An"ara unıv Vcı Fak Derg 46.137-142.1'J9')
TİFTİK KEÇİLERİNDE SKRJABİNEMA VE DİGER
HELMİNT ENFEKSİYONLARININ
YAYILIŞI
Ayşe BURCU'
Bahadır GÖNENçı
Oğuz SARIMEHMETOGLuı
The prevalence of Skrjabinema
and other helmintic infections in Angora goats.
Summary:
/n this study, the prevalenee of helmintie in/eetions in Ankaruand vicinity was determined and the sensitivities ot the adhesive-tape and
FullehorJ1 .Ilotation methods were compared in the diat;nosis ot SkrjabinenUl in Angoru goats.
13y
using FulleborJ1 .Ilotation method, the percentage of nematod eggs in the faal sWl1lJles ol 329 Angora goats were .lôund to be as .liJllows; Triehuris .ip.i
6.i
% and Monieıia sp. /0% the total prevalence ot Triehostmngylidae 53.4%.Mars/wllagia marshalli (15./%), Nematodirus sp. (33.7%). Which were in the
'ıclInily of Triehostmngylidae, were identi/ied according to the siıes and slwres of their eggs.
While 32. R% of the goats were f(lund to be in/ected with SkıjabinelıUl hv using the adhesive tape method, 7.2% of goats were j(JUnd to be in/eeted with the same parusite by using FulleborJ1 .Ilotation method. This data shmvs that the pmeedure
ol adhesive tape is more appropriate than the other pmeedure to diagnose
S'krjabinema.
During the exwnination of the large intestine of LO goats inleeted with
.I;krjabiııenw. it was determined that all of the colleeted parasites ıvere
Skıjabinenw (}\.'is.
Key word:
Goat, Skrjabinema avis, prevalence.Özet:
Bu çatışmada, Ankara yııresi ti/iik keç:ilerinde giirülen helmint enfeksiyonlartnll1 yayilı,ı" belirlenmiş ve Sk,jabinema enfeksiyonunun te,çhisinde selo/CI/1 bant ve FulleborJ1 doymu,ç tu::.lu .lu .llotasyon yiintemlerinin duyarlı Iı/Iı ka rş,la,l.tl rt Inu,11Ir.Fullehol'/1 doymuş tuılu .lu .llotasvon ,wıntemi ile muavenesi yapılan 329 tiftik
keçisi dl,ı'kısıııda Trid1uris sp. 'nin %i6.1, Moniezia Sı).'nin C;oI0 oru/1/nda gijrüldüğü, Trichostrongylidae familyasına ba{ftı türlerin toplam %53.4, yine bu
'ıwnilvuva ba{ftı yumurtalartndmı ayırt edilebilen türlerden Manha[[agia
iiwnlwlli' nin %15.1, Nematodirus sp. 'nin %33.7 yaygm olduğu kaydedi!lni,çtir. Skıjabinema yıınünden incelemesi yapilan keç:ilerin selotan bant .vijntemi ile
%32. /\' i, FulleborJ1 doymu,l' tuzlu su flotasyon yüntemi ile de o/c 7.2 'si enfekte bulunmuş. se/o/cm bant .Vljnteminin bu paraıitin teşhisi bakımından daha güvenilir oldu/!,u tespit edilmi,çtir.
Skrjabinenw ile en/ektI' LO keçinin kalm ba{fınaklartmn kontrollerinde.
toplanan parm.itlerin hepsinin Skrja!Jinema ovis oldu{fu belirlenmiştir.
Anahtar
kelimeler:
Keçi, Skrjabinema ovis, yayilı,ı'.i ProfDr. Anbra Onivcrsitcsı Vcteriner Fakültcsi Hclmintoloji Bilim Dalı. Ankara 2. Ara~(jör Dr . Ankara Ünıvcrsltesi Veterincr Fakültcsi Helmintoloji Bilim Dalı. Ankara
138
Giriş
Türkİye'de 03,9,16,22) ve diğer ülkelerde (I .2. i i.
