KARA KUTU KİTAPLARI TEST 1
1. 1071 Malazgirt Savaşı sonrası Anadolu’da kurulan beylikler; Da- nişmentliler, Saltuklular, Artuklular, Mengücekliler ve Çaka Beyliği’dir.
Gazneliler: Samanoğulları Devleti’nde komutanlık ve valilik yapan Alp Tigin tarafından Afganistan’da kurulmuş- tur. Devlet ismini devlet merkezi olarak seçilen Gazne şehrinden almaktadır.
Cevap A 2. Danişmentliler 1080-1178
✔ Danişment Ahmet tarafın- dan Sivas, Tokat, Kayseri ve Amasya’da kuruldu.
✔ Danişmentliler Kayseri, Sivas, Malatya olmak üzere üç kola ayrıldı. Türkiye Selçuklu Sul- tanı II. Kılıç Arslan, üç kolu da ele geçirerek 1178’de Daniş- mentlilere son verdi.
✔ İlk beylikler içinde en güçlü olanıdır.
✔ Kayseri: Ulu Cami, Gülük Cami önemli eserleridir.
✔ Yağıbasan Medresesi (To- kat-Niksar): Anadolu tarihinde bilinen ilk medresedir.
Cevap A 3. Anadolu’da Kurulan İlk Türk Bey-
liklerinin Genel Özellikleri
✔ Büyük Selçuklu Devleti’nin ko- mutanları tarafından Malaz girt Savaşı’ndan sonra kuruldular.
✔ Anadolu’yu Bizans
İmparatorluğu’ndan alarak Türkleşti rip - İslamlaştırdılar.
Haçlılar ile mücadele ettiler.
✔ Kurucularının isimlerini almış- lardır.
✔ Anadolu’nun bayındır hale getirilmesinde etkili oldular.
✔ Kuruldukları yerleşim yerle- rine Türkçe isimler verdiler ve Anadolu’yu Türkleştirmeye çalıştılar.
✔ Önce Büyük Selçuklu
Devleti’ne sonra Anadolu Sel- çuklu Devleti'ne bağlı olarak varlıklarını sürdürdüler.
Beylikler Büyük Selçuklular tara- fından değil, Anadolu Selçukluları tarafından yıkılmıştır.
Cevap A 4. Çağdaş devlet demek aynı çağda, aynı zaman diliminde yaşayan dev- letler demektir.
Anadolu Selçuklu Devleti Bizans ve Moğollarla çağdaş bir devlettir.
Bizans ile Pasinler ve Malazgirt Savaşlarını yapmıştır. Moğollarla Kösedağ Savaşı’nı yapmıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti (1077- 1308) ve Safeviler (1502-1736) çağdaş devletler değildir.
Cevap D 5. Anadolu Selçuklu Devleti’nin kuru- cusu ve ilk hükümdarı (1075-1086) Kutalmışoğlu Süleyman Şah 1075 yılında Bizans’a çok yakın bir kent olan İznik’i fethetti. Bunun üzerine Sultan Melikşah, kendisine bir fer- man göndererek, ona merkezi İznik olmak üzere Anadolu Sultanlığını verdi.
Cevap B 6. Anadolu Selçukluları zamanında,
uç bölgelerde görev alan Türkmen beylerinin boy ve oymaklarıyla ge- lerek buralarda yerleşmelerinin, I.
bölgede nüfusun artmasına, II. sınır- ların korunmasına, III. Anadolu’nun Türkleşmesine ortam hazırladığını söyleyebiliriz.
Cevap E 7. Selçuklu sultanlarının Anadolu’ya
gelen Türk boylarını küçük parça- lara ayı rarak yerleştirmelerindeki amaçları arasında gelebilecek göç- leri önlemek gibi bir çalışmaları ol- duğunu söyleyemeyiz. Anadolu’ya gelen göç hareketini önlemekle ilgili bir tedbirden bahsedilmiyor.
Cevap D 8. Malazgirt ve Miryokefalon savaş- ları Türklerin Anadolu’ya yerleşme- lerinde etkili olmuştur. Malazgirt
Meydan Muharebesi 1071 yılında Bizans ile yapıldı. Anadolu’nun ka- pıları Türklere açıldı. Anadolu Türk- leşmeye ve İslamlaşmaya başladı.
Miryokefalon Savaşı 1176 yılında Bizans ile yapıldı. Anadolu kesin Türk yurdu haline geldi.
Kösedağ Savaşı ise Moğollarla yapıldı. Savaşı Moğollar kazandı.
Anadolu’da Türk siyasi birliği bozul- du. İkinci beylikler kuruldu.
