GGY 209 Yerel Yönetimler (3-0)

GGY 209

Yerel Yönetimler (3-0)

Dr. Veysel Tiryaki

14. HAFTA

Merkezi İdare ve Yerel Yönetim İlişkileri,

Mahalli İdare Birlikleri

GİRİŞ

• Sosyal ve ekonomik yapıda meydana gelen değişiklikler, zaman içinde ihtiyaçların niteliğini değiştirmiş ve değiştirmeye devam edecektir.

• Ayrıca, artan nüfusla birlikte mahalli idarelerce sunulacak mal ve hizmetlerin niteliğinin yanı sıra niceliği de büyümüştür.

• Buna karşılık kaynaklar aynı düzeyde arttırılamamaktadır.

• Bu nedenle, yönetimler arası işbirliği çok daha fazla önem kazanmaktadır.

GİRİŞ

• İşbirliğinin uluslararası düzeyde ülkeler arasında savunma ve ekonomik konularla ulaştığı düzey, ekonomik bütünleşmelere kadar ilerlemiştir.

• Mahalli idareler de, kendi tüzel kişiliklerini değiştirmeden bazı amaçlarla birlik kurma yoluyla ortak çalışma ve bu sayede olanaklarını artırıp, ortak amaca daha kuvvetli gidebilecek yapılar oluşturmuşlardır.

• Bu yapılar iki veya daha fazla ülke mahalli idareleri arasında olduğu gibi, ülke içindeki mahalli idareler arasında da daha fazla görülmektedir.

• Federal bir sistemde ise, bir eyalet birlikleri federasyonunun bulunması mümkündür.

GİRİŞ

• Mahalli idarelerin gönüllü olarak kuracakları bir birlik, birlik içindeki mahalli idareler için önemli bir yardım ve teşvik unsuru olabilir.

• Dünyanın çeşitli ülkelerinde çok sayıda mahalli idare birliklerinin bulunduğunu söyleyebiliriz.

• 1956 yılında bile, 42 ülkede mahalli idare birliklerinin kurulduğunu belirtince, Dünyada bu alanda ne kadar çok birlik olabileceğini düşünmek zor olmasa gerekir.

GİRİŞ

• Mahalli idareler alanında, merkezi yönetim ile mahalli idareler arasındaki ilişkiye dikey ilişki, mahalli idareler arasındaki ilişkiye yatay ilişki demek mümkündür.

• Ancak, mahalli idarelerin türlerine girildiğinde, Türkiye’deki belediyeler, il özel idareleri ve köyler olmak üzere üç tür yapıyı görülmektedir.

• Bu yapı içinde örneğin; belediyelerle belediyelerin, köylerle köylerin birlik ilişkisi söz konusu ise yatay ilişki,

• farklı mahalli idareler arasında örneğin; belediyeler ile il özel idareleri veya belediyeler ile köyler arasındaki birlikleri dikey ilişki olarak tanımlayabiliriz.

GİRİŞ

• Birlik kurma yoluyla, ortak ihtiyaçların karşılanmasında güçbirliği yapıldığı gibi, hizmetin gerektirdiği en uygun ölçekte hizmet birimleri oluşturulabilmektedir.

• Özellikle, coğrafi bakımdan birbirine yakın olan mahalli idare birimleri, su, fuar, afet, kaplıca, sıvı ve/veya katı atık toplanması, arıtılması, zeytin hastalıkları gibi birçok konuda birlik kurup hizmetlerini birlik yoluyla yürütmektedirler.

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• Yerel yönetimlerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacıyla, kendi aralarında Cumhurbaşkanı’nın izni ile birlik kurabilecekleri 1982 Anayasasının 127. maddesinde ifade edilmiştir.

• Türkiye’de yerel yönetim birlikleri 5355 sayılı ‘Mahalli İdare Birlikleri Kanunu’

ile düzenlenmiştir.

• Kanunda birliklerin tanımı “birden fazla mahallî idarenin, yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında kurdukları kamu tüzel kişisi” olarak tanımlanmıştır.