ı
4,20) dışkı ve otopsi bakılarına göre kc\ilerin sindirim sisteminde yerleşen çok sa-yıda helmint türünün bulunduğu ve ya-yılışiarının Lilkclere, coğrafi hölgelere ve araş-tırma niteliklerine göre değişiklik gösterdiği hildirilmektedir.Doğanay ve Öge (5), Türkiye'de çeşitli yazarlara atkn keçilerde Haemonchus sp. 'nin
(71 18-90. Trichostmngylus sp.'nin %1-99,
OSfertagiu sp.' nin % i-100, Nematodirus
sp.' nİn (Ir.
J
-90, Cooperia sp.'nin %0.8-20.5,Mu r.ı/wl!agia marshalli' nin
Ck,O.8-
100,Oesoph({gostol17ul17 sp.' nin %10-40, Chabertia ovina' nın (1<20-100, Trichuris sp.'nin %20-57, Stmngyloides p([pillosus'un (/{)3.4, Skrja!Jinem([ ovi.ı'in %8.6-30 yaygınlık gösterdiğini kaydetmİşlerdir.
Bu helmintierden koyun, keçi, geyik, cey-lan, antilop gihi hayvanların kalın ba-ğırsaklarında yerleşen Skrjabinema ovis patojen
kahul edilmemekle birlikte dişi parazitlerin yu-murtalarını anüs hölgesine bırakmalarına bağlı olarak anal hölgedeki kaşıntı ile hayvanlarda huzursuzluğa sebep olduğu bildirilmektedir (2).
Skrjabincl11u cinsinde S.ovis'ten başka
S.ulatum. S.capme, S.tarandi gihi türler de bu-lunmakta, S.alaful11'un Güney Afrika'da yabani nıminant ve koyunlarda s.cuprae'nin Kuzey Amerika ve Peru'da koyun ve keçilerde, S. ramndi'nin ise Alaska'da geyiklerde görüldüğü kaydedilmektedir ( 10, 15).
Otopsi yapılan keçilerde S.ovis'in ya-yılışının Kıbrıs' ta %9 (13,14), Brezilya'da
'YtAO.5
C~).
Nijerya'da (1<.1-5 (6,17) olduğu ya-yılış oranı hildirilmemekle birlikte bu parazite Kuzey Amerika (4), Hollanda (2) ve. Na-mibia' da (12) rastlandığı kaydedilmektedir. Diinyada geniş hir yayılış alanı gösterenSkrjubinenw türlerinin flotasyon yöntemi
kullanılarak yapılan dlŞkı hakılarında az gö-rüldüğü (2.8) bildirilmektedir.
Öge (18), S.ol'is'le benzer biyolojiye sahip ve aynı familyaüstüne bağlı Oxyuris equi ile
il-gili yaptığı bir çalışmada 772 at dışkısında
flo-A.BURGU. B GÖ'JEi"Ç. O.SARIMEHMEro(JUJ
tasyon yöntemi kullanarak yaptığı de-ğerlendirmede % 1.16 oranında enlcksiyon sap-tarken, aynı atların 480 ninde selofan bant yiin-temi ile enfeksiyon oranının (YıI4.16 'ya yükseldiğini belirtmiş, bu duruma dişi pa-razitlerin yumurtalarını anüs civarına hı-rakmaları sebebiyle yumurtaların dışkıya çok az karışmasının neden olabileceğini bildirmıştir. Gönenç (7), eşekler üzerinde yaptığı çalışmada otopside %29 oranında o.equi enfeksiyonu sap-tarken flotasyon yöntemi kullanarak yaptığı dışkı bakısında bu oranın %3 'lerde kaldığını ve bu farkın istatistikselolarak da (P< 0.1)5)
önemli bulunduğunu kaydetmiştir.
