HUKUK BAŞLANGICI

(1)

HUKUK BAŞLANGICI

SORUMLULUK - I

(2)

SORUMLULUK

 Kişilerin hukuka aykırı davranışları sonucu sorumlulukları doğar.

Sorumluluk, «hukuki sorumluluk» veya «cezai sorumluluk» olabilir.

Hukuki sorumluluğun diğer adı «mali sorumluluk»tur. İdarenin üçüncü kişilere verdiği zararlardan dolayı «idari sorumluluk» söz konusu olur.

Temel olarak sorumluluk türleri:

 Medeni hukukta sorumluluk

 Ceza hukukunda sorumluluk

 İdare hukukunda sorumluluk

 Siyasi sorumluluk

(3)

Medeni hukukta sorumluluk

 Kanuni Sorumluluk

 Hukuki İşlemden Doğan Sorumluluk

 Haksız Fiil Sorumluluğu

 Culpa in Contrahendo Sorumluluğu

 Güven Sorumluluğu

(4)

Medeni hukukta sorumluluk

 Kanuni sorumluluk

 Zarar ile zarar gören arasındaki ilişkinin kanundan kaynaklandığı durumlardaki sorumluluk türüdür.

 Evlilik, velayet ve vesayet gibi ilişkilerdeki hukuki sorumluluk, kanuni sorumluluk türüne örnektir.

 Hukuki İşlemden Doğan Sorumluluk

 Kişiler arasındaki hukuki ilişkinin kendilerine yüklediği yükümlülüklere aykırı hareket edenlerin veya yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerin sorumluluğu bu sorumluluk türünü oluşturur.

 Örneğin kira sözleşmesinde kiracının evi kullanmasına rağmen kira bedelini

ödememesi durumunda kiracının hukuki işlemden doğan sorumluluğu söz konusu olur.

(5)

Medeni hukukta sorumluluk

 Haksız Fiil Sorumluluğu

 Kusura dayanan haksız fiil sorumluluğu

 Kusura dayanmayan haksız fiil sorumluluğu (kusursuz sorumluluk)

(6)

Haksız fiil sorumluluğu

 Kusura Dayanan Haksız Fiil Sorumluluğu

 Kusura dayanan haksız fiil sorumluluğunda beş şart vardır:

 Davranış

 Zarar

 Uygun illiyet bağı

 Kusur

 Hukuka aykırılık

(7)

Haksız fiil sorumluluğu

 Kusura Dayanmayan Haksız Fiil Sorumluluğu (Kusursuz Sorumluluk)

 Kanunda öngörülen hâllerde, zarar verenin kusuru olmasa bile sorumlu tutulduğu sorumluluk türüdür. Bu sorumluluk türü istisnai olup, yalnızca kanunda öngörülen durumlar için geçerlidir.

 Kusursuz sorumluluk hâlleri üç gruba ayrılabilir:

 Tehlike sorumluluğu

 Olağan sebep sorumluluğu

 Hakkaniyet sorumluluğu

(8)

Haksız fiil sorumluluğu

 Tehlike sorumluluğu

 Araçların ve sınai kuruluşların potansiyel tehlikelerinin artması sonucu tehlike sorumluluğu ortaya çıkmıştır.

 İlgili işte uzman kişilerin gerekli özeni göstermelerine rağmen ağır veya sık sık tehlike çıkma ihtimali olan işletmeler tehlikeli sayılır (TBK m. 71/2).

 Motorlu taşıt işletenin sorumluluğu tehlike sorumluluğuna örnek verilebilir.

(9)

Haksız fiil sorumluluğu

 Olağan sebep sorumluluğu

 Tehlike sorumluluğu dışındaki tüm kusursuz sorumluluk hâlleri olağan sebep sorumluluğudur.

 Adam çalıştıranın sorumluluğu (TBK m. 66), taşınmaz malikinin sorumluluğu (TMK m. 730) ve çevreyi kirletenin sorumluluğu (ÇevK. M. 28) bu sorumluluk türüne örnek gösterilebilir.

 Hakkaniyet sorumluluğu

 Hakkaniyet, somut olay adaletidir.

 Hakkaniyet sorumluluğu esasen Anglo-Amerikan hukukunda olmakla birlikte kanunda düzenlendiği durumlarda Kıta Avrupası hukuku için de söz konusu olabilir.

 TBK m. 65 örnek gösterilebilir: «Hakkaniyet gerektiriyorsa; hâkim, ayırt etme gücü bulunmayan kişinin verdiği zararın, tamamen veya kısmen giderilmesine karar verir.»