BİNA ve PROSES YERLEŞİMİ

BİNA ve PROSES YERLEŞİMİ

İçerik

• Giriş

• Fabrika planlama alanları

• Çevre

• Fabrika alanı

• Bina yakın çevresi

• Üretim alanı

• Özet

• Yol haritası

Giriş

Ürünün etkin biçimde korunması!

• Etkili çevresel bariyerler oluşturulmadan hijyenik olarak tasarlanmış makineler bile kullanılsa güvenli gıda üretme mümkün olamayabilmektedir

• Gıda üretim alanları için başarılı bir bina yerleşimi ve çevresel planlama:

• Haşerelerin girişi ve yuvalanmasını

• Su, kir ve toz birikmesini

• Mikrobiyolojik ve allerjenik bulaşmaları engellemeli ve,

• Bina yerleşimi temizlik ve dezenfeksiyonu kolaylaştırıcı özellikte olmalıdır

Giriş

•Ürünün olası sabotaj, vandalizm ve terörist saldırılara karşı korunması

Dış çevre gözlemi:

• Kişi ve araçlara karşı fiziksel güvenlik sistemleri

• Geçiş kontrol noktaları

• Çitler (yeterli yükseklikte) ve bariyerler

• Turnikeler

• Araçlar için tümsek bariyerler

• Kameralar

İç çevre gözlemi :

• Alarm

• Kameralar

• Kapılar, pencereler…girişlere karşı korunaklı

• Kapılar için elektronik kimlik kart

Giriş

Yalnızca ürün

güvenliği Ürün ve personel güvenliği

kombinasyonu

Gıda Eczacılık sektörü

P P

• Ürüne istenmeyen madde girişinin bariyerler aracılığı ile engellenmesi:

Fiziki bariyerler

Yönlendirilmiş hava akış bariyerleri

Kontrollü transfer alanı aracılığı ile ürüne gerekli madde girişinin kontrolü :

Personel için Materyal için

Etkin bir bariyer sistemi

Bina yerleşimi

• Kontrollü alanların optimizasyonu ve planlaması

• Zonları belirleme ilkesi = „kutu kutu içinde“

• Seksiyonların ayrılması

Ürün Personel

Yatay zonlar

Hijyen gereksinimleri Orta Yüksek Temel

Fabrika yakın çevresi Çevreye çit çekilmesi

• Giriş alanı ayrılarak kesintisiz çit yapısı oluşturulması

• İç ve dış kısma şerit çekilmesi (iri çakıl taşları ….)

• Yeterince yüksek

• Yeterince derin

• Yeterince pürüzsüz

• Ağaç ve çalılık alanlara yeterince uzak mesafede olmalı

Tırmanarak veya zıplayarak canlı hayvan girişinin

engellenmesi

≥ 10 m

≥ 1 m

≥ 15 cm İri kum boyutu≤ 2,5 cm

Bina

Eğim

Binaya uzaklık ölçütleri

Fabrika yakın çevresi

Harici ışık kaynakları

• Direk üzerinde olmalıdır (bina üzerinde değil)

• Lamba dizaynı: Birikme ya da tünemeyi engelleyecek yapıda olmalıdır

• Yüksek UV ışınımından kaçınılmalıdır

Yatay yüzeyler

Lamba direği Lamba gölgeliği

Eğimli yuvarlak yüzey

Fabrika yakın çevresi

Çit örgü Zemin

Silos

Park alanı

Production

Storage

Finished products Material delivery

Kapı

Gate

Management Laboratory

• Binaların yerleşimi ve düzenlenmesi doğru şekilde projelendirilmelidir

• Personel, ürün, üretim ekipmanları, atklar için ayrılmış yollar

• Çevre ile fabrika arasındaki bariyer

• Fabrika içindeki laboratuvarlardan kaynaklanabilecek

kontaminasyonların engellenmesi

Kapı

Basit bir yapılandırılmış alan modeli

Fabrika yakın çevresi

Bina çevresi

Havalandırma sistemlerinin yerleşimi

• Çapraz kontaminasyonun engellenmesi

Hava kaynağı

Atk hava

Fabrika binası

Rüzgar girişinin engellenmesi

Fabrika ana girişi

Personel hareketliliği

Diğer: paketleme vb..

Ürün hareketliliği Atk ve kalınt

hareketliliği

Ana hareket alanları

Servisler: gaz, hava, su, yakıt vb..

Yerleşim

Personel hareketliliği (üretim alanı)

• Hareketlilik olabildiğince sınırlı olmalıdır

• Benzer ya da aynı amaca yönelik alanlar bir araya toplanmalıdır (soğuk depolar gibi..)

• Atk değerlendirmesi, tartma vb.. gibi alanlar ayrı planlanmalıdır

• Yıkama alanları üretim, paketleme ve depolama alanlarından ayrılmalı ve çalışma alanına yakın bir yerde konumlandırılmalıdır

• Ziyaretçiler için ayrılmış bir gezinti rotası belirlenmelidir

Atık ve yan ürün hareketliliği

• Drenaj hatları yüksek hijyenik gereklilikten temel hijyenik gereklilik düzeyine doğru planlanmalıdır

Temel hijyenik

zon

Orta düzey hijyenik

zon

Yüksek hijyenik

zon

çıkış

İlk drenaj

İkinci drenaj

Temel hijyenik

zon

Orta düzey hijyenik

zon

Yüksek hijyenik

zon

çıkış

İlk drenaj

İkinci drenaj

^{Hava, atk}

Hammadde Giriş İşleme Paketleme





Transfer alanı

Source: Roland Cocker

Transfer alanı Transfer alanı

Transfer alanı Transfer alanı Transfer alanı

Hava, atık ve personelden ürüne ters akış

Zon oluşturma

•Zon oluşturmanın anlamı nedir?