• Yerel yönetim birliği kurulabilmesi için en az iki yerel yönetimin bir araya gelerek bir tüzük etrafında anlaşmaları gerekmektedir.

• İlgili valiliğin ya da İçişleri Bakanlığının tüzüğü onaylamasından sonra Cumhurbaşkanı kararı ile yerel yönetim birliği kurulabilmektedir.

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• Kurulmuş bir birliğe üyelik, üye olmak isteyen yerel yönetim meclisinin kararı ve buna dayalı başvuru üzerine, birlik meclisinin kabulü ile olur.

• Bu durumda Cumhurbaşkanı’nın izni aranmaz.

• Ayrılmada ilgili yerel yönetim meclisinin kararı yeterlidir.

• 2014 yılı itibariyle; 443’ü Köylere Hizmet Götürme Birliği (KHGB), 92’si içme suyu birliği, 57’si belediye hizmet birliği, 53’ü turizm birliği, 99’u çevre altyapı hizmet birliği, 12’si özel idare-belediye hizmet birliği, 2’si ulusal düzeyde birlik, 11’i kalkınma birliği ve 15’i diğer birlikler olmak üzere toplam birlik sayısı 784’dür.

• 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanununun 20 nci maddesine göre ülke düzeyinde, belediyeleri temsil etmek üzere Türkiye Belediyeler Birliği ve il özel idarelerini temsil etmek üzere Vilayetler Hizmet Birliği kurulmuştur.

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• Ülkemizde, 1982 Anayasasının ifade ettiği mahalli idare birliklerine ilişkin özel kanun 11.6.2005 tarihinde yayımlanan 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunudur.

• Bu Kanunun amacı; mahalli idare birliklerinin hukuki statüsünü, kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.

• Mahalli idare tanımına, il özel idaresi, belediye ve köy girmektedir.

• Mahalli idare birliği; “Birden fazla mahalli idarenin, yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında kurdukları kamu tüzel kişisi” olarak tanımlanmıştır.

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• 06.12.2012 tarih 28489 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve aynı tarihte yürürlüğe giren 6360 Sayılı Kanunun geçici birinci maddesinde ise birliklerle ilgili şu hüküm getirilmiştir.

• «Bu kanunda tüzel kişiliği kaldırılan belediye, il özel idaresi ve köylerden oluşan veya bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren amaçları ortadan kalkacak olan mahalli idare birlikleri, ilk mahalli idareler genel seçiminden önce tüzüklerindeki hükümlere göre tasfiye olunur.

• Tüzüklerinde hüküm bulunmayan hallerde bu Kanunun devir, tasfiye ve paylaştırmaya ilişkin hükümleri uygulanır.

• Bu birlikler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren, yeni personel istihdam edemezler, taşınır ve taşınmaz malları satamazlar, hizmet alımına ilişkin sözleşme ve borçlanma yapamazlar.»

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• Birlik, tüzüğünün kesinleşmesinden sonra Cumhurbaşkanının izni ile kurulur ve tüzel kişilik kazanır.

• Kurulmuş bir birliğe üyelik, üye olmak isteyen mahalli idare meclisinin kararı ve buna dayalı başvuru üzerine, birlik meclisinin kabulü ile olur.

• Bu durumda Cumhurbaşkanının izni aranmaz.

• Ayrılmada ilgili mahalli idare meclisinin kararı yeterlidir.

• Ancak, su, atık su, katı atık ve benzeri altyapı hizmetleri ile çevre ve ekolojik dengenin korunmasına ilişkin projelerin zorunlu kılması durumunda;

Cumhurbaşkanı ilgili mahalli idarelerin, bu amaçla kurulmuş birliğe katılmasına karar verebilir.

• Belirtilen birliklerden ayrılma da Cumhurbaşkanının iznine bağlıdır.

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• Mahalli idarelerin bütün görevlerini kapsayacak şekilde genel amaçlı veya amacı açıkça belirlenmemiş birlik kurulamaz.