Cevap D 9. Voltaire “Eğer ki biri, dünya üze- rinde olup biteni anlamak istiyor- sa önce bütün sanatların beşiği, Batı’nın her şeyini borçlu olduğu Doğu’ya bakmalıdır.” demiştir.
Voltaire bu sözüne Haçlı seferle- riyle, İslam dünyasından birçok bu- luşun Avrupa’ya taşınması örnek olarak gösterilebilir. Haçlı Seferleri sonrası kâğıt, matbaa, barut ve pu- sula gibi teknik buluşlar Avrupa’ya taşınmıştır.
Cevap D 10. Anadolu Selçuklularında 1243 Kö- sedağ Savaşı’ndan son ra Selçuklu sikkelerinin İlhanlı paralarına göre ayarlanması, daha sonra Moğol- larca basılmaya başlanması ile devletin yıkıldığını söyleyeme- yiz. Kösedağ Savaşı ile Anadolu Selçukluları Moğollara bağımlı hale gelmiş, dağılma sürecine girmiştir.
Sultan II. Mesut’un 1308’de ölümü üzerine Anadolu Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
Cevap A 11. Moğollar ve Anadolu Selçuk- lu Devleti’yle komşu olan Har- zemşahlar Devleti’nin 1231 yılında yıkılmasından sonra, Anadolu Sel- çuklu Devleti, Moğollarla 1243 yı- lında yapılan Kösedağ Savaşı’nda ağır bir yenilgiye uğramıştır. Bu yenil giden sonra Moğolların Ana- dolu üzerindeki baskısı giderek artmıştır. Moğollar Anadolu Selçuk- lu Devleti’ni kendilerine bağlı bir hükûmet gibi yönetmiştir. Hü- kümdar atamalarında etkili olmuş- lardır. En son II. Mesut’u atadılar.
Cevap D
BÖLÜM 3
TEST 2
1. XIII. yüzyıl sonlarında Anadolu’da Moğol baskısının azalması ve Selçuklu Devleti’nin otoritesinin zayıfla ması, uçlara yerleştirilen Türkmen beylerinin beylikler kur- masına ortam hazırlamıştır.
Cevap E 2. Kösedağ Savaşı’nın Sonuçları
✔ Anadolu Selçuklu Devleti za- yıflamaya başladı.
✔ Savaş sonrasında Moğolların Anadolu’yu tahrip etmesi tica- reti olumsuz etkiledi.
✔ Moğolların önünden kaçan Türkmenler daha batıdaki böl- gelere yerleşti.
✔ Anadolu Selçukluları Moğolla- ra bağlandı. Ağır vergiler öde- diler.
✔ Moğol istilasıyla ticaret yolla- rının önemini kaybetmesi ve ürünlerin toplanamaması ne- deniyle kıtlık yaşandı.
✔ Selçukluların siyasal gücü- nün zayıflaması üzerine Ana- dolu’nun değişik yerlerinde beylikler kuruldu.
✔ Anadolu’da siyasi birlik bozul- du.
✔ Sivas, Erzincan ve Kayseri yağmalandı tahrip edildi. Mo- ğollar yarım yüzyıl Anadolu’yu sömürdüler.
✔ Devlet adamlarının iktidar hır- sı devleti Moğolların oyun cağı haline getirdi. Tahta çıkmak isteyen şehzadeler ve iktidara geçmek isteyen devlet adam- larının başvurduğu otorite Mo- ğollardı.
Cevap D 3. Necmeddin Razi’nin söylemiş ol- duğu sözden Türkiye Selçuklu Devleti’nin camiler, medreseler yapmasından imar çalışmaları yaptığına ulaşabiliriz. Müslüman- ların emniyet, asayiş ve rahatça
yaşamalarından, kazanılan zafer- lerden bahsedilmesinden güçlü orduları olduğuna ulaşabiliriz. Nec- meddin Razi’nin Moğol istilasından kaçıp Alaeddin Keykubat’a sığın- masından, âlimlere iyi davranılma- sından bilim adamlarının himaye edildiğine ulaşabiliriz. Medreseler, camiler, köprüler ve diğer hayır mü- esseselerinin yapılmasından güçlü bir sosyal ve kültürel yapı oluştur- duklarına ulaşabiliriz. Fakat vakıf kurma geleneğinin Türkiye Selçuk- luları ile başladığını söyleyemeyiz.
Daha önceki Türk İslam devletlerin- de vakıf kültürü vardı.