Bu çalışmada, selofan bant ve fulleborn doymuş tuzlu su flotasyon yöntemleri ilc An-kara yöresi Tiftik Keçilerinde Skrjuhinf!l17u
en-feksiyonunun yayılışını belirlemek. elde edilen sonuçları istatistiksel olarak karşılaştırmak, ke-simi yapılan hayvanlarda alınan örnekleri in-celeyerek enfeksiyondan sonımlu Wrlerİ he-lirlemek ayrıca bu çalışmalar sırasında uygulanan dışkı yoklamaları ile diğer helmint enfeksiyonlarının yayılışlarını kaydetmck amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Ağustos 1995, Aralık i997 tarihleri ara-sında Kazan Belediye mezbahasında 132 erkek, i97 dişi toplam 329 Tiftik Ke\:isinin Skrjabinema ve diğcr helmint enfeksiyonları yönünden kontrolü yapılmıştır.
Yaşları belirlenen 135 genç (I yaşından ki.fçük) , 194 yaşlı (I yaş ve büyük) kec,:inin amis bölgesine selofan bant uygulaması yapıldıktan sonra rektumdan dışkı alınarak naylon torhalar içerisinde laboratuvara getirilmiştir.
Laboratuvarda tüm selofan bant sahasının mikroskopta incelemesi yapılarak S/.:rjubinel1w
ile enfekte hayvanlar belirlenmiştir. Rektumdan alınan dışkılar Fulleborn doyınuş tuı.lu su flo-tasyon yöntemi ile incelenmiş SkrjobinC'/17a ve
bulunan diğer helmint yumurtaları kay-dedilmiştir.
Mezbahaya götürülen seyyar ınikroskopta selofan bantların incelenmesi sonucu enfekte olduğu tespit edilen 10 keı.;'inin kesim sonrası
TırrfK KEÇiLERINDE SKRJABINEMA VE DIGER HELMINT ENFEKSIYONLARINI!'< YA YILIŞI 139
T;ıhlo i Kc<;ılcrdesclofan hant ve Fullehorn dOYlntJ~ llIzlu su flotasyon yöntemi ile belirlenen S.ovis enfeksiyon or;ınlaıı Tahle i The pereenlages of S.ovis İnfections in goats by using the adhesive tape and Fullehorıı flotaıion method.
i
Skrjuhiıınna ovis ile enfekte keçi
Genç Ya~1ı Di~i Erkek Torlanı
Kullanılan YÖIHem Sayı % Sayı Ok: Sayı £1,) Sayı % Sayı °A
Selofan banı yön. 39 288 69 35.5 44 333 64 32.4 108 32.8
Fullchorıı f1oıasyon yön. LO 7.4 14 7.2 9 68 15 76 24 72
kalın hağırsakları alınarak laboratuvara ge-tirilmiş lahoratuvarda bağırsak içerikleri 250 ıım süzgeçte yıkandıktan sonra porsiyonlar ha-linde petri kutusunda stero-mikroskop altında incelenerek
Skrjahinema'lar
toplanmıştır. Top-lanan parazitlerin % 70' lik alkolde tespit edil-dikten sonra, ilgili literatürlerin (I 5, i9) ışığı al-tında tür tayini yapılarak tanıtım amacı ile lotoğratları çekilmiş ve ölçüleri alınmıştır.Sclofan hant ve Fullebom doymuş tuzlu su tlotasyon yöntemi ile bulunan
Skıjahinema
yu-mUrlalarının genç, yaşlı, erkek ve dişi hay-vanlardaki yayılış durumları arasındaki fark-lılığın istatistiki açıdan önemli olup olmadığı Ki- Kare testi*
(2i) ile hesaplanmıştır.Bulgular
SkrjaiJinema
yönünden muayenesi yapılan329 Tillik keçisinin selofan bant yöntemi ile %32.8'i ve Fullehom doymuş tuzlu su no-tasyon yöntemi ile de %7.2'si enfekte bu-lunmuştur (Tablo I). ScIofan bant yönteminin flotasyon yöntemine göre bu parazitin teşhisi hakı mından çok daha güvenilir olduğu tespit edilmiş, hulunan farklılığın istatistikselolarak da önemli olduğu (P<O.OI) kaydedilmiştir.
