1
ÖMER HALİSDEMİR ÜNİVERSİTESİ Eğitim Fakültesi
Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü
Eğitimde Bilişim Teknolojileri-I
BĠLGĠSAYAR DONANIM
AD SOYAD
RESUL ARIKAN MUSTAFA BAŞAR
TARİH:
ARALIK 2016
2
ĠÇĠNDEKĠLER
1.1 BĠLGĠSAYAR NEDĠR VE NASIL ÇALIġIR ... 4
1.2 GeçmiĢten Günümüze Bilgisayarların GeliĢimi... 4
1.3 Bilgisayarların Geçirdiği Evreler ... 6
1.4 Bilgisayar ÇeĢitleri ... 6
1.5 Kapasite Ölçü Birimleri ... 7
1.6 Sistem BileĢenleri ... 8
1.6.1 Anakart ... 8
1.6.2 Giriş/Çıkış Portları ... 12
1.6.3 İşlemci ... 14
1.6.4 Ekran Kartı ... 14
1.6.5 Ses Kartı ... 15
1.7 Ağ Bağlantıları ... 16
1.7.1 Switch/Hub ... 16
1.7.2 Ağ Kartı(NIC-Network Interface Card... 16
1.7.3 Modem ... 17
1.7.4 Yerel Alan Ağı(LAN- Local Area Network) ... 17
1.7.5 Geniş Alan Ağı( Wan-Wide Area Network) ... 17
1.7.6 Kablosuz Ağ (Wi-Fi) ... 17
1.8 Çevre Birimleri ... 17
1.8.1 Ekran ... 18
1.8.2 Klavye ... 19
1.8.3 Fare(Mouse) ... 19
1.8.4 Yazıcı ... 20
1.8.5 Tarayıcı ... 20
1.8.6 Çizici ... 21
1.8.7 Güç Kaynağı ... 21
KAYNAK ... 22
DEĞERLENDĠRME SORULARI ... 23
3 ÖZET
Bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere iki bölümden oluşur. Bilgisayarın çalışabilmesi için, ikisi de gereklidir.
Donanım: Bilgisayarın tüm elektronik parçalarına donanım denir. Örnek: Fare, klavye, anakart harddisk gibi...
Yazılım: Bilgisayarın tüm programları birer yazılımdır. Örnek: Windows XP, MS Office, oyunlar, virüsler gibi...
4 1.1 BĠLGĠSAYAR NEDĠR VE NASIL ÇALIġIR
Bilgisayar kullanıcıdan aldığı verilerle aritmetiksel ve mantıksal işlemler yapabilen, yaptığı işlemler sonucunda elde ettiği verileri saklayabilen ve sakladığı bilgileri istenildiğinde kullanıcısına sunabilen elektromekanik bir makinedir. Bilgisayar 1 ve 0‟lardan oluşan ikili sayı aritmetiğini kullanarak aritmetiksel ve mantıksal işlemleri gerçekleştirir.
Bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere temel olarak iki bileşenden oluşur.
Bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların(işlemci, anakart, ana bellek, ekran kartı vs.) tümüne donanım adı verilir.
1.2 GeçmiĢten Günümüze Bilgisayarların GeliĢimi
1822; İngiliz matematikçi Charles Babbage buharla çalışabilen otomatik hesap makinesini icat etti.
1890; Herman Hollerith 1880 nüfus sayımını hesaplamak için delikli kart sistemini tasarladı.
1937; Fizik ve matematik profesörü J.V. Atanasoff ilk elektronik dijital bilgisayar üzerinde çalışmaya başladı.
1941; J.V. Atanasoff ve doktora öğrencisi Clifford Bery denklem sistemlerini çözmek için vakumlu lambalarla çalışan bilgisayar üretti.
1943-1944; Pensilvanya Üniversitesi profesörlerinden John Mauchly ve J.Presper Eckert, Elektronik Sayısal Entegreli Hesaplayıcı (ENIAC)‟ı üretti.
1953; Grace Hopper COBOL olarak bilinen ilk bilgisayar dilini geliştirdi.
1954; FORTRAN programlama dili doğdu.
1958; Jack Kilby ve Robert Noyce bilgisayar çipi olarak bilinen entegre devreleri üretti.
1964; Douglas Engelbart fare ile bilgisayarları kontrol etmeyi sağlayan grafik kullanıcı arayüzünü geliştirdi.
1970; Intel firması ilk Dinamik Rastgele Erişim Belleği (DRAM) yongasını tanıttı.
1973; Xerox araştırma ekibi üyelerinden Robert Metcalfe bilgisayarları birbirlerine ve diğer donanımlara bağlamak için Ethernet‟i geliştirdi.
5
1974-1977; “Commodere PET” ve “Trash 80” piyasaya damgasını vurdu.
1975; IBM 5100 ilk taşınabilir ticari bilgisayar oldu.
1976; Steve Jobs ve Steve Wozniak Apple I kişisel bilgisayar kitini oluşturdu.
1977; Apple II ilk kişisel bilgisayarı satışa sunuldu.
1978; İlk bilgisayarlı elektronik tablo programı tanıtıldı.
1981; İlk IBM kişisel bilgisayar -kod adı Palamut- tanıtıldı. Bu bilgisayar daha sonra üretilecek olan PC‟ler için referans olmuştur.
1983; Grafik kullanıcı Arayüzlü açılır menü ve simgeleri bulunan Apple Lisa üretildi.
1985; Microsoft Windows gelişmiş ses ve video özelliklerine sahip Amigo 1000‟i tanıttı.
1986; Compaq Deskpro 386‟yı piyasaya sürdü.
1990; Tim Berners-Lee HTML dilini geliştirdi.
1993; Pentium, mikroişlemci PC‟lerdeki grafik ve ses kullanımı geliştirdi.
1999; Wi-Fi kavramı ortaya çıktı. Kullanıcılar kablolar olmadan İnternete bağlanmaya başladı.