Cevap B 4. Alaeddin Keykubat Dönemi ile ve- rilen bilgilere baktığımızda; Alanya fethedilip, önemli bir liman şehri hâline getirilmesi Akdeniz ticareti ile ilgilidir. Karadeniz Türk gölü hâline getirilmiştir yargısına ulaşa- mayız. Parçada Karadeniz’e kıyısı olan Kırım’dan bahsedilmiştir. Bu fetih deniz aşırı bir fetih olarak ad- landırılmaktadır. Karadeniz’in Türk gölü olması Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde Amasra, Sinop, Trab- zon ve Kırım’ın alınmasıyla gerçek- leşmiştir. Verilen bilgilerden A, B, D ve E seçeneklerindeki yargılara ulaşabiliriz.
Cevap C 5. Türk devletlerinden Anadolu Sel- çukluları donanmaya önem vermiş ve tersaneler kurmuştur. Bu dö- nemde Alanya, Antalya, Sinop ve Kırım’ın Suğdak limanı fethedilmiş- tir. Karadeniz’e ve Akdeniz’e kıyısı olan bu yerlerde tersaneler kurarak donanma oluşturmuşlardır. Büyük Selçuklular, Karahanlılar, Gazneli- ler ve Harzemşahlar kuruldukları, hâkimiyet kurdukları yerler itibariyle (coğrafi konum) donanmaya önem verdiklerini söyleyemeyiz.
Cevap B 6. 1141 Karahitaylarla (Moğol) yapı- lan Katvan Meydan Savaşı’nın kaybedilmesi ile Büyük Selçuklu Devleti zayıflamıştır. Anadolu Sel- çuklu Devleti’nin 1243’te yapılan Kösedağ Savaşı’nı kaybetmesiyle Moğollar Anadolu’yu istila ederek hâkimiyeti altına aldılar. Anadolu Selçuklu Devleti zayıflamaya baş- ladı.
Cevap A
7. Aydınoğulları: Aydın ve çevresin- de kuruldu.
Menteşeoğulları: Muğla ve çevre- sinde kuruldu.
Karamanoğulları: Konya ve çevre- sinde kuruldu.
Beyliklerin kuruldukları yerler itibari ile Aydın ve Menteşeoğullarının donanmaları olduğunu söyleyebiliriz.
Cevap D 8. Dulkadiroğulları Kahramanmaraş
ve çevresinde kurulmuştur. Coğrafi konumu itibari ile denizcilikle uğraş- mamıştır. Aydınoğulları, Saruhano- ğulları, Menteşeoğulları ve Karesi- oğulları denize kıyısı olan yerlerde kurulmuştur. Denizcilik faaliyeti ile uğraşmışlardır.
Cevap A 9. Aydınoğulları Beyliği, Anado- lu Selçukluları, Menteşeoğulları Beyliği ve Candaroğulları Beyliği Anadolu’da denize kıyısı olan yer- lerde kurulmuş denizcilik faaliyeti ile uğraşmışlardır. Karahanlılar ise Orta Asya’da kuruldukları, yaşadık- ları yerin coğrafi konumundan dola- yı denizcilikle uğraşmamıştır.
Cevap A 10. Naip: Anadolu Selçuklularında, hükümdarın başkentte ol madığı zamanlarda ona ait işlere bakan kişidir.
Subaşı: Ordu komutanı
Atabey: Meliklerin (şehzadelerin) yetiştirilmesinden sorumlu hocadır.
Muhtesip: Belediye işlerinden so- rumludur. Tüccarları denetler.
Melik: Hükümdarın erkek çocuğu- dur.
Cevap C 11. Anadolu Selçukluların da;
I. Yönetici aile bireylerinin devleti yönetme hakkının olmasının aile (hanedan) bireyleri arasında, II.
Hükümdarlığın babadan oğula geç- mesi evlatlar arasında saltanat kav- galarına neden olduğu söylenebilir.
III. Hükümdarların bilim adamları- nın yanında eğitim göre rek yetiş- mesinin saltanat kavgalarına neden olduğunu söyleyemeyiz. Saltanat kavgası aynı soy, hanedan arasın- da olan bir mücadeledir.
Cevap C
KARA KUTU KİTAPLARI
12. Ahilik Teşkilatı
✔ Anadolu Selçuklularında şehir- de oturan esnafın ara larında birleşerek kurdukları dinî ve ekonomik özellik taşıyan mes- leki bir teşkilattır.
✔ Her esnaf grubu kendi ara- sında teşkilatlanmıştır. (Os- manlılarda Lonca)
✔ Mesleki dayanışmayı ve üre- timde kaliteyi sağlamıştır.
✔ Dinî ve mesleki eğitim burada verilmiştir. Eğitimler usta - çı- rak ilişkisine dayanır.
✔ Müslüman olmayanlara kapalı bir örgüttür.
✔ Anadolu’da ahiliğin kurucu- su olan Ahi Evran (Kırşehir) derici likle uğraşmaktaydı.
