EVEREST 343
AYŞE KULİN
ESERLER
1. Güneşe Dön Yüzünü (Öykü) 2. Bir Tatlı Huzur (Biyografi) 3. Foto Sabah Resimleri (Öykü) 4. Adı: Aylin (Biyografik Roman) 5. Geniş Zamanlar (Öykü) 6. Sevdalinka (Roman) 7. Füreya (Biyografik Roman) 8. Köprü (Roman)
9. İçimde Kızıl Bir Gül Gibi (Deneme) 10. Babama (Şiir)
11. Nefes Nefese (Roman) 12. Kardelenler (Araştırma) 13. Gece Sesleri (Roman) 14. Bir Gün (Roman) 15. Bir Varmış Bir Yokmuş (Öykü) 16. Veda (Roman), Veda (Çizgi Roman) 17. Sit Nene’nin Masalları (Çocuk Kitabı) 18. Umut (Roman)
19. Taş Duvar Açık Pencere (Derleme) 20. Türkan-Tek ve Tek Başına (Anı-Roman) 21. Hayat-Dürbünümde Kırk Sene (Anı-Roman) 22. Hüzün-Dürbünümde Kırk Sene (Anı-Roman) 23. Gizli Anların Yolcusu (Roman)
24. Saklı Şiirler (Şiir)
25. Sessiz Öyküler (Öykü Derlemesi) 26. Bora’nın Kitabı (Roman) 27. Dönüş (Roman) 28. Hayal (Anı) 29. Handan (Roman) 30. Tutsak Güneş (Roman) ÖDÜLLER
1988-89 / Tiyatro ve TV Yazarları Derneği, En İyi Çevre Düzeni Dalında Televizyon Başarı Ödülü
1995 / Haldun Taner Öykü Ödülü Birincisi 1996 / Sait Faik Hikâye Armağanı Ödülü 1996 / 3. UAT En Başarılı Yazar Ödülü 1997 / Oriflame Roman Dalında Yılın En Başarılı
Kadın Yazarı Ödülü 1997 / Nokta Dergisi Doruktakiler
Edebiyat Ödülü
1997 / İ.Ü. İletişim Fakültesi, Roman Dalında Yılın En Başarılı Yazarı Ödülü
1998 / Oriflame Edebiyat Dalında Yılın En Başarılı Kadın Yazarı Ödülü
1998 / İ.Ü. İletişim Fakültesi Roman Dalında Yılın En Başarılı Yazarı Ödülü
1999 / Oriflame Edebiyat Dalında En Başarılı Kadın Yazarı Ödülü
1999 / İ.Ü. İletişim Fakültesi Roman Dalında Yılın En Başarılı Yazarı Ödülü
2000 / Rotaract Yılın Yazarı Ödülü
2001 / Ankara Fen Lisesi Özel Bilim Okulları Yılın Yazarı Ödülü
2002 / Tepe Özel İletişim Kurumları Yılın En İyi Edebiyatçısı Ödülü
2003 / AVON Yılın En Başarılı Kadın Yazarı Ödülü 2003 / Best FM Yılın En Başarılı Yazarı Ödülü 2004 / İstanbul Kültür Üniversitesi Yürekli Kadın Ödülü 2004 / Pertevniyal Lisesi Yılın En İyi Yazarı Ödülü 2007 / Bağcılar Atatürk İ.Ö. Ok. & Esenler-İsveç Kardeşlik İ.Ö. Ok. Yılın Edebiyat Yazarı Ödülü 2007 / Türkiye Yazarlar Birliği Veda isimli romanı ile
Yılın En Başarılı Yazarı
2008 / European Council of Jewish Communities Roman Ödülü
2009 / TED Bilim Kurulu Eğitim Hizmet Ödülü 2009 / Kocaeli, 2. Altın Çınar Dostluk ve Barış Ödülü 2009 / Kabataşlılar Derneği Yılın En İyi Yazarı Ödülü 2010 / Best FM 1998-2008, 10 Yılın En Başarılı Kitabı 2010 / Kabataşlılar Derneği Yılın En İyi Yazarı Ödülü 2011 / İTÜ EMÖS Yaşam Boyu Başarı Ödülü 2011 / Orkunoğlu Eğitim Kurumları, Yılın En Başarılı
Yazarı Ödülü
2011 / ESKADER Kültür & Sanat Ödülleri, Hatırat Dalında Hayat & Hüzün 2011 / Farewell (Veda) ile Dublin IMPAC
Edebiyat Ödülü Ön Adayı
2012 / Medya ve Yeni Medya En İyi Yazar Ödülü 2013 / Kültür ve Turizm Bakanlığı, Toplumsal
Duyarlılığa Katkı Ödülü 2013 / Lions Başarı Ödülü 2014 / 22. İTÜ EMÖS Ödülü;
Yılın En Başarılı Kitabı - Handan
2015: Eryetiş & Balkanlar Eğitim Kurumları / Yılın En İyi Romanı: Tutsak Güneş
2016: Permio Roma Ödülü / Çeviri Dalında En İyi Roman / Nefes Nefese.
