Tezgah üstünde spread'ler açılıyor
PİYASALAR
Gündemden Başlıklar
> Aralık ayının ilk 27 gününde Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 224,49 TRY/MWh oldu.
> Aralık ayının ilk 25 gününde Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 239,7 TRY/MWh oldu.
> Aralık ayının ilk 25 gününde günlük elektrik üretimi ortalaması 795.905 MWh oldu.
> Sıcaklık endeksinin 2,22 derece seviyelerinde gerçekleşmesi bekleniyor.
> Montel-Foreks Online'dan anlık TFS, ICAP ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz*
> Montel-Foreks Online üzerinden Energetika.Net haberlerine ücretsiz ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
Haftanın ilk gününde spot fiyatların düşüşe geçmesi ve doğal gaz kesintilerinde iyileşme beklentisi ile tezgah üstü kontratlarda spread'ler açıldı.
GÜN ÖNCESİ PİYASASI
DENGELEME PİYASASI
Piyasalar. . . 1
Arz-Talep Genel Bakış. . . 4
Piyasa Haberleri. . . 6
Arıza & Bakım. . . 8
Ekonomik Takvim. . . 9
Tezgah üstü piyasada Ocak ayı baz yük ürün hafta başında 17 liralık spread ile 175-192 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, kontratın fiziksel işlemi 187 ve 188 TRY/MWh seviyesinden gerçekleşti. Piyasada Şubat ayı baz yük ürün 20 liralık spread ile 150-170 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, Mart ayı baz yük ürün ise 123,5-135 TRY/MWh seviyesinde alıcı ve satıcı tarafında belirlendi. Montel-Foreks ile görüşen traderlar; tezgah üstü piyasa hacimlerinde geçen haftaya göre ciddi bir azalma gözlemlendiğini, alıcı ve satıcıların gaz kesintilerindeki gidişatın belirlenmesi için bekleyişte olduğunu belirttiler.
Kasım ayında Sistem Marjinal Fiyatı (SMF) ortalaması 141,1 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, aynı rakam Aralık ayının ilk 25 gününde 239,7 TRY/MWh seviyesine yükseldi.
SMF ortalaması, 19-25 Aralık haftasında 352,7 TRY/MWh bandında belirlenirken, aynı haftada en yüksek SMF 586,6 TRY/MWh ile 23 Aralık Cuma günü, en düşük SMF ise 227,6 TRY/MWh ile 24 Aralık Cumartesi günü gerçekleşti.
Sayı: 42 petroturkcom montelforeks
petroturk.com ● www.montelforeks.com 27 Aralık 2016 ●
KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR
• 3
SINIR ÖTESİ TİCARET
Kasım ayında karşılanabilir güç seviyesinin günlük ortalaması 49.262 MW olarak belirlenirken, ani puant ortalaması 36.252 MW seviyesinde belirlenmişti.
Aralık ayının ilk 25 gününde ani puant ortalaması 39.300 MW olarak kaydedilirken, ay boyunca en yüksek ani puant 42.361 MW ile 21 Aralık Çarşamba günü, en düşük ani puant ise 24.687 MW ile 12 Aralık Pazartesi günü gerçekleşti.
Haftanın ilk gününde spot fiyatların düşüşe geçmesi ve doğal gaz krizinde iyileşme beklentisi ile tezgah üstü kontratlarda spread'ler açıldı. Piyasada Ocak ayı baz yük ürün hafta başında 17 liralık spread ile 175-192 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, kontratın fiziksel işlemi 187 ve 188 TRY/MWh seviyesinden gerçekleşti.
Tezgah üstü elektrik piyasalarında Şubat ayı baz yük ürün 20 liralık spread ile 150-170 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, Mart ayı baz yük ürün ise 123,5-135 TRY/MWh seviyesinde alıcı ve satıcı tarafında belirlendi. Nisan kontratı ise 122-135 TRY/MWh bandında belirlendi.Tezgah üstünde 2017 ilk çeyrek baz yük ürünü (Q12017) 147-168 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci çeyrek ürünü (Q22017) 124-135 TRY/MWh aralığında gerçekleşti. 2017 üçüncü çeyrek ürünü (Q32017) 144-150 TRY/MWh, dördüncü çeyrek ürünü (Q42017) ise hafta başında 137,5-145 TRY/MWh seviyesinde belirlendi. 2017 birinci yarı kontratı (H12017) 139-148 TRY/MWh seviyesinde belirlenirken, 2017 ikinci yarı baz yük kontratı (H22017) alıcı ve satıcı tarafında 143,5-146 TRY/MWh seviyesinde belirlendi. Hafta başında 2017 yıllık kontratı (CAL17) geçen hafta başındaki 142,5-144 TRY/MWh bandında belirlendi.
