Aydın İli Kan Donörlerinde Bartonella henselae ve
Bartonella quintana Seroprevalansı
Seroprevalence of Bartonella henselae and Bartonella quintana
in Blood Donors in Aydin Province, Turkey
Neriman AYDIN, Rıfat BÜLBÜL, Murat TELLİ, Berna GÜLTEKİN Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Aydın.
Adnan Menderes University Faculty of Medicine, Department of Medical Microbiology, Aydin, Turkey.
ÖZET
Bartonella türleri insanlarda kedi tırmığı hastalığı, basiller anjiomatozis, basiller peliozis, Carrion has-talığı, enfektif endokardit ve siper ateşi gibi pek çok hastalığa yol açmaktadır. Türkiye’de Bartonella’lara bağlı kedi tırmığı hastalığı ve basiller anjiomatozis olgu sunumları bulunmaktadır. Aydın merkez ve ilçele-rinde yapılan çalışmalarda, risk gruplarında Bartonella henselae seropozitifliği ortalama %11.5; evde kedi/ köpek besleyenlerde ise ortalama %26.5’e kadar çıkabilmektedir. Kesitsel epidemiyolojik bir araştırma olarak planlanan bu çalışmada, Aydın’da kan donörlerinde B.henselae ve Bartonella quintana seropreva-lansının ve transfüzyon riski açısından öneminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya, 2011 yılı Ocak ayında hastanemizin kan merkezine başvuran sıralı 333 kan donörüne (49 kadın, 284 erkek) ait serum örnekleri dahil edilmiştir. Örneklerde B.henselae ve B.quintana IgG antikorları, iki farklı ticari kit (Vircell, İspanya; Focus, ABD) kullanılarak indirekt floresan antikor yöntemiyle araştırılmıştır. Çalışılan örnekler iki ayrı araştırmacı tarafından floresans mikroskop ile x400 büyütme ile incelenerek floresans 1+ ile 4+ ara-sında derecelendirilmiş, 2+ ve üzerinde olanlar pozitif olarak değerlendirilmiştir. Kan donörlerinin %3.3 (11/333)’ünde B.henselae IgG seropozitifliği saptanmıştır. Seropozitiflik, kadın donörlerde %4.1, erkek donörlerde ise %3.2 olarak bulunmuş; cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanma-mıştır (p= 0.668). B.henselae IgG titreleri; 6 (%1.8) örnekte 1/64, 4 (%1.2) örnekte 1/128, 1 (%0.3) örnekte ise 1/1024 olarak izlenmiştir. B.henselae IgG pozitif örneklerde daha düşük titrede B.quintana IgG pozitifliği tespit edilmiş ve çapraz pozitiflik olarak değerlendirilmiştir. Kullanılan kitlere göre flore-sans dereceleri karşılaştırıldığında, bir titre dışında uyumlu sonuçlar elde edilmiştir. İki araştırmacının değerlendirme sonuçları karşılaştırıldığında ise, 1+ ve altında olan derecelendirmelerde farklar olduğu belirlenmiştir. Araştırıcılar arasındaki ve kitlere bağlı bu değerlendirme farkları araştırmanın sonuçlarını etkilememiştir. Sonuç olarak, Aydın’da kan donörlerinde B.henselae enfeksiyonu bulunabileceği ve donör-lerin detaylı sorgulanmasının transfüzyon yoluyla bulaşı önlemede yardımcı olabileceği düşünülmüştür.
Anahtar sözcükler: Bartonella henselae; kan donörleri; seroprevalans.
