T.C.
MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI
ĠNġAAT TEKNOLOJĠSĠ
PLANI ÇĠNĠLEME
581MSP054
Ankara, 2011
Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıĢ bireysel öğrenme materyalidir.
Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.
PARA ĠLE SATILMAZ.
ĠÇĠNDEKĠLER
AÇIKLAMALAR ... ii
GĠRĠġ ... 1
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1 ... 3
1. PAFTAYI ÇĠNĠLEME ... 3
1.1. Çinileme ... 3
1.1.1. Tanımı ... 3
1.1.2. Önemi ... 3
1.2. Çini Mürekkepleri ... 3
1.2.3. Özellikleri ... 5
1.3. Çini Kalemleri ... 5
1.3.1. Tanımı ... 5
1.3.2. ÇeĢitleri ... 6
1.3.3. Kullnıldığı Yerler ... 7
1.3.4. Bakımı ve Korunması ... 7
1.4. Proje Çinileme Kuralları ... 9
1.5. Proje Çinileme ĠĢlem Sırası ... 11
1.6. Proje Çinileme Yapılması ... 12
1.6.1. Kat Planı Çinilemesi Ġçin Çizim Araç ve Gereçlerinin Hazırlanması ... 12
1.6.2. Çizim Kâğıdının Masaya YapıĢtırılması... 13
1.6.3. Proje Çinilemede ĠĢlem Sırası ... 13
UYGULAMA FAALĠYETĠ ... 21
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ... 22
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2 ... 25
2. PAFTA YAZILARI ... 25
2.1. Pafta Yazılarını Yazma Kuralları ... 25
2.2. Pafta Yazılarını Yazma ĠĢlem Sırası ... 27
2.3. Pafta Yazılarının Yazılması ... 28
UYGULAMA FAALĠYETĠ ... 35
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ... 36
MODÜL DEGERLENDIRME ... 38
. ... 39
CEVAP ANAHTARLARI ... 40
KAYNAKÇA ... 41
ĠÇĠNDEKĠLER
AÇIKLAMALAR
KOD 581MSP054
ALAN ĠnĢaat Teknolojisi Alanı
DAL/MESLEK Mimari Yapı Teknik Ressamlığı MODÜLÜN ADI Planı Çinileme
MODÜLÜN TANIMI Çizim araç gereçlerini kullanarak planı çinileme ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenim materyalidir.
SÜRE 40/32
ÖN KOġUL Çizim modüllerini baĢarmıĢ olmak YETERLĠK Projeyi çinilemek
MODÜLÜN AMACI
Genel Amaç
Gerekli ortam sağlandığında; planı kuralına uygun olarak çinileyebileceksiniz.
Amaçlar
1. Paftayı doğru ve eksiksiz olarak çinileyebileceksiniz.
2. Pafta yazılarını doğru ve eksiksiz olarak yazabileceksiniz.
EĞĠTĠM ÖĞRETĠM ORTAMLARI VE DONANIMLARI
Ortam: Atölye ortamı
Donanım: Çizim masası ve sandalyesi, gönyeler, yazı ve eĢya Ģablonları, kâğıt, kurĢunkalem, rapido mürekkebi, rapidolar, silgi, jilet, izole bant, temizlik bezi.
ÖLÇME VE
DEĞERLENDĠRME
Her faaliyet sonrasında o faliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.
Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru- cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.
AÇIKLAMALAR
GĠRĠġ
Sevgili Öğrenci,
Ġnsan var olduğu sürece barınmak zorundadır. Ġlk insandan günümüze kadar barınma ihtiyacı hiç bitmemiĢtir. Günümüzde bu ihtiyaç insan nüfusunun artması ile daha da çoğalmıĢ, hatta günümüz teknolojisi ile akıllı bina uygulamaları yapılarak yaĢam kalitesi daha da artmıĢtır. Tabi ki bu geliĢmeler bir proje dâhilinde gerçekleĢmektedir.
Ġyi bir mühendis veya teknik bir eleman iyi bir proje okuyucusu ve proje imal eden biri olmak zorundadır. Bugün bilgisayar teknolojisinin girmediği mesleğin kalmadığı bir dünyada her Ģeyden önce mesleğin temellerinin bilinmesi gerekir.
Bu modülde de yapı projelerinde pafta resimlerinin nasıl çinileneceğini öğreneceksiniz. Sırasıyla çinileme araç gereçleri ve çinileme iĢlemi ile pafta yazılarının yazım kurallarını örnek bir uygulama ile göreceksiniz.
GĠRĠġ
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
Uygun ortam sağlandığında; planı kuralına uygun olarak çinileyebileceksiniz.
Piyasada satılan pafta çinilemesinde kullanılan çinileme araç gereçlerini araĢtırınız.
Mimarlık bürolarından çinilenmiĢ örnek projeler temin ederek inceleyiniz, çizgi kalınlıklarını arkadaĢlarınızla tartıĢınız.
Üst sınıflarda aynı alanda eğitim gören arkadaĢlarınızın, çinilemiĢ oldukları planları inceleyiniz.
1. PAFTAYI ÇĠNĠLEME
1.1. Çinileme
1.1.1. Tanımı
KurĢun kalem ile eskiz kâğıdına çizilmiĢ resim paftalarının, saydam olan aydınger kâğıtlarına teknik çizim kalemi olan rapidolar ile çini mürekkebi kullanarak kopya edilmesine çinileme denir.