Türkiye Elektrik İletim A.Ş (TEİAŞ) tarafından Aralık ayı için yapılan Bulgaristan-Türkiye yönündeki kapasite ihalesinde 166 MW kapasite kullanıma açıldı. İhale sonuçlarına göre; 166 MW kapasitenin tamamı 9 firma tarafından paylaşılırken, ihalede takas fiyatı 0,72 €/MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü (ESO) tarafından Aralık ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki sınır ötesi kapasite ihalesinde ise 166 MW kapasitenin tamamı 7 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 0,76 €/MWh olarak belirlendi.
Coordinated Auction Office in South East Europe (SEE-CAO) tarafından Ekim ayı için yapılan Yunanistan-Türkiye yönlü sınır ötesi aylık kapasite ihalesinde toplamda 166 MW kapasite ihaleye açılırken, kullanıma açılan kapasitenin tamamı 17 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 1,22 € olarak belirlendi.
petroturk.com ● www.montelforeks.com 27 Aralık 2016 ●
ARZ-TALEP
KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM
KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM
TEİAŞ'tan alınan verilere göre; TEİAŞ'tan alınan verilere göre; Aralık ayının ilk 25 gününde günlük elektrik üretimi ortalaması 795.905 MWh olarak belirlendi. 2015 yılının aynı döneminde rakam 757.656 MWh seviyesindeydi.
Aralık ayının ilk 25 gününde termik kaynaklardan elektrik üretimi 536.467 MWh olarak kaydedilirken, termik üretimin 280.775 MWh'i kömür kaynaklarından, 236.961 MWh ise doğal gaz kaynaklarından gerçekleştirildi.
Ayın ilk 25 gününde hidroelektrik kaynaklarından elektrik üretiminin günlük ortalaması 195.169 MWh olarak belirlenirken, rüzgar kaynaklarından elektrik üretim ortalaması 50.581 MWh seviyesinde belirlendi.
Kasım ayında lisanslara göre üretime bakıldığında ise serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 14.325.297 MWh, EÜAŞ'ın ise 3.120.206 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay boyunca 3.601.701 MWh elektrik üretti.
Aralık ayının ilk 25 gününde ise serbest üreticilerin günlük ortalama elektrik üretimi 503.496 MWh, EÜAŞ santrallerinin ise 180.753 MWh olarak belirlendi. Yap-İşlet santralleri ise ayın ilk 25 gününde günlük ortalama 65.764 MWh seviyesinde elektrik üretti.
• 4
BARAJLARA GELEN SU
RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM
ELEKTRİK TÜKETİMİ
• 5 Aralık ayının ilk 21 gününde barajlara gelen su 2.272.023 milyon m3 olarak belirlenirken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 2.380.494 milyon m3 seviyesindeydi.
2016 yılında (21 Aralık tarihine kadar) barajlara gelen toplam su miktarı 63.196.711 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 70.463.237 milyon m3 seviyesindeydi.
Rüzgar kaynaklarından toplam elektrik üretimi Kasım ayında 1.3 TWh olurken, geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 0,99 TWh seviyesindeydi. Böylece rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 2015 yılına göre %35 artış göstermiş oldu. Aralık ayının ilk 25 gününde ise günlük ortalama rüzgardan elektrik üretimi 50.821 MWh seviyesinde belirlendi. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde rakam 31.945 MWh seviyesindeydi. 22 Aralık 2016 Perşembe günü rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 105.410 MWh ile şimdiye kadar kaydedilen en yüksek rakam olarak tarihi rekorunu kırarken, rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 1.000 MW, yarın için ise 800 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar.
Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 800 MW, yarın için ise 1.400 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar.
TEİAŞ tarafından yayınlanan verilerden derlenen bilgilere göre; Kasım ayında Türkiye'nin toplam elektrik talebi 2015 yılının Kasım ayına göre
%6,5 artarak 22,68 TWh seviyesine yükselmişti. Aralık ayının ilk 25 gününde günlük ortalama elektrik talebi 812.358 MWh olarak belirlendi.
2015 yılında aynı rakam 775.359 MWh seviyesindeydi.
Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin 2,22 derece seviyelerinde belirlenmesi sonrasında ise 0,30 derece seviyelerine gerilemesi bekleniyor.
petroturk.com ● www.montelforeks.com 27 Aralık 2016 ●
PİYASA HABERLERİ
2017 YILINDA SERBEST TÜKETİCİ LİMİTİ 2.400 KWH OLACAK
Elektrikte serbest tüketici limiti %33 düşürülerek 3.600 Kwh'ten 2.400 Kwh'e düşürüldü. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) bugün gerçekleştirilen kurul toplantısından, tüketicileri ve elektrik piyasasını yakından ilgilendiren önemli bir karar çıktı. EPDK Kurul toplantısında alınan karar göre elektrikte serbest tüketici limiti 2.400 Kwh'e düşürüldü. Buna göre aylık faturası 82 TL'nin üzerinde olan tüketiciler serbest tüketici olma hakkına sahip olacak. Bu rakamın üzerinde fatura ödeyen abone sayısının ise 8.4 milyon olduğu belirtiliyor. 2016 yılı için serbest tüketici limiti 3.600 kWh seviyesindeydi.DÜNYA BANKASI, TANAP PROJESİ İÇİN 800 MİLYON DOLARLIK KREDİYİ ONAYLADI
Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) Projesi için Türkiye'ye yönelik 400 milyon ABD$
ve Azerbaycan'a yönelik yine 400 milyon ABD$ tutarındaki kredileri onayladı. Proje, Azerbaycan'ın doğal gaz ihracat pazarlarını çeşitlendirmek ve Türkiye ile Güneydoğu Avrupa için enerji arz güvenliğini sağlamak amacıyla Azerbaycan'daki bir doğal gaz sahasında çıkarılan doğal gazı Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden başka ülkelere taşıyacak. Proje, TANAP'ın yanı sıra Azerbaycan'da Şah Deniz 2 doğal gaz sahasının geliştirilmesini Güney Kafkasya Boru Hattının Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Türkiye'ye uzatılmasını Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden ve Adriyatik Denizi'nin altından Güney İtalya'ya doğal gaz taşıyacak Trans-Adriyatik Boru Hattının (TAP) yapımını içeren Güney Gaz Koridoru Programının bir parçasını oluşturmaktadır. Avrupa Yatırım Bankası (EIB), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Asya Altyapı Yatırım Bankası (AIIB), Asya Kalkınma Bankası (ADB), ve Dünya Bankası Grubu. Dünya Bankası Avrupa ve Orta Asya Başkan Yardımcısı Cyril Muller proje ile ilgili olarak şunları söyledi: "Hazar Denizi'nden Avrupa'ya enerji taşıyacak Güney Gaz Koridorunun ilk gerçekleşmesi olan bu dönüşümsel projeyi destekleyen ortaklar koalisyonunun bir parçası olmakta büyük heyecan duyuyoruz. TANAP sadece Azerbaycan ve Türkiye için rekabet gücünü arttırmakla ve insanlar için ekonomik fırsatlar
yaratmakla kalmayacak, aynı zamanda bölgesel ticareti destekleyecek, bağlantı olanaklarını iyileştirecek ve Türkiye ve Avrupa'da enerji güvenliğini sürdürülebilir bir şekilde destekleyecektir." Proje TANAP Boru Hattı Sistemine ait altyapı yatırımlarını finanse edecektir. Uzunluğu 1.850 km olan TANAP, Azerbaycan ile İtalya arasındaki toplam 3.500 km'lik Güney Gaz Koridoru boru hattı sisteminin yarıdan fazlasını oluşturmaktadır.