Geliş Tarihi (Received): 29.01.2014 • Kabul Ediliş Tarihi (Accepted): 25.04.2014
İletişim (Correspondence): Prof. Dr. Neriman Aydın, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıbbi Mikrobiyoloji
ABSTRACT
Bartonella species cause several diseases in humans such as cat stratch disease, bacillary angioma-tosis, peliosis hepatis, endocarditis, Carrion disease and trench fever. Cat scratch disease and bacillary angiomatosis cases have already been reported in Turkey. Studies from our region, namely Aydin (a province located at Western Anatolia, Turkey) indicated that mean Bartonella henselae IgG seropositi-vity rate is 11.5% in risk groups and may reach to 26.5% in pet owners. The aim of this study was to determine the seroprevalence of B.henselae and B.quintana in healthy blood donors in our university hospital in Aydin, for estimating the transmission risk via transfusion. The study was designed as a cross-sectional epidemiological study. A total of 333 samples taken from blood donors (49 female, 284 male) who were sequentially admitted to the blood center of the university hospital, in January 2011 were included in the study. All sera were screened in terms of B.henselae and Bartonella quintana IgG antibodies by using two different indirect immunofluorescent antibody (IFA) commercial kits (Vircell, Spain; Focus, USA). Slides were examined at a final magnification of x400 on fluorescent microscope by two different assigned researchers. Fluorescent intensity was graded between 1+ to 4+, and the samples with fluorescence value of ≥ 2+ were considered as positive. The seropositivity rate of IgG antibodies to B.henselae was found as 3.3% (11/333) in blood donors. This rate was 4.1% in female, and 3.2% in male donors, showing no statistically significant difference between the genders (p= 0.668). B.henselae antibody titers were detected as 1/64 in 6 (1.8%), 1/128 in 4 (1.2%) and 1/1024 in 1 (0.3%) patient. All of the B.henselae IgG positive samples also yielded relatively low positivity for B.quintana IgG, possibly indicating cross reactivity. The fluorescence intensity for different kits used was found to be the same in all but one titer. The results reported by two researchers were found to differ only in the samples graded 1+ or below. However, the evaluation differences between the kits and the researchers did not affect the results. It was concluded that B.henselae infection might be found in the blood donors in our region, thus, a detailed questionnaire prior to blood donation might be helpful to prevent transmission of B.henselae by blood transfusion.
Key words: Bartonella henselae; blood donors; seroprevalence.
GİRİŞ
Bartonella cinsi bakterilerin, memelilerde 30’dan fazla türü tespit edilmiş ve en az 13 tür ve alt türün insanda enfeksiyon yaptığı bildirilmiştir1-3. Bütün Bartonella türleri eritrositleri enfekte edebilmekte ve primer enfeksiyon bölgesinden uzakta, kalp kapak-çıkları, karaciğer, dalak gibi çok kanlanan dokular (Bartonella quintana ve Bartonella henselae) veya derideki vasküler yatakta (Bartonella bacilliformis) sekonder odaklarda kolonize olabilmektedir4. Bartonella spp. enfeksiyonları arasında kedi tırmığı hastalığı, basiller anjiomatozis, basiller peliozis, Carrion hastalığı, enfektif endokardit ve özellikle insan immünyetmezlik virüsü (HIV) pozitif olgularda nörolojik sendromlar sayılabilir3,5. Ülkemizde Bartonella’lara bağlı kedi tırmığı hastalığı ve basiller anjiomatozis olgu sunu-ları bulunmaktadır6-9.
olabileceği bildirilmiştir11. Ayrıca B.bacilliformis’in, +4°C’de saklanan kanlarda aylarca canlı kalabileceği gösterilmiştir12.
Kan donörlerinde yapılan çalışmalarda, B.henselae seropozitifliği ülkemizde bir çalış-mada13 %6, diğer ülkelerde ise %11.4-21.6 arasında bulunmuştur14-17. Bu çalışmada, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kan Merkezine başvuran kan donörlerinde B.henselae ve B.quintana seroprevalansı ve bölgemizde kan transfüzyonu-nun risk oluşturup oluşturmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır.
GEREÇ ve YÖNTEM
Çalışmaya, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Tıbbi Mikrobiyoloji Laboratuvarında rutin olarak serolojik tarama yapılan kan donör örneklerinde 2011 yılı Ocak ayında üç hafta süresince başvuran sıralı 333 sağlıklı kan bağışçısı alındı. Kesitsel epidemiyolojik araştırma olarak planlanan bu çalışma, İnsan Etik Kurulu onayı ile ger-çekleştirildi.