1.1.2. Önemi
Teknik resim paftalarının çizilmesinde kullanılan kâğıtlar dayanıklı, zamanla bozulmayan özelliğini yitirmeyen nitelikte olmalıdır. Resim paftalarının çiziminde kullanılan kâğıtların üst yüzeyleri hafif pürüzlü veya parlak olmalıdır. Pürüzlü yüzeyli resim kâğıtları (eskiz) kurĢun kalem ile resim çiziminde, parlak yüzeyli kâğıtlar da (aydınger) çini mürekkebi ile resim paftalarının çizilmesinde kullanılır.
KurĢun kalem ile çizilen resimlerin çizgi ve yazıları zamanla silinip dağılmakta uzun süre saklanamamaktadır. Ozalit kopyaları iyi çıkmadığından, orijinal olarak kullanılacak resimler genellikle aydınger kâğıdına çini mürekkebi ile çizilmelidir. Ayrıca, standart çizgi kalınlıklarına göre uç kalınlıkları yapılmıĢ olan mürekkeple, çizme kalemleri ile netleĢtirilen resimlerde çizgi kalınlıkları daha düzgün ve kaliteli olması çinilemenin ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır.
1.2. Çini Mürekkepleri
1.2.1. Tanımı
AMAÇ
ARAġTIRMA
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
KurĢun kalem ile çizilen pafta resimlerinin yazı ve çizgi kalitelerini artırmak ve kalıcı çizgiler çizebilmek amacıyla, teknik çizim kalemleri (Rapido) ile çinilenmesinde kullanılan sıvı haldeki çizim malzemelerine çini mürekkebi denir.
1.2.2. ÇeĢitleri
Proje çinileme çalıĢmalarında kullanılmak üzere çeĢitli firmaların özellikleri genellikle aynı fakat kalitesi farklı olan mürekkepler üretmiĢler ve piyasaya çıkarmıĢlardır. Standartlara göre üretilmiĢ siyah, mavi, sarı, kırmızı, yeĢil ve kahverengi gibi renkleri bulunmaktadır (Resim 1.1).
Resim 1.1: ÇeĢitli renklerdeki çini mürekkepleri
Pafta resimlerinin ozalit kopyaları alınırken diğer renkler çok iyi sonuç vermediği için genellikle siyah renk tercih edilmektedir. Renkli çini mürekkepleri daha çok yarıĢma ve özel proje çizimlerinde kullanılmaktadır.
Çini mürekkepleri “Resim 1.2.” de görüldüğü gibi cam, bakalit ve plastik kaplar içerisinde ve değiĢik hacimlerde piyasada satılmaktadır.
Resim 1.2: ÇeĢitli kaplarda ve değiĢk hacimlerde çini mürekkebi çeĢitleri
1.2.3. Özellikleri
Pafta resimlerinin çinilenmesinde kullanılan çini mürekkeplerinde bulunması gereken bazı özellikler vardır. Kaliteli bir çini mürekkebi;
Akıcıdır.
Çizgi çizildiğinde çabuk kurur.
Çok koyu değildir, tortu yapmaz.
Renk özelliği homojendir.
Çizim araçlarını paslandırmaz.
BulaĢtığı yerden ıslak bir bezle silinebilir.
Ağzı açık kalırsa koyulaĢır.
Diğer mürekkeplerle birleĢince pıhtılaĢır.
Gerektiğinde saf su veya kaynamıĢ su ile sulandırılabilir.
Kuruduğunda sertleĢme özelliği olduğundan çizim kalemlerini tıkar.
Resim1.3: ÇeĢitli firmalarca üretilmiĢ çini mürekkepleri
1.3. Çini Kalemleri
1.3.1. Tanımı
Pafta resimlerinin çini mürekkebi ile çizilmesinde, yazı Ģablonları ile yazı yazılmasında ve tefriĢ Ģablonları ile Ģekillerin çizilmesinde kullanılan iğne uçlu teknik çizim kalemlerine çini kalemi veya rapido denir.
Resim 1.4: Çini kalemi (Rapido)
1.3.2. ÇeĢitleri
Pafta resimlerinin çizilmesinde ve yazılarının yazılmasında tirlin ve grafos denilen çizim kalemleri kullanılmakta idi günümüzde bu kalemler yok denecek kadar az kullanılmaktadır.
Bugün artık çinileme iĢlemi yapılırken rapido kalemleri kullanılmakta olup piyasada çeĢitli firmalarca değiĢik Ģekillerde üretilmiĢ rapido çeĢitleri vardır. Piyasada çizgi çizmek ve yazı yazmak amaçlı olmak üzere iki çeĢit rapido bulunmaktadır. Rapido kalemleri çizmiĢ olduğu çizgi kalınlıklarına göre numaralandırılır. Bir rapido takımında 0.10, 0.13, 0.18, 0.20, 0.25, 0.30, 0.35, 0.40, 0.50, 0.60, 0.70, 0.80, 1.0, 1.4, 2.0 numaralı uçlar bulunur.
Resim 1.5: 0.10,…….0.40 aralıgında bulunan çini kalemleri ve çizgi kalınlıkları
Resim1.6: 0.50,….2.0 aralıgında bulunan çizim kalemleri ve çizgi kalınlıkları
Pafta resimlerini çinilemede kullanılan çini kalemleri piyasada tek tek satıldığı gibi 3’lü, 5’li, 7’li, 8’li gibi takımlar halinde de satılırlar.
