KAMU MALİYESİ

(1)

KAMU MALİYESİ

3. HAFTA

Kamu ekonomik faaliyetlerinin amaçları

(2)

KAMUNUN EKONOMİYE MÜDAHALESİNİN AMAÇLARI

• Kamu otoritesi belli amaçlar çerçevesinde belli araçlar kullanarak ekonomiye müdahale eder.

• SOSYAL FAYDAYI MAXİMİZE ETMEK

• KAMUSAL MALLARI YETERİNCE SUNMAK

• DIŞSALLIKLARIN VARLIĞI

• DOĞAL TEKELLER

(3)

SOSYAL FAYDAYI MAXİMİZE ETMEK

• Özel sektör, kar maksimizasyonu mantığı ile hareket eder.

• Buna bağlı olarak öncelliği firma kendi karını maksimize etmeye verir.

• Kar maksimizasyonu amacına göre hareket, bazı kimseler bahsi geçen mala ulaşabileceği kadar düşük bir fiyatın olmaması demektir.

• Kamu ekonomiye müdahale ederek sosyal

faydanın yükselmesini amaçlar.

(4)

KAMUSAL MALLARI YETERİNCE SUNMAK

• Tam kamusal malların, üretimi bir yandan

bütün ülkeyi doğrudan ilgilendirdiği için özel sektöre bırakılmaz.

• Bir yandan da özel sektör bu malların üretimini üstlenecek güce sahip olmadığı gibi sahip olsa dahi kar elde edemez.

• Kamu bu malları üreterek herkesin tüketimine

sunar.

(5)

KAMUSAL MALLARI YETERİNCE SUNMAK

• Yarı Kamusal Mal: Faydası bölünebilen, pazarlanabilen ve

topluma önemli ölçüde dışsal fayda sağlamakta olan mallardır.

• Yarı kamusal malların klasik iki örneği Eğitim ve Sağlıktır.

• Yarı kamusal mallar devletin asli hizmet alanı olmakla beraber bir kısmını mesela sağlıkta özel hastahaneler ve poliklinikler gibi veya eğitimde özel okullar örneğinde olduğu kendisinin gücünün

yetmediği noktada tek merkezden hizmet verilmesi yerine yarı- rekabete açık bir sektörde bu hizmetleri halkın almasına imkân tanınan mallardır.

• Bununla beraber tamamen özel sektöre bıraktığında bazı

tükeeticiler bu mallara ulaşamayacağı için bu malları üretmeye

devam eder.

(6)

DIŞSALLIKLARIN VARLIĞI

• İktisadi bir karar biriminin faaliyetlerinin başka bir karar birimine külfet ya da yarar sağlamasına dışsallık denir.

• Pozitif Dışsallık: üretim veya tüketim yapan güç sahiplerinin çevreye sağladıkları yararlardır misal; bir kasabaya çimento fabrikası açıldı.

onun yarattığı iş hacmi, devlete verdiği vergi, ülke üretimine sağladığı katkılar pozitif dışsallıklarıdır.

• b) Negatif Dışsallık: üretim veya tüketim yapan güç sahiplerinin

çevreye sağladıkları zararlardır misal, fabrikayı kurduğumuz kasabada daha önceden şarap üretiminde kullanılan üzümler

yetiştiriliyordu.fabrikayı kurunca buradan çıkan toz duman bu bağlara zarar vermeye başladı.ürün kalitesi düştü.işte bu durum negatif

dışsallıktır.

(7)

DOĞAL TEKELLER

• Tekelci piyasa yapıları içinde optimum kaynak dağılımı gerçekleşmez. Kaynakların etkin

dağılımının temel koşulu, piyasada tam rekabet olmasıdır.

• Doğal tekel ölçek avantajından yararlanarak rakiplerini piyasadan çıkarma gücüne sahip tekeldir.

• Doğal tekel durumunun olduğu sektörler elektrik,

su, demiryolu, posta ve telefon hizmetleridir.

(8)

DOĞAL TEKELLER

• Bir malın piyasa talebinin bir büyük üretici tarafından çok sayıda küçük üreticiye kıyasla daha ucuza karşılanmasıdır. Ölçek

ekonomilerinden kaynaklanan tekele de doğal

tekel (natural monopoly) denir.

(9)

DOĞAL TEKELLER

• Baumol, Panzer ve Willig doğal tekeli “Eğer bir firmanın maliyet fonksiyonu bütün üretim

aralığı boyunca birden fazla firmanın

maliyetleri toplamından daha az ise o endüstri doğal tekeldir” şeklinde

tanımlamaktadır(EROL, 2003).

(10)

KAMU MALİYESİ