2000; Sony, Play Station 2‟yi piyasaya sundu.
2001; Apple, Mac OS X işletim sistemini tanıttı.
2003; İlk 64 bit AMD Athlon işlemci piyasaya sürüldü.
2004; Mozilla‟nın Firefox‟u Microsoft‟un Internet Explorer‟ına meydan okudu.
2007; Iphone akıllı telefonlar ile birçok bilgisayar işlevi bir araya getirildi.
2009; Windows 7 piyasaya sürüldü.
2010; Apple, iPad‟i tanıttı.
6 1.3 Bilgisayarların Geçirdiği Evreler
1.KuĢak(Vakum Tüpler): Hafızalar için devre sistemi ve manyetik tamburların kullanıldığı ve bir oda büyüklüğüne sahip vakum tüplü aygıtlardı. Çalıştırılması için çok büyük enerjiye ihtiyaç vardı.
2.KuĢak (Transistörler): Vakum tüpler yerine daha güvenilir, ucuz, hızlı ve küçük olan transistörler kullanıldı. Bilgisayarlara zarar verecek şekilde çabucak ısınmasına rağmen, vakum tüpler karşısında büyük gelişme gösterdi.
3.KuĢak(Entegre Devreler): 3.kuşakta transistörlerin küçültüldüğü ve silikon yongaların yerleştirildiği, bilgisayarların büyük ölçüde hızlarını ve verimliliğini artırdığı yarı iletken teknolojisi geliştirildi.
4.kuĢak(Mikro İşlemciler): Binlerce entegre devrenin tek bir silikon içine yerleştirildiği yapıdır.
5.KuĢak(Yapay Zekâ):Süper iletkenlerin kullanımı yapay zekâyı gerçeğe dönüştürmektedir.
Gelecek yıllarda kuantum hesaplamalar ve nanoteknolojiler bilgisayarların yüzünü değiştirecektir.
1.4 Bilgisayar ÇeĢitleri
KiĢisel Bilgisayarlar(Microcomputer /PC): Tek kullanıcı için tasarlanmıştır. Kişisel kullanımda, eğitimde, küçük işletmelerin ticari hesaplarının ve personel kayıtlarının işlemlerde kullanılır. IBM uyumlu ve Macintosh uyumlu olmak üzere iki çeşit kişisel bilgisayar vardır.
Masaüstü Bilgisayarlar: Bir yerde sabit olarak kullanılmak üzere tasarlanmış bilgisayar türleridir. Dizüstü bilgisayarlara göre daha büyük ve daha dayanıklıdır.
7
Avuç Ġçi Bilgisayar( PDA – Kişisel Dijital Yardımcı):Bilgisayarların temel işlevlerini yerine getirebilen sabit disk yerine flash hafıza kullanan cep boyutlarında yapıya sahip mini bilgisayarlardır. Klavye ve fare yerine dokunmatik ekran bulunur.
ĠĢ Ġstasyonu(Workstation):Genellikle sunucu sistemlerde kullanılan Intel Xenon işlemciler kullanılır. Her birinde 8 çekirdek bulunan bu işlemcilerden iki adet takılabilir. Mühendislik, tasarım, animasyon gibi yoğun grafik ve hesaplama işlemlerinin yüksek hızda yapılabilmesini sağlayan grafik kartları mevcuttur.
Ana Bilgisayar(Mainframe):Büyük şirketlerde, bilgi işlem merkezlerinde, araştırma kurumlarında vs. kullanılır. Yüzlerce kullanıcıya eşzamanlı olarak farklı hizmetler verebilen büyük, güçlü, hızlı ve pahalı bilgisayarlardır.
Süper Bilgisayarlar: Yoğun paralel işlemciler, yüksek başarımlı vektör işlemciler ve öbek bilgisayarların oluşturduğu sistem olarak tanımlanıyor. Süper bilgisayarların en büyük özelliği bilimde, deney ve hesaplamayı birleştiren hesaplamalı bilim gibi yeni metodolojilerin oluşmasını sağlaması.
1.5 Kapasite Ölçü Birimleri
Bilgisayarda bilgilerin depolandığı birimlerin (sabit disk, flash disk, harici bellek, hafıza kartları, CD, DVD) bilgi depolama kapasiteleri vardır. Bu kapasiteler bazı ölçü birimleri ile ifade edilebilir. Bilgisayarda kullanılan en küçük ölçü birimi bit'dir. Bit sadece iki değer alabilir: 1 ya da 0.Bir bilgisayar 8 bit'i bir araya getirerek birçok bilgiyi yığınlar halinde toplayabilir. Byte bir karakter, yani bir harf, rakam ya da semboldür. Yazılardaki boşluklarda bilgisayarda bir Byte yer kaplar.
ASCII kodları kümesinde 0-255 arasında toplam 256 karakter vardır.
8 1.6 Sistem BileĢenleri
Bilgisayar sistemini oluşturan temel bileşenler gelişen teknoloji sayesinde hem daha küçük parçalara dönüşmekte hem de kapasite ve işlev bakımından daha fonksiyonlu hale gelmektedir. Dolayısı ile her geçen gün bilgisayarı oluşturan parçalar anakart üzerine entegre olmaktadır.
Anakart: Tüm donanım birimlerinin birbirleri ile iletişimini sağlayan en temel donanım birimidir.
ĠĢlemci: Donanım birimlerinin çalışmasını ve bu birimler arasındaki veri transferini kontrol eden, veriler üzerinde işlem yapılmasını sağlayan elektronik aygıttır.
Ana Bellek: İşlemci tarafından üzerinde çalışılan program ve verilerin geçici olarak depolandığı yerdir.
Ekran kartı: İşlemciden ekrana gönderilecek her türlü yazı, grafik, resim, film gibi şekillerin oluşturulmasını sağlayan adaptörlerdir.