Resim1.7: 3’lü çinileme kalemi (rapido) takımı Resim1.8: 8’li rapido kalemi takımı
1.3.3. Kullnıldığı Yerler
Çinileme kalemleri (rapidolar), mimari ve statik proje çiziminde, çelik proje, makine ressamlığında, harita ve harita proje çiziminde, güzel sanatlarda, çiniçilik ve seramikte ve süsleme sanatları baĢta olmak üzere birçok alanda kullanılmaktadır.
Özellikle proje ve pafta çizimlerinde vazgeçilmez birer çizim araçlarıdır. Proje paftalarının çinilenmesinde, ortak bir dil olan standart çizgilerin ifade edilmesinde, rapido kalemleri kullanılır.
Her tür projede standart çizgiler çizilmesinde,
Yazı Ģablonları ile yazı yazılmasında,
TefriĢ (Ģekil) Ģablonları ile çizim yapılmasında,
Ölçü ve rakam yazılmasında,
Taramalarda,
Küçük ve büyük çaplı daire ve çokgen çiziminde,
ĠĢaret ve sembol çizimlerinde,
Serbest elle yazı yazılmasında,
Serbest elle resim yapılmasında,
Desen ve motif çiziminde,
Diğer bazı güzel sanatlarda kullanılır.
1.3.4. Bakımı ve Korunması
Rapido kalemlerinin bakımı ve korunması bu kalemelerin kullanımı ile alakalıdır. Ġyi bir kullanıcı kalemlerin bakımını yapabilmeli, kalemleri korumalı ve kullanım kurallarını bilerek kullanmalıdır.
Rapidonun kullanıma hazırlanmasında iĢ sırası Ģu Ģekildedir;
Kalemin sapı ve kapağı döndürülerek çıkartılır (ġekil 1.1-1).
Plastik mürekkep tüpü hafifçe döndürülerek çıkartılır (ġekil 1.1-2).
Tüpün üzerinde iĢaretli yere kadar mürekkep koyulur (ġekil 1.1-3).
Tüp rapido ucuna takılır, taĢan mürekkep varsa silinir.
Kalemin sapı takılır, aĢağı yukarı sallanarak mürekkebin uca gelmesi sağlanır (ġekil 1.1-4).
Ġğnenin uç içerisindeki tık tık sesi dinlenir (ġekil 1.1-4).
Mürekkebin kalem ucuna geldiği bir kağıtta denenir.
ġekil 1.1-1
ġekil 1.1-2
ġekil 1.1-3
ġekil 1.1-4 ġekil 1.1-5
ġekil 1.1: Rapidonun kullanıma hazırlanması iĢ sırası
Mürekkep gelmiĢ ise uç silinip çizime baĢlanır (ġekil 1.1-5).
Çizim esnasında kağıda çok bastırılmaz.
Kalem çok yavaĢ ve hızlı çekilmez.
BaĢlangıç ve bitiĢ noktalarında çok bekletilmez.
Rapido kalemi çizim düzlemine 85 derece kadar dik tutulur.
Pafta çizimi bitince veya ara verince kalemin kapağı kapatılır.
Uç kısmı yukarı gelecek Ģekilde kalem kaldırılır veya asılır.
Rapidoların bakımı ve korunmasında iĢ sırası Ģu Ģekilde yapılmalıdır:
Pafta çinileme iĢi bitince veya uzun süre ara verilecekse, rapido parçaları sökülmelidir (ġekil 1.2-1).
Ġnce uçlu kalemlerde iğneler kesinlikle çıkartılmamalıdır. (ġekil 1.2-2).
Uç kısmı çıkarılıp su ile iyice yıkanmalıdır (ġekil 1.2-3).
Özellikle vidalı kısımları çok temiz bırakılmalıdır (ġekil 1.2-5).
Gerektiğinde uç ve iğne kısımları da temizlenmelidir (ġekil 1.2-5).
Daha iyi bir temizlik için vidalı kısım anahtar ile yuvasından çıkartılmalı kanallar temizlenmelidir (ġekil 1.2-5).
Bir bez veya kurutma kâğıdı üzerine konarak kurutulmalıdır (ġekil 1.2-6).
Kalın uçlu kalemlerde iğneler çıkartılırsa temizlikten sonra kendi ağırlığı ile kanala takılmalı, kesinlikle iğne zorlanmamalıdır.
Rapido kalemi içerisinde bulunan mürekkep kurumuĢ veya sertleĢmiĢse ılık suda bekletilmeli, gerekirse suya bir miktar amonyak veya sirke koyulmalı veya özel temizleme ilaçları kullanmalıdır.
(ġekil 1.2-1) (ġekil 1.2-2) (ġekil 1.2-3)
(ġekil 1.2-5) (ġekil 1.2-6)
ġekil 1.2: Rapidonun bakımı ve korunması iĢ sırası
Resim 1.9: Rapido uç ve iğneleri
1.4. Proje Çinileme Kuralları
Çinileme yapılacak rapido kalemleri daima temiz ve kuru olmalı
Kalemlerin tüpünde daima taze ve akıcı mürekkep bulundurmalı gerekirse saf su veya ispirto ile sulandırılmalıdır.
Çini mürekkeplerinin kapakları daima kapalı tutulmalıdır.
Çizime ara verileceği veya kalem değiĢtirileceği zaman kalemlerin kapağı kapatılmalı ve ucu yukarıda olacak Ģekilde yerine konmalıdır.
Çizime baĢlamadan önce kalemin uçları bir kâğıt parçası üzerinde kısa çizgiler çizilerek alıĢtırılmalıdır.
Çinileme çizgiler hemen kurumaz, çinilemeye yatay çizgilerde soldan sağa(a), düĢey çizgilerde aĢağıdan yukarıya(b) doğru sıra izlenerek çinilenmelidir.
