Ders İçeriği
1. Giriş, Donanım ve Yazılım
2. İşletim Sisteminde (Microsoft Windows 7) Temel İşlemler 3. Kelime İşlemci Programı (Microsoft Word 2013)
4. Tablolama ve Hesap Programı (Microsoft Excel 2013) 5. Sunu Hazırlama (Microsoft Powerpoint 2013)
Kaynaklar
1. Bilgi ve İletişim Teknolojisi isimli kitaplar 2. Temel Bilgi Teknolojileri isimli kitaplar
3. Bilgisayara Giriş ve Büro Programları isimli kitaplar
Bilgisayara Giriş
Bilgisayar: Aritmetik ve mantıksal işlemleri çok hızlı yapabilen, verileri işleyen ve depolayan, istenildiğinde geri getiren, bunları bilgisayar programları aracılığıyla gerçekleştiren elektronik bir cihazdır.
Bilgisayarların İşleyişi
Giriş Birimleri (Veri Giriş Ünitesi): Bu birimler bilgisayara veri girilmesini ve bu verilerin veri işlem ünitelerine yollanmasını sağlar. Kullanıcı ile bilgisayarın bağlantısı bu birimler vasıtasıyla olur.
Klavye, fare, oyun konsolu, sabit disk (hard disk), dokunmatik ekran (ATM), mikrofon, touchpad, tarayıcı, taşınabilir bellek, hafıza kartları, modem, fotoğraf makinesi, barkot okuyucular Çıkış Birimleri: Bu birimler veri işlem ünitelerinde işlenen verilerin kullanıcıya ulaştırılmasını sağlar.
Yazıcı, monitör (ekran), sabit disk (hard disk), hoparlör, dokunmatik ekran (ATM), taşınabilir bellek, hafıza kartları, modem, plotter/çizici
Veri İşlem Üniteleri: Verileri işler veya saklar.
Anakart, İşlemci (CPU-Central Processing Unit), Anabellek (RAM), Ekran kartı
Anakart (Mainboard): Kasanın içindeki ve dışındaki tüm aygıtlar elektriksel olarak anakarta bağlıdır. Diğer tüm bileşenler buradan kontrol edilir.
Anakart üzerindeki tüm birimler yonga seti (chipset) adı verilen entegre devrelerle (anakartın beyni) bağlıdır. Yonga seti (veri yolları aracılığı ile) haberleşmeden sorumludur.
Dolayısıyla, bilgisayarın performansını doğrudan etkiler.
Anakartlar iletken olmayan ve ısıya dayanıklı malzemeden (fiberglas) üretilirler.
Nano Teknoloji: Milimetrenin milyonda birine nanometre denir. (1 metre=1 milyar nm) Saç telinin 80.000’de biridir.
Nano ölçekteki malzemeler farklı ısı ve elektrik özelliklere sahiptir. Nano malzemelerin kullanılmasıyla daha hafif ve hızlı bilgisayar çipleri ve mobil telefonlar yapılabilmektedir.
Sabit disk (Hard disk): Sayısal bilgiyi kalıcı olarak depolamak amacındadır. Elektrik (güç) almasa bile içindeki veriler saklanır. Silinmedikçe verilerin saklı olduğu kısımdır, manyetik filmle kaplı cam veya seramikten oluşmuş diskten (platter, plaka) oluşur. Disk üzerine bilgileri yazmak ve okumak için okuma/yazma kafaları (elektromanyetik mıknatıs), üst üste yerleştirilmiş birkaç diskten oluşur. Veriler manyetik bant sayesinde sinyale dönüştürülür.
Bellek (Hafıza): ROM (Read Only Memory) ve RAM (Random Access Memory)’den oluşur. ROM imalat sırasında anakarta yazılıp kaydedilmiş bilgilerden oluşan sadece okunabilir bellektir, RAM ise hem yazılabilen hem okunan bellektir, elektrik kesildiğinde veya bilgisayar kapandığında temizlenir.
İşlem aşamasında veya sonradan veriler geçici veya sürekli olarak belleklerde saklanır.
Hafıza birimi olarak gigabyte kullanılır.
8 bit=1 byte (0-255 ascii, yani tek bir karakter) 1 KB=1024 byte
1 MB=1024 KB 1 GB=1024 MB 1 TB=1024 GB
Veri yolu Kapasitesi: İşlemci ile diğer üniteler arasında bilginin taşındığı, yani 5 voltluk ya da 0 voltluk sinyallerin gönderildiği hatlar vardır, bunlara veri yolu (databus) denir, örneğin 64 bitlik veri yolu.
