SMYO
Tarım Makinaları Programı
İçsel Tarım Mekanizasyonu
Kapsam
Ahırların Mekanizasyonu
Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Özellikler Ahırlarda Kullanılan Mekanizasyon Araçları
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Ahır; hayvanların barındığı bir yapı ile sağım, süt işleme, yem muhafaza yerleri ve hayvanların gezindikleri avludan oluşan bir ünitedir.
Ahırlarda yapılan ve mekanize edilmesi gereken işlerin başında; sulama, yemleme, yataklık değiştirme, gübre ve şerbet taşıma, yem hazırlama ve iletme, süt sağma ve soğutma gelmektedir. Ahırlar bölgenin
iklim koşulları da göz önünde tutularak, üç şekilde düzenlenebilir;
1. Duraklı (bağlı, kapalı) ahırlar, 2. Serbest (açık) ahırlar,
3. Karma (duraklı, serbest) ahırlar,
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Duraklı (Bağlı Sistem) Ahırlar
Süt sığırlarının barındırılmasında en eski sistemdir. Günümüzde hayvan sayılarının az olduğu küçük işletmelerde (30-60 baş) uygulanmaktadır. Tamamen kapalı ahırlardır. Mekanizasyon daha çok bu ahırlar için geçerlidir. Bu ahırlarda; ineklerin dinlenmesi, yemleme, sulama, yatak serme, gübre taşıma
ve süt sağma işleri, kendileri için ayrılmış duraklarda olur.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Duraklı Ahırın Avantajları
İneklerin yem tüketimini izlemek daha kolaydır. Hayvanlar yer değiştirmediğinden bireysel olarak besleniyorlar.
Her bir ineği izlemek daha kolaydır. Hayvan bakıcıları her bir ineği diğer sistemlere kıyasla daha fazla görürler. Bu, insanın ineği yalnızca sağım sırasında (günde üç veya dört kez) değil, aynı
zamanda ahırdaki diğer herhangi bir işte de kontrol ettiği anlamına gelir. Herhangi bir sorunun daha erken keşfedilmesi, daha az üretim kaybı, daha az ciddi hastalık oluşumu ve veterinerlik maliyetinin
düşmesi anlamına gelir.
Bir ineğin alanı, serbest duraklı ahırlar ve sağım odası ile karşılaştırıldığında daha azdır. Yönetmek ve temizlemek için daha az alan demektir.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Serbest Ahırlar
Bu sistemde süt sığırları ahır içerisinde ve ahıra bitişik gezinme yerlerinde serbestçe hareket ederler.
Tamamen kapalı binalar yanında kısmen ya da tamamen açık sistemlerde de kullanılabilir. Tamamen kapalı serbest ahırlar, iklim koşullarının çok soğuk ve yağışlı olduğu yerlerde uygulanabilir. Oldukça
büyük bina taban alanına gereksinim duyulduğu için süt sığırcılığında pek tercih edilmez.
Süt sığırı yetiştiriciliğinde serbest ahırların en yaygın kullanımı üç tarafı kapalı, güney ve doğuya bakan cephesi açık ve üzeri uygun bir çatı ile örtülü olan kısmen açık şeklidir. Bu sistemde yemleme ve
sağım işlemleri ayrı ünitelerde yapılır. Ayrı bir sağım yerine gereksinim duyulması nedeniyle sağmal sığır sayısının 20 baş ve üzeri olduğu işletmelerde ekonomiktir.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Serbest ahırlar aynı çatı altında veya ayrı olabilen dinlenme, gezinme, yemleme, sağım yeri-süt odası olmak üzere dört üniteden oluşur.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Duraklı Serbest Ahırlar
Günümüzde süt sığırı yetiştiriciliğinde en yaygın kullanılan barındırma sistemi olup, bağlı duraklı ve serbest ahır sistemlerinin yararlı yönlerini birleştirmek amacıyla geliştirilmiştir. Serbest duraklı ahırlar
uygun biçimde tasarlanıp işletildikleri zaman özellikle büyük sürüye sahip işletmeler için oldukça basit ve ekonomik sistemlerdir. Bu nedenle serbest duraklı ahırlar özellikle 60 ve daha fazla sağmal sığıra sahip işletmeler için uygundur. Ancak bu sistem genellikle 100 ve daha fazla sayıda sağmal sığıra sahip işletmeler için düşünülmelidir. Serbest duraklı ahırlar, sığırların tabanına yataklık serilmiş duraklarda
serbest bir şekilde ayrı ayrı yatabilecekleri şekilde planlanmış bir sistemi ifade etmektedir. Sığırlar bu duraklarda bağlı olmadıkları ve duraklara serbestçe girip çıkabildikleri için bu sisteme serbest duraklı
ahır sistemi denilmektedir
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Duraklı Serbest Ahırlar
Serbest duraklı sistemlerde sığırlar için özel olarak yapılan duraklar bulunmaktadır. Ancak bu duraklarda bağlama düzeni, yemlik, suluk ve sağım sistemi bulunmaz. Bu nedenle yemleme, sulama ve
sağım işlemi ahır içerisinde ya da gezinme alanlarında bu amaçla yapılmış özel ünitelerde yapılır.