Hata! Düzenleme alan kodlarından nesneler oluĢturulamaz.
(a) (b)
Resim 1.10: Çinilemede yatay (a) ve düĢey (b) çizgilerin çizilmesi
Çinileme anında zaman kaybetmemek için sık sık kalem değiĢtirilmemeli, aynı kalınlıktaki tüm çizgiler aynı kalemle çizilmelidir.
Çizgi çekilirken kalem çizgi baĢlangıç ve bitiminde bekletilmemeli, çizgi çok hızlı ve çok yavaĢ çizilmemelidir.
Çizim kalemleri kâğıt yüzeyine yaklaĢık 85 derecelik açı ile tutularak kullanılmalı YanlıĢ çizilen çizgiler mürekkep silen silgilerle silinmeli gerekirse usulüne göre jiletle kazınmalıdır (Resim 1.11.).
Resim1.11: Hatalı çizgilerin jiletle kazınması
Silgi çizgilere zarar verdiği için paftanın genel temizliği silgi ile yapılmamalıdır.
Parmak uçları, avuç içleri ve kollar mümkün olduğu kadar kâğıda temas ettirilmemeli gerekirse yardımcı kâğıt kullanılmalıdır.
Pafta üzerine mürekkep konulmamalı, kalem açılmamalı, bir Ģey yenip içilmemelidir.
Mürekkepli, keskin ve siri uçlu resim araçları ile el Ģakası yapılmamalıdır.
Çizim araçları yere düĢürülmemeli, sıcak ve rutubetten korunmalıdır.
Çizim iĢine ara verildiğinde veya bitirildiğinde araç ve gereçler temizlenip toplanmalı, çizilen paftanın üzeri örtülmelidir.
Kesit olarak çizilen yapı elemanları (kolon, duvar gibi) kalın uçlu (0.5, 0.6) kalemlerle çizilmelidir.
GörünüĢ olan yapı elemanları çizimin özelliğine uygun uçlu (0.3, 0.4) kalemlerle çizilmelidir.
TefriĢ elemanları banyo küveti, mutfak tezgahı, lavabo, v.b. (0.3, 0.4) kalemlerle çizilmelidir (Resim 1.12.).
Resim 1.12: TefriĢ elemanlarının çinilenmesi
Kesit taramaları, ölçü çizgileri, aks çizgileri kaplama malzemeleri, kapı ve pencereler, iĢaret ve semboller ince uçlu kalemlerle (0.2, 0,3) çizilmelidir.
Kesitlerde tarama Ģekli yapı elemanının özelliğine uygun seçilmelidir.
Yardımcı çizgiler ve kesik çizgiler ince uçlu kalemlerle çizilmelidir.
YarıĢma projeleri ve özel projelerde projenin niteliğine göre renkli mürekkepler tercih edilmelidir.
Pafta çilemesi bitince çinileme kalemleri temizlenmelidir.
1.5. Proje Çinileme ĠĢlem Sırası
Gerekli çizim araç ve gereçler hazırlanır.
Çinilemesi yapılacak eskiz halindeki kurĢun kalemle çizilmiĢ pafta masaya yapıĢtırılır.
KurĢun kalemle çizilmiĢ eskiz üzerine aydınger kâğıdı yapıĢtırılır.
Aynı kalınlıkta olan kesit yapı elamanlarının (kolon, kiriĢ, merdiven, döĢeme gibi) yatay çizgileri çizilir.
Aynı kalınlıkta olan kesit yapı elamanlarının (kolon, kiriĢ, döĢeme gibi) düĢey çizgileri çizilir.
Duvar ve baca yatay çizgileri çizilir.
Duvar ve baca düĢey çizgileri çizilir.
Kapı ve pencere doğrama yatay çizgileri çizilir.
Kapı ve pencere doğrama düĢey çizgileri çizilir.
Pencere denizlikleri çizilir.
Sıva ve kaplamalar çizilir.
Merdiven çizilir.
Sabit ve hareketli tefriĢ elemanları çizilir.
Aks çizgileri çizilir.
DıĢ ve iç ölçülendirme yatay çizgileri çizilir.
DıĢ ve iç ölçülendirme düĢey çizgileri çizilir.
Taramalar yapılır.
ĠĢaret ve semboller çizilir.
Pafta çerçevesi çizilir.
Silinti ve kazımalar yapılır.
Çinilemenin son kontrolü yapılır.
Pafta temizlenir.
1.6. Proje Çinileme Yapılması
Proje paftalarının hepsi çinilenir. Çinilemede iĢlem sırası genellikle bütün paftalarda aynıdır, örnek olarak mimari proje paftalarından kat planı çinilemesini iĢlem sırasına göre yapılacaktır.
1.6.1. Kat Planı Çinilemesi Ġçin Çizim Araç ve Gereçlerinin Hazırlanması
Paralel cetvel bağlanmıĢ resim masası ve sandalyesi,
30o-60o ve 45o olmak üzere iki adet Ģeffaf gönye,
Aydınger kâğıdı,
Yazı ve eĢya Ģablonları,
KurĢunkalem,
Rapido kalem takımı,
Rapido (çini) mürekkebi,
YumuĢak kurĢun kalem silgisi,
Rapido silgisi veya jilet,
Ġzole bant,
Temizlik bezi, peçete,
Çizimi kirlenmekten korumak için kâğıt örtü.
