Gözleri Koruma Teknikleri
Prof. Dr. Firdevs GÜNEŞ Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı
firdevsgunes@bartin.edu.tr
Göz
Göz kendisinden başka her şeyi görür.
(Thomas Fuller)
Gözlerin konuştuğu dil her yerde aynıdır.
(Geoege Herbert)
Dilin ağır, gözün çabuk işlesin.
(Cervantes)
Göz ve Okuma
Göz ve Okuma
Göz okuma sırasında düz bir çizgi şeklinde değil sıçramalarla ilerler.
Göz, satırın bir parçasını görmek için durur, onu alır ve sıçrayarak ikinci parçasına geçer.
Bu şekilde parça parça alınan görüntüler ağ tabakası yardımıyla birleştirilir.
Göz ve Okuma
Göz hareketleri beş grupta toplanır.
Sıçramalar, göz duruşları, geriye dönüşler,
ileriye atlamalar ve yukarı-aşağı hareketleridir.
Günde 150.000 kadar göz sıçraması yapılır.
Göz duruşlarında görüntü alınır ve kayıt yapılır.
Alınan görüntüler göz sıçrarken beyne iletilir.
Göz görmez beyin görür.
Göz ve Okuma
Okumada göz çok çalışır ve kısa sürede yorulur.
Bunu önlemek için okuma öncesinde gözleri hazırlamak ve güçlendirmek gerekir.
Göz jimnastiği yapılmalıdır.
Göz ve Okuma
• Göz Jimnastiği: Gözlere esneklik sağlar ve daha az yorulmasını getirir.
• Satırdaki ilk ve son kelimelere bakılır.
• Gözler sağdan sola, soldan sağa hızlı bir şekilde çevrilir, satırdaki ilk kelime ile son kelimeye bakılır.
Göz ve Okuma
Göz ve Okuma
• Gözleri Koruma: Gözleri korumak için;
Olabildiğince gündüz okunmalı,
Aynı konu üzerinde uzun süreli durulmamalı,
Gözler ve zihin yorgun ise okumak için ısrar edilmemelidir.
Uygun Okuma Ortamı
Işık Düzeni: Araştırmalara göre göz sağlığı ile ışık düzeni arasında doğrusal ilişkiler vardır.
Yeterli ışık okumayı kolaylaştırır ve gözleri korur.
Yetersiz ışıkta gözler çabuk yorulur.
Yetersiz ışık göz hastalıklarına yol açan en önemli etkendir.
Çalışılan odanın ışığına dikkat edilmeli, okumaya uygun düzenlemeler yapılmalıdır.
Okuma Ortamı
Doğal Işık: Gözler doğal ışıkta, yani gündüz ışığında rahat eder.
Olabildiğince gündüz ışığından yararlanılmalıdır.
Işığın soldan veya sağdan
gelmesine özen gösterilmelidir.
Işığın girmesini engelleyen perdeler kullanılmamalıdır.
Okuma Ortamı
• Aydınlatma: Gece aydınlatmaya dikkat
edilmelidir. Göz sağlığını bozan en önemli faktör aydınlatmanın yetersiz olmasıdır.
• Aydınlatma az olursa, gözler net görebilmek için çok çalışmak zorunda kalır.
• Gözlerin aşırı zorlanması sonucu gözde yanma, batma, kızarıklık ve baş ağrısı gibi şikayetler ortaya çıkabilir.
Okuma Ortamı
• Aydınlatma oda genişliğine göre yapılır.
• Metrekareye 10- 15 watt ışık,
• 20 metrekarelik bir oda için 200-300 watt ışık kullanılmalıdır.
• Aydınlatma için beyaz ışık yani flüoresan lâmba kullanılmalıdır.
Oturma Biçimi
Düşünce akışını artıran, anlamayı kolaylaştıran bir duruş veya
oturuş gereklidir.
Bunun için hafif sağa ve biraz
öne doğru eğilerek oturulmalıdır.
Göz ile kitap arasında en uygun uzaklık 25-30 cm olmalıdır.
Okuma sırasında gereğinden fazla eğilmemelidir.
Oturma Biçimi
Oturma Biçimi
• Okuma sırasında sandalye veya koltuk uygun yükseklikte olmalı, okuyucunun otururken ayağı yere değmelidir.
• Yüksek veya alçak sandalye kan dolaşımını etkilemekte ve okumanın verimini
düşürmektedir.
• Sandalye ve masa yüksekliği okuyucuya uygun olmalıdır.
Oturma Biçimi
Oturma Biçimi
Gözleri Dinlendirme
Sürekli ekran karşısında
çalışanların göz kasları daha çabuk yorulur.
