CİNSEL OLGUNLUK ÇAĞINDA FARKLI CANLI AĞIRLIĞA SAHİP BROYLER EBEVEYN GRUPLARI ARASINDAKİ BİRLEŞTİRMELERİN PERFORMANSA ETKİSİ : II.TİCARİ BROYLERLERİN PERFORMANSLARI

Vel. Dil. Derg. (2001), 17. J : 5-11

CiNSEL OLGUNLUK CACllNDA FARKLI CANLI AGIRLIGA SAHip BROYLER

EBEVEYN GRUPLARI ARASINDAKi

BiRLE~TiRMELERiN

PERFORMANSA

ETKisi

: II.TiCARi

.

BROYLERLERiN PERFORMANSLARI

'

SOleyman Dere@ 1 M.AIi Teke~1

EfTect of

M~ltings

Amon

g Broiler Breeder Parent Groups of Different Body Weight

on

Broiler

Performance

: II

. Commercial broiler p

erformance

Ozel: Bu aralltlrmanln amaci. larkll canll aglrllk gruptanndaki erkek ve di~iterin 22. ha/tadan balilayarak verim dlmemi

sonuna kadar birarada bulundurulmaslnm, yavrulann perlormanslan Ozerine etldlerinin belirlenmesi ve kar· ~rla~tlfllmasldlr. Ara~trrma materyali olarak, 778 Avian di~i ve 116 Peterson erkek damlzhk broylerler ile bunlardan elde edilen toplam 459 ticari broyter civciv kullanrlmilltrr. Ebeveyn erkek ve d~iler ciosel olguoluk ~agmda (22. halta)

halif. orta ve aglr olmak Ozere ~r temel canll aglrllk grubuna aynlmllilir. Temel canll aglrhk gruplarlndan hassas

6r-nekJeme metodu kullamlarak ortalama ve varyanslarr birbirine yakm O~er canll aglrlrk altgruplarr olu~turulmu~tur.

Ebe-veyn alt gruplarrnln her birinden 6'~ar erkek ve 64'er di~ 9 ayrr odada verim d6nemi sOresince blrarada tutulmu~'ur. Yavrularrn, yemden yararlanma oranl, canll aglrllk ve verimlilik indeksi degerleri tespil edilmilltir. Hh(Halil erkek x Halil d~i), Ha, Ho, Ah. Aa(A{lu erkek x Aglr di~~, Ao, Oh, Oa ve Oo(Orta erkek x orta di~i) ebeveyn gruplarrndan elde

adi-len ticari broyterlerin 49. gOn verimlilik indeksi degerlerinin slrasryla, 193.71, 181.54, 226.83, 211.40, 204.44, 188.23,

203.40,201.14. ve 202.40 oldugu belirlenm~tir. Son~ olarak ebeveyn canh aglrllglnm yavrularm canll aglrllglOl el-kiledigi s6ytenebilir. Ticari broyterlerin canh aglrllkJan ve perlormans indeksleri beraber dO~OnOldOgOnde, dnsel 01· gunluk ~aglnda halil erkek ve orta canh aglrhga sahip dilli ebeveynlerin birlelltirilmeleriyle ticari broylerlerde (yavrular) optimum performansln elde edilebilecegi sOytenebilir.

Anahlar Kelimeler: Broyler. broyler ebeveyn, cinsel olgunluk yalll, canh aglrhk, verimlilik indeksi, yemden yararlanma oram

Summary: The purpose of this study is to determine the effects 01 housing together male and lemale broiler parents

with dillerenl body weight at 22 weeks old age during production period on progeny performance. As the research

material, 778 Avian lemale and 116 Peterson male broiler breeders, and totally 459 chicks obtained Irom that broiler

breeders were used. Parent male and lemale chickens were separately divided into three base body weighl groups

called low, middle and high at 22 weeks old age. Separately three body weight subgroups which have almost similar

variance and average values were obtained Irom base body weight groups by using sensitive sampling method. Six male and 64 lemale broiler breeder parent chickens obtained Irom bodyweight subgroups were housed in 9 pens du-ring production period. leed conversion, body weight and performance indices 01 progeny groups were determined.