Resim 1.1: Çizim kağıdının masaya yapıĢtırılması
1.6.2. Çizim Kâğıdının Masaya YapıĢtırılması
Çizim kâğıdını masaya yapıĢtırmadan önce masanın, paralel cetvelin, gönyelerin ve diğer çizim araç gereçlerin temizliği kontrol edilmelidir.
Çinilecek paftanın boyutuna uygun ebattaki aydınger kâğıdı, düĢey doğrultuda masanın alt kenarına yanaĢık, yatay doğrultuda ise masayı ortalayacak Ģekilde, en az dört köĢesinden bantlanarak masaya yapıĢtırılmalıdır (Resim 1.3).
ġekil 1.3: Çinilecek pafta kağıdının resim masasına yerleĢtirilmesi
1.6.3. Proje Çinilemede ĠĢlem Sırası
Kat planında kolonların yatay ve düĢey çizgileri çinilenir (ġekil 1.4).
Yatay duvar çizgileri çinilenir (ġekil 1.5).
DüĢey duvar çizgileri çinilenir (ġekil 1.6).
Kapı ve pencere yatay ve düĢey çizgileri çinilenir (ġekil 1.7).
Sıva ve sabit eĢya elemanları çinilenir (ġekil 1.8).
Ġç ve dıĢ ölçülendirme çizgileri çinilenir (ġekil 1.9).
ġekil kısmi olarak bitirilir (ġekil 1.10).
ġekil 1.4: Kat planında kolonların yatay ve düĢey çizgilerinin çinilenmesi
ġekil 1.5: Yatay duvar çizgilerinin çinilenmesi
ġekil 1.6: DüĢey duvar çizgilerinin çinilenmesi
ġekil 1.7: Kapı ve pencere yatay ve düĢey çizgilerinin çinilenmesi
ġekil 1.8: Sıva ve sabit eĢya elemanlarının çinilenmesi
ġekil 1.9: Ġç ve dıĢ ölçülendirme çizgilerinin çinilenmesi
ġekil 1.10: Tarama çizgilerinin çinilenmesi
UYGULAMA FAALĠYETĠ
ġekilde verilen normal kat planını mimari esaslar doğrultusunda çinileyiniz.
UYGULAMA FAALĠYETĠ
ĠĢlem Basamakları Öneriler
Çizim takımlarını hazırlayınız.
Kâğıdı masaya tespit ediniz.
Çini kalemlerine (rapido) mürekkep doldurunuz.
Çizgi kalınlığına uygun kalemi belirleyiniz.
Çizgileri çinileyiniz.
Ölçülendirme çizgilerini çiziniz.
ĠĢaret sembol ve taramaları çinileyiniz.
Silinti ve kazıntıları yapınız.
Temizlik yapınız.
Çizim araç gereçlerini ve temizlik malzemelerini hazırlayınız.
Çizim masasının ve çizim araç gereçlerinin temizliğini kontrol ediniz, gerekli temizliği yapınız.
Çinilenecek projenin boyutuna ve ölçeğine uygun kâğıdı seçerek masaya izole bant ile yapıĢtırınız.
Kullanacağınız rapido kalemlerine yeteri kadar mürekkep koyunuz.
Önce kolonların yatay çizgilerini sonra düĢey çizgilerinin çinileyiniz.
Aynı kalınlıktaki duvar yatay çizgilerini soldan sağa doğru çiziniz.
Aynı kalem ile duvar düĢey çizgilerini aĢağıdan yukarı doğru çinileyiniz.
Çizgi kalınlığı aynı olan kapı pencere ve sıvayı çiziniz.
Zaman kaybetmemek için soldan sağa doğru yatay dıĢ ve iç ölçü çizgilerini çini kalemi ile çiziniz.
DüĢey ölçü çizgilerini aĢağıdan yukarıya doğru çiziniz.
ĠĢaret sembol ve taramaları kuralına uygun yapınız.
Hatalı çizgileri siliniz veya jilet ile kazıyınız.
Temiz ve titiz çalıĢınız.
Çinilenen paftanın her tarafını silgi ile silmeyiniz.
Hız ve zaman kazanmak için aynı kalınlıktaki çizgileri aynı uçlu rapido ile çinileyiniz.
Paftayı çizim masasını ve rapido kalemlerini temizlemeyi unutmayınız.
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
NDĠRME
KONTROL LĠSTESĠ
Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) ile iĢaretleyerek kontrol ediniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1 Çizime baĢlamadan önce çizim masası ve çizim araç gereçlerinin temizliğini kontrol ettiniz mi?
2 Resim kâğıdını (aydınger) resim masasına selebant ile yapıĢtırdınız mı?
3 Çinileme kalemlerine (rapido) mürekkep koydunuz mu? Yazı Ģablonlarını seçtiniz mi?
4 Kolonları 0.5 veya 0.6 rapido ile çinilediniz mi?
5 Duvar yatay çizgilerini soldan sağa doğru (0.5 veya 0.6 rapido ile) çinilediniz mi?
6 Duvar düĢey çizgilerini yukarıdan aĢağıya doğru (0.5 veya 0.6 rapido ile) çinilediniz mi?
7 Kapı pencere ve sıvayı (0.2 veya 0.3) çinilediniz mi?
8
Zaman kaybetmemek için soldan sağa doğru yatay, aĢağıdan yukarı doğru düĢey dıĢ ve iç ölçü çizgilerini (0.18 – 0.2) çini kalemi ile çizdiniz mi?
9 ĠĢaret sembol ve taramaları kuralına uygun çizdiniz mi?