Ürüne (çapraz) kontaminasyonun engellenmesi için kurulması gereken fiziksel bariyerleri, uygulamaları ve prosedürleri içeren kılavuzların oluşturulması genel hijyen

yaklaşımının bir parçasıdır

Zon oluşturma

•Nelere dikkat edilmelidir?

• Risk değerlendirmesi

• Açık ya da kapalı sistemler

• Ürün ve ürün temas yüzeylerinin çevresel etmenlere açık olma düzeyleri

• Ürün duyarlılığı (pH, a_w…)

• Özel tüketici talepleri (yenidoğan vb…)

• Ürün işleme sırasında ardışık işlem basamakları

• Komşu/bitişik alanların koşul ve karakteristikleri

Hijyen alanlarının jenerik yerleşimi

Zon Hijyenik gereklilik Alanın kullanım amacı

B Temel İşlenmiş ya da işlenmekte olan ürün bulunmayan

alan

M Orta Kapalı işleme alanı, H zonunu koruma amaçlı

H Yüksek Açık işleme alanı, temiz ortam

H-Zon M-Zon

B-Zon

Transfer Zon

B-Zon

Transfer Zon

M-Zon

Transfer Zon

Transfer Zon Transfer

Zon

Transfer Zon

El yıkama evyeleri

Giriş

İkincil paketleme

ve paletleme

Kuru hammadde Donmuş hammadde

Soğutulmuş hammadde

Sıvı hammadde

Birinicil paketleme

materyali

İkincil paketleme

materyali

Hand washing

yükleme / boşaltma platformu

tartım Ön karıştırma Birincil işleme alanı

pastörüzasyon Dekontaminasyon

(pişirme) Son ürün işleme ve

birincil paketleme

Son ürün depolama

duş/dolap/

tuvalet/giyinme odası - erkek

duş/dolap/

tuvalet/giyinme odası - kadın

Temizlik malzemeleri

deposu

Su işleme

Personel hareketliliği hammadde ve işlenmiş ürün hareketliliği Resepsiyon

Yönetim Laboratuvar

duş/dolap/

tuvalet/giyinme odası - kadın

mutfak kantin

duş/dolap/

tuvalet/giyinme odası - erkek

Temel özen Orta düzey özen Yüksek özen Transfer alanı Diğer alanlar ^Hava _filtresi ^Hava _akışı

Source: Curiel, Unilever

Üretim alanları

Üretim alanlarının yüzeylerine genel bakış

• 3 temel duvar/yüzey alanı bulunmaktadır

• Yerler

• Dikey duvarlar

• Tavan

• Açıklıklar

• Kapı, pencere, merdiven

• Diğer yerleşimler

• Işık kaynakları, boru hatları, kablolar, hava sirkülasyonu vb…

Üretim alanları

Yerler: Hijyenik tasarım kriterleri

• Geçirimsizlik

• Fiziki yük ve kimyasal uygulamalarına direnç

• Çatlak/yarık bulunmaması;

• Temizlenebilir bağlant noktaları (materyal + boyut);

• Kendiliğinden drenaj ya da kuru yüzey operasyonlarına uygunluk

• Temizleme kolaylılığı

• Döşeme altnın montaj uygulamalarına karşı dirençli olması

Zemin döşeme materyalleri

* Değişebilir

Döşeme materyali– reçine temelli tek parça döşeme

Zemin: Drenaj

Su birikmesini engellemek için:

Eğimli zemin (eğim ≥ %2) Kapalı atk deşarj kanalları

Merkezi drenaj kanalı, lateral drenaj kanalı, merkezi drenaj noktası

Hijyenik olarak tasarlanmış lavabo filtresi

Temizlenebilirlik için:

Zeminin dikey duvarlar ile birleşim noktalarının tasarımı (kıvrımlı birleşim)

Zemin: Yürüyüş alanları/merdivenler

• Yürüyüş alanlarının üretim hattı ile yoğun şekilde işgal edilmemiş olması

• Üretim hattının kapalı olması YA DA merdivenlerin hijyenik tasarımı

• Personel güvenliği açısından merdivenlerin ayrıca yerel yönetmeliklere uygun olması gerekmektedir

Köşe fayansı açı

Köşe kenar

eğimli

fayans

Dikey duvarlar: Tasarım

Keskin kenarların şeritler ile korunması (metal ya da plastik) Duvarın alt kısmının fiziksel etkilerden korunması

Duvar birleşimleri: en az 75 mm açı verilecek şekilde yuvarlatlmış olmalı

Üretim alanları

Elektrik hatları

• Elektrik kablosu demetlerinin temizliği güçtür

• Şebeke hattını arka tarafının temizlenmesi zaman almaktadır