Performance indices lor 49 days old progenies 01 Hh (light male x light lemale), Ha, Ho, Ah, Aa (Heavy male x heavy lemale), Ao, Oh, Oa and 00 (Middle male x middle lemale) parent groups were estimated as 193.71, 181.54,

226.83, 2 t 1.40, 204.44, 188.23. 203.40, 201.14 and 202.40, respectively. As a result. it can be said that Body we· ight 01 Broiler breeders can inlluence Body weight 01 their own progenies. When average progeny (commercial bro-ilers) bodyweights and performance index values were taken into consideration, it may be possible to say that il light males and females with middle bodyweights at sexual maturity age are used in broiler breeder parenl matings, op-tlm~Jm perlormance in progenies of Broiler breeders will be able to be obtained.

Key Words: Broiler. breeder parents, sexual maturity age, body weight, feed conversionate, performance index

Gi

r

i~

notiplerinin, yavru periormansl Ozerine direkt et· Broyler ebeveynlerinde clnsel orgunluk do- kilerinin oldu{junu bildirmi~tir. Anthony ve ark.(1989) nemindeki canll a{llrllkla hem ebeveyn hem de tieari Beyaz Plymouth Rock ebeveynlerinde seleksiyonla broyler periormans ozellikleri araslnda gUylO bir i1i~- elde edilen ve cinset olgunluk ya{jlOda 1229 9 ve kinin varllgl soz konusudur (Aksoy, 1995; Leeson 2898 g canll aglrllkJara sahip hafil ve aglr gruptan

ve Summers,1982). erkek ve di~irer araslOda bjrle~tirmeler yapml~, hafif erkek ile aglr di~ilerden elde editen Fl melezJerinde Ensminger (1980) erkek va di~i ebeveyn ge- canll aglrll{jm 1948 g; aglr erkekle ham di~i bir-Gcli~ Tanhi: 22.02.2001 @: sderc@selcuk.edu.lr

·Bu o;alr~ma '"broytCT ebcveyrllcrdc furkh carlh n#,lThk gruplan arasmdaki birle~tirmclcrirl pcrformansa ctkisi" isimli doktora

te-nnm biT txllllmildUr.

DERE, TEKES

le$lirilmesinden elde edilen Fl melezlerinde ise caniJ aglrhgln 1889 g oldugunu ve rekombinasyon kay,plannln lesbil edildigini bildirmi$lerdir. Nakaue (1981) Hubbart licari broylerlerde 49. gun canh aglrhglnln ortalama 1976

9

oldugunu bildirmi$lir. Petille ve ark. (1982) Ue Dunninglon ve ark. (1993) dam,zl,kla cinsel oJgunluk d6neminde aglT ebe· veyn erkeklerin kuJlanJlmaslyla yavrulann 7. hafta canh ag.rllglnda 67 g'hk bir avanlajln sag· lanabilecegini bildirmi$lerdir. Proudfoot ve ark. (1982) Cornish ebeveynlerden elde edilen broy -lerlerde 28 ve 49. gunlUk ya$larda siraslyia canh aglrhgln 955

9

ve 2264

9

oldugunu biidirml$lerdir. Brake ve ark. (1993) Arbor Acres ebeveynlerden elde edilen ticari broylerlerde 4, 6 ve 7. hafta sonu eanh aglrllklanmn slraslyla 950 , 1750 ve 2350

9

oldugunu bHdirmi$Jerdir. D'Alfonso va ark. (1993) Peterson erkek ve Arbor Acres di$i broyler

ebe-veynlerden elde ettikleri tiean broyterde 3. ve 6. hafta eanh aglrhklannln slTaslyla 750 ve 2200 9

01-dugunu bildirmi$lerdir. Shakhnova ve Shashina

(1988) damlzllk broylerlerden elde edilen farkh aglrllk gruplanndaki yumurtalardan ylkan eiveivlerin 1. gun canh aglrhklan arasillda farkhhk olmadlglnl bildirmi$lerdir. Kiiskinen (1988) licari broylerlerde 2 ve 6. hafta canll aglrllklann siraslyia 386

9

ve 1934

9

oldugunu bildirmi$tir. Tiller (1988) Lohman lican broylerlerde 5. hafta canh aglrlrglnln 1560 9

01-dugunu bildirmi$lir. Ross PM3 licari broylerlerde 6. hafta canh aglrllglnln 1940

9

oldurlu bildirilmi$tir (Anonim, 1995).Tufft ve Jensen (1991), broylerda-mlzhklarda yumurta aglrllglnln ve canh aglrllgln II-ean broyJerlerin ilk 3 hafla canh aglrllklanna elkill oldugunu aneak 6. hafla canh aglrllkJanna etkisiz oldugunu biidirmi$lerdir.