Ses Kartı: Analog/Dijital çevirici entegre yardımı ile 1 ve 0‟lardan oluşan dijital verileri analog ses sinyallerine ve analog ses sinyallerini de dijital sinyallere çeviren adaptörlerdir.
1.6.1 Anakart
Anakart üzerindeki parçaların birbiriyle iletişim halinde olabilmeleri için harici işlemci (CPU) nin yanında bir de dahili yani modern anakartlar üzerinde standart olarak bulunan işlemciler vardır bu işlemcilere de “Chipset” adı verilir.
Chipsetlere bilgisayarın ikinci işlemcisi de denilir çünkü bilgisayarın performansında en az Cpu‟lar kadar etkilidirler.
9 Yaygın Kullanılan Anakart ÇeĢitleri ve Boyları
Veriyolu: Kasa içindeki bileşenlerin çoğu (işlemci, önbellek, bellek, genişleme kartları, depolama aygıtlan vs.) birbirleri ile veriyolları aracılığı ile konuşurlar. Basitçe, bilgisayarın bir bileşeninden diğerine verileri iletmek için kullanılan devrelere veriyolu adı verilir.
ĠĢlemci Veri Yolu: Ön yüz veriyolu(FSB) olarakta adlandırılır. Sistemdeki en hızlı veri yoludur. Bu veriyolu işlemci ile tampon bellek ve ana bellek arasındaki veri transferini gerçekleştirir(sistem veri yolu).
GiriĢ/ÇıkıĢ Veri Yolu: İşlemci ile çevre donanım birimleri arasındaki veri transferi giriş/çıkış veriyolu üzerinden sağlanır. Günümüz anakartlarında PCI, PCI Express, USB, SCSI, HDMI gibi veriyolları mevcuttur. Veriler yapısından dolayı bazı donanım birimlerine seri bazılarına ise paralel olarak iletilir.
BIOS: Basic Input / Output System:(Temel Giriş/Çıkış Sistemi) kelimelerinin baş harflerinin birleşmesinden meydana gelen BIOS, PC'nizin çalışması için gereken temel yapıdır. Sadece okunabilir bellek (ROM) üzerine yazılmış bir yazılım olan BIOS, ana kartınızın özelliklerini yönetebilmeniz/ kullanabilmeniz, diğer donanımlar arasında bir bağ kurması için görev yapar.
"Sadece Okunabilir Bellek" üzerinde olmasından dolayı, burada kalıcıdır. Kalıcı olmasının bir sebebi ise, her defasında PC'nizi açtığınızda BIOS'un işlem yapmasıdır.
Tampon Bellek: O an çalışmakta olan programlara ait komutların geçici olarak tutulduğu hafızadır.
10 RAM
"Random Access Memory" yani rastgele erişimli bellek demektir. İstenilen bölgesine bilgi depolanabilir, silinebilir, okunabilir, değiştirilebilir. Yalnız elektrik kesintisi veya makineyi kapatma durumunda tüm bilgiler silinir. Bellek bilgisayarın direk olarak performansını etkileyen bir birimdir. Bilgisayarınız ne kadar hızlı olursa olsun belleği düşükse çok yavaş çalışır.
ROM: Rom bellek, Read Only Memory (sadece okunabilir bellek) olarak tanımlanır. Sadece okunabilir bellek demek belleğe gönderilen program sadece bir kez atılır ve kullanıcı tarafından değiştirilemez bellek türüdür. Bu bellek türlerinde bilgisayarın açılışını ve çalışmasını etkileyen kodlar saklanır. ROM bellek, RAM de olduğu gibi bizim seçebileceğimiz bir şey değildir.
Dinamik RAM (DRAM):Eğer RAM bellek kondansatör yapıya sahipse dinamik RAM olarak tanımlanır. Bu model kuşkusuz manyetik bellek modellerine göre çığır açan bir teknoloji ürünüdür. Ama en iyi RAM modeli değildir. Dinamik RAM bellek, kapasitör yapıda oldukları için devamlı olarak belirli bir akımda beslenmesi gerekir. DRAM ilk üretildiğinde FPM RAM ismiyle tanıtılmıştır. Ayrıca DRAM ekran kartında ve taşınabilir bilgisayar sistemlerine ait özel adlar ile de anılırlar.
11
Statik RAM (SRAM):Statik RAM modeli ise yarı iletken maddelerden oluşur. Yarı iletkenlerin anahtarlama özelliği sayesinde DRAM modelinin aksine RAM üzerine veri geldiğinde çalışır diğer durumlarda bellekler durağandır.(statiktir) SRAM, DRAM türüne göre daha hızlı çalışırlar. Fakat maliyetinin yüksek olmasından dolayı çok özel sistemlerde kullanılır. Bilgisayar anakart içerisinde sadece Cache bellek içerisinde SRAM kullanılır.
SDRAM (Synchronous DRAM):Giriş ve çıkış sinyallerinin eş zamanlamasını sağlayan bir saate sahip yeni bir DRAM teknolojisi. SDRAM saati, işlemci saati ile eş zamanlı olarak bir arada çalışıyor. SDRAM‟ler komutların yerine getirilmesi ve verilerin iletilmesinde zaman kazandırıyor. Bu da, bilgisayarın genel performansını arttırıyor.
DDR-SDRAM (Double Data Rate SDRAM):bir SDRAM‟dir. Ancak her saat devrinde iki RAM erişimine izin verdiğinden adı çifte (double) olarak geçer. DDR SDRAM dört hızdadır.
200, 266, 333 ve 400 MHz. DDR SDRAM bugünlerde son derece popüler. Intel Pentium bir işlemciniz varsa mutlaka DDR SDRAM kullanıyordur. Burada da anakart dokümantasyonu uyumlu olduğu RAM tipi ve hızını net şekilde ortaya koyacaktır.