2’lik sayı sistemi kullanılır. Kapasitör elektron dolu olduğunda 1, kapasitör boş olduğunda 0 bilgisi hafızada tutulur.
11111111
2 255
Ondalık Sistem (0,1,…,9) İkili Sistem (0,1) 0 Bir karakter 8 bitlik veri 00000000
1 00000001
2 00000010
3 00000011
4 00000100
5 00000101
6 00000110
7 00000111
8 00001000
9 00001001
A (ASCII kodu 65) 01000001 T (ASCII kodu 84) 01010100
İşlemci (CPU-Central Processing Unit, Merkezi İşlem Birimi): Bilgisayarın beyni, mikroçiplerden oluşmuş devre, veriyi işler ve bellekte kayıtlı olan yazılımları okur. Bilgisayarın performansı işlemcinin hızına bağlıdır, bu hız GHz ile ölçülür.
1 MHz, saniyede 1 milyon sinyale karşılık gelir. Veri yolu yüksek olduğunda bilgisayarın bilgi taşıma kapasitesi de büyüktür. Örneğin, 3 GHz=3000 MHz 64 bit işlemci; 8 byte veriyi saniyede 3 milyar kez gönderebilir. 8 karakteri saniyenin 3 milyarda birinde işler.
Yazılım (Software)
Bilgisayarın işlevini gerçekleştirebilmesi için hazırlanmış komut satırlarına yazılım denir.
Yazılımların bir araya gelmesi ile programlar oluşur.
Programlar programlama dilleri (C, C++, C#, Java) ile bilgisayar programcıları tarafından geliştirilir.
Programlama dilleri ile yazılan programı makine diline (Assembly) çeviren programlara Derleyici veya yorumcular (compiler, interpreter) denir. Örneğin: Java Virtual Machine.
İşletim Sistemi
(MS Windows, Mac OS X, Pardus, Unix, Linux, Android) İşletim sisteminin görevleri:
Bilgisayara bağlı donanımın bilgisayar tarafından tanınabilmesi ve çalışır hale gelmesi
Bilgisayarın açılabilmesi
Bilgisayara yüklü programların çalışabilmesi
Kullanıcının bilgisayarda işlem yapabilmesi ve kullanıcıdan alınan komutların işlenebilmesi
Yapılan işlemlerin kaydedilmesi, bellek yönetimi
Çevre birimleri (giriş/çıkış üniteleri) ile programların iletişim kurması
Birden çok kullanıcı olması durumunda güvenli bilgi paylaşımı
Masaüstü (Desktop)
Bilgisayarımızı açtığımızda karşımıza gelen ekran masaüstü olarak tanımlanır. Windows işletim sistemlerinin ana ekranıdır.
Bu ekranı evinizdeki ya da işyerinizdeki çalışma masanıza benzetebilirsiniz. Sık kullandığınız dosya ve klasörler masaüstünüzdedir. Bunları istediğiniz gibi yerleştirebilir, dilediğinizde taşıyabilir veya silebilirsiniz.
Adından da anlaşılır ki, bu işletim sisteminin bileşenleri pencerelerden oluşur. Dosyalar, klasörler veya programlar açıldığında masaüstünde birer pencere belirir.
Her pencerede ortak bazı öğeler vardır.
Başlık Çubuğu
Başlık çubuğunun en sağında Kapat, Ekranı Kapla ve Simge Durumuna Küçült düğmeleri bulunur.
Başlık satırının en solundaki alan (programın simgesi) farenin sol tuşu ile tıklandığında veya başlık satırının herhangi bir yeri sağ tıklandığında Denetim Menüsü açılacaktır.
Kısayol: Alt+Boşluk (Space Bar) ile bu menü açılabilir.
Kısayol: Bir pencereyi Başlık Çubuğuna çift tıklayarak ekranı kapla veya önceki boyut durumları arasında geçiş yapabiliriz.
Kısayol: Bir pencereyi Başlık çubuğu üzerinde sağ tuşa basarak açılan menüden ekranı kapla veya önceki boyut durumları arasında geçiş yapabiliriz.
Açık olan tüm pencereleri simge durumuna küçültüp masaüstünü görmek için ekranın sağ alt köşesindeki Masaüstünü Göster alanını tıklayınız.
Aero Shake Özelliği
Aktif olmayan pencerelerin tümünü aynı anda simge durumuna küçültür.