Tufll ve Jensen (1991) Peterson ve Arbor Acres damlzhklarda yapllklan yah$mada licari broylerJerin yemden yararlanma oranlan uzerine

damlzhk ya$lnln, yumurta aglrhglnln ve civeiv

cin-siyetinin etkisinin olmadlglnl blldirmi$lerdir. Petine ve ark. (1983) 26 ve 54 haUallk ya$takl Lohman ebeveyn di$ilerden elde edilen broylerlerde 49. gOn yemden yararlanma oranlnlO Slfaslyta 2.13 ve 1.87: 36 haftahk ya$taki di$ilerden elde edllen broylerterin 42. gOn yemden yararlanma oranlOlO Ise 2.03 01· dugunu bildirmi$lerdir. Tiear! broylerlerde 6. hafta yemden yararlanma oranlOln Simons (1988) 1.85,

Kiiskinen (1988) ise 1.98 oldugunu biidirmi$lerdir. Tiller (1988) Lohman licari broylerlerde 5. hafta yemden yararlanma oraOinlO 1.76 oldugunu bil· dirm~lir. AlllOel (1995) farkll genoliplerdeki lieari bro)-,'lerlerde yemden yararlanma degerlerini 6. hal-tadd 2.05 - 2.47; 7. haftada ise 2.17 -2.52 olarak bulmu$lur. Ticari broylerlerde 14, 28, 42 ve 49. gOn yemden yararlanma oranlannlO straslyla 1.21. 1.55, 1.87 ve 2.04 oldugu bildirilmi$tir ($enk6yIO, 1991).

$enkOylO (1991) tieari broylerlerde verimlilik in· deksi SIOIflandlrmaslnda 140-150 araSlO1 zaYlf; 1 50-170 araSlO1 orta; 170-185 araSIOI Iyi; 190 ve daha buyOk degerleri mukemmel olarak belir1mi$lir. Masiy ve Pavlovski (1986) brayler yeti$liricillginde eko· nomik verimlilik ile verimlilik indeksi araslOdaki ko-relasyonun 0.70 oldugunu biidirmi~lerdir.

8u projenin amaCI, broyler ebeveynlerinin ci n-sel olgunluk yagl (22. hafla) eanh aglrllgma gore, uyer farkh aglrllk grubuna aynimasl ve grupfar arasl birle$tirmelerin yapllmasl ile bu gruplardan elde

edi

-len lieari broylerlerin performanslarlOlO kar

-$lla$llrllmaSldlr.

Materyal ve Metot

Ara$llrma, Selyuk Oniversitesi Veleriner Fa-kultesi Deneme Uygulama va Ara$tlrma Qiftliginde herbin 3.65 x 4.05 m oleulerinde olan pencereli (70x120 em) odalar kullanllarak yOrOtOlmu$1Gr.

Hayvan materyalini 116 Peterson genolipll

erkek civeiv ve 778 Avian genolipll di$i broyler ebe-veyn ile bunlardan elde edllen 459 adet broyler eiv-Tablo 1. Ticari broylerlerde kullanllan yemlerdeki bazl besin madde miktartan.

Ba~latma BCryUtme Bitirme

Besin Maddeleri 0-3 Hafta 4-5 Halta 6·7 Halta

Metabolik enerji, kcallkg

3100

3200

3300

Ham protein,%

24

21

,.

Lizin. % 1.42 1.20 1.10 Melionin+Sislin % 0.94 0.77 0.72 Triptolan,% 0.31 0.28 0.26 Kalsiyum. % 0.90 0.90 0.84 Foslor.% 0.45 0.45 0.40

Onsel olgunluk ~agmda fark!. canh aglrhga sahip broyler ... eiv olu!lturmu!ltur. Ara!ltlrmanm yem materyalini, besin madde miktarlan Tablo l' de bildirilen yemler olu!lturmu!ltur. Yemlerin ham protein, kalsiyum ve fosfor oranlan S. O. Vet. Fak. Hayvan Besleme ve Beslenme Hastahklan AnabiJim Dahnda analiz edil-mi~tir.