• Birlik tüzüğü, birliği kuracak mahalli idarelerin meclislerinde üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla kabul edildikten sonra valinin, birlik birden fazla ildeki mahalli idarelerin katılımı ile kuruluyorsa İçişleri Bakanının onayı ile kesinleşir.

• Tüzük değişikliğinin nasıl yapılacağı birlik tüzüğünde gösterilir ve onaylanması hakkında tüzüğün onaylanmasına ilişkin usul uygulanır.

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• Birlik tüzüğünde aşağıdaki hususların bulunması zorunludur.

• Birliğin adı ve amacı,

• Birlik üyesi mahalli idarelerin adları,

• Birliğin merkezi,

• Birliğin görev süresi, sona ermesi ve tasfiyesi,

• Birliğe devredilen görev ve hizmetler,

• Birlik meclisinin ve birlik encümeninin toplantı dönemleri,

• Birlik üyesi mahalli idarelerin her birinin birlik meclisinde kaç üye ile temsil edileceği ve seçilen üyelerin görev süresi ve birlik encümeni üye sayısı,

YEREL YÖNETİM BİRLİKLERİ

• Birlik üyelerinin, birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine katılma payları ve bu payların tespit yöntemi,

• Birliğin gelirleri, giderleri, bütçe ve çalışma programlarına ilişkin hususlar,

• Birlik üyesi, mahalli idarelerin ve bu idarelerin hizmet alanında yaşayanların birlik hizmetlerinden yararlanma usulleri,

• Tüzük değişikliğinin nasıl yapılacağı,

• Mahallî idare birliklerinin denetimi İçişleri Bakanlığınca yapılır.

• Valiler ve kaymakamlar gerekli gördüklerinde ülke düzeyinde kurulan birlikler dışındaki birlikleri denetleyebilirler.

BİRLİĞİN ORGANLARI

• Birliğin organları; birlik meclisi, birlik encümeni ve birlik başkanıdır.

• BİRLİK MECLİSİ

• Birliğin karar organıdır ve birlik üyesi mahalli idarelerin meclislerinin kendi üyeleri veya belediye meclis üyeliğine seçilmeyi haiz kişiler arasından, birlik tüzüğünde belirlenen sayıda ve gizli oyla seçecekleri üyelerden oluşur.

• Ancak dışarıdan seçileceklerin sayısı mahalli idare meclisinden seçileceklerin üçte birini geçemez.

• Asıl üye sayısının yarısı kadar yedek üye seçilir.

• Birliğin üyesi olan il özel idaresi için vali, belediye için belediye başkanı ve köy için muhtar, birlik meclisinin doğal üyesidir.

• Birlik meclisinde bunların dışında doğal üye bulunmaz.

• Meclis üye tam sayısına doğal üyeler de dahildir. Vali ve belediye başkanı birlik meclisinde kendisini temsil etmek üzere meclis üyelerinden birine yetki verebilir.

BİRLİK MECLİSİ

• Üye mahalli idarelerden herhangi birinin birlik meclisindeki asıl üyeliklerinde boşalma olursa, birlik başkanı o mahalli idarenin yedek üyelerini göreve çağırır.

• Çağrılacak yedek üye kalmadığı takdirde üye mahalli idarelerin meclisleri, ilk toplantılarında yeniden yedek üye seçimi yapar.

• Birlik meclisinin feshedilmesi durumunda yeniden asıl ve yedek üye seçimi yapılır. Bu üyeler kalan süreyi tamamlar.

• İl özel idaresi, belediye ve köy idarelerindeki görevleri sona erenlerin birlik meclisi üyeliği de sona erer.

• Birlik meclisi üyeliğinin düşmesini gerektiren bir sebeple üyeliği sona erenler, bir sonraki dönemde birlik meclisi üyeliğine seçilemezler.

• Birlik tüzüğünde, üye mahalli idarelerin birlik meclisinde nüfus ve katılım payı oranına göre temsil edilmesine dair esas getirilebilir.

• Birlik başkanı aynı zamanda birlik meclisinin de başkanıdır.

BİRLİK MECLİSİ

• Birlik meclisinin görev ve yetkileri şunlardır;

• Yatırım planı ve çalışma programını görüşmek ve kabul etmek.

• Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, bütçede kurumsal kodlama yapılan birimler ile fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.

• Borçlanmaya karar vermek.

• Taşınmaz mal alımına, satımına, kiralanmasına ve takasına karar vermek.

• Birlik tarafından yürütülecek hizmetler için uygulanacak ücret tarifesini belirlemek.

• Şartlı bağışları kabul etmek.

• Dava konusu olan ve miktarı ikibin Türk Lirasından onbin Türk Lirasına kadar birlik alacaklarının uzlaşmayla çözümüne karar vermek.

• Birlik yatırımlarının yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına karar vermek.

BİRLİK MECLİSİ

• Birlik başkanlık divanını, birlik encümen üyelerini ve meclis ihtisas komisyonu üyelerini seçmek.

• Birlik teşkilatına ait birimlerin kurulmasına karar vermek.

• Birlik tüzüğünde öngörülmesi halinde tüzük değişikliğini kabul etmek.

• Birlik tarafından çıkarılacak yönetmelikleri kabul etmek.

• Birlik başkanıyla birlik encümeni arasındaki anlaşmazlıkları karara bağlamak.

MECLİS BAŞKANLIK DİVANI

• Birlik meclisi, birliğin kuruluşundan ve mahalli idare genel seçim sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca ilanından itibaren otuz gün içinde birlik merkezinin bulunduğu mahallin mülki idare amiri tarafından birlik merkezinde toplantıya davet edilir.

• Meclis, en yaşlı üyenin başkanlığında toplanarak ilk iki yıl için görev yapmak üzere, üyeleri arasından ve gizli oyla birlik başkanını, meclis birinci ve ikinci başkan vekili ile katip üyeleri seçer. İlk iki yıldan sonra seçilecek başkanlık divanı üyeleri yapılacak ilk mahalli idareler seçimine kadar görev yapar.

• Üyelerinin tamamı il özel idarelerinden oluşan ulusal düzeyde birlik için birlik başkanı, İçişleri Bakanlığı Müsteşarıdır. Meclis başkanlık divanı seçimi üç gün içinde tamamlanır. Birlik meclisine birlik başkanı, bulun-maması durumunda meclis birinci başkan vekili, onun da bulunmaması durumunda ikinci başkan vekili başkanlık eder. Ancak yıllık faaliyet raporunun görüşüldüğü meclis toplantısı meclis başkan vekilinin başkanlığında yapılır.

• Başkanlık divanında boşalma olması durumunda kalan süreyi tamamlamak üzere yeni üye seçilir.

MECLİS BAŞKANLIK DİVANI

• Meclis başkanı, meclis çalışmalarında düzeni sağlamakla yükümlüdür.

• Meclis toplantıları, üye mahalli idarelerin kanunlarında belirtilen toplantı dönemleri dikkate alınarak yılda ikiden az olmamak üzere birlik tüzüğünde gösterilen zamanlarda yapılır.

• Yılın ilk toplantısı dönembaşı toplantısıdır.

• Birlik başkanı, üye mahalli idare meclislerinden birinin talebi, birlik meclisi üyelerinin üçte birinin gerekçeli teklifi veya acil durumlarda kendinin lüzum görmesi üzerine birlik meclisini olağanüstü toplantıya çağırır.

• Olağanüstü toplantı çağrısı ve gündem en az üç gün önceden meclis üyelerine yazılı olarak duyurulur ve ayrıca ilan edilir.

MECLİS BAŞKANLIK DİVANI

• Birlik meclisinde plan ve bütçe komisyonunun dışında birliğin faaliyet konularında olmak üzere ihtisas komisyonları kurulabilir.

• İhtisas komisyonları meclis üyeleri arasından birlik meclisinin kararıyla kurulur ve komisyon üye sayısı beşi geçemez. Komisyon üyelerinin ayrı mahalli idare temsilcileri arasından seçilmesi esastır.

• Olağanüstü toplantılarda, çağrıyı gerektiren konuların dışında bir iş görüşülemez.