Uygulanması
1. Ekranda üç pencere açın. Örneğin; WordPad, Paint ve Hesap Makinesi.
2. Programlar ekranı kaplıyor olmasın ve simge durumuna küçültülmesin.
3. Kullandığınız programı, örneğin Hesap Makinesi, başlık çubuğuna sol tıklayarak çalkalayın. Diğer iki programın simge durumuna küçüldüğünü göreceksiniz.
Not: Aero özellikleri kullanılamıyorsa Başlat> Arama kısmına
“aero” yaz> “Saydamlık ve diğer görsel efektlerle ilgili sorunları bul ve düzelt” seç ve adımları izle.
Aero Masaüstü
Ekranda birden fazla pencere açıkken Winkey+Tab tuşlarına basın. Winkey basılı iken Tab tuşunu bıraktığınızda en önde kalan pencere aktif olur.
Pencereler Arasında Geçiş Yapmak için Alt+Tab veya Alt+Esc kullanılır.
Aero Peek Özelliği
Masaüstünü Göster alanı üzerinden geçildiğinde kısa süreliğine masaüstünü gösterir.
Kaldırmak veya aktifleştirmek için: Görev çubuğunda sağ tıkla, özellikleri seç.
Aero Snap Özelliği
Solda çalışmak istediğiniz program aktif iken Winkey+Sol ok tuşu kullanarak pencereyi taşıyın. Diğer programı da sağ tarafa yerleştirin.
Menü Çubuğu
Pencerelerde genellikle Dosya, Düzen, Görünüm olarak başlayan ve Yardım ile biten menü başlıklarının yer aldığı aşağı açılır menüler olarak bilinen çubuk vardır. Yukarıda adı geçen menü başlıklarına tıklanarak açılacak menüden, istenen menü satırı seçilebilir. Bu menüler gözükmüyorsa bu bölge sağ tıklanır ve Menü Çubuğu seçeneği işaretlenir.
Klavyeden Alt tuşuna basarak menü çubuğu aktif hale getirilir ve menülerin üzerinde bazı harflerin altı çizilir. Bu durum bu menüleri, klavyeden altı çizili harflere basarak fare kullanmadan klavye ile yönetilmesine olanak verir.
Açılır menülerde komut isimleri “…” (üç nokta) ile bitiyorsa bu komut ile belirtilen işlemi yerine getirmek bir iletişim kutusunun açılacağını göstermektedir. (Örnek: Araçlar menüsü)
Standart Düğmeler
Bu düğmeler veya simgeler tıklatıldığında programın belirli işlevleri veya görevi etkinleştirilir. Örneğin, yukarıdaki araç çubuğu aracılığı ile klasör içerisinde arama yapılabilir, bir düzey yukarıya gidilebilir.
Adres Çubuğu
Adres çubuğunda açık olan pencerenin bilgisayarın hangi konumunda olduğunu gösteren açık adres yazar.
Eğer ulaşmak istediğimiz yerin adresini biliyorsak, herhangi açık olan bir pencerenin adres çubuğuna buranın adresini yazarak ulaşabiliriz.
Durum Çubuğu
Pencere hakkında bazı özet bilgileri verir. Bu pencere içinde kaç nesne olduğu, kaç nesnenin seçili olduğu, seçili olan nesnelerin dosya boyutları ve konumu gibi bilgiler içerir.
Gezinti Bölmesi (Dosya Gezgini)
Bu bölmede bilgisayarınızdaki değişik bölümlere doğrudan erişim butonları yer alır. Buradan Belgeler, Masaüstü, Resimler gibi adreslere erişim sağlanır.
Dosyalar
Dosyalar, program veya program yardımcıları gibi uygulamalarla, metin, ses, müzik ve resim gibi verilerin saklandığı, diske kaydedilebilen bileşenlerdir.
Dosya İsimlendirme Kuralları
1. Dosya ve klasörlere 256 karaktere kadar ad verilebilir.
2. Sadece rakam veya sadece yazı kullanılabileceği gibi, bu ikisi karma olarak kullanılabilir.
3. Küçük ve büyük harfler bir arada kullanılabilir. Ad içerisinde nokta (.), çizgi (-) veya alt çizgi (_) karakteri de kullanılabilir.
Haziran-Eylül_2012 -Satışlar.doc 4. Ad içerisinde boşluk kullanılabilir.
