Prof.Dr.Betül KALIPÇILAR
TAM PROTEZLERDE ESNEK KAİDE MADDELERİNİN UYGULANMASI
“ Yumuşak Akrilikler” Yumuşak Akrilikler”
“ “ Esnek Astar Maddeleri” Esnek Astar Maddeleri”
Esnek kaide maddeleri, sahip oldukları esneklikten yararlanılarak, tam ve bölümlü protezlerde sert kaide materyali ile residüel kret
üzerindeki oral mukoza arasında kullanılan malzemelerdir.
Konu ile ilgili olarak bazı temel kurallar şunlardır:
1- Bir protezin kaide plağı sert akrilikten yapılmalıdır. Akrilikler günümüzde kullanılan en ideal kaide plağı malzemeleridir.
2- Bir protezin tüm kaidesi yumuşak maddeden yapılmamalıdır.
Yumuşak kaide maddesi sadece protezin doku yüzeyini kaplamalıdır.
3- Yumuşak kaide maddesini gerektiren durum ortadan kalktığında, kaide plağı yeniden sert akriliğe dönüştürülmelidir.
Yumuşak astar maddelerinin endikasyonları
•
Andırkatların mevcudiyetinde:Alveolar kretlerde bilateral andırkat olan vakalarda.
•
Basıncın hafifletilmesi gereken relief bölgelerinde:Özellikle üst çenede orta palatinal rafenin belirgin olduğu veya palatinal torusların bulunduğu vakalarda,
•
Çiğneme kuvvetlerinin destek dokulardaki olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla,•
Alveolar kretlerde ileri derecede atrofi ve rezorpsiyon olan ve sert protez kaide plağının ağrı oluşturduğu vak’alarda:Özellikle senil atrofi görülen alt tam protez vak’alarında:
•Atrofi ile mukoza, kaslar ve kemik dokusunda değişimler ortaya çıkar.
•Mukozada hücre tabakalarının sayısı ve lamina
propriyanın kalınlığı azalır, kretler ince bir yumuşak doku tabakası ile kaplanmış olur.
•Genelde mentalis ve buksinator kaslarının içeri doğru migrasyonu söz konusudur.
•Kemik yoğun kortikal veya nonkortikal tipte olabilir.
•
Tek tam protez vak’alarında,•
Bruksizm vak’alarında,•
Obtüratörlerde,•
Kalınlığı bölge bölge değişik değerler gösteren hiperemik ve gevşek mukozası olan vak’alarda,•
Geçici kaide plakları altında stabilizasyon sağlamak amacıyla,•
Kronik protez irritasyonu olan vak’alarda,•
Sistemik bir patolojinin destek dokulardaki olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla,•
İmplant vak’alarında doku ile protez kaidesi arasında oluşan açıklıkları kapatmak amacıyla,•
Preprotetik cerrahi sonrası kemik ve mukoza greftleri üzerinde yara iyileşmesi tamamlanıncaya kadar geçici olarak,•
Ortodonti ve periodontolojide çeşitli şine ve plakların yapılmasında,•
Yapay dişeti yapımında bu maddelerden yararlanılmaktadır.Yumuşak astar maddelerinde aranılan özellikler şunlardır:
•
Minimal bir kalınlıkta bile yumuşaklığını ve esnekliğini sürekli koruyabilmelidir.•
Sonradan şekli, hacmi ve boyutları değişmemelidir, boyutsal stabilitesi bozulmamalıdır.•
Sert kaide maddesi ile devamlı yapışık kalabilmelidir, yapıştığı protez kaide plağının direncini azaltmamalıdır.•
Çiğneme kuvvetleri altında ezilmemeli, bozulmamalı, kopma ve çatlama olmamalıdır.•
Bakteriyel ve fungal gelişimi inhibe edebilmelidir.•
Su emmemeli, mikroorganizmaların barınmasına müsaade edecek şekilde pörözite göstermemelidir.•
Destek dokularda alerji, yanma ve irritasyona sebep olmamalıdır.•
Tadı, kokusu fena olmamalı, rengi sabit kalmalıdır.•
Kolay temizlenebilmeli ve cilalanabilmeli, uygulanması ve tamiri kolay olmalıdır.•
Sağlığa zararlı maddeler içermemelidir.Yumuşak astar maddelerinin sınıflandırılması
2- Kullanım amaçlarına göre:
a)- Geçici olarak kullanılanlar b)- Daimi olarak kullanılanlar
3- Kimyasal yapılarına göre:
a)- Akrilik esaslı olanlar b)- Silikon esaslı olanlar
c)- Alternatif yumuşak polimerler d)- Deneysel sistemler
1- Hazırlanış şekillerine göre:
a)- Oda ısısında polimerize olanlar (RTV)
b)- Isı ile polimerize olanlar (HTV)
(Brown, 1988)
1- Doğal lastik 2- Vinil kopolimer
3- Hidrofilik polimerler 4- Silikon esaslı yapılar 5- Akrilik esaslı bileşenler 1- Lateks (doğal kauçuk) ve türevleri
2- Polivinil reçineler 3- Yumuşak akrilikler
4- Silikon esaslı maddeler
(Çalıkkocaoğlu, 1988) (Mack, 1989)
1- Isıyla polimerize olan akrilik rezinler
2- Kendi kendine polimerize olan akrilik rezinler 3- Isıyla polimerize olan silikon
4- Kendi kendine polimerize olan silikon 5- Doku iyileştiriciler
(Qudah, 1990)
1- Akrilik esaslı yumuşak astar maddeleri:
a)-Isıyla polimerize olanlar: (Vertex) Toz: poli (etil metakrilat)
Likit: Yüksek metakrilat esteri ve
plastikleştirici madde olarak fatalat esteri b)-Oda ısısında polimerize olanlar:
Toz: poli (etil metakrilat) Likit: n-bütil metakrilat
Plastikleştirici madde olarak aktive bir amin
2- Vinil reçineler:
a)-Poli vinil klorür:
Poli vinil klorür, kalsiyum stearat, çinko oksit
b)-Poli vinil asetat:
Poli vinil asetat.