10 Hatalı çizgileri sildiniz veya jilet ile kazıdınız mı?
11 Paftayı çizim masasını ve rapido kalemlerini temizlediniz mi?
DEĞERLENDĠRME
Yapılan değerlendirme sonunda hayır Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
1. AĢağıdakilerden hangisi paftayı çinilemede kullanılan araç gereçlerden değildir?
A) Çini mürekkebi B) KurĢun kalem C) Rapido D)Yazı Ģablonu 2. AĢağıdakilerden hangisi çini mürekebinin özelliğidir
A) Yağlıdır B)Çizim araçlarını paslandırır. C) Akıcıdır. D) Tortu yapar.
3. Paftalarda kolon kiriĢ ve döĢeme gibi kesit elemanlar hangi rapido ucu ile çinilenmelidir?
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
4. Rapido kalemleri aĢagıdaki iĢlerden hangisinde kullanılmaz?
A) Proje çinilemede B) Yazı yazmada C) Desen çiziminde D) Resim sanatında
5. AĢağıdakilerden hangisi rapidonun kullanıma hazırlanması iĢ sırasına uymaz?
A) Kalemin sapı ve kapağı döndürülerek çıkartılır.
B) Tüpün üzerinde iĢaretli yere kadar mürekkep koyulur.
C) Plastik mürekkep tüpü hafifçe döndürülerek çıkartılır.
D) Tüp rapido ucuna takılır, taĢan mürekkep varsa silinir.
6. AĢağıdakilerden hangisi rapido kaleminin parçalarından değildir?
A) Uç B) Ġğne C) Tüp D) Mürekkep 7. Çinilemede ilk olarak hangi yapı elemanları çinilenir?
A) Kolon B) Duvar C)Sıva D)Ölçü
8. Çinilemede yatay çizgiler nasıl çizilir?
A) Sağdan sola B) Soldan sağa C) Yukarıdan aĢağıya D) AĢağıdan yukarıya
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.
Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1
Uygun ortam sağlandığında; pafta yazılarını kuralına uygun olarak yazbileceksiniz.
Piyasada satılan pafta yazılarının yazılmasında kullanılan araç gereçlerini araĢtırınız.
Mimarlık bürolarından çinilenmiĢ örnek projeler temin ederek inceleyiniz, pafta yazılarını arkadaĢlarınızla inceleyiniz.
Üst sınıflarda aynı alanda eğitim gören arkadaĢlarınızın, çinilemiĢ oldukları planlarda ki pafta yazılarını inceleyiniz
2. PAFTA YAZILARI
Herhangi bir proje veya bir paftanın anlatılmasında çizgi ile gerekli açıklamalar yazı ile boyutların ölçülendirilmesi ise rakamlarla yapılır. Bir proje veya pafta ancak yazı ve rakamlarla tamamlandığında bir anlam ifade eder.
2.1. Pafta Yazılarını Yazma Kuralları
Pafta yazılarının yazılmasında uyulacak kurallar Türk Satndardları Enstitüsü’nün (TSE) 88 sayılı Teknik Resim Standardı ile belirlenmiĢtir. Bu standardlara uygun nitelikte düzgün doğru ve çabuk yazı yazabilmek amacıyla çeĢitli firmalarca değiĢik Ģekillerde yazı Ģablonları yapılmıĢtır. Pafta yazılarının yazımında bu yazı Ģablonları kullanılmaktadır. Pafta yazılarını yazımında uyulacak kuralları Ģöyle sıralayabiliriz.
Yazı yazmada kullanılacak rapido kalemleri daima temiz ve kuru olmalı.
Kalemlerin tüpünde daima taze ve akıcı mürekkep bulundurulmalı, çizim için gerektiği kadar mürekkep konulmalı, çizim iĢlemleri bitince çizim kalemi kurallarına uygun olarak temizlenmelidir.
Yazı Ģablonlarında, harf ve rakam kanalları temiz olmalı, kırık olmamalı, kullanımdan sonra kurallarına uygun olarak temizlenip kutusunda muhafaza edilmelidir.
Yazı kalemleri kâğıt yüzeyine yaklaĢık 85 derecelik açı ile tutularak kullanılmalıdır.
YanlıĢ yazılan yazılar kuruduktan sonra mürekkep silen silgilerle silinmeli, gerekirse usulüne göre jilet ile kazınmalıdır.
Yazı büyüklük ve kalınlığına uygun rapido ve Ģablon seçilmelidir. Küçük harf yüksekliği olan yazı Ģablonları ile kalın uçlu rapido kalemi kullanılmamalıdır.
ÖĞRENME FAALĠYETĠ–2
AMAÇ
ARAġTIRMA
Yazma iĢleminde parelel, (T) cetveli veya gönyeden faydalanarak iki el kullanılmalı birisi (sol el) Ģablonu sabitlemeli diğeri (sağ el) rapidoyu kanal içerisinde gezdirmek suretiyle yazma iĢlemi yapılmalıdır (Resim 2.1).
Resim 2.1: Yazma iĢleminde iki elin kullanılması
Yazı yazma sırasında (T) cetveli, parelel cetveli veya gönye sabit tutulmalı yerinden oynatılmamalıdır, aksi halde yazılar aynı hizada yazılamaz
Gerekli yerlerinde dekoratif yazı Ģablonları kullanılmalıdır.
Harfler ve rakamlar arası eĢit ölçüde olmalı, birbirine çok yakın veya arlıklı olarak yazılmalıdır.
Mahal isimleri ve açıklayıcı yazılarda kelimeler arası aynı ölçüde bırakılarak yazılmalıdır.