Gözde yorgunluk ve ağrı başlar.
Göz kaslarını güçlendiren, esneklik sağlayan ve gözü rahatlatan jimnastikler yapılmalıdır.
Gözde sürekli ağrı varsa doktora gidilmelidir.
Göz Jimnastikleri
Gözleri Dinlendirme
Kalemi İzleme : Göz kaslarını güçlendirmek ve gözleri dinlendirmek için yapılır.
Alıştırmada kalemle gözlerin yakın ve uzak mesafelere bakması sağlanır.
Masada veya ekran karşısında otururken yapılır.
Etkili Teknikler
Elinize bir kalem alınız. Kalemi dik bir şekilde göz hizasında tutunuz. Gözünüzü kaleme odaklayınız.
Burundan derin bir nefes alarak kalemi yavaş yavaş yüzünüze doğru yaklaştırınız.
Nefesi ağzınızdan verirken kalemi yavaş yavaş yüzünüzden uzaklaştırınız. Gözünüzü kalemden hiç ayırmayınız.
Alıştırmayı nefes alıp verme ritminde yavaş yavaş 25 kez yapınız.
Dinlendirme Teknikleri
Etkili Teknikler
Baş parmak izleme: Sağ baş parmağınızı yaklaşık 15 cm uzaklıkta ve göz hizasında tutunuz.
Gözünüzü parmağınıza odaklayınız. Parmağı burnunuza doğru yavaş yavaş yaklaştırıp
uzaklaştırınız.
Gözünüzü parmaktan hiç ayırmayınız.
Her gün ortalama 10 kez ve daha fazla yapınız.
Etkili Teknikler
Etkili Teknikler
Göz Yogası: Gözleri korumak ve esneklik sağlamak için göz yogası yapınız.
Karşınızda 3 metre ileride 3 - 4 metrelik bir 8 rakamı veya sonsuzluk işareti
olduğunu düşününüz.
Bunları gözlerinizle yavaş yavaş çiziniz.
Etkili Teknikler
Sonsuzluk İşareti: Göz yorgunluğu ve tansiyonunu önlemek için yapılır.
Baş sabit tutulur, gözlerle sonsuzluk işareti çizilir.
Esnek bir harekettir. Ara verilmeden yapılmalıdır.
Etkili Teknikler
Sekiz rakamı: Bu alıştırmada baş sabit tutulur, gözlerle 8 rakamı çizilir.
Oda tarama: Bu alıştırmada odanın
duvarları, köşeleri gözlerle yavaş yavaş taranır.
Önce tavandan başlanır ardından duvarlar, sağ ve sol köşeler gözlerle taranır.
8
Etkili Teknikler
Beyaz Sayfalara Bakma: Okumada gözler beyaz kağıt üzerindeki siyah renkli yazıları tanımaya çalışır.
Beyaz ve siyah iki zıt renk arasında gözler çok yorulur.
Gözler renk yönüyle dinlendirilmelidir.
Etkili Teknikler
Beyaz Sayfalara Bakma: Gözleri dinlendirmek ve okumayı iyileştirmek için yapılır.
Uzun süreli okuma sonrası ve özellikle zor konuları okurken yapılırsa daha etkili olur.
Etkili Teknikler
Beyaz Sayfalara Bakma: Kitabı eline alınız, boş sayfalara ve satırlara bakınız.
Metinler arası boşlukları tıpkı okur gibi göz gezdiriniz.
Gözle taradığınız yerlerin beyaz ve yazısız olmasına dikkat ediniz.
Tekrar okumaya döndüğünüzde daha rahat ve kolay okuduğunuzu göreceksiniz.
Etkili Teknikler
Beyaz Eşyalara Bakma: Okumada gözler sık sık açılıp
kapandığı veya yorulduğunda kullanılan etkili bir tekniktir.
Gözleri renk olarak dinlendirmek için odanın tavanına, duvarlarına, pencereden gök yüzüne veya beyaz renkli bir eşyaya bakılmalıdır.
Siyah-beyaz renk arasında çalışan gözler için beyaz renk dinlendirici olur.
Etkili Teknikler
• Gözleri Kırpıştırma : Gözleri aktifleştirmek için etkili bir tekniktir.
• Uzun süreli okuma ve çalışma sonrası yapılır.
• Gözler sık sık kırpıştırılır.
Etkili Teknikler
• Bilgisayar başındakiler gözlerini kırpmazlar. Bu durum göz
kuruluğuna neden olur.
• Gözlerinizi belirli aralıklarla 3-4 saniye boyunca kırpınız.
• Gözünüzde kuruluk gidecek ve göz kapakları rahatlayacaktır.