5. Şu sembolleri ad içerisinde kullanamazsınız:
/ \? : * “ < > |
Dosya Türü Uzantısı
Word Dokümanı
*.doc *.docx Diğer Yazı ve Metin Dosyaları
(Başlat> Not defteri) (Zengin metin biçimi)
*.txt,
*.rtf
Excel Dosyası
*.xls
*.xlsx
Programlar *.exe
Resim Dosyaları *.jpg, *.gif, *.bmp, *.tif, *.png
Sunu Dosyaları *.ppt, *.pps
Sistem Dosyaları (Bilgisayarı kullanıma hazırlarlar.)
autoexec.bat, io.sys, command.com, config.sys
Yardımcı Program Dosyaları (Program parçacıkları, exe uzantılı programlar tarafından çağırılırlar.)
.dll
Dosya Oluşturma
Masaüstünde boş bir alanı sağ tıklayın. Açılan menüden Yeni menü satırının üzerine gelin.
Sık Kullanılan Kısayol Tuşları
Dosya Seçme, Kopyalama ve Taşıma
Kopyalama, bir dosya veya klasörün tamamen aynı olan bir örneğini oluşturma, başka bir değişle o dosya veya klasörü çoğaltma işlemidir.
Taşıma ise, bir dosya veya klasörün yerinin değiştirilmesi, bulunduğu sürücü veya klasörden silinerek başka sürücü veya klasöre aktarılmasıdır. Fare ile sürükleyerek bırakılabilir.
Dosya ya da klasörü kopyalamak veya taşımak için;
1. Kopyalamak istediğiniz dosya veya klasörü farenin sağ tuşu ile tıklayın.
2. Çıkan menüden Kopyala (Taşımak için Kes) menü satırını seçin. Bu işlemden sonra dosya veya klasör kopyalanmış (kesilmiş) durumdadır.
3. Kopyalamak istediğiniz yere veya klasörün üzerine farenin sağ tuşu ile tıklayın.
4. Çıkan menüden Yapıştır menü satırını seçin.
Simgelerin Çoklu Seçimi
1. Ctrl tuşu basılı tutulur ve fare ile seçilir.
2. İlk nesne seçili iken Shift tuşu basılı tutularak son nesne tıklanır.
3. Seçim dikdörtgeni kullanılır. Fare boşlukta sol tıklanır, seçilecek dosyaların üzerinde dikdörtgen büyütülür.
İletişim Kutuları Form Elemanları
1- Radyo Düğmeleri: Bir grup seçenek arasından sadece birinin seçimini yapıldığı elemandır. Bir seçim yapıldığında daha önce seçilmiş olan seçimden çıkar. Eski radyoların düğmeleri gibidir.
2- Onay Kutuları: Bir grup seçenek arasından istenildiği kadar seçimin yapılabildiği elemandır.
3- Açılabilir Liste: Bir liste grubu sağdaki oka tıklanarak açılır ve arasından bir seçim yapılır. Liste açılmadan önce sadece bir seçenek görünür durumdadır.
4- Metin Kutusu: Değerini kullanıcının kendisinin klavyeden girdiği elemandır.
6- Sayaç Kutusu: Bir sayı değerinin birer birer değiştirilebildiği elemandır.
7- Kaydırma ibresi: Değer, bir ibreyi sağa sola kaydırılarak verilir.
Görev Çubuğu
Ekranın altını yatay olarak kaplayan Görev Çubuğu açık pencereleri ve programları gösterir. Böylelikle, Görev Çubuğu üzerindeki program düğmelerini (simgelerini) kullanarak istenen programa kolayca geçiş yapılır. Görev Çubuğu üç bölgeden meydana gelir.
Hızlı Başlat
Sık Kullanılan program, dosya veya klasörlerin kısayolları buraya yerleştirilerek, kolay erişimleri ve tek tıklama ile açılmaları sağlanır. Buraya yeni bir kısayol yerleştirmek için
masaüstündeki simgesi sürüklenerek buraya bırakılır.
Çıkarılmak istenen kısayolun üzerinde sağ tıklanır ve “Görev Çubuğundan Kaldır” seçilir.
Görev Çubuğu Özellikleri
Görev Çubuğunun üzerinde sağ tıklanarak Özellikler seçeneği seçilir. Görev Çubuğu ve Başlat Menüsü özellikleri isimli iletişim kutusu açılır.
Görev Çubuğunu Kilitle: Bu seçenek seçildiğinde görev çubuğunun boyutunun ve konumunun değiştirilmesi, hızlı başlat alanının boyutunun değiştirilmesi engellenir.
Görev çubuğunu otomatik olarak gizle: Görev çubuğunun üzerinde bir işlem yapılmadığında otomatik olarak gizlenir.
Fare ile göre çubuğunun olduğu bölgeye gidilirse otomatik olarak belirir.
Küçük Simgeler Kullan: Bu seçenek işaretli ise görev çubuğundan küçük simgeler görülecektir.