EbeveynJer cinsel oJgunJuk qaglna ula-~lldlgmda (22. Hafta) ebeveyn erkek ve di!lilerde

can II a{wllk degerleri kOqOklen bOyOge slralamp

orta grubun OstOnden ve altlOdan slraslyla diiilerde 46 ve 44 lavuk erkeklerde ise 13 ve 11 horoz

atl-larak olu~!urulan ham, orta ve aglr 3 lemel aglrllk gruplannm her birinden, hassas ornekleme me-tadu kuJlanllarak (inal, 1995) ortalamalan ve var-yanslan birbirine yakm 3'er lane aft grup olu!l-turulmu~tur. Boylece erkeklerde 6'iar va di~ilerde

64' er hayvandan olu~an ayn ayn 3 ham, 3 orta (kontrol), 3 aglr canll aglrllk grubu oJmak Ozere top-lam 18 canll aglrllk grubu (9 erkek + 9 di!li) elde edilmi~lir.(Tablo 2)

Tablo 2. Seo;:ilen ebeveyn di~i ve erkek gruplannm 22.hafta canh agullk ortalamalan, 9 Oi~iler Erkelder Gruelar

"

,

± S,

_"

,

± S, H1 64 1976.00 t 19.69c 6 2215.83 ± 112.43 c H2 64 1975.00 ± 19.01c 6 2218.33 ± 96.19c H3 64 1973.91 ± 19.5Sc 6 2219.17± 58.75 c 01 64 2332.66 ± 8.65 b 6 3029.17 :!: 45.41 b 02 64 2334.06 ± 9.24 b 6 3030.63 ± 44.26 b 03 64 2332.19 ± 9.14 b 6 3030.83 ± 52.63 b A1 64 2691.02 ± 18.55a 6 3739.17 ± 34.97 a A2 64 2688.52 ± 22.25a 6 3742.50 ± 52.83 a A3 64 2668.12 ±20.17a 6 3741.67± 35.37 a E

H: Hatif 0; Orta A: Aglr

a.b,c:Aynl sUlunda larldl harl ~Iyan grup ortalamalan ara· smdaki lark Onemlidir. ··:P<.Ol

Tablo 3. Ara~tlrma deneme dOzeni

Oda No Erkek Di:i;i Ebeveyn gruelan

1 Hafif Ham Hh 2 Hafif Ort, Ho 3 Hafit

_Nw

H, 4 Ort, Hafif Oh 5 Ort, Ort,

00

6 Ort, Aglr

0,

7

_NJif

Hafif Ah 8 Aglr Ort, Ao 9 ASIr Aalr A,

H: Hafif erkek O:Ol1a erkek A: Aglr erkek

h : Halil di~i o :Ol1a di~i a :Aglr di~i

Deneme dOzeni 3 farkll aglrllk grubuna aynlml~ olan erkeklerin herbir grubunun vine 3 farkll canll aglrhk grubundaki di!lilerle birle!ltirilmesiyle olu~­ turulmu~tur. Su i!llemler iqin pazisyan etkileri dl-~lOda yevre ~artlan ayOi alan 9 farkll ada kuJ-lanllml~tlr. Deneme dOzeninin verildigi Tabla 3' de g6rOIdOgO ~ekilde broyler ebeveyn erkek ve di!lileri 23. haftadan verim donemi sonuna kadar bir arada lutulmu!llur

Cicivler iqin ilk hafta her odaya iki~er civciv su-lugu ve yuvarlak tepsi l}eklinde yemJik konulmul}tur. KOmes yogunlugu 12 brayler! m2 olarak ayar-lanml~llr (~enkoyIO, 1991). Her bir b61meye 2' !ler adel otomalik asklh yuvarlak sui uk ve 2'!ler adel lup tipi yemlik konulmu!ltur. ISJtma gazh radyanlarla

saglanml~tlr. ilk hafla eiveiv seviyesinde 32 °C alan yevre slcakllgl haftada 3 °C azallJlarak 18-20 °C' ye

ula~mca sabit tutulmu~tur. Oretim doneminee (0-49 gOn) 23 saat/gOn 1~lk uygulamasl yapllml~lJr. Civ· civler 1. ve 3. haftalarda Gumboro, 2. ve 4. hal-lalarda ise Newcaslle hastahklanna kar~J a!ll-lanmll}tlr. Ticari broylerler, altllkll kOmeslerde klasik biyimde 49 gOn sOreyle yem labrikasmdan alman ba~langlq, bOyOtme ve biti~ yemJeriyle ad libitum beslenmi!ltir.