Sevdalinka’nın Bosna-Hersek telif geliri savaş mağduru çocuklara, Kardelenler’in telif geliri Kardelen Projesi’ne, Sit Nene’nin Masalları’nın telif geliri UNICEF Anaokulu Projesi’ne, Türkan-Tek ve Tek Başına’nın özel baskısının ve Türkan tiyatro oyununun telif gelirleri ise ÇYDD eğitim projelerine bağışlanmıştır.
AYŞE KULİN
ADI: AYLİN
Yayın No 343 Türkçe Edebiyat 88 Adı: Aylin Ayşe Kulin
Kapak tasarımı: Utku Lomlu Sayfa tasarımı: Zülal Bakacak
© 2005, Ayşe Kulin
© 2005, bu kitabın tüm yayın hakları Everest Yayınları’na aittir.
1-86. Basım: 1997-2004, Remzi Kitabevi 87-105. Basım: 2005-2014, Everest Yayınları 106. Basım: Nisan 2015
107-108. Basım: Şubat-Eylül 2016 109. Basım: Mart 2017
ISBN: 975 - 289 - 243 - 4 Sertifika No: 10905
Baskı ve Cilt: Melisa Matbaacılık Matbaa Sertifika No: 12088
Çiftehavuzlar Yolu Acar Sanayi Sitesi No: 8 Bayrampaşa/İstanbul
Tel: (0212) 674 97 23 Faks: (0212) 674 97 29 EVEREST YAYINLARI
Ticarethane Sokak No: 15 Cağaloğlu/İSTANBUL Tel: (0212) 513 34 20-21 Faks: (0212) 512 33 76 e-posta: info@everestyayinlari.com
www.everestyayinlari.com www.twitter.com/everestkitap www.facebook.com/everestyayinlari www.instagram.com/everestyayinlari Everest, Alfa Yayınları’nın tescilli markasıdır.
ÖNSÖZ
“Rüzgâr
yüz kerte birden atlay›p
bir anda bütün ipleri b›çakla kesilmifl gibi düfltü”
Aylin Radomisli Cates, 19 Ocak 1995 Perflembe günü, evinin bahçesinde, o sabah evini temizlemeye gelen hizmetçisi taraf›ndan, kendi arabas›n›n alt›nda ölü bulundu. Üstünde ve etrafta nas›l öldü€üne dair hiçbir iz yoktu. Bir h›rs›z›n sald›r›s›na u€ram›fl de€ildi. Bir katille bo€uflmam›flt›. Elbisesi y›rt›lmam›fl, t›rnaklar› k›r›lmam›fl, saç› bafl› da€›lmam›flt›. Çoraplar› bile kaçmam›flt›. Kapt›kaçt› tipi arabas›, parke tafl› döfleli dümdüz avluda, akl›n almayaca€› bir nedenle kayarak, dört parmak yüksekli€indeki seti atlam›fl, meyil afla€› inmifl, ön tekerlekleri yolda, arka tekerlekleri duvara tak›l› durmufltu. Aylin, araban›n alt›na çaprazlamas›na girmifl, s›rtüstü yat›yordu. Üstünde abiye bir gri döpiyes, yakas›nda yar›m ay biçiminde bir elmas brofl,
7
parma€›nda tek tafl yüzük vard›. Otopsi raporuna göre, iki gün önce, Sal› gecesi ölmüfltü.
