OKSİJEN (Sıvı)
FRM.ET.00032/00;MSDS Sıvı Oksijen Tehlikeli Maddeler ve Müstahzarlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formlarının Hazırlanması ve Dağıtılması Hakkında Yönetmelik’e (26 Aralık 2008 – 27092) uygun olarak hazırlanmıştır.
Hazırlama Tarihi : 11 Eylül 2012 Revizyon No : 05
Sayfa No : 1 / 7
1. KİMYASAL ÜRÜN VE FİRMA KİMLİĞİ :
Firma Tanımı : Kardemir Karabük Demir Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
78170
Karabük / TÜRKİYE Telefon : 90 370 418 22 23 Faks : 90 370 412 10 58 Web adresi : www.kardemir.com E-mail : oks@kardemir.com
Acil Durum Telefon : +90 370 418 36 60 , +90 370 418 23 03 , +90 370 418 27 60 Ürün Adı : Oksijen, Sıvı
Kimyasal Formülü : O2
Kullanım Alanı : Oksijen demir ve çelik üretiminde ergitmenin hızlandırılmasında, enerji optimizasyonunda kullanılır. Ayrıca diğer birçok endüstri uygulamasında oksidasyon işlemlerinde kullanılmaktadır. Demir-dışı metal üretim tesislerinde, döner fırınlarda, kağıt fabrikalarında ve cam üretiminde fırın veya brülörle kullanımı sayesinde üretim ve verim artışı yanısıra, çevreyi kirletici yanma yan ürünlerinde önemli azalmalar sağlanmaktadır. Uzay gemilerinde hidrojen ile birlikte yakıt olarak; Metallerin kesimi, kaynağı, sertleşmesi işlemlerinde; Asetilen, Propan, Hidrojen gibi yanıcı gazlar ile birlikte;
Çelik ocaklarında karbonun tasfiyesi için; Endüstriyel fırın ve ocaklarda üretim kapasitesi ve verimin artırılması için yanma havasının zenginleştirilmesinde; Ark ocaklarında ergitilecek hurdaların ocak içinde kesilmesi ve ergimiş metal içinde karbon düşürmede; Ozon üretiminde; İçme suyunun temizlenmesinde; Balık çiftliklerinde suyun oksijence zenginleştirilmesinde ve balıkların canlı naklinde; Kimyasal oksitleme proseslerinde kullanılır.
Oksijen, Sıvı 2 / 7 2. BİLEŞİM, BİLEŞENLER İLE İLGİLİ BİLGİ:
Ticari Adı Formülü % Hacim CAS No EEC No
Mevzuat Risk Güvenlik Bilgileri Ve
Oksijen O2 99,5 7782-44-7 231-956-9 R.8. ; S.17.
NOT : Mevzuat ve Risk ibarelerinin açıklaması için 15. Madde’ye bakınız.
3. TEHLİKELERİN TANIMLANMASI:
Renksiz, kokusuz, zehirsiz, parlayıcı olmayan soğutularak sıvılaştırılmış gazdır.
Oksitleyicidir. Yanmayı destekler. Normal olarak hava ile yanmayan bir çok madde ile şiddetle yanar. %75’den yüksek konsantrasyonlarda devamlı solunması mide bulantısı, baş dönmesi, solunum zorluğu ve çarpıntıya neden olabilir. Sıvı ile temas doku donmasına neden olur. Hızla buharlaşan sıvı ile temas soğuk yanığa neden olabilir. Soğuk yanığın etkileri cildin renginin gri veya beyaza dönüşmesi ve ciltte su toplaması meydana gelmesidir.
Göze etkileri: Ürünle temas doku donmasına neden olabilir.
Deriye etkileri: Hızla buharlaşan sıvı ile çıplak deri teması kriyojenik “yanıklara” veya soğuk yanığına neden olabilir. Soğuk yanığının etkileri cildin renginin gri veya beyaza dönüşmesi ve ciltte su toplaması meydana gelmesidir.
Yutma etkileri: Sıvı ile temas doku donmasına neden olabilir.