• Birden çok ili kapsayan mahalli idare birliklerinde mahalli idare birlik meclisinin kararları o birliğin merkezinin olduğu yer mülki idare amirine gönderilir.

• Birlik meclisinin toplantıları, kararları, çalışma esas ve usulleri, bilgi edinme ve denetim yolları, feshi, meclis üyeliğinin sona ermesi ihtisas komisyonu üyelerinin seçimi ile meclis üyelerinin yükümlülükleri hakkında bu Kanunda hüküm bulunmayan durumlarda, Belediye Kanununun belediye meclislerine ilişkin hükümleri uygulanır.

BİRLİK ENCÜMENİ

• Birlik encümeni, birlik başkanı ile sayısı yediyi geçmemek üzere birlik tüzüğünde gösterilecek sayıda meclis üyesinden oluşur.

• Ülke düzeyinde kurulan birliklerde bu sayı iki kat olarak uygulanır.

• Bu üyeler, birlik meclisince, dönem başı toplantısında kendi üyeleri arasından gizli oyla bir yıllığına görev yapmak üzere seçilir.

• Birlik başkanı, encümeninin de başkanıdır.

• Birlik encümeni birlik tüzüğünde belirtilen sürelerle toplanır.

• Bu süre bir ayı aşamaz.

• Herhangi bir sebeple yıl içinde seçilen birlik encümeni, dönem başına kadar görev yapar.

BİRLİK ENCÜMENİ

• Birlik meclisi üyeliği sona erenlerin birlik encümeni üyeliği de sona erer.

• Üye sayısı dört veya daha fazla olan mahalli idare birliklerinde, encümen üyelerinin ayrı ayrı mahalli idarelerin meclis üyelerin arasından seçilmesi zorunludur.

• Birlik meclisinin feshi durumunda, yeni meclis oluşuncaya kadar birlik meclisi ve birlik encümenine ait görevler, ulusal düzeyde kurulan birlikler için İçişleri Bakanlığınca, diğer birlikler için birlik merkezinin bulunduğu yer mülki idare amirince kamu görevlileri arasından biri başkan olmak üzere görevlendirilecek beş kişilik bir heyet tarafından yürütülür.

• Birlik encümeninin toplantıları, kararları ile çalışma esas ve usulleri hakkında bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde, Belediye Kanununun belediye encümenine ilişkin hükümleri uygulanır.

BİRLİK ENCÜMENİ

• Birlik encümeninin görev ve yetkileri şunlardır:

• Yatırım planı ve çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip birlik meclisine görüş bildirmek,

• Kamulaştırma işlemlerinin gerektirdiği kamu yararı kararını almak,

• Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek,

• Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak,

• Kanunlarda öngörülen cezaları vermek,

• İkibin Türk Lirasına kadar olan davaların uzlaşmayla çözümüne karar vermek,

• Taşınmaz mal alımına, satımına, kiralanmasına ve takasına ilişkin meclis kararlarını uygulamak.

BİRLİK BAŞKANI

• Birlik başkanı, birlik idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Birlik başkanının görev ve yetkileri şunlardır:

• Birliği yönetmek ve birliğin hak ve menfaatlerini korumak,

• Yatırım planı ve çalışma programı ile bütçeyi ve kesin hesabı hazırlamak, uygulamak, izlemek, değerlendirmek ve bunlarla ilgili olarak hazırlayacağı yıllık faaliyet raporunu meclise sunmak,

• Birliği temsil etmek veya vekil tayin etmek,

• Birlik meclisine ve birlik encümenine başkanlık etmek,

• Birliğin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek,

• Birliğin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek,

BİRLİK BAŞKANI

• Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşme yapmak,

• Birlik meclisi ve birlik encümeni kararlarını uygulamak,

• Birlik meclisi ve birlik encümeninin yetkisi dışında kalan diğer ödenek aktarmalarını yapmak,

• Birlik personelini atamak,

• Birliği denetlemek,

• Şartsız bağışları kabul etmek,

• Kanunlarla birliğe verilen ve birlik meclisi veya birlik encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak.