Zengin, ünlü ve sayg›n insanlar›n yaflad›€› mahallede, yerel polis ve yerel yöneticiler, Bedford’un ad›n› polisiye bir olaya bulaflt›rmamak için, dosyay› apar topar denebilecek bir h›zla kapatt›lar. Teflhis, “Freak Accident” yani “Garip Bir Kaza” idi.
Kaza gerçekten de garipti. Bir insan›n kendi arabas›n›n alt›na çaprazlama yatarak, gö€süne aks saplanmas› neticesinde ölme- sini, hiç kimsenin akl› alm›yordu. Ailesi özel dedektifler tutarak olay›n üstüne gitti. Hatta M‹T’in bile bir araflt›rma yapt›rd›€›
söylentisi oldu. Ama, ölümü üzerine verilen ilk raporlar›n d›fl›n- da hiçbir bulgu elde edilemedi.
Aylin’in öldü€ü Sal› gecesi, orada olanlar› sadece Toby von Schweir gördü. O da bir köpek oldu€u için, bildiklerini kimseye aktaramad›. Aylin’i herhangi birinin veya bir kurumun öldür- müfl olmas› ne kadar uzak bir ihtimalse, “garip bir kaza” neticesi ölmesi de, ayn› ölçüde uzak bir ihtimaldi.
Aylin Radomisli Cates, pek az insana nasip olabilecek dolu- lukta, renkli, heyecanl› ve verimli bir hayat yaflad›. Gerçekten de tarifi zor, ender rastlanan kiflilerden biriydi. Çok zeki, çok yönlü, çok cesur, duygusal ve de€iflkendi.
Yaz›lanlar, onun kiflili€inin tam hakk›n› veremeyecektir. Bu kitap onu sevenlerin yard›m›yla, coflkuyla ba€land›€› bu dünya- ya, ondan bir ses kals›n diye yaz›ld›. Ve geride b›rakt›€› dostlar›- na ondan bir “Elveda”.
Hâlâ yafl›yor olsayd›, belki Türki devletlerin birinde Amerikan elçisiydi flimdi. Belki de baflar›s›n› bizzat kan›tlad›€›, “Ifl›k Terapisi”ni, Beyaz Saray’›n gün ›fl›€› görmeden çal›flan memur- lar›na uygulamaktayd›. Amerikan ordusunda görev yaparken elde etti€ini varsayd›€›m›z baz› bilgilerle, baflka projelerin peflin- de de kofluyor olabilirdi.
Ama e€er yaflasayd›, yine bir rüzgâr h›z›yla esiyor olacakt›, kuflkusuz.
8
fiimdi, Aylin huzur içinde uyuyor. Tanr›, rahmetini ve yaflar- ken özlemini çekti€i huzuru ondan hiç esirgemesin. Nur içinde yats›n.
Aylin’in öyküsünü, ablas› Nilüfer Gülek ve ye€eni Tayibe Gülek’in onaylar›, destekleri ve önüme serdikleri arflivleri olmak- s›z›n yazamazd›m. En baflta onlar olmak üzere, bu kitab›n olufl- mas› için, New York’ta de€erli zamanlar›n› ve an›lar›n› benimle paylaflan Psikolog Miflel Radomisli’ye, Joseph Cates’e, Nuri Çelik’e, Zeynep Tarz› Osmano€lu’na, Irene Ansman’a, Sister Connelly’e, Laurie Kraus’a, Leyla Schick’e, Emel Glicksman’a, Newby Toms’a, Greg ve Tim Radomisli kardefllere, Timothy Childs’a, Richard Ekstrakt’a, Raoul Felder’e, Kurt Duldner’a, Barbara Plumb’a, Kler Tanbay’a, Zeynep Uflakl›gil’e, Vildan’a ve Virginia’ya sonsuz teflekkürlerimi iletmek isterim.
