Web Tabanlı CMMI Süreç Yönetimi Uygulamalarının Süreç ve Yazılım Geliştirme Performansına Pozitif Etkileri
Y.Müh. Cemalettin Öcal Fidanboy1, Meral Yücel1, Prof.Dr. Mehmet Reşit Tolun2
1 TÜBİTAK, Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü, Ankara
2 Çankaya Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, Ankara
ocal.fidanboy@tubitak.gov.tr, myucel@uekae.tubitak.gov.tr, tolun@cankaya.edu.tr
Özet: Bütünleşik Yetenek Olgunluk Modeli (CMMI), geliştirme süreçlerinin iyileştirilmesi ama- cıyla kullanılan en popüler süreç iyileştirme yetenek olgunluk modellerinden birisidir. CMMI, geliştirme, teslimat ve bakıma kadar olan tüm ürün yaşam döngüsü için kullanılabilecek en iyi pratikleri içerir. Temel amaç, etkin bir süreç yönetimi altyapısı oluşturmak, süreçleri etkin bir şekilde kullanmak ve sürekli olarak iyileştirmektir. Bu kapsamda, süreçler doğru bir şekilde tasar- lanmalı ve süreç değişiklikleri zamanında yapılmalıdır. Aynı zamanda, süreçlerdeki değişiklikler ilgili personele bildirilmeli ve süreçlerin tüm personel tarafından etkin bir şekilde kullanılması sağlanmalıdır. Kurumsallaşma için, sağlam bir süreç yönetimi mekanizması gereklidir.
Bu makalede, web tabanlı uygulamaların CMMI tabanlı süreç yönetimi faaliyetleri için katkısı araştırılmış ve bahsedilen uygulamaların, süreç ve yazılım geliştirme performansına sağladığı pozitif etkiler vurgulanmıştır. Bu amaçla, öncelikle, süreç yönetimi için web tabanlı uygulamala- rın sağladığı katkılar, CMMI süreç alanları temel alınarak incelenmiştir. Sonra, CMMI 2. Seviye süreç alanlarından birisi olan Proje İzleme ve Kontrol Süreç Alanı için bir uygulama örneği veril- miştir. Yapılan çalışma sonucunda, CMMI Modeli kullanılarak yapılan süreç yönetimi çalışmala- rındaki web tabanlı uygulamaların, yazılım geliştirme yapan kuruluşlara, geliştirme personelinin performansı, yazılım kalite güvence denetimlerin etkinliğinin arttırılması, proje izleme ve kontrol faaliyetlerine etkisi, süreç eğitimlerine etkisi, projeye özgü olarak uyarlanmış süreç dokümantas- yonun etkin bir şekilde kullanılması ve süreç yönetimi uygulamalarında basılı dokümantasyonun azaltılması açısından önemli katkılar sağladığı değerlendirilmiştir.
Anahtar Sözcükler: CMMI, Yazılım Kalitesi, Yazılım Süreç İyileştirme, Web Tabanlı Uygulamalar The Positive Effects of Web-Based CMMI Process Management Applications for Process and Software Development Performance.
Abstract: Capability Maturity Model Integration (CMMI) is one of the most popular process im- provement maturity models that are used for improving development processes. CMMI consists of best practices that cover the product lifecycle through development, delivery and maintenance.
The main purpose is to create an effective process management infrastructure, using the processes effectively and improving processes continually. In this context, processes and procedures must be designed correctly and the process changes must be made on time. At the same time, process changes should be forwarded in time and should be used effectively by all staff. For institutional- ization, robust process management mechanism is a must.
In this paper, the investigation of web-based applications for CMMI-based process management activities is aimed. The positive effects of web-based CMMI process management applications
1. Giriş
Günümüzde, yazılım ve sistem geliştirme ko- nularında üretilen kalite ve süreç yönetimi mo- del ve standartlarına duyulan ihtiyaç günden güne artmaktadır. Özellikle, yazılım geliştirme projeleri kapsamında yaşanan başarısızlıklar, bu konuda faaliyet gösteren kurum ve kuru- luşları, etkin bir yazılım kalite yönetim sistemi kurma, kuruluş süreçlerini tanımlama, tanım- lanan süreçleri etkin bir şekilde yönetme ve bu süreçleri sürekli olarak iyileştirerek sistemin sürekliliğini sağlama yoluna itmiştir.
Bütünleşik Yetenek Olgunluk Modeli (CMMI), özellikle bilgi teknolojileri alanında kullanılan en önemli süreç iyileştirme ve kalite yönetim modellerinden birisidir. [1]. CMMI temel alı- narak yapılan süreç iyileştirme çalışmalarında- ki temel amaç, etkin bir süreç yönetimi altyapı- sı oluşturmak, projelerde bu süreçleri etkin bir şekilde kullanmak ve yapılacak süreç iyileştir- me faaliyetleri ile kuruluş süreçlerini sürekli olarak iyileştirmektir.