BİRLİK BAŞKANI

• Birlik bütçesinin harcama yetkilisi birlik başkanıdır.

• Birlik başkanı bu yetkisini birlik genel sekreterine veya birlik müdürüne devredebilir.

• Birlik başkanlığının sona ermesi ile ilgili olarak Belediye Kanununun belediye başkanlığının göreve devamsızlık dışındaki sebeplerle sona ermesine ilişkin hükümleri uygulanır.

BİRLİĞİN MALİ HÜKÜMLERİ

• Birliğin gelirleri şunlardır:

• Birlik üyelerinin, birliğin kuruluş ve faaliyet giderlerine katılma payları,

• Birlik meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler,

• Diğer kamu kurum ve kuruluşlarından aktarılacak ödenekler,

• Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler,

• Kira ve faiz gelirleri,

• Bağışlar,

• Köylere hizmet götürme birlikleri için il özel idaresi bütçesinden ayrılacak pay,

• Diğer gelirler.

BİRLİĞİN MALİ HÜKÜMLERİ

• Birliğin giderleri şunlardır;

• Birlik hizmetlerinin yürütülmesi için yapılacak giderler,

• Birliğin personeline ve seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret, ödenek, huzur hakkı, yolluk, hizmete ilişkin eğitim harcamaları ile diğer giderler,

• Hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler,

• Birliğin hizmet binalarının, tesislerinin, araç ve gereçlerinin temini, yapımı, bakımı ve onarımı için yapılan giderler,

• Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer ücretler ile sigorta giderleri,

• Dava takip ve icra giderleri,

• Avukatlık, danışmanlık ve denetim ücretleri,

• Kamu ve özel sektör kuruluşlarıyla yapılan ortak hizmetler ve diğer proje giderleri,

• Temsil, tören ve ağırlama giderleri.

BİRLİĞİN BÜTÇESİ

• Birliklerin kendilerine ait bütçeleri vardır.

• Her bütçede olduğu gibi, birlik bütçeleri de gelir ve gider bütçesi olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır.

• Belediye ve il özel idarelerinde olduğu gibi birliklerde de program bütçe uygulanırken, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun yürürlüğe girmesiyle birlikte, belediye ve il özel idareleri ile birlikte, birlikler de analitik bütçe ve tahakkuk esaslı muhasebe sistemine geçmiştir.

• Birlik bütçesi mali yıl içindeki gelir ve giderleri tahmin eden, gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin veren bir meclis kararıdır.

BİRLİĞİN BÜTÇESİ

• Birlik bütçeleri, belediye bütçelerinin tabi oldukları esaslara uygun olarak hazırlanmaktadır.

• Bütçe, birliğin amaçlarına uygun hazırlanan plan ve programlarının gerekleri ile fayda ve maliyet unsurları göz önünde tutularak verimlilik, tutumluluk ilkeleri ile uluslararası standartlara uygun olarak hazırlanıp, uygulanır.

• Bütçe yılı, genel bütçe ile aynı olup, takvim yılıdır.

BİRLİĞİN BÜTÇESİ

• Birlik bütçeleri, stratejik plan ve performans programları dikkate alınarak izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri ile birlikte birlik başkanınca hazırlanır.

• Birlik başkanı bütçeyi önce birlik encümenine havale eder. Encümende incelendikten sonra, mecliste görüşülerek kabul edilir. Kabul edilen bütçe birlik başkanına gönderilir.

• Birlik başkanı, bütçede hukuka aykırı bir durum görürse bütçeyi meclise geri gönderir.

• Meclis kararında ısrar ederse, birlik başkanı ya beş gün içinde mülki idare amirine gönderir ya da bu süre içinde işlem yapmaz ise birlik bütçesi kesinleşmektedir.

• Kesinleşen bütçenin yürürlüğe girebilmesi için; ilçe dahilinde faaliyet yapan birliklerde kaymakama birden fazla ilçe dahilinde faaliyet yapan birliklerde ise valiye ve birden fazla ilde faaliyet yapan birliklerde, birlik merkezinin olduğu ilin valisine gönderilmesi gerekir.