Görev Çubuğunun ekrandaki konumu: Görev çubuğunu ekranın alt üst ya da yanda görünmesini sağlayabilirsiniz.
Geri Dönüşüm Kutusu (Çöp Kutusu)
Silmeye çalıştığınız nesneler (dosya, klasör) diskten kalıcı olarak silinmez. Masaüstünde bulunan Geri Dönüşüm Kutusu adındaki nesnenin içerisinde saklanırlar. Bunun amacı, sildikten sonra pişman olduğunuz bir nesneyi geri alabilmektir.
Geri dönüşüm kutusunun içindekileri tümüyle silmek için, Geri dönüşüm kutusunu açmadan, simgeyi sağ tıkladığınızda karşınıza gelecek Geri Dönüşüm Kutusu’nu Boşalt satırını seçerek de kutuyu tamamen boşaltabilirsiniz.
Nesneleri Geri Dönüşüm Kutusuna göndermeden doğrudan doğruya silmek için silinecek nesneyi seçtikten sonra Shift+Delete tuşlarına basın.
Masaüstünü Düzenlemek
Arka planın rengini veya resmini değiştirebilir, bir ekran koruyucusu kullanabilir, bunun ayarlarını değiştirebilir, ekranın çözünürlüğünü değiştirebilir, kısacası masaüstünü düzenleyebilirsiniz. Bunun için masaüstünün boş bir yerini sağ ile tıklayın. Çıkan menüden Ekran çözünürlüğü satırını seçin.
Karşınıza aşağıda görülen Ekran Çözünürlüğü Özellikleri penceresi çıkacaktır. Ekran çözünürlüğü penceresinden çözünürlüğünüzü ekran kartınızın izin verdiği aralıkta değiştirebilir ve böylece masaüstünü ve simgelerini küçük ya da büyük hale getirebilirsiniz.
Masaüstü Artalan Resmi
Masaüstünde sağ tıkladığınızda gelen menüden Kişiselleştir satırını seçin. Buradan Masaüstü arka planı seçeneği ile masaüstünüzde fotoğraflarınızla slayt gösterisi yapabilirsiniz.
Uygulamalar
Ekran koruyucuda 3 boyutlu metin
Masaüstünde sağ tıkla, kişiselleştir, ekran koruyucuyu seç.
(Ayarlar)
Bilgisayar her açıldığında otomatik olarak program başlatma
Başlat, Görev Zamanlayıcı, Eylem Menüsü, Temel Görev Oluştur.
Bilgisayar başladığında görevin çalıştığını gördükten sonra görevi kaldırın. (Görev Zamanlayıcı Kitaplığı)
Klavyeden bir programı çalıştıran bir kısayol atama
Başlat, Microsoft Excel masaüstüne sürükle. Program simgesi üzerinde sağ tıkla, Özellikler, Kısayol metin kutusuna tıkla, Ctrl tuşuyla beraber E tuşuna bas. Yeni kısayol ctrl+alt+e olur.
Başlat butonunda “Kapat” yerine “Yeniden başlat”
görüntülemek
Başlat butonu üzerinde sağ tıkla, özellikleri seç, güç düğmesi eylemini belirle. Uygula, tamam.
Bilgisayarın kaç saattir açık olduğunu bulma
Ctrl+Shift+Esc tuş kombinasyonuna bastıktan sonra Performans sekmesini seçin.
Fare işaretçisinin şeklini değiştirme
Masaüstünde sağ tıkla, kişiselleştir, Fare işaretçilerini değiştirin seçeneğini seç.
Kullanıcı hesapları oluşturma
Bir bilgisayarı birden çok kullanıcı kullanabilir. Yeni kullanıcı tanımlanması için, Denetim masasından Kullanıcı hesapları seçilir.
Geri dönüşüm kutusunu masaüstünden kaldırma
Denetim masası, kişiselleştirme, masaüstü simgelerini değiştirin.
Aynı anda birden fazla dosyanın adını değiştirme
Hepsini seç, F2’ye bas, ya da sağ tıkla, yeniden adlandır.
Türkiye saatinin yanında başka bir ülke saatini gösterme Tarih ve saatin olduğu bölüm tıklanır ve “Tarih ve saat ayarlarını değiştir” seçilir.
Masaüstüne saat ve takvim ekleme Sağ tıkla, Araçlar.
Ekran Alıntısı Aracı
Paint
Sistem Geri Yükleme Noktası oluşturma Başlat, Sistem, Sistem Koruması
Ekran Okuyucusu ve Ekran Klavyesi