Mühendislik, proje yönetimi, süreç yönetimi ve destek süreçlerin doğru bir şekilde tasarlanması, süreç dokümantasyonundaki değişikliklerin za- manında ve yeterli bir şekilde gerçekleştirilmesi, yapılan bu değişikliklerin süreçleri kullanacak olan personele zamanında iletilmesi ve süreçle- rin ilgili tüm personel tarafından etkin bir şekilde kullanımının sağlanması ile kuruluşların kurum- sal iş yapış biçimlerinin şekillenmesi, standart- laşması ve tanımlı süreçlerin kontrollü bir şekil- de iyileştirilmesi mümkün hale gelmektedir.
Bu makalede, CMMI süreçleri temel alınarak gerçekleştirilecek süreç yönetimi faaliyetlerinde, web tabanlı uygulamaların katkısı ve bahsedilen web tabanlı uygulamaların, süreç ve yazılım ge- liştirme performansına sağladığı pozitif etkiler araştırılmıştır. Bununla birlikte, CMMI 2. Se- viye süreç alanlarından birisi olan Proje İzleme ve Kontrol Süreç Alanı için bir uygulama örneği verilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda, CMMI Modeli kullanılarak yapılan süreç yönetimi ça- lışmalarındaki web tabanlı uygulamalarının,
geliştirme personelinin performansı,
• yazılım kalite güvence denetimlerin etkin-
• liğinin arttırılması,
proje izleme ve kontrol faaliyetlerine
• etkisi,
projeye özgü olarak uyarlanmış süreç do-
• kümantasyonun kullanılması,
süreç eğitimlerinin etkinliğinin arttırılması,
• süreç varlıklarının bakımında sağladığı
• kolaylıklar ve
süreç yönetimi uygulamalarında kullanılan
• dokümantasyonun azaltılması açısından
yazılım geliştirme yapan kuruluşlara önemli katkılar sağladığı değerlendirilmiştir.
2. CMMI (Bütünleşik Yetenek Olgunluk Modeli ) CMMI, dünyaca kabul görmüş en iyi pratik- lerin sistematik şekilde tanımlandığı bir süreç yönetimi modelidir. Bu model, savunma en- düstrisi başta olmak üzere, bilgisayar yazılımı/
donanımı, bankacılık, telekomünikasyon ve for software process and development performance are emphasized. For this purpose, first, the contributions of web-based applications are investigated from the point of CMMI. Then, an ex- ample about web-based Project Monitoring and Control (PMC) Process Area application was given. As a result of this work, it is observed that applications of web-based process management activities using CMMI process areas can make significant contributions to process management efforts of companies by increasing the development personnel performance, effectiveness of soft- ware quality assurance audits, the positive effects of projects monitoring and control activities, process trainings and process documentation.
Keywords: CMMI, Software Quality, Software Process Improvement, Web-Based Application.
otomobil üretimi gibi bir çok teknoloji alanında kullanılmaktadır. CMMI, kuruluşların güçlü ve zayıf yönlerinin analiz edilmesi amacıyla kul- lanılmakta olup, birçok disiplinin, tek bir süreç iyileştirme çatısı altında entegre edilmesine imkan veren bir modeldir. Bu model, kuruluş- ların mevcut süreçlerinin, ideal durumla kıyas- lanmasını sağlayan bir araç niteliğindedir. [1].
CMMI, en iyi pratikleri vurgulamakla birlikte, bu pratiklerin kuruluşlarda nasıl uygulanaca- ğına ilişkin bir bilgi içermez. Kuruluşlar, en yüksek süreç kalitesine ulaşmayı hedefledik- lerinde, CMMI kapsamındaki gereksinimleri, kendi süreç ihtiyaçlarına göre yorumlamak ve uygulamak durumundadır [2].
Geliştirme için CMMI, ürün ve hizmetlere uy- gulanan geliştirme ve bakım faaliyetleri için bir referans modeldir. Bu model, yazılım mü- hendisliği, sistem mühendisliği ve bütünleşik süreç ve ürün geliştirme konularında genel yaklaşımları içerir [1].
CMMI kapsamında toplam 22 süreç alanı mev- cuttur. Her bir süreç alanı kendi içinde genel - özel amaçlara ve pratiklere sahiptir [3].