Cevap B 13. Anadolu Selçuklu Devleti’nin, 8
Mart 1220’de Venedik ile dostluk ve ticaret anlaşması yapması Selçuk- lu sultanının ticareti canlandırmak istediğinin göstergesidir. Selçuklu topraklarında Venediklilerin kendi aralarında veya diğer yabancılarla olan anlaşmazlıklara, oluşturulacak bir mahkeme heyeti tarafından ba- kılmasına izin verilmiş olmasından ise Venedik’e Selçuklu ülkesinde ayrıcalıklar verildiğine ulaşabiliriz.
Fakat verilen bilgilerden Hristiyan- ların tek temsilcisinin Venedikliler olduğuna ulaşamayız.
Cevap E 14. Anadolu’nun önemli bir ticaret
merkezi olmasından, Anadolu Bey- likleri Dönemi’nde, İtalyan Devlet- leri ile ya pılan ticarette Bizans ve İtalyan paraları ve ölçü birim leri kullanılmıştır. Anadolu’da Bizans ve İtalyan paralarının kullanılması ile A, B, D ve E seçenekleri arasında bir bağlantı kuramayız.
Cevap C 15. Türkiye Selçuklu Devletinin Ti- careti Geliştirmek İçin Yaptığı Çalışmalar
✔ Ticari amaçlı fetihler yapılarak, Suğdak, Alanya, An talya ve Sinop alındı.
✔ Kervansaraylar yapıldı. Ker- vanlar ücretsiz olarak korun- muştur.
✔ Eşkıyalığa karşı önlemler alındı. Zarara uğrayan kerva- nın zararı devlet tarafından karşı lanmıştır. (Sigortacılık sistemi).
✔ Anadolu’da düzgün yollar, köprüler, hanlar ve kervansa- raylar yapılmıştır.
✔ Yabancı tüccarlar Anadolu’ya, (Antalya, Konya, Kayseri, Si- vas) Türk tüccarlar ise Kıb rıs, Suriye ve Kı rım’a yerleştiril- miştir.
✔ Venedik, Ceneviz ve Kıbrıs’la anlaşmalar yaparak dış ticareti canlandırmışlardır.
Gümrük vergileri artırılmayıp, yaba- cı tüccara düşük gümrük tarifesi uygulanmıştır.
Cevap D 16. Fütüvvet Teşkilatı (Ahilik Teşki- latı): Esnafların kendi aralarında birleşerek kurdukları dinî – iktisadi mesleki bir örgütlenmedir. İslam dünyasındaki fütüvvet anlayışı, Anadolu Selçuklu Devleti’nde ve Osmanlı Devleti’nin kuruluş yılla- rında etkili olmuştur. Ahilik Teşkilatı ahlak ve davranış kuralla rının şekil- lenmesinde önemli rol oynamıştır.
Cevap A 17. Anadolu Selçuklularında şehirde oturan esnafın ara larında birleşe- rek kurdukları dinî, sosyal ve eko- nomik özellik taşıyan mesleki teş- kilata ahilik denir. Bu mesleğe üye olanlara da ahiler denir.
Cevap A 18. Ahi Teşkilatı: Anadolu Selçuklula- rında şehirde oturan esnafın ara- larında birleşerek kurdukları dinî, sosyal ve ekonomik özellik taşı- yan mesleki teşkilattır.
Esnafların, meslek sahiplerinin kurduğu, üye olduğu bir teşkilat olduğundan ticaret ve zanaat alanlarında söz sahibi olduklarına ulaşabiliriz.
Mesleki dayanışma ve yardımlaş- madan, muhtaçlara yardım yap-
malarından sosyal alanda da söz sahibi olduklarına ulaşabiliriz.
Cevap E
TEST 3
1. Sultan İkinci Kılıç Arslan Dönemi’nde, Anadolu Selçuklula- rında ekonomik durumun yüksek düzeye ulaşmış olmasını I. imar çalışmalarının fazla olması, II. sur- lar içinde birer kaleden ibaret olan kasabaların bü yümesi kanıtlar.
Çünkü imar faaliyetleri (cami, ker- vansaray…) ve kasabaların büyü- mesi ekonomik güç gerektirir. Ahili- ğin Müslümanlara kapalı olması ile ekonomik durumun yüksek düzeye ulaşması arasında doğrudan bir bağlantı kurulamaz.
Cevap D 2. Anadolu Selçuklu Devleti’nde bü- yük kervansarayların he men hep- sinin XIII. yüzyılda yapılması ticari gereksinimler sonucu yapılmıştır.
Ticareti geliştirme amacı söz ko- nusudur. Kervansarayın askeri bir özelliği yoktur. Kervansaray mimari bir yapı olmasından sanatla ilgilidir.