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• Öncelikle köye hizmet götürme birlikleri ile toplum kalkınması ilişkisine değinmek gerekir.

• Toplum kalkınmasından ne anlaşılması gerektiğine bakmakta fayda vardır.

• 1960 yılı sonlarında Devlet Planlama Teşkilatının kurulması ile ülkemizin 1963’ten itibaren belli bir plan ve program çerçevesinde kalkınması yolu seçilmiş ve bunun için beşer yıllık süreleri kapsayan kalkınma planları hazırlanmıştır.

• Birinci beş yıllık planda, toplum kalkınması süreci köy kalkınması olarak düşünülmüştür.

• Kalkınma için hareket noktasının köy olarak seçilmesinin doğruluğu ve toplum kalkınması sürecinden küçük toplumların yani köy yapılarının kalkınmasının anlaşılması gerektiği değişik yazarlarca da ifade edilmiştir.

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• Toplum kalkınması veya ekonomik ve sosyal alanda kalkınma ancak insanın kalkınması ile mümkün olabilir.

• İnsanın eğitimi, ihtisaslaşması, bilgi ve düşüncelerinin genişlemesi önemli bir aşamadır.

• Ondan sonra, ekonomik kalkınma faaliyetlerin ve teknolojik gelişmeye ayak uydurmaya sıra gelir.

• Gerçekten de, teknolojik gelişmeye uygun bir takım araç ve gereçlerin kullanılması bile o toplumdaki insanların eğitilmiş olmaları ile mümkündür.

• Toplumun her yönden daha iyi yaşamasını sağlamak amacıyla yapılan etkinliklere, genel olarak toplum kalkınmasını gerçekleştirmeye yönelik etkinlikler olarak bakabiliriz.

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• Bir mahalde yaşayan insanların ihtiyaçlarını belirlemek ve önem sırasına göre planlayarak çözümlemek, o yöre insanları ya da onlarca seçilmiş kişilerce çok daha sağlıklı olur.

• Bunun için, toplumu iyi tanıyan, ihtiyaçlarını bilen kişilerin de devreye girmesi gerekir.

• Zaten, hızlı ve dengeli kalkınmanın, her yerde halkın aktif olarak katılımını gerektirdiği bilinen bir gerçektir.

• Toplum kalkınmasının örgütsel temelinde, birlik, dernek ve kooperatif gibi gönüllü kuruluşlar vardır.

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• Türkiye’de toplum kalkınmasını köylerden başlatmak düşüncesiyle ilk olarak kooperatiflerden yararlanılması düşünülmüştür.

• Ancak, kırsal alanda yaşayan insanlara kooperatifleşme konusunda yeterli eğitimin verilememesi ve toplumsal yapımızdan kaynaklanan nedenlerle kırsal kesimde kooperatifleşme için gereken liderler ortaya çıkmadığından kooperatifçilik çalışmaları ülkemizde toplum kalkınmasını sağlama konusunda yetersiz kalmıştır.

• Toplum kalkınmasında kooperatiflerin beklenilen başarıyı gösterememeleri nedeniyle köy birlikleri aracılığıyla toplum kalkınmasını gerçekleştirme çabalarına ağırlık verilmiştir.

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• Köy birliklerini başkanı olan mülki idare amirleri hem yeterli eğitim düzeyine sahiptir hem de merkezi yönetimin taşradaki temsilcileri olmaları nedeniyle liderlik vasfına sahiptirler.

• Yüksek Planlama Kurulunun 2006 yılı başında kabul ettiği Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi Belgesi, kırsal ekonominin geliştirilmesi ve kırsal alanda yaşam kalitesinin yükseltilmesi amacıyla; kırsal ekonominin pazarla entegrasyonuna yönelik alt yapının geliştirilmesi, işletmelerin ve kırsal nüfusun hizmetlere erişiminin kolaylaştırılmasına, kırsal alan ve yerleşmelerin sağlıklı, yaşanabilir, sürdürülebilir iş ve yaşama ortamı olarak güçlendirilmesine değinmiştir.