RDRAM: RDRAM saatli RAM‟in 400 veya 533 MHz‟de çalışabilen çok hızlı bir tiptir. Her saat vuruşunda 4 kez RAM erişimi sağlamaktadır. RDRAM SDRAM‟den daha pahalıdır, bu yüzden sadece RDRAM‟in DDR SDRAM‟e biraz daha üstün olduğu üst sınıf sistemlerde kullanılmaktadır.
12
DDR2 SDRAM(Double Data Rate):Bilgisayarlarda ana bellek olarak kullanılır. Hızları 400mhz ile 1066 MHz arası değişir. DDR2, DDR bellek teknolojisinin bir ileri kuşağıdır.
DDR2 bellek teknolojisi, daha fazla hız, yüksek bant genişlikleri, düşük güç tüketimi ve iyileştirilmiş ısı davranışı özelliklerini beraberinde getirmektedir.
DDR3 SDRAM: Bir bilgisayarın veya başka bir sayısal elektronik aletin çalıştığı verileri yüksek hızlı biçimde saklamasında kullanılan bir RAM teknolojisidir. Sağladığı temel yarar, Giriş/çıkış (I/O) yolunu içerdiği bellek hücrelerinden 4 kat daha hızlı kullanabilmesi ve böylece yol hızını artırarak eski teknolojilerden birim zamanda daha fazla iş üretmesidir.
Yalnız bunu başarmanın maliyeti, daha fazla gecikme süresidir. DDR SDRAM‟lerin 2,5 V ve DDR2 SDRAM‟lerin 1,8 V‟luk kaynak gerilimi gereksinimlerine karşın DDR3 SDRAM‟ler 1,5V‟luk gerilim gereksinimleriyle DDR2‟lerden %30 daha az güç tüketimi vaadiyle ortaya çıktılar.
1.6.2 GiriĢ/ÇıkıĢ Portları
Bilgisayarlarda bulunan I/O birimi yardımıyla işlemci çevre birimleriyle iletişim kurar.
Çevre birimi klavye, monitör, seri veya paralel port olabileceği gibi hard disk CDROM veya DVDRAM vs. olabilir. Burada I/O birimi çevre birimleri ile işlemci arasındaki gelen ve giden bilgi trafiğini kontrol etmektedir. Adres yolu üzerinden istenen donanımın adresine gidilerek gönderilmek veya alınmak istenen veri data yolu üzerinden alınabilir. Kontrol yolu bilgi trafiğinin kontrolü için kullanılmaktadır.
Seri Port(COM):İki çeşit seri port vardır. Bunlar 9 ve 25 pinden oluşurlar. Seri port bir seferde sadece bir bitin gönderilmesine izin verir.
13
Paralel Port (PTL):Paralel porttaki paralelin anlamı aynı anda birden fazla bitin alınıp gönderilmesi olarak ifade edilebilir. Yani bir cihazda paralel port varsa bu port vasıtasıyla 8 bitlik veri aynı anda gönderilip alınabilir.
PS/2 Portları: Klavye ve fare için kullanılan bağlantı portlarıdır.
SCSI (Small Computer System Interface): Sabit Disk, CD sürücü, tarayıcı, yazıcı gibi aygıtları paralel arabirim standartlarından daha uyumlu ve gelişmiş bir şekilde kontrol eden standarttır. Bilgisayarlarımızda SCSI aygıtlar, ya entegre SCSI kontrolcüleriyle ya da SCSI kontrol kartlarıyla kullanılıyor. SCSI şu anki diğer paralel arabirim standartlarından daha hızlı bir veri akışına sahiptir. Bu hız ise şu anda 640 MB/s‟ye ye (5120 Mbit/s) kadar çıkıyor.
RJ-11 Portu(Telefon hattı portu):Modemin bilgisayara bağlantısını gerçekleştirir. Genellikle 4-6 pin bulunmaktadır.
RJ-45 Portu(Ethernet kartı portu): Ağ kablosu bağlantı noktasıdır. Üzerinde 8 tane bağlantı noktası bulunur. Kablo boyu 100metreye kadar çıkabilir.
USB Portu: Üniversal seri port olarak da bilinen bu port dijital cihazlara hızlı bir şekilde veri transfer etmek için tasarlanmış bir protokol çerçevesinde, seri olarak bilgi transferi için üretilmiştir. Çoğu dijital kamera ve hafıza kartı okuyucuları bu port üzerinden bilgisayarlara bağlanmaktadır.
Firewire IEEE 1394 Port: USB portlara göre daha hızlı olan Firewire portu genellikle dijital kameralarda kullanılmaktadır. Ayrıca bu port bazı hafıza kart okuyucularında bulunabilmektedir. İlk olarak Apple bilgisayarlar için üretilmiş olan bu port PC bilgisayarlarda da yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Diğer bir adıyla Ay-link olarak bilinen bu port dizüstü bilgisayarların hepsinde standart haline gelmiştir.
Ses Kartı Konnektörleri: Sesin giriş-çıkışını sağlayan konnektörlerdir. Günümüz anakartlarının çoğunda ses kartı anakart ile tümleşiktir.
Vega Portu: Ekran kartlarının anakart bağlantısını gerçekleştiren 32bit veriyolu genişliğine sahip arabirimdir. VGA kablo uzunluğu 3metreyi geçmemelidir.
PCI Express: Kasaya takılan parçaların takıldığı yuvalara PCI Express yuvaları denir. Ekran kartı da bu yuvalara takılır. En alttaki yuva PCI, gerisi PCI Express.
14 1.6.3 ĠĢlemci
Bir bilgisayar sistemindeki en önemli bileşendir. Merkezi İşlem Birimi-MİB (Central Processing Unıt-CPU) olarak da adlandırılır. İşlemci verinin her aşamasını yönetir. Donanım birimlerinin çalışmasını ve bu birimler arasındaki veri transferini kontrol eden, veriler üzerinde işlem yapılmasını sağlayan elektronik aygıttır.