CMMI, sürekli ve basamaklı gösterim şekli ol- mak üzere iki tip gösterim şekline sahiptir. Her iki gösterim şekli de, model kapsamında tanım- lanan temel bilgi ve kılavuzları kullanır. CMMI sürekli gösterim şekli, Süreç Yönetimi, Proje Yönetimi, Mühendislik ve Destek olmak üzere 4 süreç kategorisine ayrılır. Sürekli gösterim şekliyle, süreç alanlarının yetenek seviyeleri belirlenebilir. CMMI basamaklı gösterim şek- li, kurumsal süreç iyileştirme çalışmaları için önceden tanımlanmış bir yol haritası sağlar [1].
Basamaklı gösterim şekli ile kuruluşun olgun- luk seviyesini 5 ana seviye ile değerlendirmek mümkündür.
3. Süreç Yönetimi ve CMMI
CMMI Süreç Yönetimi kategorisinde aşağıda- ki süreç alanları yer almaktadır [1]:
Kurumsal Süreç Tanımı
• Kurumsal Süreç Odağı
• Kurumsal Eğitim
• Kurumsal Süreç Performansı
• Kurumsal Yaratıcılık ve Yaygınlaştırma
•
Kurumsal Süreç Tanımı Süreç Alanı’nın süreç yönetimi açısından temel amacı, kuruluşun kullanılabilir süreç varlıkları setini, iş ortamı standartlarını oluşturması ve bu setin sürek- liliğini sağlamasıdır. Kuruluş bu süreç alanı kapsamında, CMMI süreç alanlarının önerdiği pratikler temelinde, ihtiyacı olan süreç varlık- larını (süreç tanımlamaları, iş akışları, prose- dürler, formlar, şablonlar, kontrol listeleri v.b.) hazırlamalı ve bu varlıkları konfigürasyon yönetimi prensipleri dahilinde etkin bir şekil- de yönetmelidir. Kurumsal Süreç Odağı Süreç Alanı’ndaki temel amaç ise, üretilen süreç var- lıkları seti temelinde yapılan proje uygulama- ları ile, süreçlerin planlı ve sistematik bir şekil- de iyileştirilmesini sağlamaktır.
Kuruluş, Kurumsal Süreç Performansı Süreç Alanı ile kurumsal ve proje için tanımlı süreç- lerinin performansını ölçebilmeli ve ölçme çık- tılarını süreç kurumsal süreç iyileştirme amaçlı olarak kullanmalıdır. Kurumsal Eğitim Süreç Alanı kapsamında verilen süreç eğitimleri ile, süreçlerin kuruluş personeli tarafından et- kin bir şekilde kullanılabilmesi sağlanmalıdır.
Kurumsal Yaratıcılık ve Yaygınlaştırma Süreç Alanı ile de, kuruma katma değer sağlayan ya- ratıcı iyileştirmeler seçilmeli, analiz edilmeli ve kurum bazında yaygınlaştırılmalıdır.
4. CMMI Süreç Yönetimi Uygulamalarında Web Tabanlı Uygulamaların Sağladığı Pozitif Etkiler
CMMI kapsamındaki süreç yönetimi uygu- lamalarında, süreçlerin doğru bir şekilde ta- sarlanması, süreç dokümantasyonundaki de- ğişikliklerin zamanında ve yeterli bir şekilde gerçekleştirilmesi, yapılan bu değişikliklerin süreçleri kullanacak olan personele zamanında iletilmesi ve süreçlerin ilgili tüm personel ta-
rafından etkin bir şekilde kullanımının sağlan- ması, etkin bir süreç yönetimi için en önemli hususları oluşturmaktadır. Süreç yönetimi alt- yapısının web tabanlı bir şekilde oluşturulma- sı, sayılan bu hususların etkinliğinin arttırılma- sında önemli bir rol oynayacaktır.
Günümüzde, yazılım süreçlerin web tabanlı ola- rak modellenmesine imkan verecek bir çok araç bulunmaktadır. Bahsedilen bu araçlar ile, mev- cut süreç varlıklarının web tabanlı bir ortamda yönetilmesi mümkün olmaktadır. Web taban- lı süreç yönetimi uygulamaları ile, süreçlerle sağlanan bilgiye daha kolay ve hızlı bir şekilde ulaşılabilmekte, süreçlerin girdi-çıktıları net bir şekilde izlenebilmekte, süreçteki adımlardan so- rumlu personelin yapacağı faaliyetler daha ko- lay ve akıcı bir şekilde takip edilebilmektedir.
