ORTAÖĞRETİM 9. SINIF KİMYA 3. ÜNİTE: KİMYASAL DEĞİŞİMLER

ORTAÖĞRETİM 9. SINIF KİMYA

3. ÜNİTE: KİMYASAL

DEĞİŞİMLER

ÜNİTENİN KONU BAŞLIKLARI

• 1. REAKSİYON NEDİR?

• 2. REAKSİYON TİPLERİ

• 3. POLİMERLEŞME VE HİDROLİZ

1. REAKSİYON NEDİR?

KİMYASAL TEPKİMELERDE DEĞİŞMEYEN ÖZELLİKLER

• Toplam atom sayısı ve cinsi

• Toplam kütle

• Toplam proton sayısı

• Toplam nötron sayısı

• Toplam elektron sayısı

• Çekirdek yapısı

• Toplam yük

KİMYASAL TEPKİMELERDE DEĞİŞEBİLEN ÖZELLİKLER

• Mol sayısı

• Molekül sayısı

• Tanecik sayısı

• Katsayı

• Madde sayısı (çeşidi)

• Taneciğin elektron sayısı

• Hacim ve basınç (gazlar için)

KİMYASAL TEPKİMELERDE DEĞİŞEN ÖZELLİKLER

• Fiziksel ve kimyasal özellikler

DENKLEM KATSAYILARININ YORUMU

Denklem katsayıları;

• Maddelerin tanecik sayısını

• Molünü

• Madde gaz ise hacmini ve basıncını oranlamamıza yardımcı olur.

BASİT DENKLEM DENKLEŞTİRME

• En kalabalık taneciğin başına 1 yazılarak denkleştirmeye başlanır. Bileşiklerin ve

atomal hâldeki elementlerin başına kesirli sayı yazılamaz.

KİMYASAL REAKSİYON YERİNE KİMYASAL TEPKİME DENEBİLİR

Mİ?

• Kimyasal tepkime ile kimyasal reaksiyon eş anlamlıdır.

• Eskiden kimyasal reaksiyon denirdi, bir ara kimyasal tepkime tabiri kullanıldı,

günümüzde yine kimyasal reaksiyon deniyor.

• Türkçemizde reaksiyon, tepki göstermek demektir. Bu nedenle de reaksiyon ile

tepki göstermek aynı anlama gelir.

• Türkçede aynı anlamı taşıyor diye

kimyasal reaksiyon sözcüğünden tepki göstermek, karşı koymak gibi anlamlar çıkarılmamalıdır. Anlamı başkadır.

• Kimyadaki reaksiyon, batı dillerinden

Türkçemize geçtiğinden batı dillerindeki anlamını taşımaktadır. Bu anlam şöyledir:

• “Re”, yeniden demektir.

• Reaksiyon, yeniden aksiyon manasınadır.

“Reaksiyondan önce de aksiyon vardı.

Reaksiyondan sonra da aksiyon var.”

demektir.

• Kimyasal reaksiyona, kimyasal tepkime dediğimizde; bütün bu anlamları aklımıza getirmeliyiz. Sonra söyleyebiliriz.

REAKSİYON ÇEŞİTLERİ

• KİMYASAL REAKSİYON

• FİZİKSEL REAKSİYON

• NÜKLEER REAKSİYON

DOĞAL KİMYASAL

REAKSİYONLARDA GEREKLİ ŞARTLAR

• Tepkimenin ekzotermik olması

• Birleşme kabiliyeti olması

• Eşik enerjisini aşabilecek gerekli aktivasyon enerjisine sahip olması

• Birleşecek maddelerin yeterli olması

BİLEŞİKLERİN SAĞ ALTINA YAZILAN, FİZİKSEL HÂLİDİR

• NaCl üzerinden açıklayalım: NaCl_(k),

NaCl_(s), NaCl_(g) ve NaCl_(suda) olmak üzere dört farklı yazım vardır.

• Hâller parantez içinde, küçük harfle, küçük puntoyla, kısaltılarak yazılır.

• NaCl_(k), katı yemek tuzu; NaCl_(s), erimiş

yemek tuzu; NaCl_(g), gaz hâlindeki yemek tuzu, NaCl ise suda hazırlanmış

• NaCl_(suda) ,NaCl_(aq) şeklinde de yazılabilir.

• Aqua, Latince’de su demektir; (aq), (aqua) kelimesinin kısaltılmışıdır.

• Çözücü, hangi maddeyse o yazılır.

Örneğin; iyot, suda çözünmez. Alkolde çözünür. Bu nedenle I2(alkolde) şeklinde yazılır.

• Kastedilen hâl, oda sıcaklığındaki hâl ise malumu ilam olmaması için yazılmayabilir.

Örneğin; suyu belirtmek için H₂O

• Bazen de hâller yazılmamış olsa da,

reaksiyon denkleminden anlayabilmelidir:

AgNO₃+ NaCl → AgCl_(k)+ NaNO₃

Girenlerdekilerin oda sıcaklığındaki hâlleri katıdır. Ancak katı olduklarında reaksiyona girmeyecekleri malumdur. Bu nedenle

çözeltidirler. İyonik bileşiklerin sıvı hâlleriyle bir tepkime kimyada zaten yoktur.

• Bununla ilgili bir diğer husus daha vardır:

• H₂ denilince 1 tane H₂ molekülü anlaşılır.

• H_2(g) denilince ise 1 mol H₂ anlaşılır.

2. REAKSİYON TİPLERİ

TEPKİME TİPLERİ

1- ASİT- BAZ TEPKİMELERİ

2- METAL- ASİT TEPKİMELERİ

3- AMFOTER METAL- BAZ TEPKİMELERİ 4- AKTİF METAL- SU TEPKİMELERİ

5- ANALİZ (AYRIŞMA) TEPKİMELERİ 6- SENTEZ (BİRLEŞME) TEPKİMELERİ 7- YANMA TEPKİMELERİ

8- EKZOTERMİK (ISI VEREN) TEPKİMELER

9- ENDOTERMİK (ISI ALAN) TEPKİMELER 10- YER DEĞİŞTİRME TEPKİMELERİ

11- REDOKS (YÜKSELTGENME- İNDİRGENME) TEPKİMELERİ

3. POLİMERLEŞME VE

HİDROLİZ

BAZI POLİMER ve DOĞAL ÜRÜNLERİN KISALTMALARI

• PL polyester (polyester)

• PA poliamit (naylon)

• PE polietilen

• SE silk (ipek)

• WO wool (yün)

• WM moher

• WP keçi yünü

• WS kaşmir

• Lİ linen (keten)

MONOMER KANSER RİSKİ TAŞIR

• Teflon tavalar çizilirse sıcaklığın

etkisiyle polimerden monomer ayrılır.

• PVC fabrikalarında PVC tozunda monomer bulunur.

• Plastik bardaklar içine konan 70 derece santigradın üzerindeki

içecekler, içinde bulunduğu plastik malzemeyi ısı etkisiyle çözüp

• Köpük bardakların ısıya dayanıklılığı daha yüksektir. Ancak daha yüksek sıcaklıktaki sıvılar bu materyali de monomerine ayırır.

• Plastik ve köpükten imal edilen

bardaklardan uzun süre sıcak sıvı içenler kanser tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

• Monomerler tehlikeli kanserojen maddelerdir.

• Plastik bardak yerine kağıt bardak