Solunuma etkileri: Oksijen zehirleyici değildir. Yüksek konsantrasyonlarda (%75’in üzerinde) uzun süre solunması koordinasyonu, dikkati etkileyebilir, yorgunluğa veya solunum yollarında tahrişe neden olabilir. Oksijen yüksek basınçlarda solunduğunda zararlı olur. Basınca ve süreye bağlı olarak, saf oksijen yüksek basınçlarda (örneğin: dalgıçlar) kramplara, baş dönmesine, nefes almada zorluğa, kasılmalara, ödeme ve ölüme neden olabilir. Kuvözlerdeki yüksek oksijen konsantrasyonları görsel bozukluklar ve prematüre bebeklerde körlüğe neden olmuştur. Yüksek oksijen yoğunlukları öncelikle tam gelişmemiş gözleri etkiler.
4. İLK YARDIM UYGULAMALARI:
Teneffüs Edilmesi: Normal çalışma koşullarında oksijene aşırı maruz kalınması düşünülemez. Havada yüksek oksijen yoğunlukları yangın ve patlama tehlikesi içerir. Uzun müddet yüksek konsantrasyonlarda maruz kalınmaması şartıyla atmosfer basıncında, yüksek safiyetteki oksijen toksik değildir. % 75 üzerinde uzun süre solunması koordinasyonu, dikkati etkileyebilir, yorgunluğa ve solunum yollarına tahrişe neden olabilir. OKSİJENİN BASINÇ ALTINDA SOLUNDUĞU TÜM VAKALARDA DERHAL TIBBI MÜDAHALEDE BULUNULMASI ZORUNLUDUR. (örneğin: oksijen tüplü dalma aygıtı). Bilinci yerinde olan kişiye yardım edilerek gazla kirlenmemiş bir alana götürülmesi ve temiz hava soluması sağlanmalıdır. . Daha sonraki tedavi semptomatik ve destek tedavi olmalıdır. Tedavi edecek doktor, hastanın ‘hyperoxia’ geçiriyor olabileceği konusunda uyarılmalıdır.
Oksijen, Sıvı 3 / 7
Deri İle Temas: Deri yolu ile temas veya soğuk yanığı durumunda; sıvı bulaşmış elbise çıkarılmalı ve etkilenen bölgeler ılık su ile en az 15 dakika yıkanmalıdır. SICAK SU KULLANILMAMALIDIR. Yanık bölge ovulmamalı ve masaj yapılmamalıdır. Yoğun doku donması, soğuk yanığı veya deri yüzeyinin kabarması (su toplaması) söz konusu ise hasta hemen bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
Göz İle Temas: Hızla buharlaşan sıvı nedeni ile donma veya kriyojenik ‘’yanıklar’’
meydana gelirse, Göz ile temasında, göz kapakları mümkün olduğunca açılarak sıvı haldeki ürünün buharlaşması hızlandırılmalıdır. Göz bölgesi en az 15 dakika boyunca ılık su ile yıkanmalıdır. Hasta ışığa bakamıyorsa, gözler hafif bir bant ile kapatılarak, hemen bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
Doktor tavsiyesi olmadan kesinlikle gözlere merhem veya yağ sürülmemelidir!
Yutma: Normal koşullarda yutma olası değildir. Ürün ile temasta ciltte doku donması meydana gelmişse hastanın derhal doktora götürülmesi gerekir.
5. YANGIN İLE MÜCADELE YÖNTEMLERİ:
Uygun Söndürme Aracı / Söndürme Yöntemi: Yüksek oksijen yoğunluğu tutuşmayı şiddetle hızlandırır. Organik maddelerin veya oksijenle tepkimeye girebilir başka malzemelerin tutuşmasını/patlamasını başlatır veya yardımcı olur. Mümkünse, yangının devamını sağlayan oksijenin yayılması durdurulmalıdır. Sıvı Oksijen düşük basınçta özel stok tanklarında muhafaza edilir. Yangın durumunda sıcaklık artışı ile birlikte basıncın artması stok tankının patlamasına neden olabilir. Yangına maruz kalan stok tankı, yangın esnasında ve sonrasında emniyetli bir mesafeden su ile soğutulmalıdır. Stok tankında gaz kaçağı olan bölgelere gaz sıkışmasını önlemek amacı ile su tutulmamalıdır Karbondioksit, kuru kimyevi maddeler veya buharlaşan sıvı, yangın söndürücüler kullanılmalıdır.
