7. Türkiye’nin Doğal Angiospermae Taksonlarına Ait Örnekler
Prof.Dr. Fatmagül GEVEN
Cins: Quercus: Türkiye gerek tür zenginliği, gerekse 6.100.000 ha meşe (pelit) orman varlığıyla dünyanın sayılı meşe diyarlarından birisidir.
Türkiye’de 20 meşe türü bulunmaktadır.
Meşeler;
odunlarının anatomik yapıları,
meyvelerinin olgunlaşma süresi,
yaprak ve kabuk özelliklerine göre 3 gruba ayrılır.
Ordo: Fagales
Familya: Fagaceae
1. Akmeşeler: (Seksiyon: Quercus):
Bu gruba giren meşe taksonlarının yapraklarında yaprak lobları veya dişler, Kırmızı Meşelerde olduğunun aksine (Q.
pontica hariç) kılçıksı-dikensi bir yapıya sahip değildir.
Meyve (palamut) olgunlaşması 1 yılda
tamamlanır. Çoğunlukla meyvenin iç yüzü
çıplak ve tohumlar daha az tanenli olup
tatlıdır.
Quercus robur L . (Saplı Meşe), 2 alttürü vardır 1- subsp. robur
2- subsp. pedunculiflora (K. Koch) Menitsky
Quercus petraea L. (Sapsız Meşe), 3 alttürü vardır 1-subsp. petraea
2-subsp. iberica (Steven ex M. Bieb) Krassiln 3-subsp. pinnatiloba (K. Koch) Menitsky
Quercus hartwissiana Steven (Istranca
Meşesi)
Quercus frainetto Ten. (Macar
Meşesi)
Quercus vulcanica Boiss. & Heldr. ex Kotschy - (Kasnak Meşesi) (Endemik)
Quercus pontica C. Koch (Doğu
Karadeniz Meşesi)
Quercus infectoria Oliver (Mazı Meşesi), 2 alttürü vardır.
1- subsp. infectoria
2- subsp. boissieri (Reuter) O. Schvarz
Quercus pubescens Willd. (Tüylü
Meşe)
Quercus macranthera Fisch & Mey. ex Hohen
subsp. syspirensis (C. Koch.) Menitsky - (İspir M.
End.)
Quercus virgiliana Ten. (Yalancı Tüylü
Meşe)
2. Kırmızı Meşeler: (Seksiyon:
Cerris):
Bu gruba dahil meşe taksonlarının yaprak lopları ucunda kılçıksı- dikenli çıkıntılar bulunur.
Çoğunlukla meyve (palamut) 2 yılda olgunlaşır.
Meyvenin iç yüzü genellikle tüylüdür
ve tohumları acı lezzettedir.
Quercus libani Oliver (Lübnan
Meşesi)
Quercus trojana P.B. Webb. (Makedonya Meşesi), 2 alttürü vardır
1 – subsp. trojana
2 – subsp. Yaltirikii Ziel. (Endemik)
Quercus cerris L. (Saçlı Meşe), 2 alttürü vardır
1– var. cerris
2– var. austriaca (Willd) Loudon
Quercus brantii Lindl (Iran Palamut Meşesi, Kara Meşe)
Quercus ithaburensis Decne subsp. macrolepis
(Kotschy) Hedge & Yaltırık (Anadolu Palamut Meşesi)
3. Herdem Yeşil Meşeler:
(Seksiyon: llex):
Yaprak deri gibi sert, tam kenarlı veya kenarları dişli - sert dikenlidir.
Meyve (Palamut) 1 veya 2 yılda
olgunlaşır.
Quercus coccifera L. (Kermes
Meşesi)
Quercus ilex L. (Pırnal Meşesi)
Quercus aucheri Jaub. & Spach.
(Boz Pırnal) (Endemik)
Herdem yeşil meşelerin yaprak ömürleri bir yıldan fazladır ve ülkemiz koşullarında vejetasyon periyodu dışındaki dönemlerde de bitki üzerinde canlı/yeşil yapraklar mevcuttur.
Bu yapraklar da fizyolojik yaşını doldurduklarında dökülürler, ancak dökülmeden önce oluşan genç yapraklar sayesinde tüm yıl boyunca bitki üzerinde canlı/yeşil yapraklar mevcuttur.
Bu nedenle de herdem yeşil olarak adlandırılmaktadırlar.
İlk iki grupta ise bir yıllık ömrü olan yapraklar vejetasyon periyodu sonunda dökülürler ve kış aylarında bitki üzerinde yaprak bulunmaz.
Bu nedenle yaprak döken bitkiler olarak adlandırılmaktadırlar. Ancak ilk iki grupta yer almasına (herdem yeşil olmamasına) rağmen, kimi yıllarda iklim koşullarının mutedil olması durumunda (fırtına, aşırı soğuk olmaması gibi) kurumuş yaprakların bir sonraki yıl vejetasyon periyodunun başlangıcı veya ilk ayları dahil bitkiler üzerinde kalabilmektedirler.
Bu Meşe türleri (Q. infectoria, Q. libani. Q.
trojana) için “yarı herdem yeşil”
ifadesi kullanılmaktadır.