Damlzllklardan 9 farkll grup halinde 36. haftallk ya~la iken tieari yavrular allnmll}Ur. Cinsiyet dikkate almmadan her gruptan rastgele seyilmi~ 51 'er ade! civciv (9x51=459) 49 gOnlOk besiye almml!ll1r. Tieari civcivlerde canll a~lrllk tartlmJan yetiitirme do-neminin 1, 14, 28, 42 ve 49. gOnlerinde, sabahlan yapIJmJ~tlr. Yetiitirme doneminde (0-49 gOn) olOm-Jer gOnlOk olarak kaydedilmi~lir. Yeti~tirme do-neminde 2, 4, 6 ve 7 haftallk yem IOketimteri he-saplanarak kaydedilmi!ltir. Elde edilen verilerden yararlanllarak lieari broyler sOrOsOnOn Verimlilik in· deksi degerleri aiagldaki formOJler yardlmlyla kO· mOlatif alarak slraslyla 14, 28, 42 ve 49 gOnlOk ya!l-larda hesaplanml~tlr (~enkoyIO, 1991).

(Ya~ama GOcO(\)xGOnIOk canh agHllk arll~I(~9))Xl00

Venmlilik indehi~ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Yemden yararlanma oranl

Tiear; brayler gruplannda canll aglfhk, eanl! a~1I1Jk baklmlOdan gruplar arasJ larkllilklarm one-minin belirlenmesinde 3x3 multilaktoriyel variyans analizi (ebeveynlere gore 3 erkek agJrtlk grubu x 3 di~i a~lrllk grubu); ozeJlikler baklmlOdan gruplar ara

-Slndaki farkllllkfann onem dOzeyinin belirlenmesinde Duncan'm Multiple Range tesli, ebeveyne gore erkek ve di~i aglrllk gruplan araslOdaki farkllilkiann

DERE. TEK~

Tablo 4. Tlcari broyier gruplarlnln canl! aglrllk ortaIamalan. 9

1. gOn Gruplar n X ± Sx Hh Ho H, Oh 00 O. Ah AD

..

E-HAFIF E·ORTA E-AGIR D-HAFIF O-OATA D-AGIR GENEl VK 51 50.71 ± 0.70ab 51 49.66 ± 0.45b 51 50.08±O.61b 51 47.75±0.61c 51 SO.36 ± 0.62b 51 52.48 ± O.64a 51 49.71 ±0.7Ob 51 SO.29 ± 0.95b 51 49.90 ± 0.65 b 153 SO.15±0.34 153 50.20 ± 0.39 153 49.97 ± 0.45 153 49.39 ± 0.40 b 153 SO.10 ± 0.40 ab 153 SO.82 ± 0.388 459 5O.10±0.23 KO Al T GA.ARASI ERKEK 77.00 " 2.26 78.29 -113.72 •• 22.96 01$1 INTERAKSIVON HATA 51 51 43 49 50 50 50

4'

50 145 14. 14' 150 150 143 443 14. gun X ± Sx 377.63 ± 6.ooab 360.85 ± 5.75a:l 351.32±5.49d 362.64 ± 6.26bcd 392.56 ± 5.58a 375.12 ± 4.84bc 375.36 ± 5.4Obc 376.08 ± 4.90be 363.27 ± 7.17bcd 363.93 ± 3.44b 376.87 ± 3.35a 371.54±3.43ab 371.98 ±3.42ab 376.40 ± 3.29a 363.82 ± 3.52b 370.84± 1.98 KO 7107.77 ., 6209.52 5934.81 8143.38 •• 1637.09 28. gun n X ± Sx 50 l003.00± 16.38bc 50 965.00 ± 12.39c 42 995.24 ± 14.64 be 45 934.44 ± 19.19be 47 1057.45 ± 17.938 48 960.42± 12.00c 49 981.63± 14.11be 49 1025.51 ± 15.09ab 48 981.25±21.81be 142 987.32±8.49 140 1000.71 ± 10.11 146 996.23 ± 10.06 144 989.93 ± 9.52 ab 1461015.07 ± 9.28a 138 978.26 ± 9.74b 428 994.74 ± 5.53 KO 44665.14 •• 6565.99 S0570.25 60762.15 .. 12478.16 42. gOn n x ± Sx 48 1811.98 ± 37.39be 48 1943.75 ± 25.738 42 1898.81 ± 34.36ab 45 1896.67±31.40ab 47 1867.02 ± 39.34abe 48 1907.29±23.82ab 49 1876.53 ± 42.03abe 49 1845.92 ± 34.80abc 48 1783.33±38.41c 138 1884.24 ± 19.39 1401890.36 ± 18.44 1461835.62 ± 22.32 1421861.09±21.72 1441885.42± 19.64 1381861.59± 19.37 424 1869.52± 11.70 KO 118454.00 ' 129252.06 27572.90 158495.52 56843.96 49·90n n X ± Sx 46 2126.09 ± 52.54c 48 2335.42 ± 33.55a 41 2258.54 ±43.02ab 45 2332.22 ± 40.74a 46 2251.09 ±56.71abc 48 2267.71 ±35.09ab 49 2211.22 ±49.08abc 45 2210.00 ±43.71abc 46 2192.39 ± 46.52bc 1352240.74±26.11 139 2283.09 ± 25.92 140 2204.64 ± 26.76 140 2222.14 ± 28.35 139 2266.91 ± 28.39 135 2239.26±24.03 414 2242.75± 15.22 KO 206928.32 • 215041.51 • 71104.01 • 270783.87 • 93676.75 H-Hafll er1<ek O:Orta erkek A:Aglr erkek h:Hafif dlll' o:Orta di~i a:A!:"W d~