Ölçülendirme yazılarında ölçü rakamları ölçü sınır çizgileri ortasına ölçü çizgilerinin yaklaĢık 1 mm üzerinde yazılmalıdır.
Ölçü rakamı ölçü sınır çizgileri arasına sığmıyorsa yanında bulunan boĢluğa yazılmalıdır.
Zaman ve hız kazanmak için aynı yükseklikteki yazı ve rakamlar aynı Ģablon ve rapido ile yazılmalı, sık sık kalem ve Ģablon değiĢtirilmemelidir.
Zaman ve hız kazanmak için yatay yöndeki yazı ve rakamlar soldan sağa doğru yazılmalı, daha sonra düĢey yöndeki yazılar aĢağıdan yukarı doğru yazılmalıdır (Resim 2.2).
Resim 2.2: DüĢey yazılar aĢağıdan yukarı Resim 2.3: Ġç ve dıĢ ölçü rakamlarınınyazılmasıyazılması
Ġç ve dıĢ ölçülendirme rakamları 0.2 veya 0.3 mm’lik rapido ve 2.5 veya 3 mm’lik yazı Ģablonu ile yazılmalıdır (Resim2.3.).
Özel projelerde (yarıĢma projeleri gibi) iç ve dıĢ ölçü yazıları farklı boyutlarda yazılabilir.
Kapı ve pencere ölçüleri iç ve dıĢ ölçülendirme yazıları ile yazılmalıdır, projeye güzel bir görünüm kazandırmak amcıyla farklı yükseklik ve karakterde (0.3 veya 0.35 mm’lik Rapido ve 0.3 veya 0.4mm Ģablon ile) yazılabilir.
Kapı ve pencere poz numaraları ölçü yazıları ile aynı olmalıdır.
Mahal isimleri 0.5 veya 0.6 mm’lik rapido ile 0.5 veya 0.6mm’lik Ģablon ile yazılmalıdır.
Mahal bilgileri 0.2 veya 0.3 mm’lik rapido kalemi ile ve 2.5 veya 3 mm’lik yazı Ģablonu ile yazılmalıdır.
Aks harf ve rakamları 0.5 veya 0.6 mm’lik rapido ile 0.5 veya 0.6mm’lik Ģablon ile yazılmalıdır.
Kot ölçüleri iç ölçü rakamları ile aynı yükseklikte fakat daha kalın uçlu rapido ile kalın yazılmalıdır.
Merdiven rıht ve basamak sayıları ölçü yazılarından daha büyük ve belirgin olmalıdır.
Pafta ismi ve ölçegi 0.7 veya daha büyük rapido ile 0.7 veya daha büyük Ģablon ile yazılmalıdır (Resim2.4).
Resim 2.4: Pafta ismi ve ölçeğinin farklı bir rapido ve Ģablonla yazılması
2.2. Pafta Yazılarını Yazma ĠĢlem Sırası
Pafta yazılarının düzgün doğru ve hızlı yazabilmek amacıyla kurallar olduğu gibi yazma iĢ sırasıda vardır. Ġyi bir teknik elemanı bir paftadaki yazıları hızlı ve doğru yazabilmek için aĢağıdaki iĢ sırasını bilmeli ve pafta yazılarını bu sıraya göre yazmalıdır.
Yatay yöndeki kapı ölçüleri ve poz numaraları yazılır (ġekil 2.1).
Yatay yöndeki pencere ölçüleri ve poz numaraları yazılır (ġekil 2.1).
DüĢey yöndeki kapı ölçüleri ve poz numaraları yazılır (ġekil 2.1).
DüĢey yöndeki pencere ölçüleri ve poz numaraları yazılır (ġekil 2.1).
Yatay yöndeki iç ölçülendirme yazıları kurallarına uygun rapido ve Ģablonla yazılır (ġekil 2.2).
DüĢey yöndeki iç ölçülendirme yazıları kurallarına uygun rapido ve Ģablonla yazılır (ġekil 2.2).
DıĢ ölçülendirme yatay yazıları kurallarına uygun olarak yazılır (ġekil 2.3).
DıĢ ölçülendirme düĢey yazıları kurallarına uygun olarak yazılır (ġekil 2.3).
Kotlu ölçülendirme yazı ve rakamları yazılır (ġekil 2.4).
Merdiven bilgileri yazılır (ġekil 2.4).
Akslara pafta yazıları yazma kurallarına uygun rapido ve Ģablonla rakam ve harf yazılır (ġekil 2.4).
Mahal isimleri ve mahal bilgileri uygun kalem ve Ģablonla yazılır (ġekil 2.5).
Pafta ismi ve ölçeği kuralına uygun Ģablonla yazılır (ġekil 2.5).
Son kontrol yapılır.
Pafta silgi ile gerekli yerleri silinerek temizlenir.
2.3. Pafta Yazılarının Yazılması
Pafta yazılarının yazılması ile ilgili uygulamayı öğrenme faliyeti 1’de çizmiĢ olduğumuz örnek kat planda birlikte görülecektir.
ġekil 2.1: Kapı ve pencere ölçü ve poz numaraları yazılması
ġekil 2.2: Ġç ölçülendirme rakamlarının yazılması
ġekil 2.3: DıĢ ölçülendirme rakamlarının yazılması
ġekil 2.4: Kotlu ölçülendirme, merdiven bilgileri, aks harf ve rakamlarının yazılması
ġekil 2.5: Mahal isimleri, bilgileri ve pafta ismi ile ölçeğin yazılması
ġekil 2.6: BitmiĢ Ģekil
UYGULAMA FAALĠYETĠ
ġekilde verilen normal kat planını mimari esaslar doğrultusunda çiziniz. Planın mahal bilgilerini yazınız.