Yaş ve cinsiyetin keçilerde
Skrjabinema
enfeksiyonunda sclofan bant yöntemiyle elde edilen bulguların doğrultusunda değerlendirme yapıldığında (Tablo i) yaşlılarda gençlere, di-şilcrde erkeklere oranla enfeksiyonun daha yay-gın olduğu, ancak bulunan farklılığın
is-2 (G-B)l
X
=I,--B
XL =Ki-Kare
G = Her hir gözdeki gözlenen frekans B = Her hır gözdeki heklenen frekans (21)
tatisliksel olarak önem taşımadığı (P >0.05) kaydedilmiştir.
Rektumdan alınan dışkıların FulIeborn doymuş tuzlu su notasyon yöntemi ile diğer helmintler yönünden incelemesi yapıldığında
Triclwstron;;ylidae
familyasına hağlı Wrlerintoplam %53.4, yine bu familya bağlı yu-murtalarından ayırt edilebilen türlerden
Marshalla;;üı marshalli'nin
%15.1,Nem(lfodirus
sp.'nin %33.7, kalın bağırsaklarda yerlqen
Trichuris
sp.' nin Ch,J 6. i, sestoden-feksiyonlarından
Monieıia
sp.'nin % iO ora-nında yaygın olduğu (Tablo 2) kaydedilmi~tiLGenç ve yaşlı keçiler arasında hulunan helmİntlerden
Triclwstrongylidae
sp,Monieıia
ve
Nenuıtodirus
cinslerine bağlı türIerİnyaş-lılarda,
M.marshalli
veTrichuris sp.
'nin genç-lerde daha yaygın olduğu, fakat istatistiksel de-ğerlendirmede bulunan farklılıkların iinemli olmadığı (P > 0.05) kaydedilmiştiLDişi ve erkek keçilerde bulunan hel-mintlerden
Trichostrol1;;ylidoe
veNenUllııdims
sp.'nin erkeklerde,
M.mars!wlli,
Trichuris
sp.ve
Monieıia
sp.'nin dişilerde daha yaygınol-duğu, fakat istatistiksel değerIendirmede hu-lunan farklılıklann önemli olmadığı (P > OJ)))
kaydedilmiştir.
Enfekte keçilerden iO' unun kalın ba-ğırsaklarından toplanan
SkıjabinenUl'
ların tek tür olduğu belirlenmiş veSovis
olarak iden-tifıye edilmiştir. Dişi parazitlerin (Şekil1,2)
6.35-8. i9 mm. uzun, 350-550 ıım geni~, er-keklerin (Şekil 3,4) 2.48-2.64 mm. ul.un iı
O-180 Ilm genişlikte olduğu belirlenmiş ayrıntılı ölçümleri Tablo 3' de verilmiştiL141l A.BURGU. B.GÖNENç. O.SARIMEHMETOGLL
Tahlo 2. Keçilerde Fulleborn doyııııı~ tıızlu su flotasyon yöntemi ilc belirlenen helmint enl'cksıyonları Table 2. Helminthic infeetions in goats deterınined by using the Fulleborn tlotation method.
Bakısı yapılan keçi
Ya~ı Cinsıyeti
---J
Genç Ya~lı Di~i Erkek Toplam i
Helmını ltırıı Sayı % Sayı
°A,
Sayı vltı Sayı O~ Sayı S,;l'ridıusırongylıli,ıe 62 45.9 114 58.7 98 497 78 59 176 5:14
:"Jeıııa\odiı"ll'; sp. 43 31.8 68 35 62 31.4 49 37.1 iii
:r17
M. marshaliı 21 15.5 29 14.9 31 157 19 14.3 SO ISI
Trıehuris sp. 22 16.2 31 15.9 33 1(>.7 20 151 53 161
Monıezia Sp. II 8.1 22 11.3 21 106 12 ') 31 LO
Tablo 3. SklJ,1binema ovis di~i ve erkeklerinde bazı morfolOjik karakterlerinin ölçlimleri T,ıhlc 3. The measuremel1lS of some morphologieal stnıetııre on malc and female of S. ovis
i Özefagus Kuynık Spiklillim Yulvanın
i Cınsıyet Uzunluk Geni~lık uzunluğu uzunluğu uZllnluğu anterıor uca
! (mm) (Ilm) (Ilm) (Ilm) (Ilm) uzak. (mnı)
Dı~ı 635-R.19 3968-499.2 614.4-678.4 9088- i075.2 - 2.21l-2.3h Erkek 248-2.64 1536-179.2 208.8-294.4 - 60.8-672 -o" " i L. i •• ,...._.~ ..':"J.:-_ • ..,._.- --".--. _.