Uygun Olmayan Söndürme Aracı / Yöntemi: Yok.
Yanma Sonucu Ortaya Çıkabilecek Zararlı Maddeler: Yok.
Yangınla Mücadelede Koruyucu Ekipman: Yangın ile mücadele ekibi solunum koruma cihazı takmalı ve aleve dayanıklı elbise giymelidir.
6. KAZA SONUCU GAZ YAYILMASINA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER:
Kişisel Tedbirler: Ürünün yayıldığı bölge derhal boşaltılmalıdır. Oksijence zenginleşmiş elbiseler tutuşma kaynaklarından uzak tutulmalıdır. Olay mahallinde açık alev sokulmamalı, statik elektriğe neden olabilecek cihazlar kullanılmamalıdır. Sıvı Oksijen ile direkt temasta deride “don yanığı” meydana gelebilir. Sıvı ile temastan kaçınılmalıdır.
Çevrede Alınacak Tedbirler: Patlayıcı ve yanıcı malzemeler ortamdan uzaklaştırılmalıdır.
Sızıntı ve yayılma önlenmelidir. Kriyojenik sıvıların gazlaşması havadaki nemi yoğunlaştıracağı için sis bulutları oluşturur. Ciddi gaz sızıntılarının yoğunlaşması fazla olacağı için sis bulutları yoğun olur ve yön bulmada zorluklar yaşanabilir. Gerekli önlemler alınmalıdır.
Temizlik Yöntemleri: Etkilenen bölge havalandırılmalıdır. Eğer sızıntı kullanıcının donanımında ise, onarıma başlamadan önce, kesinlikle gaz boruları inert gaz ile süpürülmelidir.
Oksijen, Sıvı 4 / 7
7. KULLANMA VE DEPOLAMA:
Kullanma: Müşteri sahasındaki sabit tanklar, eğitimli ve tecrübeli kişiler tarafından kullanılmalıdır. Bu tanklar üzerinde herhangi bir şekilde onarım, ayarlama veya değişiklik yapılmamalıdır. Herhangi bir teçhizatın (malzemenin/enstrümanın) hatalı olduğundan şüphelenirse (genellikle yüksek blöf oranları, terlemeler, harici donmalar, çatlak ve/veya yırtılmalar hissedilebilir) bu tip teçhizat kesinlikle kullanılmamalı veya bir kap/tank söz konusu ise 1. Bölümde belirtilen KARDEMİR A.Ş. ACİL DURUM TELEFONU ile derhal irtibata geçilmelidir. Aşırı gaz yoğunlaşmasını önlemek için kriyojenik sıvılar her zaman çok iyi havalandırılmış alanlarda kullanılmalıdır. Kriyojenik sıvı kullanılan kapalı ve açık alanlara izinsiz ve gözetimsiz personelin/ziyaretçinin girmesine izin verilmemelidir.
Sıvı oksijen tank, donanım ve tesisatında karbon çeliği ve düşük alaşımlı çelikler kullanılamaz. Ferritik ve ostenitik paslanmaz çeliğin yanısıra, bakır ve bakır alaşımları, nikel ve nikel alaşımları, pirinç bakır, silikon alaşımları, Monel, Inconel ve berilyum da kabul edilebilir malzemelerdir. Teflon, teflon bileşikleri tercih edilen conta malzemeleridir. Oksijende kullanılacak tesisat ‘oksijen kullanımı için temizlenmiş’ olmalıdır. Oksijen hattında sadece oksijene uyumlu donanım kullanılmalıdır. Basınç düşürücü, vana vb. oksijen donanımın üzerinde bariz mavi renk vardır ve “oksijen”, “oxygen”, “O2” ibarelerinden biri mutlaka bulunur. Bu konuda tereddüte düşerseniz donanımın oksijene uyumlu olup olmadığını öğrenmek için tedarikçisine başvurulmalıdır
Hiçbir zaman yağ, gres, petrol veya diğer kolaylıkla yanabilir maddelerin, oksijen ile temasa geçmesine asla müsaade edilmemelidir. Oksijen ile birlikte kullanılacak ekipman üzerindeki yağlar “Tri Klor Etilen” “Per Klor Etilen” veya “Karbon Tetra Klorür” ile temizlenebilir.