• Bu amaçla fiziki altyapının iyileştirilmesi ve sunulacak hizmetlerin etkinliğinin artırılmasının önemi belirtilmektedir.

• Bu açıdan da kırsal alana hizmet sunumunda önem kazanan mahalli idare birliklerinin etkinleştirilmesine önem verileceği ifade edilmiştir. Bu gelişmelerle;

Mahalli İdare Birlikleri Kanununda aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir:

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• İlçelerde, tarım ürünlerinin pazarlanması hariç olmak üzere, yol, su, kanalizasyon ve benzeri altyapı tesisleri ile köylere ait diğer hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak, bizzat yapmak, yaptırmak ve kırsal kalkınmayı sağlamak üzere, tüm köylerin iştiraki ile o ilçenin adını taşıyan, köylere hizmet götürme birliği kurulabilir.

• Cumhurbaşkanı bu konuda genel izin vermeye yetkilidir.

• Birlik başkanı merkez ilçelerde vali veya görevlendireceği vali yardımcısı, diğer ilçelerde kaymakamdır.

• Köylere hizmet götürme birliğinin meclisi, birlik başkanı başkanlığında, birliğe üye köylerin muhtarları ve o ilçeden seçilen il genel meclisi üyelerinden oluşur.

• Köylere hizmet götürme birliğinin encümeni birlik başkanının başkanlığında, meclisin kendi üyeleri arasından gizli oyla seçeceği iki il genel meclisi üyesi ve iki köy muhtarı olmak üzere beş kişiden oluşur.

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• Bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları ile il özel idareleri; köye yönelik hizmetlere ilişkin yapım, bakım ve onarım işleri, bölünmüş yol, elektrifikasyon, köy yolu, içme suyu, sulama suyu ve kanalizasyon yatırımlarını, kendi bütçelerinden bu hizmetler için ayrılan ödenekleri köylere hizmet götürme birliklerine aktarmak suretiyle gerçekleştirebilirler.

• Aktarma işlemi merkezi idare kuruluşlarında ilgili bakanın, il özel idarelerinde valinin onayıyla yapılır ve bu ödenekler tahsis amacı dışında kullanılamaz.

• Bu takdirde iş, birliğin tabi olduğu usul ve esaslara göre sonuçlandırılır.

• Köylere hizmet götürme birlikleri de bütçe imkânları ölçüsünde bu yatırımlara kendi bütçelerinden ödenek aktarabilirler.

• Bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları ile il özel idareleri tarafından aktarılacak ödeneklerle gerçekleştirilecek yatırımlar, birliğin hizmet ve görev alanı sınırlamasına tabi olmaksızın yapılabilir.

KÖYLERE HİZMET GÖTÜRME BİRLİKLERİ

• Köylere hizmet götürme birlikleri, ihtiyaca göre hizmet akdiyle personel istihdam edebilir.

• Vali ve kaymakamlar birlik hizmetlerini yürütmek üzere diğer kamu kurum ve kuruluşlarından personel görevlendirebilir.

• İl özel idaresi bütçe gelirlerinin ne kadarının köylere hizmet götürme birliklerine aktarılacağı, köylere hizmet götürme birliklerinin sunacağı yatırım planı, yıllık çalışma programı ve uygulama projelerine göre il genel meclisince kararlaştırılır.

• Köylere hizmet götürme birliklerinin bütçesine ilişkin esas ve usuller ile muhasebe ve raporlama standartları, harcama esas ve usulleri, çerçeve hesap planı ile düzenlenecek raporların şekil, süre ve türleri ile bu birliklerin yapacakları ihalelere ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Kaynakça

Esen, A., «Yerel Yönetimler», İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Kamu Yönetimi Lisans Programı. http://

auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/kamuy%C3%B6netimi_ue/yerlyn.pdf Erişim Tarihi: 17.04.2020

Varcan, N., Taraktaş, A., Hacıköylü, C. (2019). «Yerel Yönetimler», T.C.

Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2928, E-ISBN 978-975-06-3395-9, Eskişehir.