Sığırlar durakları sadece yatarak dinlenmek için kullanırlar. Bunun dışında gerek ahır içerisinde ve gerekse gezinme alanlarında serbestçe dolaşabilme olanağına sahiptirler. Sığır gübresi esas olarak
servis yollarında birikir. Dolayısıyla serbest sistemlerle serbest duraklı sistemler arasındaki temel farklılık dinlenme yerinin düzenlenmesinden kaynaklanır.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırların Mekanizasyonunu Etkileyen Faktörler
Serbest Duraklı Ahırların Avantajları
Her bir sığır için kendi kendilerine veya birbirlerine zarar vermeden yatabilecekleri temiz, kuru ve güvenilir bir dinlenme ortamı oluşturmaktır.
Serbest durak, sığırın durakta yatarken ve ayakta dururken düzgün durmasını ve gübrelerini servis yollarına yapmalarını sağlamalıdır.
Komşu duraklardaki sığırların birbirlerine zarar vermeleri de önlenmelidir.
Serbest durak boyutları sığırların ırk ve vücut ağırlığına göre değişir.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırlarda Kullanılan Mekanizasyon Araçları
Suluklar
Su, hayvanların sağlığı ve yemlerin değerlendirilmesi yönünden büyük önem taşımaktadır. Hayvanların su gereksinmesi; hayvanın ırk, cins, yaşına, beslenme durumuna ve çevre koşullarına bağlı olarak değişir. Süt ineğinde inek başına gereksinilen su 50 litre/gündür. Sıcak yaz günlerinde bu değer iki
katına dek çıkabilmektedir. Ortalama olarak besi sığırları 45 litre/gün, koyunlar 9 litre/gün ve domuzlar 15 litre/gün suya gereksinirler.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırlarda Kullanılan Mekanizasyon Araçları
Hayvanların su gereksinmeleri, ahır dışında, açık kaynaklardan karşılanabilir. Ne var ki, bu kaynaklar üşütmeye ya da bulaşıcı hastalıklara neden olabilir. Ahır içinde sulama en ilkel olarak insan iş gücü ile yapılabilir. Ancak, en iyi sulama yöntemi, otomatik sulamadır. Burada, gereksinilen su otomatik olarak
hazır tutulur. Bunlardan hayvanlar günün her saatinde su içme olanağına sahiptirler.
Otomatik sulukların, basit suluklara göre üstün yanları şöyle sıralanabilir:
İşgücünden tutum sağlarlar (% 90’ a dek).
Hayvanların her an taze ve temiz su içmelerine olanak verirler.
Normalden fazla su tüketimini önlerler.
Hayvan veriminin bir ölçüde artmasını sağlarlar (Örneğin, süt ineklerinde süt verimi yaklaşık %10- 15 artar).
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırlarda Kullanılan Mekanizasyon Araçları
Sığırlar için söz konusu suluklar (otomatik) iki grupta toplanabilir:
1. Bireysel otomatik suluklar; Bir ya da birkaç hayvan yararlanır. Uygulamada yaygındır.
2. Grup otomatik suluklar; Daha çok mera tipi suluklar olup hayvan grupları ortaklaşa yararlanırlar.
Otomatik suluklar basınç durumuna göre de ikiye ayrılırlar. Bunlar:
1. Sabit seviyeli şamandıralı otomatik suluklar; Metal bir çanaktan (tas) oluşan bu sulukların 8 - 10 tanesi bir boruyla birleştirilmiştir. Borudaki su düzeyi, şamandıralı bir vana sayesinde sabit tutulur.
2. Basınçlı otomatik suluklar; Bu tip suluklar basınç altındaki su borusundan doğrudan doğruya beslenirler. Bunların başlıca iki tipi vardır; 1. Yatay paletli (klapeli) ve 2. Düşey paletli. Paletli otomatik suluklara ana su hattındaki basınç düşürülerek yaklaşık 0,5 atü basınçta çalışmaları
sağlanmalıdır.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırlarda Kullanılan Mekanizasyon Araçları
Bağlı ahırlarda normal çanaklı otomatik suluklar kullanılır. Bu suluklar 2 - 3,5 litre hacimli kesik küre kapağı şeklindedir. Sığırlar, suluğun klapesine dokunarak suyun suluğa dolmasını sağlarlar.
Durak tipine bağlı olarak suluklar durak alanı içim; ya da yemlik üzerine monte edilir. Kısa durakta genellikle yemlik üzerine yerden yüksekliği 60-80 cm olacak şekilde yerleştirilmelidir. Serbest
ahırlarda dondan korunmak için, çanakların ya da şamandıra düzeninin ısıtılması sağlanmalıdır.
Bu amaç için elektrikle ısıtılma önerilebilir.
Ahırların Mekanizasyonu / Ahırlarda Kullanılan Mekanizasyon Araçları
Mer'a sulamalarında kullanılan otomatik suluklar farklı yapıya sahiptirler. Bunlarda hayvanın dokunma kuvvetiyle çalışan ve suyu kuyudan çeken bir pompa söz konusudur. Pompa pistonlu ya da
membranlı tip olabilir. Membranlı pompalar kuma karşı duyarsız oldukları için daha yaygın kullanılırlar. Suluk çanağında kalan bir miktar su, su içmek isteyen hayvanın pompayı çalıştırması
için cezbetme görevini üstlenir. Mer'a pompaları, özellikle uygun derinlikte yeraltı suyu bulunan mer'alarda kullanılabilirler. Bir mer'a pompası 20 -30 sığır için yeterlidir.