Fakat soruda hangi gereksinim için yapıldığı sorulmuştur. Kervansa- rayların sanat gereksinimi için ya- pıldığını söyleyemeyiz.
Cevap B 3. Öncelikle soru köküne dikkat
edelim. Ticaretin güvenli yapıl- masından bahsediyor. (korunma, barınma, dinlenme, zararın karşı- lanması…)
Anadolu Selçukluları Dönemi’nde, I. kervanların soyulmaması ve tüc- carların zarar görme mesi için ön- lemler alınması, II. belli aralıklarla kervansaraylar yapılması hem ticaretin geliştirilmesi hem de tica- retin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlamakla ilgili yapılan çalışmalar- dır.
III. gümrük vergilerinin düşük olma- sı ise ticareti geliştirmek için alınan önlemlerdendir.
Cevap C 4. Anado lu Selçuklu Devleti de tüc- carların, kervansaraylarda üç güne kadar yemek, barınma ve
BÖLÜM 3
hayvanlarını besleme gibi çeşitli ihtiyaçlarının karşılanmasındaki temel amaç Anadolu ticaretini ge- liştirmektir.
Cevap D 5. Anadolu Selçuklu Devleti’nde veli- aht ilan edilen kişinin ya başkentte bulunması ya da merkeze yakın bir şehre melik olarak görevlendirilme- si;
✔ Sultanın ölümü durumunda ül- kede iç karışıklıkların çıkması- nı önlemekle,
✔ Veliahtı devlet yönetimine ha- zırlamakla,
✔ Sultanın sefere çıkması hâlinde başkentin güvenliğini sağlamakla,
✔ Merkezî devlet yapısını devam ettirmekle ilgilidir.
Fakat şehirlerde valilerin yetkilerini artırmak o bölgedeki otoriteyi ar- tırmakla ilgilidir. Valinin daha geniş alanda yetki sahibi olması ile ilgili- dir.
Cevap E 6. Anadolu Selçukluları Dönemi’nde
Ticareti Geliştirmek İçin
✔ Yeni yollar yapılmıştır.
✔ Kervansaraylar yapılmıştır.
✔ Ahilik teşkilatı kurulmuştur.
✔ Müslüman olmayan tüccarla- rın can ve mal güvenliği devlet güvencesine alınmıştır.
Medreselerin açılması ticaretle ilgili olmayıp eğitim ve öğretimle ilgili- dir.
Cevap B 7. Anadolu Selçukluları Dönemi’nde
I. Sinop (I. İzzettin Keykavus), II.
Alanya - Alâiye (Alaaddin Keyku- bat) fethedilmiştir.
Türkiye Selçukluları, hem ticare- ti geliştirmek hem de denizlerde hâkimiyeti sağlamak için Sinop ve Alâiye (Alanya) gibi yerlerde tersa- ne yapmıştır.
III. Trabzon Anadolu Selçukluları Dönemi’nde fethedilen yerlerden değildir. (Osmanlı- Fatih)
Cevap D
8. Anadolu Selçuklu Devleti’nde Mo- ğol istilası yüzünden düzen bozu- lunca ikta arazilerinin mülk hâline getirilmesi ordunun dağılmasına, (ikta askerleri) topraksız kalan as- kerlerin huzursuzluk çıkarmasına ortam hazırlamıştır.
İkta arazileri mülk arazi haline ge- lirse devletin toprak üzerinde dene- timi artmaz, azalır.
Cevap D 9. Darüşşifa Selçuklular Dönemi'nde
hastanedir. Öykü Öğretmen'in, öğ- rencilerine “Darüşşifa deyince aklı- nıza neler geliyor?” sorusuna, “ II.
Tıp eğitimi veren kurumlardır. III.
Hastaların müzik ve suyla tedavi edildiği yerlerdir.” cevaplarını veren öğrenciler doğru cevap vermiştir.
Kümbet: Anıt mezardır.
Külliye: Bir caminin etrafında yer alan medrese, kütüphane, hastane, hamam, türbe gibi yapılar toplulu- ğudur.
Cevap D 10. Darüşşifa: Anadolu Selçukluları ve
Bey likler Dönemi’nde hastaların te- davi edildiği yere veri len addır.
İmaret: Aşevi Medrese: Okul
Türbe: Anıt Mezar (Osmanlı) Kümbet: Anıt mezar (Selçuklu)
Cevap A 11. İmaret: Fakir halka yemek yar dımı
yapılan yer.