Serumlarda B.henselae (Houston-1) IgG ve B.quintana IgG antikorları iki ticari kit (Vircell, İspanya ve Focus, ABD) kullanılarak indirekt floresan antikor (IFA) yöntemiyle araştırıldı. Serum örnekleri üretici firmaların önerilerine göre çalışıldı ve sonuçlar iki ayrı araştırmacı tarafından floresan mikroskobunda x400 büyütme ile incelenerek değer-lendirildi. Floresan veren örnekler 1+ ile 4+ arasında derecelendirildi; 2+ ve üzerinde olması durumunda pozitif olarak kabul edildi. Her çalışmada pozitif ve negatif kontroller kullanıldı.
Tüm serumlar ilk olarak Bartonella henselae & quintana IFA IgG (Vircell) kiti ile 1/32 ve 1/64 titrede test edildi ve 1/64 titrede pozitif saptanan örnekler, her iki ticari kitle 1/64, 1/128, 1/256 sulandırımlarda tekrar çalışıldı.
İstatistiksel analiz Fisher’ın Exact testi ile yapıldı. BULGULAR
Toplam 333 donörün (%85.3’ü erkek, %14.7’si kadın) 11 (%3.3)’inde B.henselae IgG seropozitifliği saptanmıştır. Seropozitiflik, kadın donörlerde %4.1 (2/49) iken, erkek donörlerde %3.2 (9/284) olarak bulunmuş; cinsiyetler arasında B.henselae seropozitifliği açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark izlenmemiştir (p= 0.668). B.henselae IgG, 6 (%1.8) örnekte 1/64; 4 (%1.2) örnekte 1/128, 1 (%0.3) örnekte 1/1024 titrede pozitif olarak tespit edilmiştir.
Tablo I. Bartonella henselae ve Bartonella quintana IgG Pozitif Titreler ve Pozitiflik Dereceleri
Bartonella henselae & quintana
IF A IgG (V ir cell) Bartonella IF A IgG (Focus) 1/64 1/128 1/256 1/64 1/128 1/256 B.h B.q B.h B.q B.h B.q B.h B.q B.h B.q B.h B.q I* II* I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II 88 2 2 1 ± 2 2 ± -1 1 -2 2 1 ± 2 2 -1 1 -100 2 2 -1 1 1 -± ± -2 2 ± 1 1 1 -± ± -157 2 2 1 1 1 1 -2 2 1 1 1 1 -168 2 2 1 1 1 ± -2 2 ± ± ± ± -178 # 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 282 3 3 1 2 2 2 ± ± 1 ± -2 2 2 2 2 2 1 1 -± -293 2 2 1 1 1 1 1 1 -2 2 1 2 1 1 1 1 -309 3 3 2 1 2 2 1 1 1 1 ± ± 3 3 2 2 2 2 2 2 1 1 ± 1 318 3 3 2 2 2 2 1 1 1 ± -3 3 2 2 2 2 1 1 1 1 -325 2 2 ± 1 1 1 -2 2 1 1 1 1 -329 2 2 1 1 1 1 ± ± -2 2 1 1 1 1 ± ± -B.h: Bartonella henselae ; B.q: Bartonella quintana
; 1: (+) örnek; 2: (++) örnek; 3: (+++) örnek; ±
: Sınırda pozitif örnek; (-): Negatif örnek; # 1/1024 titred
e pozitif örnek;
TARTIŞMA
Sunulan bu çalışmada, sağlıklı kan donörlerinde B.henselae IgG seropozitifliği %3.3 oranında saptanmış; aynı örneklerde (11/333; %3.3) gözlenen düşük B.quintana seropo-zitifliği ise çapraz reaksiyon olarak değerlendirilmiştir. Aksoy ve arkadaşlarının18 Aydın’da yaptığı bir çalışmada, 18 yaş üstü gönüllülerde B.henselae seropozitifliği %6.1 olarak bulunmuş; %2 olarak saptanan B.quintana seropozitifliğinin ise çapraz pozitiflik olduğu ifade edilmiştir. Aynı çalışmada, kadın ve erkekler arasında B.henselae seropozitifliği açı-sından anlamlı fark bulunmuş ve kadınların evcil hayvanlarla daha çok ilgilenmelerinden kaynaklanabileceği düşünülmüştür18. Ayrıca B.henselae’ya karşı antikor pozitifliğinin kedi/köpekle temas öyküsü olanlarda istatistiksel olarak anlamlı ölçüde yüksek olduğu bildirilmiştir18. Aydın’da yapılan bir diğer çalışmada ise, evde kedi/köpek besleyenlerde
B.henselae seropozitifliğinin ortalama %26.5 değerine ulaştığı gösterilmiştir19. Aydın
iline komşu olan Denizli’de sağlıklı kan donörlerinin %6’sında B.henselae’ya karşı antikor varlığı saptanmıştır13. Veteriner ve hayvan yetiştiricileri gibi risk gruplarında yapılan başka bir çalışmada ise B.henselae seroprevalansı Denizli ve Aydın’da sırasıyla %12.5 ve %30 olarak saptanmıştır20. Denizli’de böbrek transplantasyonu yapılan hastalarda saptanan oran ise %16.9’dur21. Bu çalışmalar, bölgemizde B.henselae enfeksiyonlarının varlığını göstermektedir.