E-Erkek 0: Oi$1 VK: Varyasyon kaynagl KO: Karelerorlalamasl Al T GR:Ebeveyn gruplarl.

All gruplar. di~i gruplarl ve erkek gruplan h;:erlslnde aynl satunda farkl! harll,*lyan gruplar araslndaki farklillidar Ooemlidir. '. Onemli (P<O.05) ": Onemll (P<O.OI) -:Ol'l9m~ deg~ (P>O.05).

Tablo 5. TlCari broylerlerin 14,28,42 ve 49 gunluk ya~lardaki verimlilik indeksi ve kumulatif yemden yararlanma (kg yemJ kg canl! aglrllk) degerleri

performans indeksleri yemden yararlanma

Gruplar

"

28 .2

••

0-14 0-28 0·42 0-"

Hh

162.16 211.80 210.96 193.71 1.44 1.57 1.87 1.97

Ho

195.94 209.68 244.36 226.83 1.13 1.53 1.74 1.94

Ha

162.30 194.05 216.72 181.54 1.12 1.43 1.67 2.00

Oh

198.63 185.72 202.82 203.40 1.09 1.59 1.92 2.02

00

206.84 216.03 215.98 202.40 1.16 1.53 1.85 2.00

0,

198.54 183.72 218.06 201.14 1.14 1.66 1.91 2.12

Ah

180.76 197.68 224.45 211.40 1.26 1.62 1.86 2.00

Ao

197.40 218.62 217.35 188.23 1.13 1.53 1.89 2.07

A.

194.40 199.80 211.59 204.44 1.13 1.57 1.84 1.93 E·HAFIF 167.97 197.75 211.96 187.48 1.23 1.51 1.76 1.97 E·OATA 198.79 185.97 202.66 192.40 1.13 1.60 1.89 2.05 E-AGIA 187.99 200.40 212.75 192.11 1.17 1.57 1.86 2.00 D·HAF!F 177.10 192.34 204.65 193.74 1.26 1.59 1.88 2.00 D·OATA 198.16 209.78 218.61 195.35 1.14 1.53 1.82 2.00 D·AGIA 178.93 182.16 204.08 183.05 1.13 1.55 1.80 2.01 GENEL 187.74 201.72 217.80 201.32 1.18 1.56 1.84 2.00

H: HaW er1<ek

0, Orta erkek

A: Aglr er1<ek D:D~j E:Erkek h: Hafil di~j 0: Orta di~i a: Aglr di~i

CinscJ olgunluk \,aj::lOd:. rarkh canl. ag.rhil,a sahip broyler ...

onem kontrolu amaclyla ise Least Significant

Oil-lerance testi uygulanml~trr. Yuzde ile ifade edilen

ozel1iklere ait veriler istatistiki analize sokulmadan

once transforme edilmi!itir (Steel ve Torrie, 1960).

Bulgular

Tablo 4'de larklt ebeveyn gruplanndan elde edilen tleari broyler gruplannrn yeti!ilirme dO-neminde sirastyia 1, 14, 28, 42 ve 49 gOnlOk ya~­

lardaki eanll aglrllk ortalamalan verilmi~tir.