Web tabanlı süreç yönetimi uygulamalarının sağladığı pozitif etkilerin başında, geliştirme personelinin sisteme dahil olmasında sağladığı katkılar gelmektedir. Geliştirme personeli, bir- çok nedenlerle süreç bilgisine en kısa yoldan ulaşmak istemekte ve çoğu zaman, basılı ola- rak hazırlanmış veya elektronik ortamda olsa
dahi kendisine fazlaca karmaşık gözüken süreç dokümantasyonunu takip etmekte zorlanmak- tadır. Web tabanlı süreç yönetimi uygulama- ları sayesinde, personelin sisteme daha kolay entegre olması sağlanabilmekte ve süreç kap- samında kendisinden beklenen görevleri daha yeterli şekilde yerine getirdiği görülmektedir.
Web tabanlı süreç yönetimi uygulamalarının, yazılım kalite güvence denetimleri açısından da oldukça önemli avantajları bulunmaktadır. Ka- lite güvence denetimlerinde temel amaç, süreç- lerin uygulanmasını ve süreçlerle ilgili iş ürün- lerinin oluşturulmasını güvence altına almaktır.
Kalite güvence denetimlerinde, Proje Kalite Yöneticisi’nin süreçler arasındaki ilişkileri çok net bir şekilde görmesi gereklidir. Bir süreçte üretilen çıktının, diğer bir sürece girdi sağladığı dikkate alındığında, web tabanlı denetimlerin süreç uygunsuzluğu veya iyileştirme önerisi tes- pitinde oldukça önemli bir rol oynadığı açıkça görülecektir. Bu açılardan bakıldığında, yazılım kalite güvence denetimlerinin web tabanlı süreç yönetimi ortamları ile yapılması, denetim per- formansını ve denetimlerden beklenen çıktıların kalitesini pozitif yönde arttıracaktır.
Şekil 1. CMMI Proje İzleme ve Kontrol Süreç Alanı için Web Tabanlı Bir Uygulama Örneği
Proje izleme ve kontrol faaliyetlerinde, Proje Yöneticileri tarafından, çoğu zaman süreç bilgi- sine ihtiyaç duyulmakta ve bu bilgiye çabuk ve pratik bir şekilde ulaşılmak istenmektedir. Proje Yöneticisi, süreç uygulamaları kapsamında kar- şılaştığı bir problemde, web tabanlı süreç yöne- timi uygulamaları sayesinde, süreç bilgisine en kısa zamanda ulaşılabilmekte ve ihtiyacı olan bilgiyi kolay bir şekilde elde edebilmektedir.
Web tabanlı süreç yönetimi uygulamaları, sü- reç eğitimlerinin arttırılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu uygulamalar sayesinde per- sonel, süreçler arasındaki ilişkileri ve kendisi- nin üstleneceği rolleri açık bir şekilde göreceği için, verilen süreç eğitimlerimin performansı oldukça yüksek olmaktadır.
CMMI, kurumsal süreç varlıkları seti içinden se- çilen projeye özgü süreçlerin belirlenmesini ve proje personelinin, proje ihtiyaçlarına göre uyar- lanmış süreç varlıklarını kullanmasını istemek- tedir. Web tabanlı uygulamalar sayesinde, proje personeli, projesi için gerekli olan tüm süreç varlıklarına kolay bir şekilde ulaşabilmektedir.
Etkin bir kalite yönetim sisteminden beklenen sonuç; en az dokümantasyonla, en etkin süreç uygulamalarının yapılmasıdır. Bu açıdan bakıl- dığında, web tabanlı süreç yönetim uygulama- ları ile, dokümantasyon en aza indirilebilmekte ve buna paralel olarak süreç varlıklarının bakı- mı çok daha kolay hale gelmektedir.
5. Sonuç ve Öneriler
Sonuç olarak, CMMI Modeli kullanılarak ya- pılan süreç yönetimi çalışmaları kapsamındaki web tabanlı uygulamaların, geliştirme persone- linin performansı, yazılım kalite güvence dene- timlerin etkinliğinin arttırılması, proje izleme ve kontrol faaliyetlerine etkisi, süreç eğitim- lerine etkisi, projeye özgü olarak uyarlanmış süreç dokümantasyonun kullanım etkinliğinin arttırılması ve süreç yönetimi uygulamaların- da kullanılan dokümantasyonun azaltılması açısından, yazılım geliştirme yapan kuruluşlara önemli katkılar sağladığı değerlendirilmiştir.
6. Kaynaklar
[1] CMMI Product Team, “CMMI for Develop- ment, Version 1.2”, Carnegie Melon Univer- sity, Software Engineering Institute, (2006).
[2] Chrissis M.B., Konrad M., Shrum S.,
“CMMI Second Edition, Guidelines for Pro- cess Integration and Product Improvement”, SEI Series in Software Engineering, Addi- son Wesley, (2007).
[3] Ahern D. M., Clouse A., Turner R., “CMMI Distilled: A Practical Introduction to Integrated Process Improvement, Third Edition”, Addi- son Wesley Professional, (2008).