Bartonella enfeksiyonlarının patogenezinde eritrositler, endotel hücreleri ve kemik iliği hücreleri, bu bakterilerin korunduğu yerler olarak önemli rol oynamaktadır22. Teorik olarak B.henselae enfeksiyonu olan donörlerden kan alınması, transfüzyon yoluyla bulaş için risk oluşturabilecektir23. Bu çalışmada, B.henselae IgG pozitifliği çoğunlukla 1/64 ve 1/128 titrelerde saptanmış; ancak bir donörde 1/1024 titrede pozitifliğin olması, ya enfeksiyonun geçirilmekte olduğunu ya da yakın tarihte bir temasın olabileceğini düşündürmüştür.
araştırma-cının değerlendirme sonuçları karşılaştırıldığında ise 1+ ve altında olan 132 sulandırımın 14’ünde farklı floresan derecelendirmesinin olduğu belirlenmiştir. Çalışmada 2+ ve üzeri olan örnekler pozitif kabul edildiğinden, araştırıcılar arasındaki bu değerlendirme farkı sonuçları etkilememiştir.
Sonuç olarak, Aydın’da kan donörlerinde düşük oranda da olsa B.henselae enfeksiyo-nu bulunabileceği ve transfüzyon yoluyla bulaş için risk oluşturabileceği düşünülmüştür. Kan donörlerinin detaylı sorgulanmasının B.henselae’nın transfüzyon yoluyla bulaşını önlemede yardımcı olabileceği kanısına varılmıştır.
KAYNAKLAR
1. Jacomo V, Kelly PJ, Raoult D. Natural history of Bartonella infections (an exception to Koch’s postulate). Clin Diagn Lab Immunol 2002; 9(1): 8-18.
2. Boulouis HJ, Chang CC, Henn JB, Kasten RW, Chomel BB. Factors associated with the rapid emergence of zoonotic Bartonella infections. Vet Res 2005; 36(3): 383-410.
3. Aydın N. Bartonella türleri, s: 2266-73. Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M (ed), Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyolojisi. 2008, 3. baskı. Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul.
4. Minnick MF, Battisti JM. Pestilence, persistence and pathogenicity: infection strategies of Bartonella. Future Microbiol 2009; 4(6): 743-58.
5. Maggi RG, Kosoy M, Mintzer M, Breitschwerdt EB. Isolation of Candidatus Bartonella melophagi from hu-man blood. Emerg Infect Dis 2009; 15(1): 66-8.
6. Karakas M, Baba M, Aksungur VL, Homan S, Memisoglu HR, Uguz A. Bacillary angiomatosis on a region of burned skin in a immunocompetent patient. Br J Dermatol 2000; 143(3): 609-11.
7. Kayaselcuk F, Ceken I, Bircan S, Tuncer I. Bacillary angiomatosis of the scalp in a human immunodeficiency virus-negative patient. Eur Acad Dermatol Venerol 2002; 16(6): 612-4.
8. Tükek SS, İslim F, Tükek T, Ağan M. Malign lenfoma kliniğini taklit eden granülomatöz lenfadenit vakası: Ayırıcı tanıda kedi tırmığı hastalığı. İst Tıp Fak Mecmuası 2003; 66(4): 256-60.