!
i ii
()
i • ! i .t)ı
~ekil
ı.
Skrphınem,ı ovis di.~ı ön nihayet (Anlnıor end of the I'cmale S.ovis)~ekil 3. SkrJabınelıı" "vıs erkek (ın nıh,ıyc\
iAıılerior eıııl of the nıale S.U' i"
" 35'0'-'," . ~---t ..)o
"
"..
.•...
..,.
.~
~ck\\ 2. Skrpbınem<ı ovıs dı~i ark<! nıhayet (Posterior eıııl of ıhe female S.ovis)
Şekil 4. SklJ,lhınema ovis erkek ark<ı nıhayet (Posterior eıııi ol' the m,de Sovisı
TIFfIK KEÇiLERINDE SKRJABI:'-lEMA YE DIGER HELMINT ENFEKS1YO'\lL!\RI:'-lIN YAYILIŞI 14 i
Tartışma
ve Sonuç
Yapılan
<;alışmalarda
(i ,2, 11,14,20)ke-<;ilerin sindirim
sisteminde
yerleşen helmint
tür-leri ve yayılış
oranlarının
ülkelere
ve coğrafi
bölgelere
göre
farklılıklar
gösterdiği
kay-dedilmektedir.
Bu <;alışmada, tespit edilen
hel-minllerin
yayılış oranlarının
dışkı bakısı ile
sap-tanmasına
hağlı
olarak
Türkiye' de
otopsi
bakılarında
belirlenen
değerlerden
S.ovisen-kksiyonu
dışında
(I 6,22) biraz daha düşük
bu-lunmuştur.
Buna
rağmen
hulunan
oranlar
de-ğerlendirildiğinde
Ankara
yöresi
Tiftik
ke<;ilerinde
helmint
enfeksiyonlarının
kii-çümsenemeyecek
boyutlarda
olduğu
be-lirlenmiştir.
Skrjo/Jinenw
ovis
enfeksiyonlarında
teş-hisin
daha
çok otopsiye
dayanarak
yapıldığı
(3.4,6,13)dışkı bakılarının
çok azında (2,8) hu
parazitin
görüldüği.i
kaydedilmiştir.
Bu
ça-lışmada da Fulleborn
doymuş tuzlu su t1otasyon
yöntemi kullanılarak
yapılan dışkı bakısında
en-feksiyon
oranının
düşük
olmasına
karşın
se-lofan bant yöntemi
kullanılarak
yapılan
mu-ayenede
bu
oranın
oldukça
yüksek
olduğu
görülmüştUr.
Dışkı
bakııarında
bu ve benzer
parazit
yumurtalarının
az görülmesi
(7,18)pa-razillerin
biyolojisi
gereği
dişi parazitlerin
yu-murtalarını
anüs hölgesine
hırakmalarına
ve
do-layısı
ile yumurtaların
dışkıya
karışmamasına
bağlıdır.
Türkiye'de
keçiler
üzerinde
yapılan
ça-lışmalarda
(8,16,22) S.ovis'inTiftik
ke-<;ilerinde '1<8.6-30, Kilis keçilerinde
%42.3
yay-gın
olduğu
kaydedilmiş,
bu
çalışmada
da
seloLm
bant
yöntemi
ile
Tiflik
keçilerinde
'/<,32.8enfeksiyon
tespit edilmiştir.
Kalın bağırsaklardan
toplanarak
teşhisIeri
yapılan
dişi ve erkek
S.ovi.ı'lerin
ölçüm
so-nuçları
literatürlere
(l5,19)uygunluk
gös-termiştir.