Ayr›ca yine de€erli katk›lar›ndan dolay›, baflta Aylin Gönensay olmak üzere, Betin Akay’a, Hilmi Bay›nd›rl› ve efline, Tülin Aktar’a, Polat’a, Feride, Kerem ve Ayflegül Kürkçüo€lu’na, Coflkun ve Bige K›rca ile Selcan K›rca’ya, Leyla Birsel’e, Sevgi Gönül’e ve Ömer Koç’a teflekkür ediyorum. Ve elbette Henry’ye...
De€erli önerileri için, bu çal›flman›n en a€›r yükünü tafl›yan Zeynep Atayman’a; Yasemin Aktafl ile Filiz Göver’e ve kitab›n ad›n›n oluflmas›ndaki katk›s›ndan dolay› Murat Birsel’e flükran borçluyum.
Aylin’in cenaze töreninde yapt›€› o unutulmaz konuflman›n içinde yer alan Mevlânâ dizelerini ve Ahmet Ertegün’ün konufl- mas›ndan aktard›€›m Byron dizelerini, hat›r›m› k›rmayarak Türkçelefltiren de€erli hocam Talat Halman’a da sonsuz teflek- kürlerimi ve sayg›lar›m› sunmak isterim.
Bu kitap, bir yaflam öyküsü oldu€u için, kitapta ad› geçen flah›slar gerçek kiflilerdir. Kiflisel istekler karfl›s›nda baz› kimsele- rin adlar›n› de€ifltirdim. Rahibe Nancy ile Laurie Kraus ve A.P.
9
Jones, kitapta yer alan flikâyetlerle Aylin’e gönderilmifl ve onun tedavi metotlar›yla sa€l›klar›na kavuflturulmufl gerçek kifliler olup, sadece tedavi öyküleri kurgudur.
Ayfle Kulin Temmuz, 1997
10
ADI: AYL‹N
MERHABA ÖLÜM
(24 Ocak 1995, Sal›: 10:30, New York)
Upuzun binalar› koyu menekfle rengi ufka yaslanm›fl kente, ya€mur bardaktan boflan›rcas›na ya€m›fl, nefes kesen bir ayaza b›rakm›flt› yerini. Madison Avenue’nün 81. Cadde’yle kesiflti€i yerde, 1076 numaral› Cambell Funeral Home’un pencereleri, ince bir buz tabakas›yla tüllenmiflti. D›flardaki havan›n don- durucu ayaz›na karfl›n, tören salonunun içinde görünmez bir yang›n›n s›ca€› vard›. Yükseltilmifl sahnede kapa€› aç›k, maun bir tabut duruyordu. Uzun bir s›ra oluflturan insanlar, tabutta yatan albay üniformal› Amerikan subay›n› selamlay›p, içlerinden dua ya da veda ederek, tabutun bafl›ndan ayr›l›nca, yanan yürek- leriyle gelip salondaki koltuklarda yerlerini al›yorlard›. Herkes, etrafa hâkim olan ordu düzeninin sayg›nl›€›n› kutsar gibi ses-
1
sizce a€l›yordu. Duygular›n› frenlemekte genellikle zorlanan Türkler bile, genci yafll›s›, bu a€›rbafll› törenin haflmetini boz- mamaya özen gösteriyorlard›. Gözyafllar› yüreklerinden tafl›p, bo€azlar›n› yakarak gözlerine kavufluyor, sonra bir sel gibi, yine yüreklerine geri ak›yordu sessizce. Hepsi de dimdik, hiç k›p›rda- madan, konuflmadan, h›çk›rmadan, ac›lar›na odaklanm›fl omuz omuza oturuyorlard›.