Kervansaray: Ticaret kervanlarının konakladığı ve ihtiyaçlarını giderdiği sosyal tesis, büyük han
Bedesten: Çarşı türü (Kapalı Çar- şı)
Cevap C 12. Anadolu Selçuklu mimarisinin XIII.
yüzyıl başlarında gelişme gös- termesinde, Anadolu’da ticaretin gelişmesinin etkili olduğunu söy- leyebiliriz. Ekonomik canlanma beraberinde mimari (bayındırlık) faaliyetlerin gelişmesinde etkili ol- muştur.
Doğu Roma (Bizans) 1453’te yı- kıldı. 15. yüzyıl olayıdır. Coğrafi Keşifler ise Yeniçağ’da Avrupa’da ekonomik alandaki gelişmedir.
Cevap C
13. Konya’da bulunan İnce Minareli Medrese, Karatay Med resesi, Sır- çalı Medrese Anadolu Selçuklu Dönemi ’ne ait yapılardır.
Mescitler içinde Konya’da Taş Mes- cit, Sırçalı Mescit ve Karatay Mes- cidi bu döneme ait önemli eserler- dendir. Konya’da İzzettin Keykavus Şifahanesi, Alaeddin Camii, Sahip Ata Camii mevcuttur.
Cevap C 14. Özkent Minaresi: Karahanlı Döne-
mi
Tirmiz Sarayı: Karahanlılar Döne- mi
Sivas Gök Medrese: Anadolu Sel- çuklu Dönemi
Ayşe Bibi Türbesi: Karahanlılar Dönemi
Talhatan Baba Camii: Karahanlılar Dönemi
Cevap C 15. Konya’da Karatay Medresesi,
Kayseri’de Döner Kümbet ve Gev- her Nesibe Darüşşifası Anadolu Selçukluları Dönemi’nde inşa edil- miştir.
Cevap: B 16. Çinili Köşk: Osmanlı Dönemi
Bağdat Köşkü: Osmanlı Dönemi Leşker-i Bazar: Gazneliler Dönemi Kubâdâbat Sarayı: Anadolu Sel- çuklu Dönemi
Aynalıkavak Kasrı: Osmanlı Dö- nemi
Cevap D 17. Artuklular 1102-1409
✔ Doğu ve Güneydoğu’da Artuk Bey’in oğulları tarafın dan ku- rulmuştur.
✔ İlk beylikler içinde Haçlılar ile en fazla mücadele eden bey- liktir.
✔ Hasankeyf, Mardin, Har put Artukluları olarak üç kola ay- rıldılar.
✔ Malabadi Köprüsü Artuklular Dönemi’nin en önemli eserle- rinden olup dünyanın en büyük taş kemerli köprü südür.
KARA KUTU KİTAPLARI
yapıların iç ve dış süsle melerinde çini, taş ve ahşap kullanılmıştır.
Cevap E 4. Çini (Çinicilik)
✔ Uygurlardan itibaren Türk sanatı içerisinde yer almış- tır. Çinicilik İslam dünyasına Uygurlar’dan geçmiştir.
✔ Anadolu’da bu sanat, sıraltı ve sırüstü denilen iki sırla ma ve renklendirme tekniği ile kulla- nılmıştır.
✔ Anadolu Selçukluları cami mihraplarında, minarelerde ve saraylarda bu sanatı bol mik- tarda uygulamıştır.
Cevap B 5. Âşık Paşa: Anadolu Selçukluları
ve Bey likler döneminde yaşamış, mutasavvıftır. Eserlerini Türkçe kaleme almıştır. Osman Bey’in ho- casıdır. Garipname adlı eseriyle Türklere hak yolunu ve tasavvufun inceliklerini gös termeyi amaçlamış ünlü düşünür ve şairdir.
Cevap A 6. Mevlâna Celaleddin-i Rumi
✔ Anadolu Selçukluları Dönemi’nde Konya’ya gelmiştir.
✔ Tasavvuf edebiyatçısıdır.
✔ Anadolu’ya gelmesi ile Rumi unvanını almıştır.
✔ Mesnevi ve Divan-ı Kebir önemli eserlerindendir.
Cevap B 7. Anadolu Selçuklu Dönemi’nde Sel- çuklu sultanları için Farsça tarih kitapları yazılmıştır. İbn-i Bibi dev- rin önemli tarihçisidir. Eserleri El Evamirü’l Alâiye ve Selçukname’dir.
Cevap A 8. Anadolu Selçukluları ve Bey likler döneminin şairleri; Mevlâna, Şeyh Ahmed-i Gülşehrî, Âşık Paşa, Yunus Emre, Sultan Veled, Hoca Dehhani, Muhyiddin Arabi…
Pîr Sultan Abdal asıl adı Haydar olan, 16. yüzyılda (Osmanlı Döne-
✔ Hasankeyf Harabeleri Artuklular’a aittir.