3-Silikon elastomerler:
a)-Oda ısısında polimerize olan kondansasyon silikonu
b)-Isıyla polimerize olan silikonlar:
(Molloplast-B)
4- Diğer polimerler:
a)-Poli fosfazinler, elastomerin uygun bir monomer içinde öğütülerek metil ve bütil metakrilat ilavesi ile elde edilen maddelerdir. Kimyasal yapısı
poli floro alkoksi fosfazin’dir.
b)-Floro silikonlar, poli di metil siloksan perfloralalkanol di metakrilat’tır. (Flexor)
YUMUŞAK ASTAR MADDELERİNİN KULLANILMASI:
*Yeni bir protez yapılacağı zaman şu şekilde uygulanmaktadır:
En önemli konu, muflalama esnasında sert akrilik ile model arasında yumuşak astar maddesinin yerleşebileceği bir boşluk bırakılmasıdır.
Bu bir yer tutucu ile sağlanır.
Yer tutucu olarak mum, soğuk akrilik, ağır bir silikon veya alüminyum foil kullanılabilir.
1- Mufla açılır, mum uzaklaştırılır.
2- Yertutucu maddelerden birisi (mum), belirli bir kalınlıkta model üzerine adapte edilir.
3- Sert akrilik tepilir,
Sert akrilik yapının belirli bir kalınlıkta olmasına dikkat edilmelidir, aksi takdirde ince kalan sert akrilik zamanla kırılacaktır.
4- Yer tutucu madde model üzerinden uzaklaştırılır.
5- Yumuşak astar maddesi yerleştirilir.
6- Mufla pres altında 20-30 dk. kadar tutulur, oda ısısındaki suyun içerisine konularak yavaş yavaş kaynama derecesine getirilir ve 2 saat kadar kaynatılarak polimerizasyon tamamlanır.
7- Mufla açılıp protez çıkarıldıktan sonra kenar fazlalıkları bir makas ile kesilir ve kenarlar düzeltilir, zımparalanır ve özel bir
koruyucu vernik (Lustrol) sürülür.
*Yumuşak astar maddesi eski protezin altına uygulanacak ise:
•Hastanın eski protezinin iç yüzü 2-3 mm kadar möllenir. Gerekiyorsa protez kenarları bir miktar kısaltılır ve kenarlar sert akrilik bırakılır ve
bir basamak şeklinde sadece protezin iç kesimlerine yumuşak madde gelecek şekilde bir düzenleme yapılır.
•Protezden çinko oksit öjenol veya orta kıvamlı bir silikonla ölçü alınır.
Protez muflalanır.
•Sert protez kaide yüzeyine özel bir adeziv (Primo) sürülerek 60-90 dk. kuruması beklenir.
•Yumuşak astar maddesi tepilir, provalar yapılır, pres altında 20-30 dk. bekletildikten sonra 2 saat kaynatılarak polimerizasyon sağlanır.
•Mufla açılıp protez çıkarıldıktan sonra kenar fazlalıkları bir makas ile kesilir ve kenarlar düzeltilir, biraz zımparalanır ve özel bir koruyucu
vernik (Lustrol) sürülür.
Yumuşak astar maddeleri çeşitli olmakla birlikte, günümüzde silikon esaslı olanların üstünlüğü kanıtlanmıştır. Fakat yine de mantar üretmesi en önemli sorun olarak görülmektedir. Bu sorun
maddenin yapısı ile ilgili olmasının yanı sıra, hastanın protezlerin temizlemesi ile de ilgilidir. Bu nedenle hastalarımız protezlerinin hijyeni konusunda aydınlatılmalıdır. Bunun için protezler yumuşak diş fırçası ve macunla temizlenmeli, efervesanlı protez temizleyici
maddeler kullanılmalı, yumuşak astar maddesinin bulunduğu doku yüzeyi sert akrilik kaideye oranla daha dikkatli temizlenmelidir.