ĠĢlemcinin Temel BileĢenleri
ALU (Aritmetik ve Mantıksal İşlem Birimi): Mikroişlemcinin birinci derece önem taşıyan birimidir. Toplama, çıkarma, çarpma, bölme komutlarını dönüştürür. Alu‟nun ne kadar fonksiyonu varsa işlemci o kadar değer kazanır.
Komut Çözücü (Instruction Decoder): İşlemcinin yapması gereken kodların icrası için gerekli işlemleri başlatır ve komutun çalıştırılması için gerekli işlemleri belirler.
Kaydediciler (Registers): Anabellekteki veriler işlenmek üzere merkezi işlem birimine taşınır burada verilerin işlenmesi sırasında geçici olarak kaydedicilerde bekletilirler.
Veriyolu (Bus): İşlemcinin diğer donanım birimleri ile bağlantısını sağlayan iletken elektriksel yollardır.
Bayraklar (Flags):İşlemlerin sonucuna göre 1 ya da 0 değerlerini alan 1 bit genişliğinde sahip hafıza gözleridir.
1.6.4 Ekran Kartı
Ekran kartları bilgisayarın CPU‟sunda işlenen verileri monitöre anlaşılır bir şekilde iletme amacıyla kullanılan kartlardır. Yani ekran kartı bilgisayarın CPU‟su ile monitörü arasında iletişim kuran cihazdır.
Ekran kartı aşağıdaki bileşenlerden oluşur.
15
RAMDAC: Dijital sinyalleri analog sinyallere çeviren çiptir.
Grafik ĠĢlemcisi: Görüntü hesaplamalarını yapar.
Bellekler: Görüntüye dönüştürülmek üzere grafik işlemcisine gidecek verilerin tutulduğu bellektir.
BIOS: Ekran kartının temel sistem parametrelerini tutar.
Veriyolu: Sisteme bağlanmasını sağlayan veriyoludur.
Ekran Kartının ÇalıĢması
Monitörünüze yeteri kadar yakından bakarsanız görüntünün çok küçük noktalardan oluştuğunu görürsünüz. İşte bu noktalara görüntünün en küçük birimi olan piksel diyoruz. Her pikselin kendine ait renk ve yoğunluk bilgileri vardır. Daha genel bir tanımla piksel için ekranın bağımsız olarak kontrol edilebilir en küçük parçası olduğunu söyleyebiliriz.
Çözünürlük: Ekrandaki görüntünün kaç pikselden oluşacağını belirler ve yatay ve dikey piksel cinsinden belirtilir. Çözünürlük arttıkça görüntü birbirinden bağımsız olarak kontrol edilebilen daha çok pikselden oluşur ve görüntü kalitesi de yükselir.
Renk Derinliği: Piksellerin kendilerine ait renklerinden bahsetmiştik, piksellerin alabileceği renkler kırmızı, yeşil ve maviden türetilir. İşte renk derinliği bu renklerin miktarını belirler.
Renk derinliği ne kadar artarsa her pikselin alabileceği renk sayısı artar, renkler gerçeğe daha yakın olur.
Tazeleme Hızı: Dijital sinyali analog sinyale dönüştüren RAMDAC‟in ekrana saniyede kaç sinyal gönderebildiğidir. Hem ekran kartı hem de ekran için geçerli bir parametredir.
1.6.5 Ses Kartı
Ses kartı, Analog, Dijital çevirici entegre yardımı ile 1 ve 0‟lardan oluşan dijital verileri analog ses sinyallerine ve analog ses sinyallerini de dijital verilere çeviren adaptördür.
16 Ses Kartı BileĢenleri
-Sayısal İşaret İşlemcisi -Sayısal Analog Dönüştürücü -Analog Sayısal Dönüştürücü -ROM Bellek
1.7 Ağ Bağlantıları
Bilgisayarlar arası veri ve kaynak paylaşımını sağlayan yapıya ağ(network) denir. Veri paylaşımı ağ üzerinde bulunan bütün ağ kullanıcıları arasında gerçekleşen bilgi alışverişidir.
1.7.1 Switch/Hub
Switch ve Hub, ağ üzerinde bulunan cihazlar arasında veri alışverişi sağlar. Çalışma mantıkları farklıdır. Hub daha basit çalışma mantığına sahiptir. Hub verilerin gönderilmesi gerektiği hedefleri belirleyemez.
1.7.2 Ağ Kartı(NIC-Network Interface Card
Ethernet kartı Ethernet kartı bilgisayarlarla ağın iletişim kurmasını sağlayan ağa fiziksel olarak bağlanan ağ arabirim kartıdır. Anakart üzerinde bulunan yuvaya yerleştirilerek bilgisayar ağlarında bulunan diğer bilgisayarlarla veri alış verişini sağlamakta kullanılır.
17 1.7.3 Modem
Bilgisayarınızın telefon hatlarını kullanarak iletişim kurmasını sağlar. Modem terimi, Modulation-demodulation kelimelerinin kısaltılması ile oluşturulmuştur. Modem, bilgisayardan aldığı digital(sayısal) veriyi analog veriye çevirerek göndermek ve aynı şekilde karşı taraftaki bilgisayardan gelen analog veriyi tekrar digital veriye çevirerek bilgisayara iletmektir. Bu dijital-analog çeviri işleminin gerekli olmasının sebebi, bilgisayarları birbirine bağlamak için kullanılan hatların dijital veriyi taşıyamamalarıdır.
1.7.4 Yerel Alan Ağı(LAN- Local Area Network)
Aynı ya da birbirine yakın binalar arasında bulunan bilgisayarları ağ kartı ya da kablosuz olarak birbirine bağlayan ve aralarında veri alışverişini sağlayan ağdır.
1.7.5 GeniĢ Alan Ağı( Wan-Wide Area Network)
Dünyadaki bütün yerel alan ağların birbirine bağlanmasını sağlayan çok geniş ağlardır.