Oksijen içerecek olan donanım “Oksijen kullanımı için temizlenmiş” olmalıdır. Kullanım koşullarının oksijene uygunluğunu doğrulamak için tedarikçi ile temas edilmesi gerekmektedir.
Depolama: Kriyojenik sıvıların depolanması; özellikle bu sıvılar için tasarlanmış, arası vakumlu çift cidarlı tanklar veya arası vakumlu çift cidarlı taşınabilir “LC” diye anılan özel tüplerle sağlanır. Müşteri sahasında bulunan stok tanklarına dolum, KARDEMİR A.Ş. taşıma tankeri ve müşteri tankerlerince, tanker sürücüsü tarafından yapılır. Kriyojenik sıvı depolanan kaplar/tanklar gazın belirli basınç değerlerinde (işletme basıncının üstünde) kaçmasına müsaade eden vanalar (Kriyojenik vana) ve/veya çeşitli emniyet cihazları (Mekanik emniyet – safety relief vanaları) ile donatılmalı ve korunmalıdır. Küçük /portatif kriyojenik kaplarda ise özel delikli stoper veya vana kullanılmalı ve gaz çıkış vanasının çıkışında yoğunlaşan su buharının oluşturduğu buzun sıkışma yapıp yapmadığından emin olunmalıdır. Vana düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. Bu kontroller özellikle uygun olmayan malzeme kullanımında kapta/tankta hasar oluşturabilecek veya patlayabilecek aşırı gaz basıncından korunmak amacıyla yapılmalıdır. Bu nedenle küçük/portatif kriyojenik kaplarda yalnızca kapla birlikte verilen stoper kullanılmalıdır. Bu kaplarda asla tapa kullanılmamalı, nem birikmesi ve kap çıkışının buzla tıkanması önlenmelidir. Hiçbir zaman kriyojenik gazı tüpü (LC) kapalı bir alanda, örneğin otomobil, minübüs vb. araç içersinde taşınmamalıdır. Bir sızıntı; yangın ve patlamaya neden olabilir. Sıvı Oksijen depolanan ve kullanılan alanlarda sigara içilmemeli ve içilmesine müsaade edilmemelidir. Sıvı Oksijen’in depolandığı, kullanıldığı, boşaltıldığı veya doldurulduğu bir alanda alev bulunmasına ve oluşturulmasına izin verilmemelidir. Sıvı Oksijen depo alanlarına dikkat çekecek boyutlarda SİGARA İÇİLMEZ, YAĞ İLE TEMAS ETMEYİNİZ gibi ikaz levhaları ile diğer emniyet levhaları asılmalıdır.
Özel Kullanımlar: Yukarıda belirtilenlerin dışında özel kullanım alanları için, kullanıcılar bu özel uygulamalar ile ilgili literatürden edindikleri bilgiler, geçerli metodlar ve prosedürlere bağlı kalmalıdır.
Oksijen, Sıvı 5 / 7
8. MARUZ KALMA KONTROLLERİ, KİŞİSEL KORUNMA:
Mesleki Maruz Kalma Limiti: Havadaki Oksijen seviyesinin % 23,5 üstüne çıkmasını engelleyecek şekilde havalandırma yapılmalıdır.
