tatmin edici mahiyettedir. Ve ze- kâlarımıza, vicdanlarımıza dokunmazlar bile. O derece yabancı ve müraîdirler.
Sanatkâr cemiyet hayatında topladığı «doküman- ları» ancak kendi hususiyeti ve kendi jüjmanı ile ifade edebilmelidir ki mensup olduğu cemiyete faideli bir uz- viyet olabilsin.
Gelişi güzel bir ifade hiç bir zaman sanat eseri çer- çevelerine giremez.. Tâ ki cemiyet kuruluşu da gelişi gü- zel olmazsa.
Sergide içini görebildiğim resimlerden Mösyö Ge- ı-asimowun inkılâp çetelerinin and içmesi mevzulu eseri cidden güzeldi. Artist bu eserinde revolter idenin enei- yetinde doğurduğu hisleri samimiyetle temaşagere ifade ediyor.
Kendi resmi; kuvvetli bir desenle çizilmesine rağ- men renkler; sıcak ve soğuk farkları" itibarile daha az hassas. Kolun dışarda kalması ve kuvvetli desenin kom- pozisyonunu eğreti bir hale sokuyor. '
Kolhoz gece bekçisi ve Kolhoz köylüsü kürsüde un- vanlı eserleri ne güzel; Henüz genç olan bu artist bize kendi hislerini tesbit ettikçe daha kuvvetli ve realist görünüyor.
Debnefa Aleksandr'ın «Akların erkânı harbiyesinde bir inkılâpçının sorguya çekilişi» unyanlı eseri uzun, grafik etüdlerin güzel bir nümunesi, artist bu sahada muhakkak ki pentürden fazla muvaffak olmuştur.
Sivil tayyarecilik ve mania yarışı daha fazla deko- ratif bir pentür mürâl... Bugurodski'nin Gemi ateş- çisi ve Fotoğrafçı unvanlı eserlerinde samimî bir bur- juva edebiyatı var gibi.
Vilyamsm aktör Lionidin portresi cidden güzel. Bu genç sanatkâr istikbalde büyük ümitler verici bir kabi- liyette.
Brodoskinin «Voroşilof» unvanjı. portresi renk ve kompozisyon itibarile cidden nefis. Bu sakin başın alnın- da sanatkârın uyandırdığı temiz azmi kuvvetle idrak ediyoruz. Kış unvanlı peyizajlarmda tabiat o kadar kuv- vetli ki ressamın şahsiyeti pentiirün kuvveti içerisinde hemen hemen kaybolmuş gibi..
Kuprinin peyzajları ve natür mortu sanatkârın te- miz düşüncelerini cemiyet hayatına kuvvetli bir anla- tışı var.
Heykel kısmında pek az eser gördüğüm ve bu eser- leri de diğer Avrupa sanat telâkkileri içerisinde gör- düğüm için bahis ve tenkit etmek istemiyorum.
Heyeti umumiyesi itibarile Sovyet Rusyanın bu sergisinde pentür ve heykel Avrupai sergilerden hiç fark- lı değildir.