• Basit, hızlı etkili olan bu alıştırmayı sık sık yapınız.
Etkili Teknikler
Gözlerde Kan Akışını Hızlandırma:
Okurken öne doğru eğiliriz.
Gözlerde kan akışını hızlandırmak için başı yukarı kaldırma ve aşağıya indirme hareketi yapılmalıdır.
Tıpkı karşıdaki birine işaret verir gibi.
Göze çok yararlı bir alıştırmadır.
Etkili Teknikler
• Bakışları Uzağa Odaklama.
• Ekranda çalışan kişilerin çoğu görme sorunları yaşar.
• Bunu çözmek için gözler uzak bir eşyaya odaklanmalıdır.
• Bu alıştırmayı 20/6/20 olarak yapınız.
• Her 20 dakikada 6 metre
uzaktaki bir eşyaya gözünüzü 20 saniye odaklayınız.
Etkili Teknikler
• Palming Yapma: Yorulan göz sinirleri ve kaslarını dinlendirmek için avuç içi
sıcaklığından yararlanma tekniğidir.
• Eller gözlerin üzerine konulur ve tam olarak kapatılır. Gözlere fazla bastırılmaz.
• Gözler 1 dakika kadar karanlıkta tutulur.
• Avuç içlerinin sıcaklığı gerilen göz
sinirleri ve kaslarının gevşemesini sağlar.
Etkili Teknikler
• Gözün önünde ışıklı şekiller varsa bunlar geçinceye kadar beklenmelidir.
• Okurken gözde ağrı varsa ağrının yerine ve durumuna dikkat edilmelidir.
• Hem göz hem de baş ağrısı varsa mutlaka bir göz doktoruna gidilmelidir.
• Palming gün boyu defalarca uygulanabilir.
• Bu işlem sırasında gözler asla ovuşturulmamalıdır.
Etkili Teknikler
Etkili Teknikler
Yeterli Uyku: Gözleri en iyi uyku dinlendirir.
Göz sağlığı için uykuya dikkat ediniz.
Kaliteli uyku gözlere yarar sağlar.
Masaj Yapma
Etkili Teknikler
Gözleri Işınlardan Koruma
Gözlerinizi UV Işınlarından koruyunuz.
Bu ışınlar yetişkin ve
çocukların retinasına zarar veriyor.
Kaliteli gözlük kullanılmalı, UV korumalı olmalıdır.
Gözleriniz size teşekkür edecektir.
Etkili Teknikler
Göze Uygun Beslenme
Göze yarar sağlayan bazı besinler;
Havuç, kayısı, ıspanak, yeşil sebzeler, brokoli sütlü
yiyecekler, omega-3 zengini
yiyecekler, A ve C vitaminleri vb.
Bol bol su içilmelidir.
Etkili Teknikler
Stresi Önleme
Sabahları gezme ve açık hava gözlere iyi gelir.
Sabahları gezme,
yeşilliklere bakma, işe yürüyerek gitme vb.
gözlere yarar sağlar.
Gözleri doğal ortam ve doğal ışık canlandırır.
Etkili Teknikler
Gözleri Yıkama: Gözlerinizi sık sık yıkayınız.
Temiz tutunuz.
Gözleriniz yorulduğunda soğuk su ile yıkayınız.
Görmeyi düzenleyen ve gözü nemlendiren yararlı bir tekniktir.
Zamanla gözleri iyileştirir.
Etkili Teknikler
Sigaradan Uzak Durunuz.
Sigara göz sağlığına büyük zarar veriyor.
Duman gözleri kurutuyor ve rahatsız ediyor.
Sigara külü gözlere zarar veriyor.
İçindekiler kana karışıyor ve göze kadar geliyor.
Gözü yaşlandırıyor.
Bazı göz kusurlarına yol açıyor.
Etkili Teknikler
• Oyun sırasında;
• Göze kum ya da toprak atmayın.
• Göze top, kalem, silgi vb. çarpmamasına dikkat edin.
• Göze kalem,çöp,iğne vb. batmamasına dikkat edin.
• En yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
Sonuç
Etkili görme, okuma, anlama ve zihinde
yapılandırma için gözlere gereken önem verilmelidir.
Sonuç
Geleceği gören ve yönlendiren
bireyler yetiştirme dileğiyle…
Teşekkürler
TEŞEKKÜRLER
Güneş.Firdevs(2013) Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar Ve Modeller, Pegem Akademi Yayınları
Güneş,Firdevs.(2015).Etkinliklerle Hızlı Okuma ve Anlama Pegem Akademi Yayınları
Güneş,Firdevs.(2007).Ses Temelli Cümle Yöntemi ve Zihinsel Yapılandırma,Nobel Yayınları