Cevap A 18. Ülke hanedanın ortak malıdır anlayışı ilk Türk devletlerinden iti- baren uygulanmıştır. Bu anlayışa uygun olarak Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan, hayatının son yıllarında ülkesini on bir oğlu arasında paylaştırmıştır.
Cevap E
TEST 4
1. Artuklular
✔ Doğu ve Güneydoğu’da Artuk Bey’in oğulları tarafın dan ku- rulmuştur
✔ Hasankeyf, Mardin, Har put Artukluları olarak üç kola ay- rıldılar.
✔ Batman yakınındaki Hasankeyf’te Artuklulara ait eserler bulunmak- tadır.
Cevap A 2. Artuklular
✔ Doğu ve Güneydoğu’da Artuk Bey’in oğulları tarafın dan ku- rulmuştur
✔ Hasankeyf, Mardin, Har put Artukluları olarak üç kola ay- rıldılar.
✔ Batman’daki Malabadi Köp- rüsü ve Mardin’deki Hatu- niye Medresesi Artuklular Dönemi'ne aittir.
✔ Malabadi Köprüsü Artuklular Dönemi’nin en önemli eserle- rinden olup dünyanın en büyük taş kemerli köprü südür.
Cevap A 3. – Anadolu Selçukluları Dönemi’nde süsleme sanatında bitki ve hayvan figürleri, (çift başlı kartal) geomet rik şekiller, avcılık yapan insan kabart- maları kullanıl mıştır.
– Anadolu Selçuklularında mimari
mi) yaşamış, Alevi-Bektaşi - Türk halk şairi ve ozanıdır.
Cevap E 9. Anadolu Selçuklu Devleti’nde hü- kümdarlar Keyhüs rev, Keykubat ve Keykavus gibi Farsça unvan- lar kullanmıştır. Hükümdarların bu unvanları kullanması Fars (İran) kültürünün etkisinde kaldıklarının göstergesidir.
Cevap B 10. Tür kiye Selçukluları Dönemi’ne
ait Darüşşifalar
✔ Günümüzde hastane olarak bilinen yapılar dır. Kayseri Gevher Nesibe Hatun Darüş- şifası dönemin en önemli has- tanesiydi.
✔ Konya: İzzettin Keykavus Şi- fahanesi
✔ Aksaray: Alaeddin Keykubat Darüşşifası
✔ Tokat: Muineddin Pervane Da- rüşşifası
✔ Amasya: Torumtay Bimarha- nesi
✔ Uyarı: Soruda verilen eserlerin yapı türü sorulmuş olduğun- dan hepsi darüşşifadır. Fakat Sivas (Divriği) Turan Melek Darüşşifası’nın Mengüceklile- re ait olduğunu unutmayalım.
Cevap C 11. Saltuklular 1072-1202
✔ Ebulkasım Saltuk tarafından Erzurum ve çevresinde kuru- lan Anadolu’daki ilk Türk bey- liğidir.
✔ Haçlılarla ve Gürcülerle savaş- tılar.
✔ Mama Hatun Türbesi (Er- zincan-Tercan), Kale Cami, Tepsi Minare, Ulu Cami, Üç Kümbetler Saltuklulardan gü- nümüze kalan önemli mimari eserlerdir.
✔ Anadolu Selçuklu hükümdarı Rükneddin Süleyman Şah ta-
BÖLÜM 3
15. I. Kılıç Arslan Dönemi (1092- 1107)
✔ Selçuklu hükümdarı Melikşah’ın ölümü üzerine Anadolu Selçuk- lu Devleti’nin başına geçti.
✔ Çaka Bey’in kızı ile evlen- di. Çaka Bey’le ittifak kurdu.
Bizans’ın kışkırtması sonrası Çaka Bey’i öldürdü.
✔ İznik’in Haçlı ordusu tarafın- dan ele geçirilmesi üzerine başkent Konya’ya taşındı.
Cevap A 16. Atabey: Selçuklularda hüküm- dar çocuklarının eğitim ve yetiş- melerinden sorumlu kişidir.
İmaret: Yoksullara yiyecek dağıt- mak amacıyla kurulmuş hayır ku- rumudur.
Uç Beyi: Selçuklularda batı sınırın- da kendisine toprak verilen beydir.
Melik: Selçuklularda sultan tarafın- dan bir bölgeyi yönetmekle görev- lendirilen haneden mensubudur.
Sıralama Atabey, İmaret, Uç Beyi, Melik
Cevap B 17. Selçuklular, 1071 Malazgirt
Savaşı’ndan 1176 Miryokefa lon Savaşı’na kadar geçen sürede hem Bizans ve Haçlı saldırılarını durdurmak hem de Türk beylikle- riyle özellikle de Danişmentliler ve Suriye’deki Eyyubilerle mücadele etmek zorunda kalmıştır. Bu durum Anadolu Selçuklularının sosyal ve ekonomik gelişimi nin yavaşlama- sına neden olmuştur.