Tieari broylerlerin 14, 28, 42 ve 49. gOnluk

ya!ilardakr performans indeksleri ve kumOlatif

yem-den yararlanma de~arleri Tablo 5'de verilmi!itir, Tartt~ma ve Sonul(

Broyler gruplannrn ortalama canll aglrllkJarlnln 1, 14, 28, 42 ve 49 gOnlOk ya~larda slraslyla 47.75·52.48, 351.32·392.56, 960.42·1057.45, 1783.33-1943.75 ve 2126.09-2335.42 g srntrlarr arasrnda degi~tigi, gruplar arasrnda eanh aglrllk baklmrndan 1, 14 ve 28. gunlerde P<0,01 dO-zeyinde, 42 ve 49 gOnlOk ya~larda ise P<O.OS du-zeyinde Onemll farkhhklann bulundugu

gO-nilmu~tOr. Erkek aglrhk gruplannrn ortalama canll aglrllktannrn, 1, 14, 28, 42 ve 49 gunluk ya~larda

slraslyla 49.97·50.20, 363,93-376.87, 987.32-1000.71, 1835.62·1890.36 ve 2204.64-2283.09 9

srnrrfan arasrnda degi~tigi. ve gruplar arasrnda

eanh aglrfrk baklmrndan 14. gOnlOk ya~ta P<O.OS

dOzeyinde larkllirk bulunurken, 1, 28. 42 ve 49

gOnlOk yajlarda larkllirkiann bulunmadlgl

be-lirlenmijlir.

Oi!ii a~lrfrk gruplannrn ortalama eanlr

aglr-hklannrn, 1. 14,28. 42 ve 49 gOnlOk yajlarda

sr-raslyla, 49.39-50.82. 363.82-376.40,

978.26-1015.07,1861.09-1885.42 va 2222.14-2266.91 9

srnlrlan arasrnda degi~tigi ve gruplar arasrnda eanh

agtrllk baktmrndan 1, 14 ve 28 gOnlOk yajlarda

P<O.OS dOzeyinde onemli farkllhklar bulunurken. 42 ve 49 gunluk ya~larda farkllhklarrn bulunmadlgl

gonilmOjtOr.

Nilsan ve ark. (1991) 8 haltalrk ya~la ham ve

agtr eanlr agrrhga sahip olan ebeveynlerden elde

edrlen heari broyler gruplan araslnda, 14. gOn canlr

agrrlrk ortalamalan baklmrndan larkllilk oldugu.

aneak 42. gOn eanlr aglrllk ortalamalarr baklmlndan

farklthk olmadlgrnl bildirirken, bu arajttrmada 14 ve

42. gOn eanh aglrlrk ortalamalarr baklmrndan

grup-lar arasrnda larkhlrgrn olmadtgr lesp;t edHmijlir.

Pe-Illte ve ark. (1982) ile Ounniglon ve ark. (1993)

ein-sel olgunluk doneminde agtr arkeklerin

kullanrlmaslyla liead broylerlarin 49 gunluk eanlt

aglrllklan baklmrndan 67 g'lrk bir avanlajrn

sag-lanabileeegini bildirmijlerdir. Bu arajllrmada, lieari

broylerlerin 49. gOn eanlt agrrllk ortalamalarr Ozerine erkek aglrflk gruplarrnrn 6nemli bir elkisinin bu-lunmadlgl. nieel olarak aglr erkeklerin kul-lanclmaslyla birfikie 49. gun eanlr aglfhgr baklmrndan hafifJare gore 36 g'hk , ortalara gore ise 79 9 'Irk bir dezavanlajtn olabilecegi balirlenmijtir. Sandtkyloglu ve ark. (1977) einsel olgunluk dOneminde aglr olan ebeveynlerden elde adilen ticari broylerferin 28. gunlOk ya~tan sonra hlzll gelijti~ini bildirdigi halde, bu arajllrmada bOyle bir sonuc elde adilememijtir.

Shakhnova ve Shashina (1988) cinsel olguntuk dO-neminde hafil, orta, aglr eanh aglrhga sahip ebe-veynlerden elde edilen ticar! broylerlerin 1. gun eanh aglrhklarr arasrnda farkhhkJarrn bulunmadlglnl

bildirirlerken, bu ara~tlrmada ve Tufl! ve Jensen'in (1991) yah~maSlnda ise farkhhgtn bulundugu gOz·

lenmi~tir (P<O.OS). Ara~lJrmalar arastndaki bulgular baklmlndan larkllhklarln genotipik farkltllklar, ebe-veyn yajl ve baklm beslemesi He ebeveyn gruplarl

arastndaki canh aglrhk stnlrlarr arasl farklthgtntn du· zeyinden Heri gelebileceQi dti~OnOlmektedir.