9. Kara B, Uçan S, Basım B, Erçin C, Arısoy ES. Hepatosplenik kedi tırmığı hastalığı: vaka sunumu. Çocuk Dergisi 2004; 4(1): 58-60.
10. Karem KL, Paddock CD, Regnery RL. Bartonella henselae, B.quintana, and B.bacilliformis: historical pathogens of emerging significance. Microbes Infect 2000; 2(10): 1193-205.
11. Magalhães RF, Urso Pitassi LH, Lania BG, Barjas-Castro ML, Neves Ferreira Velho PE. Bartonellosis as cause of death after red blood cell unit transfusion. Ultrastruct Pathol 2009; 33(4): 151-4.
12. Ruiz J, Silva W, Pons MJ, et al. Long time survival of Bartonella bacilliformis in blood stored at 4ºC. A risk for blood transfusions. Blood Transfus 2012; 10(4): 563-4.
13. Yılmaz C, Ergin Ç, Kaleli İ. Pamukkale Üniversitesi kan merkezine başvuran donörlerde Bartonella henselae seroprevalansıın araştırılması ve risk faktörlerinin irdelenmesi. Mikrobiyol Bul 2009; 43(3): 391-401. 14. Minadakis G, Chochlakis D, Kokkini S, Gikas A, Tselentis Y, Psaroulaki A. Seroprevalence of Bartonella
hense-lae antibodies in blood donors in Crete. Scand J Infect Dis 2008; 40(10): 846-7
15. Lamas C, Curi A, Boia M, Lemos E. Human bartonellosis: seroepidemiological and clinical features with an emphasis on data from Brazil-a review. Mem Inst Oswaldo Cruz 2008; 103(3): 221-35.
16. Sun J, Fu G, Lin J, Song X, Lu L, Liu Q. Seroprevalence of Bartonella in Eastern China and analysis of risk factors. BMC Infect Dis 2010; 10: 121.
18. Aksoy AM, Aydın N, Erol N, Eyigör M. Aydın ilinde Bartonella henselae seroprevalansı ve risk faktörlerinin araştırılması I. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi 12-16 Kasım 2011, Antalya. P-056.
19. Aydın N, Gültekin B, Kırkan Ş ve ark. Risk grubu insanlarda, kedi ve köpeklerde Bartonella henselae seropre-valansı. 1. Ulusal Klinik Mikrobiyoloji Kongresi, 12-16 Kasım 2011, Antalya. Kongre Kitabı, P-136. 20. Sayin KS, Ergin C, Kutlu M, Akkaya Y, Akalin S. Bartonella henselae seroprevalence in cattle breeders and
veterinarians in the rural areas of Aydin and Denizli, Turkey. Zoonoses Public Health 2012; 59(6): 445-9. 21. Kiriş Satılmış O, Akkaya Y, Ergin C, Kaleli I, Dursun B, Aydın C. Investigation of Bartonella henselae antibodies
in serum and plasma samples of kidney transplant patients. Mikrobiyol Bul 2012; 46(4): 568-74. 22. Greub G, Raoult D. Bartonella: new explanations for old diseases. J Med Microbiol 2002; 51(11): 915-23. 23. Stramer SL, Hollinger FB, Katz LM, et al. Emerging infectious disease agents and their potential threat to
transfusion safety. Transfusion 2009; 49(Suppl 2): 1S-29S.
24. Sander A, Berner R, Ruess M. Serodiagnosis of cat scratch disease: response to Bartonella henselae in children and a review of diagnostic methods. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2001; 20(6): 392-401.
25. Vermeulen MJ, Diederen MW, Verbakel H, Peeters F. Low sensitivity of Bartonella henselae PCR in serum samples of patients with cat-stratch disease lymphadenitis. J Med Microbiol 2008; 57(8): 1049-50. 26. Sander A, Posselt M, Oberle K, Bredt W. Seroprevalence of antibodies to Bartonella henselae in patients with
cat scratch disease and in healthy controls: evaluation and comparison of two commercial serological tests. Clin Diagn Lab Immunol 1998; 5(4): 486-90.