Cevap C 18. Ciltçilik: El yazması eserlerin da- ğılmasını engellemek için yapılan ve çeşitli malzemelerle süslenen sanat türüdür. Ciltçilik sanatıyla uğraşanlara Mücellit denir. Mimari alanla ilgili değildir.
Kakmacılık: Ahşap, taş ve metal üzerine belirli bir desen şekillendi- rerek açılan oyuklara gümüş, se- def, altın gibi madenlerin gömüle- rek yapıldığı süsleme sanatıdır.
Oymacılık: Alçı, ahşap vb. malze- melerin oyulması sanatıdır.
Çinicilik: Özel olarak hazırlanmış toprağın sırlanarak çeşitli nakışlarla
süslenip pişirilmesiyle ortaya çıkan süsleme sanatı. Doğuda Diyarba- kır, batıda İznik çini merkezleriydi.
Bursa Yeşil Camii, Yeşil Türbe ve Topkapı Sarayı’nda çini sanatının en güzel örnekleri verilmiştir.
Vitray: Cam boyama sanatıdır.
Özellikle kubbelerde yoğun olarak kullanılmıştır.
Cevap C 19. Selçukluların, Türk-İslam mimari- sine kazandırdığı yapı kümbettir.
Büyük Selçuklularda kümbet (tür- beleri) göçebe Türk yaşantısını yansıtan önemli anıt mezarlardır.
Cevap E 20. Türk Beylikleri ile Başkentleri
Karesioğulları – Balıkesir Germiyanoğulları – Kütahya Saruhanoğulları – Manisa Menteşeoğulları – Muğla Eşrefoğulları – Beyşehir Hamitoğulları - Isparta
Dulkadiroğulları – Kahramanmaraş Ramazanoğulları – Adana…
Cevap D rafından yıkıldılar.
Cevap B
12. Divan Çeşitleri
✔ Divan-ı İstifa: Mali işlerden sorumlu. Başında Müstevfi bulunur.
✔ Divan-ı Arz: Ordu’nun her türlü işi bu divanın sorumlulu- ğundadır. Başında Emir-i Arz bulunur.
✔ Divan-ı İşraf: Devletin idari ve mali işlerini denetleyen di- vandır. Başında Müşrif ya da Müşrif-i Memalik bulunur.
✔ Divan-ı İnşa: İç ve dış yazış- malardan sorumludur. Baş- kanı Münşi’dir.
✔ Niyabet-i Saltanat Divanı:
Hükümdar ülkede olmadığı ve seferde olduğu dönemlerde devlet idaresini yürüten divan- dır.
✔ Pervane Divanı: Ülke top- raklarının kayıt defterlerini tutar. Dirlik topraklarının da- ğıtıldığı divandır. Başkanı Pervaneci’dir.
Cevap D
13. Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan ilk Türk dev- letleri: Saltuklular, Mengücekliler, Danişmentliler, Artuklular ve Çaka Beyliğidir.
Karamanlılar, Germiyanlılar, Kare- sioğulları… Kösedağ Savaşı son- rası kurulan beyliklerdir.
Cevap A
14. Anadolu Selçuklu Devleti; II.
Haçlı Seferlerine karşı mücadele etmişlerdir. III. Kervansaraylar ya- parak ticari hayatın canlanmasına yardımcı olmuşlardır.
I. Nizamiye Medreseleri adı altın- da ilk medreseleri kurulması Büyük Selçuklu Dönemi olaylarındandır.
Cevap D
KARA KUTU KİTAPLARI
GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLANICIYA NOT
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağlamadığını düşünüyorsanız ve bu bizden kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga- rantili kitap).Kitabımızın fotokopi çekilerek (orijinal kitap dışında her türlü hakkımız gasp edilerek) kullanılmasına izin vermiyoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sınavları ve bunların kitap haline gelmesini hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatırım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya PDF paylaşanlara / indirip kullananlara hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM arşi- vidir. Soruları elektronik ortam ve sosyal ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştığı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tespit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir- meyiniz.Gerçekten ekonomik durumunuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse ki- taba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopiden okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken yere de kitabın orijinalini satarak helal ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48 50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz. Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımı- zı belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıkacak baskımız için fikir ve önerilerinizi bekliyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50 numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vicdanınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar hakka girmeden mücadele edenlerin olsun. Birlikte başaralım…
İsmail KAYNARCA
İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayınları Sahibi ve Kurucusu