Mesleki Maruz Kalma Kontrolleri: Sıvı Oksijen ile direkt temasta deride “don yanığı”
meydana gelebilir. Bundan kaçınılmalıdır.Uzun müddet yüksek konsantrasyonlara maruz kalınmaması şartıyla atmosfer basıncında, yüksek safiyetteki oksijen toksik değildir..
Solunum Sisteminin Korunması: Uzun süre yüksek konsantrasyondaki oksijen istenilerek solunmamalıdır.
Ellerin Korunması: Kriyojenik sıvılara dayanıklı eldiven kullanılmalıdır. Herhangi bir kriyojenik sıvı dökülmesi veya sıçraması olduğunda, kolayca elden çıkarılması için eldivenler gevşek olmalı ve eldivenle dahi olsa soğuk teçhizatın yalnızca kısa bir süre için tutulabileceği unutulmamalıdır. Yağlı eldivenler giyilmemelidir.
Gözlerin Korunması: Yüz siperliği veya göz maskesi kullanılmalıdır.
Cildin Korunması: Kriyojenik sıvı sıçramalarından zarar görmemek için; cepsiz ve çıkıntısız tulum önlük veya benzer tip elbiseler giyilmeli, pantolonların paçaları botun veya ayakkabının dışına sarkıtılmalıdır. Islak elbiseler ile çalışılmamalıdır. Oksijene doymuş elbiseler havalandırılmalıdır. Bütün ekipman, takımlar ve elbiseler yağdan arındırılmış olmalıdır.
Çevresel Maruziyet Kontrolleri: Oksijen atmosfer havasında %21 hacimsel oranında bulunan bir gaz olup, çevreye zararlı bir etkisi yoktur. Sıvı oksijenin kontrolsüz deşarjı halinde yüzeyde hızlı yayılma eğiliminde olan kriyojenik sıvı ve aşırı soğuk gazın neden olacağı sis ve aşırı soğuk ortam, bölgesel olarak tehlikeler yaratabilir. Bir süre sonra tamamen gaz faza geçen oksijen atmosfere karışır. Kontrolsüz ve tehlikeli birikimlere neden olacak deşarjlardan kaçınılmalıdır.
Herhangi bir nedenle sıvı oksijenin boşaltılması gerekiyorsa öncelikle başka bir oksijen transport tankına aktarılma yolu seçilmeli, bu işlem sırasında çevresel emniyet tedbirleri alınmalıdır.
9. FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLER:
Fiziksel Hali Sıvı + Gaz
Koku / Renk Kokusuz, Renksiz
Molekül Ağırlık 32,00 gr/mol-gr
Kaynama Noktası - 183 °C
Ergime Noktası - 219 °C
Kritik Sıcaklık - 118 °C
Gazın Özgül Ağırlığı ( Hava = 1 ) 1,105 Sıvının Özgül Ağırlığı (Su=1) 1,142 Sıvı Yoğunluğu (-183 °C , 1 atm) 1,14 kg/lt
Gaz Yoğunluğu 1,428 kg/Nm
3( 0 °C, 1 bar )
Çözünürlük ( H
2O ) 39 mg/l
Diğer Bilgiler
Oksitleyici. Havadan biraz daha yoğun.
Oksijen, Sıvı 6 / 7
10. KARARLILIK VE REAKTİVİTE:
Kaçınılması Gereken Durumlar: Reaksiyona girmesi sakıncalı maddelerden uzak tutulmalıdır.
Kaçınılması Gereken Materyaller: Yanıcı malzemelerle ve redükleyicilerle şiddetli reaksiyona girebilir. Organik malzemeler için oksitleyicidir. Yağdan, petrole yaygın kullanılan çözücülerden ve katranlı malzemelerden kaçınılmalıdır.
Tehlikeli Bozunma Ürünleri: Söz konusu değil.
11. TOKSİKOLOJİK BİLGİ:
Deri ve Göz: Tam gelişmemiş retina dolaşımı oksijenin toksik seviyelerine daha fazla duyarlıdır. Premature doğmuşlarda, 150 mm HG’den yüksek arteryal oksijen tansiyonu retrolental fibroplasiye neden olabilir. Sürekli körlük birkaç ay sonra oluşabilir. Bir erişkinde ciddi retina hasarı rapor edilmiştir. Bir miyasteni gravis hastasında, hasta 150 gün %80 oksijen soluduktan sonra, iyileşmeyen retina atropisi (dumuru) oluşmuştur.