Sonu<; olarak. Ankara yöresi Tiftik keçileri
üzerinde
yapılan
bu çalışmada
S.ovisve diğer
bulunan
helmint
enfeksiyonlarının
kü-<;ümsenmeyecek
oranlarda
bulunduğu
tespit
edilmiş,
S.ııvisenfeksiyonunun
teşhisinde
se-lofan bant yönteminin
daha güvenilir
olduğu
notasyon
yönteminin
bu tip biyolojiye
sahip
pa-razitlerde
gerçek
sonucu
yansıtmadığı
kay-dedilmiştir.
Kaynaklar
I. Bendezu,P .. Frame.A.U., MlInoz,R.. Caheza,~,.I., Hurd~J., Frame,E., Planas,n., Alcman,A., Gnrdo,Y.
(1983) Fasl'iola hepaııceı aııd oı/ı/:'r /ıdmiıııı iii gouls
iıı Pul:'1'lO Rico. J Agrie Uıııv Puerın Rıcıı. (,7SlJ I-SlJ6 (Rer Helmiıııh. Ab ..,ı.
ı
984.58.25lJS)2. Borgsteede, "'.H.M., Dereksen, D.P. ( 1<)96)
Coceidial aııd hdmiııı/ı IıI/eclioll.l iıı gouls k/:'IJ/ Iıldoor
iıı ıh/:' Neıha/wıds. YeL Parasiıol. 61 :321-326,
3. Charles, T.P. (1988) Seasıııwl pr/:'I'u//:'IıC1:' ol
Masım-iııı/:'sııııa/ nemalodes ot goaıs iıı Pıınııııılıu('ll
Slaıe, Bruzi/ Yel ParasıwL. 30: 335-343.
4. Uikmans, G. (I 945) Check !isı ot ıh/:' Illlema/ aıı,} exı/:'nwl ııııima/ parasiıes otdmlı/:'sll(' tlii i11111/1 iıı Norılı
America. Am J YeL Res. 6 211-242.
5. Doğanay,A., Öge,S. (1<)<)7)Türki,'/:' 'de kovuıı Fe
keplerde giirüleıı he/miıııll:'!' Kafkas Unıv YeL Fak
Derg.
ı
97-114.O. Fahiyi, .1.1'. (1<)70)Aıı im'/:'sliMiI1iolı iıııo ı/ıe ıııc/(/eıı<./:'
oj goal helmııııh parl/si/n III ılıe Zaria ((inı lll
Ni;:.eria. Bull epizooı Dis i\fr. 18 2<)-34 (Ret' Yel.
Bulı .. 1971. 41. 744)
7. Gönenç B. (1<)<)5)Eşek/erd/:' (Equus ([SıııUS. /.)
Siııdirim Sislemi He/miıııleri. Doktora Teli. A L
Saglık Bilim Enst. Ankara.
8. Güralp, N. (1958) Aııkara 'da kl:'\.'i ı'" k()\'I.(///ordu Skriahiııema OFis (Skriahill. JI)15) III
-"",ı/ı"
durumuve ke~'i/erdeki Im parlıZiliıı iııvanoııuıııııı 3 mulıle/U
piperllZilı iuzu."/" muk"rese!i ıedavisi /wkk IIIda
müşahedeleriıııiz. 1\Ü Yet Fak Derg. S 2ô-3ô.
9. Güralp, N, Oğuz,T. (1<)67) YurdUlI/llZ ıılıık keç:il/:'riııde giirü/eıı parl/:iı ıür/eri ı'e h/./lı/unlı\'(/YliI,1
o/'{/ill. A Ü Yeı Fak Derg. 14: 55-64.
ilJ. Horoık, G. (1<)78) Parl/si/n ot dıımellic ııııd wi/d
aııimals iıı Souıh Afriea ıX. Helmııııhı III I3In/mk
Oııderspoorlj Yeı. 4S 55-58.
ii.Islam, A.W.!\<l.S. (ı984) Heilniııı/ı /"Irl/sl/es oj goııls
in Zamhia. Illllian J Parasil. 857-S<)(Rcf Helnıııııtl.