TANAP Türkiye'nin Gürcistan ile olan sınırında başlayacak, Türkiye'yi doğu-batı doğrultusunda geçecek ve Yunanistan sınırında TAP'a bağlanarak gazı Avrupa piyasalarına ulaştırmış olacaktır. Projenin tamamlanması ile birlikte, Türkiye'nin enerji arz güvenliği yıllık ilave 6 milyar metreküplük (bcm) bir arz ile desteklenmiş olacaktır. TANAP Türkiye'nin doğal gaz şebekesine iki yerde bağlanacaktır: Eskişehir ve Trakya. Proje Dünya Bankası ile Türkiye arasındaki daha geniş kapsamlı işbirliğinin, ana stratejik amaçlarının (rekabet gücünün ve istihdamın arttırılması eşitliğin ve kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi ve sürdürülebilir kalkınmanın derinleştirilmesi) başarılmasına katkıda bulunmaktadır. Azerbaycan'da, Şah Deniz 2 doğal gaz sahası yılda 16 milyar metreküp doğal gaz üretecek şekilde geliştirilmektedir ve doğal gaz üretimi ve taşımacılığından elde edilecek gelirler ülke ve vatandaşları için çok önemli bir kaynak oluşturacaktır. Proje Banka'nın Azerbaycan ile olan işbirliğinin stratejik amaçlarının gerçekleştirilmesine katkıda bulunmaktadır:
özellikle Azerbaycan'ın bölge ve Avrupa enerji piyasaları ile entegre edilmesi, bağlantı ve transit rolünün güçlendirilmesi ve ihracatını arttırılması yoluyla ülkenin ekonomik rekabet gücünün desteklenmesi. Gürcistan da, Azeri gazının toprakları üzerinden Türkiye sınırına taşınmasına ilişkin anlaşma kapsamında şebekesine sağlanacak ilave gaz arzından yararlanacaktır. Şah Deniz 2 doğal gaz sahasından çıkarılacak doğal gazın 6 milyar metreküplük bölümü Türkiye piyasası için sözleşmeye bağlanmış, geri kalan 10 milyar metreküplük bölümü ise özellikle İtalya olmak üzere Güneydoğu Avrupa gaz piyasası için birkaç Avrupalı gaz ticaret şirketi tarafından sözleşmeye bağlanmıştır. Dolayısıyla, projenin nihai faydalanıcıları Azerbaycan vatandaşları ile Türkiye ve Güneydoğu Avrupa'daki doğal gaz tüketicileri olacaktır. Kredinin kullanıcıları Azerbaycan Cumhuriyeti'nin garantisi altında Güney Gaz Koridoru Kapalı Anonim Şirketi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin garantisi altında Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) olacaktır.
MONTEL-FOREKS ONLINE'DA İLANLARINIZI YAYINLAMAK İSTER MİSİNİZ?
Enerji sektörü ile ilgili tüm reklam, konferans, etkinlik ve diğer iş ilanlarınızı Montel-Foreks Online'da paylaşabilirsiniz.
İlan olanaklarımız hakkında detaylı bilgi almak için info@montelforeks.com adresinden bizlerle irtibata geçebilirsiniz.
• 6
TÜRK AKIM DOĞALGAZ BORU HATTININ HÜKÜMETLER ARASI ANLAŞMASI ONAYLANDI
Rusya gazını Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıması planlanan TürkAkım doğalgaz boru hattı projesinin hükümetlerarası anlaşmasının kararı yürürlüğe girdi. Bakanlar Kurulunun konu ile ilgili kararı Resmi Gazete'de yayımlandı. Proje kapsamında, her biri yıllık 15,75 milyar metreküp kapasiteye sahip iki boru hattı inşa edilmesi planlanıyor. İlk hattın Türkiye'ye, ikinci hattın ise gerekli teminatların alınması halinde Avrupa'ya doğalgaz ulaştırması öngörülüyor.
EMO: KIŞ SAATİNE GEÇİLMEMESİ İSRAF GETİRDİ
EMO'dan yapılan açıklamada, "İktidarın yaz saati uygulamasını kalıcılaştırarak, kış saatinden vazgeçmesi tasarruf değil enerji tüketiminde israfa yol açtı. Geçmiş yıllarda olduğu gibi 30 Ekim 2016 tarihinde kış saati uygulamasına geçilmemesi nedeniyle Kasım ayında ekonomideki yavaşlamaya ve sıcaklıklar mevsim normallerinde seyretmesine rağmen elektrik tüketiminde artış yaşandı." denildi. Açıklamada şu bilgiler verildi: "TEİAŞ'ın elektrik tüketim istatistikleri baz alınarak Elektrik Mühendisleri Odası tarafından yapılan çalışmaya göre kış saati uygulamasından vazgeçilmesi tasarruf sağlamadığı gibi tüketimi artırıcı bir etki yarattı. Son 5 yılın Kasım ayı tüketimlerine bakıldığında bu yıl ilk kez elektrik tüketimi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.5 düzeyinde rekor artış gösterdi ve 22.7 milyar kilovat saat ile en yüksek düzeye ulaştı. Kasım ayında elektrik tüketimi 2015 yılında 21.3 milyar, 2014 yılında 21 