En büyük geniş alan ağı, ortak kullanıma açık olan internettir.
1.7.6 Kablosuz Ağ (Wi-Fi)
Kişisel bilgisayar, video oyunu konsolları, dijital ses oynatıcıları ve akıllı telefonlar gibi cihazların kablosuz olarak internete bağlanmasını sağlayan teknolojidir.
1.8 Çevre Birimleri
Temel donanımlar dışında kalan, kullanıcılara kullanım açısından kolaylık sağlayan ve bilgisayara yeni özellikler katan fiziksel parçaların tümü çevre birimler olarak tanımlanmaktadır.
18 1.8.1 Ekran
Ekran, görüntü sergilemek için kullanılan elektronik ya da elektro-mekanik aygıtların genel adı. Görüntü sergilemek amacı ile üretilmiş olan her türlü araca görsel denir. Temel olarak iki çeşit görsel vardır. Görüntü (resim, fotoğraf) sergileme özelliği olanlara görsel;
hesap makinelerinde, spor karşılaşmalarında ya da bankalarda sıra numarası göstermek amacı ile kullanılan ve sadece yazı sergileme özelliği olan görüntü sergileyicilere (Veri Sergileyici) veri ser denir.
CRT: Bir monitörün en önemli parçası çeşitli elektronik devrelerle birlikte CRT (Chatode Ray Tube - Katot Işınlı Tüp) denilen havası boşaltılmış ve ön yüzeyi binlerce fosfor noktacığından (dot) oluşan koni şeklindeki tüptür.
LCD (Liquid Cyristal Diode): monitörlerde görüntü sıvı kristal diyotlar yardımıyla sağlanmaktadır. Bu diyotlara gerilim uygulandığında, içlerindeki moleküllerin polarizasyonu değişmekte ve beraberinde de diyordun geçirgenliği değişmektedir. Renkli LCD monitörlerde ise çok ufak ve birden fazla diyot kamanı kullanılarak görüntü alınmaktadır.
Plazma Ekran: Çalışma mantığı LCD ekranlara benzemektedir. İki cam tabaka arasına yerleştirilmiş zenon ve neon gazların voltaj uygulanarak iyonlaşması ve ışığın yansımasıyla ekranda görüntünün elde edilmesi sağlanır.
LED Ekran: Led lambalar kullanılarak düz panellere uygulanan görüntüleme tekniğidir.
Yüksek ışık gücüne ve diğer ekranlara göre daha uzun bir ömre sahiptir.
.
19 1.8.2 Klavye
Üzerinde harfler, sayılar, işaretler ve bazı işlevleri bulunan tuşlar vardır. Q Klavye ve F Klavye (Türkçe) olmak üzere iki şekilde sınıflandırılabilir. Klavye üzerinde harfler, numaralar ve diğer özel tuşlar vardır.
1.8.3 Fare(Mouse)
Ekranda gözüken imleç (işaret) yardımıyla komut girişi yapmaya yarar. Farenin çevre birimi olarak kullanılmasıyla işaretleme, tıklama (click) ve sürükleme (drag) yapılarak işlemler yaptırılır.
20 1.8.4 Yazıcı
Bilgisayar ortamındaki verilerin kağıt üzerine aktarılmasını sağlayan çıkış birimidir.
1.8.5 Tarayıcı
Kâğıt üzerindeki yazı, resim ve grafiksel verileri optik olarak tarayarak bilgisayar ortamına aktarılmasını sağlayan çıkış birimidir.
21 1.8.6 Çizici
Genelde mimari ve mühendislik alanındaki grafiksel çıktıların alınmasını sağlayan büyük boyutlu yazıcılardır.
1.8.7 Güç Kaynağı
Bilgisayardaki donanım parçalarının çalışması için gerekli enerjinin üretilmesini sağlayan cihazlardır.
22 KAYNAK
http://tr.wikipedia.org/wiki/RJ45
http://tr.wikipedia.org/wiki/DDR3_SDRAM http://www.turksan.com/pci-express-slot.html http://whatis.techarget.com/definition/printer
http://www.chip.com.tr/blog/erhantiryakioglu/ekran-kartinin-yapisi-ve görevleri_3867.html
http://www.livescience.com/20718-computer-history.html
http://www.kazimsimsek.net/70-tane-bilgisayar-donanimi-test-sorusu.html
23
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Bilgiler geçici olarak hangi bellek üzerinde tutulur?
A) Memory Card B) Hard disk C) Rom D) Ram
2. Aşağıdakilerden hangisinde bellek birimleri küçükten büyüğe doğru sıralanmıştır?
A) Byte- Kilobyte- Megabyte-Gigabyte B) Byte- Kilobyte- Gigabyte- Megabyte C) Gigabyte- Kilobyte- Byte- Megabyte D) Megabyte- Kilobyte- Byte- Gigabyte
3. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar birimi değildir?
A) Klavye B) Ekran C) Mouse D) Daktilo
4. …………Temel Giriş – Çıkış , hesaplama ve kontrol işlemlerini yürüten ünitedir.
Barındırdığı emirler ile diğer birimleri çalıştırır ve denetler. Boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) HDD B) CPU C) Ram D) Kasa
5. Aşağıdaki portlardan hangisinde Tak-ve-Çalıştır(Pnp) desteği vardır.?
A) Com1 B) Com2 C) USB D) LPT2
6. İşaretleme yolu ile verileri girmek hangi üniteyle gerçekleşir?
A) Klavye B) Mouse C) Bilgisayar D) Mikrofon
7. Aşağıdakilerden hangisi hem girdi hem çıktı birimidir?
A) Flash Bellek B) ROM Bellek C) Ekran Kartı D) Ekran
24
8. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayarın hızını etkilemez?