UYGULAMA FAALĠYETĠ
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
KONTROL LĠSTESĠ
Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) ile iĢaretleyerek kontrol ediniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1 Çinilimeye baĢlamadan önce çizim masası ve çizim araç gereçlerinin temizliğini yaptınız mı?
2 Çinilenecek paftayı resim masasına selebant ile yapıĢtırdınız mı?
3 Yazı büyüklük ve kalınlığına uygun rapido ve Ģablon seçtiniz mi?
4 Kapı ve pencere ölçü ve poz numaralarını 3 mm’lik Ģablon ve 0.3 numaralı rapido ile yazdınız mı?
5 Yatay iç ve dıĢ ölçülendirme çizgilerini 3 mm’lik Ģablon ve 0.3 numaralı rapido ile yazdınız mı?
6 DüĢey iç ve dıĢ ölçülendirme çizgilerini 3 mm’lik Ģablon ve 0.3 numaralı rapido ile yazdınız mı?
7
Kotlu ölçülendirme, merdiven bilgileri, aks harf ve rakamlarını yazdınız mı?8
Mahal isimleri, bilgileri ve pafta ismi ile ölçeğini uygun rapido ve Ģablonlarla yazdınız mı?9 Hatalı yazıları sildiniz veya jilet ile kazıdınız mı?
10 Paftayı çizim masasını ve rapido kalemlerini yazı Ģablonlarını temizlediniz mi?
AĢağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği iĢaretleyiniz.
1. AĢağıdakilerden hangisi pafta yazılarını çinilemede kullanılan araç gereçlerden değildir?
A) Çini mürekkebi B)Yazı Ģablonu C) Rapido D) KurĢun kalem 2. Pafta yazıları kaç numaralı yazı Ģablonu ile yazılır?
A)3 mm B)5 mm C) 7 mm D) 6 mm
3. 3 mm Ģablonla aĢağıdakilerden hangisi yazılmaz?
A) Ölçü yazıları B) Kapı ölçüleri C) Aks numaraları D) Pencere ölçüleri
ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME
4. Rapido kalemleri yazı yazarken yaklaĢık olarak kaç derecelik açıyla kullanılır?
A) 85 B) 60 C) 45 D) 30
5. AĢağıdakilerden hangisi rapidonun kullanıma hazırlanması iĢ sırasına uymaz?
A) DüĢey yöndeki pencere ölçüleri ve poz numaraları yazılır.
B) Yatay yöndeki pencere ölçüleri ve poz numaraları yazılır.
C) DüĢey yöndeki kapı ölçüleri ve poz numaraları yazılır.
D) Yatay yöndeki kapı ölçüleri ve poz numaraları yazılır.
6. Aks harf ve rakamları hangi uçlu rapido kalemi ile yazılmalıdır?
A) 0.4-0.3 B) 0.5-0.6 C) 0.3-0.2 D) 0.7-0.6
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.
Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.
MODÜL DEGERLENDIRME
AĢağıda Ģekli ve ölçüleri verilen simetrik normal kat planını yönetmeliklere ve çizim kurallarına uygun olarak 1/50 ölçeğinde çizerek tefriĢ, tarama ve yazıları yazınız.
MODÜL DEĞERLENDĠRME
KONTROL LĠSTESĠ
Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) ile iĢaretleyerek kontrol ediniz.
AĢağıdaki performans testi ile modül ile kazandığınız yeterlilikleri ölçebilirsiniz.
Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır
1 Çizim kağıdını masaya yapıĢtırdınız mı?
2 Çizim sınırlarını belirleyip aksları çizdiniz mi?
3 Akslara göre kolon ve perdeleri çizdiniz mi?
4 Duvar, sıva, baca, kapı ve pencereleri çizdiniz mi?
5 Ġç ve dıĢ ölçülendirmeleri yaptınız mı?
6 Pafta çinileme için gerekli malzeme hazırlığı yaptınız mı?
7 Plan yapı elemanlarını çinilediniz mi?
8 Aynı çizgi kalınlığındaki yatay çizgileri çizdiniz mi?
9 Aynı çizgi kalınlığındaki düĢey çizgileri çizdiniz mi?
10 Tarama ve sembolleri çizdiniz mi?
11 Yatay yönde ki yazı ve rakamları yazdınız mı?
12 DüĢey yönde ki yazı ve rakamları yazdınız mı?
DEĞERLENDĠRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.
Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize baĢvurunuz.
.
CEVAP ANAHTARLARI
OGRENME FAALIYETI-1’ĠN CEVAP ANAHTARI
1 B
2 C
3 A
4 D
5 B
6 D
7 A
8 B
OGRENME FAALIYETI-2’ ĠN CEVAP ANAHTARI
1 D
2 C
3 C
4 A
5 A
6 B
CEVAP ANAHTARLARI
KAYNAKÇA
DANIġ Ġsmet, ĠnĢaat Teknik Resmi, Millî Eğitim Basımevi, Ġstanbul.
Bayındırlık ve Ġskân Bakanlığı, Yapı ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Mimari Proje Düzenleme Esasları; Sayı 92/34
TMMO – Mimari Proje Çizim ve SunuĢ Standartları
Türk Standartları; TS 88–23 ISO 128–23 Teknik Resim – GösteriĢle Ġlgili Genel Prensipler