milyar, 2013 yılında 20 milyar, 2012 yılında ise 20.3 milyar kilovat saat düzeyinde bulunuyordu. Bu yılın Kasım ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6.5 rekor artış gösteren tüketim, geçen yıl Kasım ayında yalnızca yüzde 1.35 artmıştı. Elektrik tüketiminin 2013 yılındaki düşüşü nedeniyle 2014 yılı Kasım ayında elektrik tüketiminde görece yüksek bir artış yaşanmıştı. Ancak bir önceki yıldaki elektrik tüketimi düşüşü nedeniyle yüksek olan bu artış bile yüzde 4.8'de kalmış, bu yılki gibi yüzde 6.5'e ulaşmamıştı. Kış saatine geçilmemesiyle yaşanan bu tüketim artışı yıllık tüketimi de yukarıya doğru itti. Verilere göre 2015 yılı Ocak-Ekim aylarında 221.2 milyar
kilovat saat olan elektrik tüketimi bu yılın aynı döneminde 227 milyar kilovat saat ile yüzde 2.63 artış göstermişti. Kasım ayı tüketimiyle bu yıl yaşanan artış yüzde 4.09'a yükseldi. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün "2016 Yılı Kasım Ayı Ortalama Sıcaklıklarının 1981- 2010 Normallerine Göre Mukayesesi" başlıklı çalışması sıcaklıkların düşük kaldığı Ağrı, Ardahan, Iğdır ve Batman çevreleri dışında Türkiye genelinin mevsim normallerinde olduğunu gösteriyor. Hatta Antalya gibi kimi bölgelerde mevsim normallerinin üzerinde sıcaklıklar yaşandı. Buna göre elektrik tüketiminde hava koşullarına bağlı olarak bir artıştan söz etmek mümkün değildir. Henüz Kasım ayına ilişkin sanayi ve büyüme rakamları açıklanmamış olmakla birlikte bu yılın 3. çeyrek verileri ekonomide durgunluk ve gerilemeyi ortaya koydu. TÜİK hesaplama yöntemini değiştirdiği için olduğundan daha yüksek görünen Gayrisafi Yurtiçi Hasıla bile geçen yılın 3. çeyreğine göre yüzde 1.8 küçüldü. Bu eğilimin yılın son çeyreğinde de sürmesi bekleniyor. İmalat sanayi kapasite kullanım oranlarına bakıldığında bu yılın Kasım ayında düşüş olmamakla birlikte ciddi bir artıştan da söz edilememektedir. Üstelik bu yıl Kasım ayında geçen yılın aynı ayına göre kapanan şirket sayısı arttı. Geçen yıl Kasım ayında tasfiye edilen ve kapanan şirket sayısı toplamı 3 bin 337 iken, bu yıl 4 bin 234 oldu. Açılan şirket, kooperatif ve gerçek kişi ticaret işletmelerine bakıldığında da, geçen yıl Kasım ayında 8 bin 915 olan sayı, bu yılın aynı ayında 9 bin 21 oldu. Dolayısıyla elektrik tüketiminde kasım ayında gerçekleşen artışın sanayi üretimi ile açıklanması da mümkün değildir. Tüm bu veriler, hükümetin yaz saati uygulamasını kalıcılaştırıp, kış saatini kaldırmasıyla elektrik tüketiminde Kasım ayında manipülatif bir artışa neden olduğunu göstermektedir. Özellikle elektrik tüketiminin yoğun olduğu İstanbul, Ankara, Kocaeli, İzmir ve Bursa gibi büyük illerde sabah okula ve işe gitmek için gün doğmadan kalkılmak zorunda kalınması hane tüketimlerini artırmıştır. Hükümet hem yurttaşlara sıkıntı veren, hem dış dünyayla iletişim açısından sorunlar yaratan, hem trafik kazalarında artışa neden olduğu belirtilen, hem de elektrik tüketiminde tasarruf değil israf yaratan bu uygulamadan bir an önce vazgeçmelidir. Enerji Bakanlığı'nın gereksiz ısrarı nedeniyle zor durumda kalan kurumlar kendileri çözüm üretmeye çalışmak zorunda kalmaktadırlar. Örneğin Milli Eğitim Bakanlığı okul saatlerinin ileri alınması için çalışma başlattığını açıklamıştır. Kişilerin ya da kurumların gereksiz ısrarları ya da elektrik şirketlerine para kazandırmak için değil kamu yararı kapsamında düzenlemeler yapılması zorunludur. Bu çerçevede yazın geçilen GMT+3 noktasının kalıcılaştırılması uygulamasından vazgeçilerek, Türkiye coğrafyasına uygun kış ve yaz saatlerine geçilmelidir. EMO'nun yaptığı çalışmaya göre, enerjinin verimli kullanımı açısından en uygun nokta GMT+2:30'dur ve yaz saati uygulamasında da GMT+3 yerine ileri bir nokta olarak GMT+3:30 diliminin seçilmesi tasarrufu artıracaktır."
• 7 petroturk.com ● www.montelforeks.com 27 Aralık 2016 ●
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ
Dönem: 20.12.2016 – 26.12.2016
• 8
EKONOMİK TAKVİM
Dönem: 27.12.2016 – 02.01.2017
• 9 petroturk.com ● www.montelforeks.com 27 Aralık 2016 ●