A) İşlemci
B) Yüklü programlar C) Mouse
D) Ram
9. Elektrikler kesildiği zaman üzerindeki bilgiler silinen bellek türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) RAM Bellek B) ROM Bellek C) FLASH Bellek D) YAN Bellek
10. Aşağıdakilerden hangisi bilgiye ulaşım bakımından daha hızlıdır?
A) Sabit disk B) Flopy disk C) Ram D) Cd-Rom
11. Aşağıdakilerden hangisi bir ya¬zıcı türü değildir?
A) Mürekkep Püskürtmeli B) Nokta (İğne) vuruşlu C) Lazer
D) Tarayıcı
12. Aşağıdakilerden hangisi bellek ölçü birimidir?
A) Pixel B) MB C) Rpm D) Dpi
13. Bilgisayardaki görüntüleri ………… oluşturur ve monitöre gönde¬rir? Boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Ses Kartı B) HDD C) CPU D) Ekran Kartı
14. Kullanıcıya ait bilgiler kalıcı olarak ………. de saklanabilir. Boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Ram Bellek B) HDD C) Rom Bellek D) CPU
15. Donanım üniteleri arasında veri iletişiminin yapılmasını sağlayan birime verilen ad hangisidir?
A) Ram B) Harddisk C) Kasa D) Anakart
25
16. Bilgisayar bellek birimlerinden 1 byte, kaç bit‟ ten oluşur?
A) 3 B) 6 C) 8 D) 10
17. Donanım ünitesi olarak aşağıdakilerden hangisinin bulunma zorunluluğu vardır?
A) CD-Rom B) Fax Modem C) Flash Disk D) Anakart
18. Kâğıtta bulunan bilgiyi bilgisayara aktarmak için kullanılan cihaza ne ad verilir?
A) Scanner(Tarayıcı) B) Plotter(Çizici) C) Printer(Yazıcı) D) Monitör(Ekran)
19. Aşağıdakilerden hangisi çıkış birimidir?
A) Fare(Mouse) B) Scanner(Tarayıcı) C) CD-ROM
D) Plotter(Çizici)
20. İç bellek kullanım amacına bağlı olarak kaça ayrılır?
A) Ram ve Rom olmak üzere ikiye ayrılır.
B) Sadece Rom olarak bir tanedir.
C) Sadece Ram olarak bir tanedir.
D) Ram, Rom, Cps olarak üçe ayrılır.
21. Klavyedeki tuşların üzerindeki 3.karakterin yazılmasını sağlayan tuş hangisidir?
A) Shift
B) Altgr(Sağ Alt) C) Ctrl
D) Caps Lock
22. Bilgisayarın her türlü elektronik aksamına ne ad verilir?
A) Hardware (Donanım) B) CPU (MİB).
C) Input Unit ( Giriş birimi) D) Software (Yazılım)
23. Bir bilgisayar sisteminde aşağıdaki programlardan hangisinin olması zorunludur?
A) Programlama dili B) Veri tabanı programı
26 C) İşletim Sistemi
D) Kelime işlemci
24. Bilgilerin kalıcı olarak depolandığı yere ne ad verilir?
A) Ram B) Modem C) Yan bellek D) Rom
25. Aşağıdakilerden hangisi giriş birimidir?
A) Ekran B) CD) ROM C) Yazıcı
D) Plotter (Çizici)
26. Aşağıdakilerden hangi tuş Cursorü (İmleci) satır başına getirir?
A) İnsert B) Delete C) End D) Home
27. 1024 BYTE aşağıdakilerden hangisi eşit değildir?
A) 1024 Karakter B) 1024 Bit C) 1 Kilobyte D) 8192 Bit
28. Tüm bilgilerin giriş ve çıkışlarının yapıldığı hesaplama ve kontrol işlemlerinin yürütüldüğü ortamdır. ………… Kendi ürettiği emirler ile diğer birimleri çalıştırır ve denetler. Boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) HDD B) CPU C) Ram D) Kasa
29. Bilgisayarın kapatma (power) düğmesini kullanmadan yeniden açılmasını sağlayan makinanın üzerindeki tuş hangisidir?
A) Makinenin üzerindeki RESET tuşu B) Klavyenin üzerindeki ENTER C) Makinenin üzerindeki TURBO tuşu D) ESC tuşu
30. Aşağıdakilerden hangisi bilgi (Veri) kayıt ortamı değildir?
A) Sabit disk B) Disket C) Printer D) Flashdisk
27
31. Bilgisayarı insanlardan ayıran en önemli özellik nedir?
A) İşlem hacmi B) Yorum yeteneği C) Düşünme gücü D) Mantık yürütme
32. Kullanıcının müdahale edemediği, bellek türü hangisidir?
A) Rom B) Ram C) Sd Ram D) Hiçbiri
33. Yazıcılarda ve tarayıcılarda nokta yoğunluğunu ifade eden ölçü birimi hangisidir?
A) 1 KB B) 1 Mhz C) 1 Byte D) 1 Dpi
34. Birden fazla bilgisayar arasında telefon aracılığı ile iletişim sağlayan cihaza ne ad verilir?
A) Barkod B) Modem C) Plotter D) Scanner
35. Kullanıcıya ait bellek türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eprom B) Prom C) Rom D) Ram
36. Aşağıdakilerden hangisi yazıcı bağlantı ucudur?
A) Com1 B) Con C) Usb D) Fdd
37. “Ekran üzerindeki komut düğmelerini tıklayıp aktif hale getirmek, seçmek ve taşımak
………. nin görevidir.” Boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Klavye B) Mouse C) Bilgisayar D) Mikrofon