Absl" IlJ87.56. 142lJ).
12. Krccek,
R.e.,
Boomker,.ı. , Penzhom, B.ı..., Scheepers, L. (1<)9lJ) Illlernal parasıtes ol' Giralles (Giraffe camelopardali's angolensıs) from Eıo'slı;ı National Park. Namibia. J Wild Dis. 26 3<)5-3<)7. 13. Le Riehe, 1'.0., Efstalhıou, G.c., Altan, Y..Campbeıı,
.ı.B.
(1973) A helmiıııh SUI'\'/:,,I'"tslı/:'/:'p aııdg(}(IIS iıı C"prus. ParI i.The setlsmlil/ di,l/nhullml oııd
preva/eııce ot ;.:asıroiıııesliıı(// pa/'{fsiı/:'s . .i Helmillllı.
47:237 -25lJ.
14. Le Riche, 1'.])., EfslathlOlI,
G.e.,
Allan, Y., Campbell,.ı.8.
(1973) A he/miıı//ı sıın'er ııtı/ıeeı' uııdMoa/.ı iıı C."pl'lls. Pari II. A;.:e dısırihuıioıı uııd ılw
"eı'erily oj iıı/i-cli(ııı wl/h gasll'll-iııı/:'sıiııa/ /"/1'1/11/1'1.
142
15. Levine, N.n. (1L)(,8) N/:'mutod/:' Pawsiı/:'s ot Dom/:'sıic
Allımu/1 uııd (Ji Muıı. Bıırgcs Publishing Company.
\1lnneapolls.
16 \lerdivenci, A. (1967) 7ürkıye'dl' IY53.N5t? ,'tI/umıdu .'IIf1lılIlIIlIZ k{Jvull v/:, k/:'(:i otopsi//:'rt üzaiııdl:'
h/:'!lI7illlo!ollk uraşıırma!ur. Bornova Vet Araşt Enst
Dcr;;. il 143-156,
17. Nwosu, c.0 .. Ogunrinade, A.F., Faghemi, 8.0. ( 1'J'Jô) PreF(/lelı!:/:' uııd seıısmw! chwıı:/:'S iıı ıh/:'
gllllrrJ-lIl1eSIllI(/! hl:'llI1ilııhs {Ji Nil:Nian ı:o(l{s.
Helıııııııh. 7() 329-333.
18 Öge, H. (J l)92) DI,lkl jJaktlartllil Gbr/:' Aı!ardıı
1-I/:'!1I11111Lııjeksi vo ilLLLrtlILI ! GI'/wl Duruma. Doktora
Teli. AÜS~ıglık Bılım Ens!. Ankara.
19 Shahlapoor, A.A. (I 965) Aıwl/:' OLL ıh/:' idmlilimlimı
of Sk rııı/Jiıı ell1l/ OVIS (Skrjahiıı. 11)15) wıd
A,BURGU. B.GÖNE~Ç, O.SARIMEHMETOGLU
TrichoslrrJllgV!us spp. iıı sh/:'eı' aııd go(/Iı iii Iraıı. J
Helminth.2/3:273-276
20. Speeth, E ..J.K. (1982) Seasoııo! lI!LIl/eııc/:' of
helmiıııhs iıı shl:'ep aııd gO(/r.1 iıı Souıh MozlI/J7/JI(jue
Vet Parasitol. LL: 317-328,
21. Sümbüloğlu, K., Sümbüloğlu, V. ( 1(94) Biyoistatistik, S, baskı. Özdemir Yayıııcılık. Ankar,!. 22. Umur,
ş.
(1991) Aııkara Yiir/:'sı Tifıık KI:',i!f'I'ilıdeSiııdirim Sisll:'mi Helıııiııılert. Doktord Teli. A U
Sa~lık Bilim Ens!. Ankara.
Yazışma Adresi
Prof Dr. Ay,'1:' Burı:u
Aııkara Üllil'l:'rsill:'si Veıaiııer Fııkülı/:'si