NEDA

(1)

39

Nörolojide Öne Çıkanlar / Frontiers in Neurology

DO I:10.4274/tnd.65391 Turk J Neurol 2017;23:39-40

NEDA’nın Multipl Sklerozun Uzun Dönem Seyri Üzerindeki Belirleyici Etkisi

The Predictive Role of NEDA in the Long-Term Course of Multiple Sclerosis

Özgü Kizek

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye

NEDA’nın Multipl Sklerozun Uzun Dönem Seyri Üzerindeki Belirleyici Etkisi

Multipl sklerozun (MS) tedavisinde özellikle son 20 yılda çok önemli gelişmeler olmuştur. Uzun dönemden beri kullanılagelen hastalık kontrol edici tedavilerden interferon ve glatiramer dışındaki tedavilerin uzun dönemdeki etkileri hala belirsizdir. Tedavi öncesi döneme ait doğal seyir çalışmalarına göre hastaların neredeyse yarısının 15 yılda progresif aşamaya geçtiği görülmektedir. Hala kullanımda olan tedavilerin hastalığın doğal seyrini ne düzeyde değiştirdiği ise net değildir.

San Fransisco’daki California Üniversitesi (UCSF) araştırıcıları tarafından yapılmış olan kohort çalışmasında bu soruya yanıt bulunması amaçlanmıştır (1). Bu çalışmada tedavi altındaki MS hastalarının uzun dönem izlemi yapılmıştır. Çalışmaya UCSF MS kliniğinde 2004 yılından beri takip edilen 517 hasta alınmıştır. Çalışmaya katılan hastalar ataklı (RMS) ve progresif MS (PMS) olmak üzere iki grupta incelenmiştir ve 10 yıl boyunca takip edilmiştir. Bu süreç içinde hastaların düzenli olarak, Genişletilmiş Özürlülük Durum Skoru (EDSS), kognitif değerlendirme için PASAT-3, el becerisi için 9-delikli peg testi, bacak fonksiyonları için 25 adım yürüme süresi (25-FW test) kaydedilmiştir.

Son 5 yılda daha sık olarak kullanılmaya başlanan hastalık aktivitesinin olmadığı durumu tarif eden ‘’No evidence of disease activity (NEDA)” oranı da bu çalışmada değerlendirilmiştir. NEDA tanım olarak radyolojik ve klinik aktivitenin olmadığı bir durum olarak özetlenebilir.

Araştırıcılar, çalışmalarında ikinci yılda NEDA kriterlerini dolduran hastaların uzun dönemdeki hastalık aktivitelerine

bakmıştır. Çalışmanın çarpıcı noktalarından biri, NEDA olarak takip edilen hastaların prognozuyla ilgilidir. İlginç şekilde, NEDA’lı hastaların uzun dönemde EDSS skorlarının daha az olduğunu saptayan çalışmanın (2) aksine, Cree ve ark.

(1) NEDA’nın uzun dönemde tahmin edildiği kadar belirleyici olmadığını saptanmıştır.

Çalışmaya alınan tüm ataklı MS hastalarının %10’unun 10 yıllık gözlemde sekonder progresyona girdiği görülmüştür.

Hastalık başlangıcından ortalama 17 yıl sonra hastaların

%11’i EDSS ≥6 iken, %18’i RMS’den sekonder progresif MS’ye (SPMS) dönüşmüştür. Cinsiyet ve yaş açısından değerlendirildiğindeyse SPMS’ye dönüşümde kadın cinsiyet daha düşük riskliyken, MS başlangıç yaşının yüksek olmasının riski arttırdığı belirtilmiştir.

Çalışmada bunların dışında hastaların 25-OH vitamin D seviyelerine bakılarak hastalığın seyrindeki etkisi araştırılmış ancak bunun uzun dönem hastalık aktivitesiyle bir ilişkisinin olmadığı saptanmıştır.

Sekonder progresyonda olduğu düşünülüp ikinci basamak tedavilere (natalizumab, rituksimab, siklofosfamid) geçilen ve hastalık modifiye edici tedaviler uygulanan grupların hastalık seyirleri karşılaştırıldığında ise anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Bu çalışmanın önemli noktalarından biri de günümüzdeki tedavilerle birlikte ataklı yineleyici hastaların seyrinde EDSS kötüleşme oranlarının daha az olması ve bu kötüleşme süresinin beklenenden daha sonra ortaya çıkmasıdır. Son not; Cree ve ark.’nın (1) çalışmasında NEDA, diğer çalışmaların aksine uzun dönemde prognoz ve hastalık kötüleşmesiyle ilgili anlamlı bir bilgi vermemiştir.

Ya z›ﬂ ma Ad re si/Ad dress for Cor res pon den ce: Dr. Özgü Kizek, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye Tel.: +90 537 289 94 63 E-posta: ozgukizek@gmail.com

Ge liﬂ Ta ri hi/Re cei ved: 18.12.2016 Ka bul Ta ri hi/Ac cep ted: 18.12.2016

(2)

Turk J Neurol 2017;23:39-40 Özgü Kizek; Multipl Sklerozun Uzun Dönem Seyri

40

Kaynaklar

1. University of California, San Francisco MS-EPIC Team: Cree BA, Gourraud PA, Oksenberg JR, Bevan C, Crabtree-Hartman E, Gelfand JM, Goodin DS, Graves J, Green AJ, Mowry E, Okuda DT, Pelletier D, von Büdingen HC, Zamvil SS, Agrawal A, Caillier S, Ciocca C, Gomez R, Kanner R, Lincoln R, Lizee A, Qualley P, Santaniello A, Suleiman

L, Bucci M, Panara V, Papinutto N, Stern WA, Zhu AH, Cutter GR, Baranzini S, Henry RG, Hauser SL. Long-term evolution of multiple sclerosis disability in the treatment era. Ann Neurol 2016;80:499- 510.

2. Rotstein DL, Healy BC, Malik MT, Chitnis T, Weiner HL. Evaluation of no evidence of disease activity in a 7-year longitudinal multiple sclerosis cohort.

JAMA Neurol 2015;72:152-158.