38. Bilgiler kalıcı olarak ………..de saklanır. Boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
A) Ram Bellek B) HDD C) Rom Bellek D) CPU
28
39. Yanlış yazılan bir komut sola doğru hangi tuşla silinir?
A) Backspace B) Delete C) Ara Tuşu D) End
40. Aşağıdakilerden hangisi ek donanım birimidir?
A) TV kartı B) Ekran kartı C) Ana kart D) Ram
41. Aşağıdaki birimlerden hangisinde bilgi depolanamaz?
A) Harddisk B) Memory Card C) Cd
D) Ram
42. Aşağıdakilerden hangisi yakın mesafedeki bilgisayarlar arasındaki bilgi iletişimini sağlar?
A) Ekran kartı B) Mainbord C) Harddisk D) Ağ kartı
43. Klavyedeki ( $ , # , \ vB) ..) simgeler hangi yardımcı tuşla eklenebilir?
A) Alt Gr B) Tab (Sekme) C) Ctrl
D) Shift
44. Bilgisayardaki görüntüleri ………… Oluşturur ve monitöre gönderir. Boşluğa hangisi gelmelidir?
A) Ses Kartı B) HDD C) CPU D) Ekran Kartı
45. Num Lock tuşunun görevi nedir?
A) Klavyeyi büyük küçük harfe kilitler B) Yön tuşlarının genel adıdır
C) Sayısal tuş¬ları kilitler ve açar D) Sekme tuşudur
46. Ram ve rom terimleri neyi ifade etmektedir?
A) İşlemci
B) İç Bellek türleri C) Yazılım
D) Hard Disk
47. Klavyedeki ( / , ? , + „, : vB) ..) simgeler hangi yardımcı tuşla eklenebilir?
A) Alt Gr
29 B) Tab (Sekme)
C) Ctrl D) Shift
48. Bilgisayara girilen verilerin işlendiği bölüm hangisidir?
A) Harddisk B) Flash Bellek C) Cpu
D) Rom
49. Ekrandaki en küçük noktalara ne ad verilir?
A) Character B) Column C) Pixel D) Line
50. Aşağıdakilerden hangisi bir çıktı ünitesidir (çıkış birimidir)?
A) Klavye B) Mouse
C) Barkod Okuyucu D) Hoparlör
51. Aşağıdakilerden hangisi kullanılarak, bilgiler telefon hatları üzerinden başka bilgisayarlara aktarılabilir?
A) Sabit Disk B) Plotter C) Modem D) Scanner
52. Aşağıdakilerden hangisinde elektrik kesildiği zaman bilgiler silinir?
A) Ram B) Prom C) Eprom D) Rom
53. Bilgisayardaki kartların birbirleri ile bağlantısını sağlayan ve verileri ilgili yere ulaştıran birime ne ad verilir?
A) Rom B) Ram C) Mainboard D) Hdd
54. Bilgisayarda yazmış olduğumuz herhangi bir belgenin kağıda aktarılmasını sağlayan aygıta ne ad verilir?
A) Printer B) Scanner C) Ram D) Hdd
30
55. Aşağıdakilerden hangisi Bilgisayara dışardan bilgi girişini sağlayan ünitelerden değildir ? A) Disket
B) Yazıcı C) Harddisk D) CD) rom
56. Aşağıdakilerden hangisi Klavyeyi Büyük harfe kilitler?
A) Num lock B) Caps Lock C) Insert D) Pause
57. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar disk ölçü birimlerinden değildir.?
A) Gigabyte B) Byte C) Format D) Kilobyte
58. Aşağıdakilerden hangisi dış bellek ünitesi değildir?
A) Disket B) Hard disk C) Yazıcı D) CD) Rom
59. Giriş ünitesinden girilen bilgileri isteyen ve sonuçları çıkış ünitesine gönderen bölüm hangisidir?
A) RAM B) Çevre bellek C) Anabellek D) CPU
60. Aşağıdakilerden hangisi bellek türlerinden değildir.?
A) RAM B) ROM C) DİSKET D) PRINTER
61. Aşağıdakilerden hangisi monitörle ilgili değildir?
A) inch B) Pixel C) MByte D) Flat
62. Bilgisayar genel olarak hangi bölümlerden oluşur?
A) Ram – Rom
B) Hardware – Software
C) Merkezi İşlem birimi – Monitör D) Ana makine – Klavye
63. 1024 byte için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) 1 Bit
31 B) 1 Mbyte
C) 1 Byte D) 1 Kbyte
64. Merkezi işlem biriminin takıldığı donanım birimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Harddisk B) Anakart C) Ram D) Ekran kartı
65. Küçük harfle yazarken büyük harfle yazma olanağı veren yardımcı tuş hangisidir?
A) Ctrl B) Shift C) Tab D) Num Lock
66. BackSpace tuşunun görevi hangisidir?
A) Sola doğru siler B) Sağa doğru siler
C) Karakterler arası boşluk verir D) Kürsörü satırın sonuna götürür
67. Kullanıcının müdahale edemediği, silemediği bellek türü hangisidir?
A) Rom B) Ram C) Base Ram D) Hiçbiri
68. Bilgisayarda aritmetiksel işlemleri yapan ve sonuçlandıran donanım birimi hangisidir?
A) Ram B) Ana kart C) Cpu D) Harddisk
69. Aşağıdaki birimlerden hangisi bilgisayara bilgi girişi için kullanılır?
A) Monitör B) Klavye C) Yazıcı D) Plotter
70. Aşağıdakilerden hangisi ana donanım birimi değildir?
A) Ana kart B) Ram C) Ekran kartı D) CD) Rom
CEVAP ANAHTARI:
1D 2A 3D 4B 5C 6B 7A 8C 9A 10C 11D 12B 13D 14B 15D 16C 17D 18A 19D 20A 21B 22A 23C 24C 25B 26D 27B 28B 29A 30C 31A 32A 33D 34B 35D 36C 37B 38B 39A 40A
32
41D 42D 43A 44D 45C 46B 47D 48C 49C 50D 51C 52A 53C 54A 55B 56B 57C 58C 59D 60D 61C 62B 63D 64B 65B 66A 67A 68C 69B 70D