Katafalk›n üstünde, dört bir yan› rengârenk çiçeklerle donanm›fl tabutta yatan kifli, bir askerden çok, oraya bir film çekimi için öylece uzan›vermifl bir Hollywood y›ld›z›n›
and›r›yordu. Bu albay üniformal› Amerikan subay›, bir Türk kad›n›yd›. Son derece itinayla taranm›fl aç›k kumral saçlar›nda k›z›l röfleler vard›. Yüzünün biçimi, burnu, dudaklar› kusursuz güzellikteydi. Dudaklar›n›n hemen kenar›nda muzip bir k›v- r›lt›... “Yine hiç beklemedi€iniz bir fley yapt›m iflte,” der gibiy- di. ‹nce uzun parmaklar› gö€sünün hemen alt›nda birbirine kenetlenmifl, tören üniformas›n›n içinde, bir gül dal› gibi ince, zarif ve k›r›lgan, teninin pembe bu€usunda ölümden hiçbir iz tafl›madan uzan›yordu serin satenin üzerinde. Ölüm, rengârenk çiçeklerle bezenmifl tabutta yatan kad›na o denli ayk›r› düflüyor, o denli yak›flm›yordu ki, onun huzurlu, muzip ve güzel yüzüne o kadar uzak ve yabanc›yd› ki, sanki bu bir cenaze töreni de€il- di de, bir dü€ündü. Sanki birazdan bir atl› gelecek, dudaklar›na bir öpücük konduracak ve o her zaman biraz bu€ulu bakan gözlerini aralay›p gülümseyiverecekti kurtar›c›s›na. Ve inan›l- maz yaflam öyküsüne yeni bafltan bafllayacakt›. T›pk› bir masal prensesi gibi.
Ve bir rüzgâr esecekti.
“Akdeniz’e bir k›srak bafl› gibi uzanan” ülkeden kopup, yafll›
Orta Avrupa’da dönüp dolaflt›ktan sonra Atlantik k›y›lar›na vur- mufl bir deli rüzgâr. Tek bir ülkeye, tek bir ilkeye s›€amayacak kadar güçlü, tek bir eflle, tek bir meslekle ömür tüketemeyecek kadar h›zl› esen bir bora. Bir meltem ayn› zamanda. Yumuflak,
2
sevecen, sar›p sarmalayan, dinleyen, dinlendiren, flifa veren kocaman yürekli bir Lokman Hekim.
Bir p›r›lt›. Ele avuca s›€maz, dur durak tan›maz bir c›va.
Yorulmak bilmeyen bir yolcu.
Aylin!
Aylin Devrimel; Amerikan subay› üniformas›n›n içinde, Osmanl› gelene€ine sahip köklü bir aileden gelen bir Türk k›z›.
Salonun büyük bir bölümünü dolduran insanlar Türktü.
Onun yaflama birlikte bafllad›€›, okul s›ralar›n› paylaflt›€›, asla vazgeçemedi€i çocukluk arkadafllar›, akrabalar›, New York’ta görevli Türk diplomatlar› ve kendi hangi uyrukta olursa olsun, hiçbir zaman kopamad›€› Türkler onu u€urlamaya gelmifllerdi.
Aylin Devrimel Radomisli, New York’un en ünlü on ruh doktorundan biri. Onun sayesinde, ruh sa€l›klar›na, ailelerine ve yaflama geri dönmüfl onlarca insan, yani onun yaratt›€› mucize- ler, kurtar›c›lar›na son teflekkürlerini sunmaya gelmifllerdi.
Aylin Devrimel Radomisli Cates; Amerikan ordusunun, Baflar› Niflan›’n› kazanm›fl, iki y›l içinde albayl›€a yükselmifl, yeri doldurulmaz subay›. Ordunun de€iflik rütbelerdeki subaylar› bu ola€anüstü meslektafllar›na son vazifelerini yapmaya gelmifllerdi.
Çocuklar›... Hiçbirini kendi do€urmad›€› halde onu öz ailelerinden de yak›n bulan, onun büyüttü€ü, yetifltirdi€i, etki- ledi€i, dertlerini paylaflt›€› sevgili Tayibe’si ve Miflel’in o€ullar›
Tim ile Greg, onu son kez kucaklamaya, ba€›rlar›na basmaya, öpmeye gelmifllerdi.
Kocalar›, eski ve yeni sevgilileri, platonik aflklar›, hayranlar›, dostlar›, meslektafllar›, hastalar›... Bir daha yaflamlar›nda böylesi- ne coflkulu, renkli, çok sesli bir müzi€i asla duyamayacaklar›n›n bilincinde, onu tan›m›fl olman›n keyfi ve onu ans›z›n kaybetme- nin ac›s›yla flaflk›n insanlar...
Bu resimler son yolculu€una u€urlanmakta olan Aylin’in foto€raflar›ndan sadece birkaç›yd›.
3