Solunum: Gönüllü kişilerde maske yolu ile 6 saat boyunca % 90-95 oksijen soluduklarında soluk borusu tahrişi ve bitkinlik görülmüştür. Diğer semptomlar (deney sırasında solunum borusuna tüp yerleştirilmesinden dolayı ortaya çıkmış olabilir) şunlardır; Sinüzit, konjunktivit, ateş ve akut bronşit.
Zehirlenme, köpeklerde çevre basıncında saf oksijeni 36 saat boyunca soluduktan sonra başlamıştır, 48 saat sonra rahatsızlık, 60 saat sonra da ölüm görülmüştür.
12. ÇEVRE BİLGİSİ:
Oksijen, havanın sıvılaştırılması ve ayrıştırılması yöntemiyle elde edilmektedir. Ekolojik denge üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur.
Ekotoksisite: Söz konusu değil.
Hareketlilik: Kriyojenik sıvıların fazla miktarda ve kontrolsüz deşarjı halinde zeminde yayılma eğilimi vardır. Ancak bir süre sonra tamamen gaz faza geçerek atmosfer havasına karışır.
Yer altı suyuna karışma ve yayılma potansiyeli yoktur.
Kalıcılık ve Bozunabilirlik: Söz konusu değil.
Biyobirikim Potansiyeli: Söz konusu değil.
Diğer Ters Etkiler: Söz konusu değil.
13. BERTARAF BİLGİLERİ:
Tankta veya sıvı azot tüpünde (LC’de) kalan gaz havaya atılmamalıdır. Tüp (LC) UYGUN TEHLİKE İKAZ ETİKETİ ÜZERİNDE OLARAK, KARDEMİR A.Ş.’a veya KARDEMİR A.Ş.
yetkili satıcısı’na iade edilmelidir. Buralarda, kullanılmayan sıvı uygun şekillerde bertaraf edilecektir.
Oksijen, Sıvı 7 / 7 14. ULAŞIM BİLGİLERİ:
Parametre Tanımlama No
Uygun
Nakliye Adı Tehlike
Sınıfı Tehlike Sınıf Kodu
Etiket Bilgisi
Sevk Etiketi
ADR UN 1073
Oksijen, Soğutularak
Sıvılaştırılmış 2 3.O
2.2 ve 5.1
Parlamaz Gaz Oksitleyici
ADR Etiketi:
15. MEVZUAT BİLGİLERİ:
EC Sınıflandırması: O, R8 Sembol: O
Mevzuat Risk Tanımları:R8, Yanıcı maddelerle temasında yangına sebep olabilir.
Mevzuat Güvenlik Tanımları:S17, Yanıcı maddelerden uzak tutun.
16. DİĞER BİLGİLER:
KARDEMİR A.Ş.’e ait sıvı tankları ve tüpleri (LC’ler) KARDEMİR A.Ş.’nin açık yazılı izni olmadan başka bir kuruluş tarafından tekrar doldurulamaz.
Sözlü olarak verilmiş ve ima edilmiş garantilerin reddedilmesi
Bu belgenin hazırlanışında mümkün olduğunca özen gösterilmesine rağmen, KARDEMİR A.Ş. olarak herhangi bir garanti verilmesi ve burada bulunan bilgilerin doğru ve eksiksiz olmalarına ilişkin bir iddia da bulunulması söz konusu değildir. Bu bilgilerin kullanıcının amaçlarına uygunluğu ile ilgili veya kullanımından doğan sonuçlardan dolayı KARDEMİR A.Ş. hiçbir sorumluluk kabul etmez. Gerçek ve/veya tüzel kişiler burada ki bilgileri kendi özel amaçlarına uygunluğu konusunda kendileri karar vermelidir.
5.1 2