Su ara~t1rmada, lieari broylerlerde ortalama 50.10 9 olarak tespit edHen 1. gOn eanh aQlrllgrntn. Ijean (199S)'ln bildirdigi 37·44 g ile Petilte ve ark. (1983}'nrn bildirdigi 34.8-43.8 9 degerlerinden yDk· sek olduQu ve farkllltgtn bu ara~lrrmada 1. gun tar

-Ilmlartnrn yemlemeden sonra yapllmasmdan kay·

naklanabilecegi du~unulmektedir. Su arajllrmada ortalama 370. 84 g olarak lespil adilen lieari broyler 14. gun canh aglfhk degeri. $enkoylU (1991) ve Ki· iskinen (1988)'in bulgulartyla uygunluk gos-termektedir. 8u ara~llrmada tieari broylerlerde or· lalama 994.74 9 olarak tespil edilen 28. gun eanh aglrhk deQerinln Proudfoot va ark. (1982), orn bil-dirdigi 955 9 jle 8rake ve ark. (1993)' orn bildirdigi degerlerden yOksek. $enk6yl0 (1991)' nOn bildirdigi

1040 9 degerinden ise dO~Ok oldugu !espit edilmi~ ve farkltlrklann genotipik farkhhklardan ileri ge-lebilecegi dO~OnOlmO~tOr. Tieari broylerlerde

or-lalama 1869.52 9 olarak tespit edilen 42. gOn canh

aglrllk degerinin. bazl Ilra~ltrterlarrn (Ailinel, 1995, Brake ve ark,1993; Fasenko ve ark, 1992, Simons, 1988) tJ:ildirdiQi 1140-1748.5 g arastnda degijen de-gerlerden yOksek oldugu, bazl ara~tlncllann (Alllnel,

1995. $enkOyIO. 1991) bildirdigi 1835·1890 9 ara· Slnda degijen degerlere benzer, bazl ara~tlrtellann (Alltne!, 1995. Anonim, 1995b, Dunnington ve ark, 1993, lilburn ve Myers·Miller. 1990) bildirdigi 1934-2200 g arastnda degi~en degerlerden dO!iOk oldugu, bulgular arastndaki larkhhkJarrn ise genotip ve baklm besleme farkhhklanndan ileri gelebilecegi dOjOnOlmOjlOr. Bu ara~trrmada lieari broylerlerde ortalama 2242.75 9 olarak tespit edilen 49. gOn

DERE. TEKES

1995. Fasenko ve ark. 1992, Nakaue, 1981,

Pe-Iltte ve ark, 1983) bildirdiOi 1700-2067 9 arasmda

deoi~n deOerlerden yOksek, bazl ara~tlncllann

(Alllnel, 1995, Proudfood va ari<, 1982) bildirdiOi

2219.2-2271.4 9 araslnda deOi~en deOerlere ben-zer, baZI ara~tlrlcllarln (Brake ve ari<,1993.

$en-k6ylO, 1991) bildirdiOi 2340-2350 9 araslnda

de-gi~en deOerlerden dO~Ok oldugu, bulgular

araslIldakl lari<hhklarm ise genotlp ve baklm

bes-leme fari<hhklarlOdan lIeri gelebilecegi dO-~unulmO~tOr.

Brayler gruplannln yemden yararlanma

oran-lannlO 14, 28, 42 ve 49 gOnlerde slraslyla

1.09-1.44, 1.43-1.66, 1.67-1.92 ve 1.93-2.12 slOlrlar

araslOda degl~tlOI tespit edilmi~lir. Yemden ya-rarlanma oranlannm 14, 28, 42 va 49 gOnlerde Sl-raslyla erkek aglrllk gruplannda 1.13-1.23,

1.51-1.60, 1.76-1.89 ve 1.97-2.05; di~i aglrllk grup·

lannda ise 1.13-1.26, 1.53-1.59, 1.80-1.88 ve

2.00-2.01 SlOlrlan arasmda degi~ligi lespit edil· mi~tir. Ticari broylerlerde ortalama 1.18 olarak bu-lunan 14. gOn yamcfen yararlanma oranl degerinin,

~enkOylO (1991)' nOn bildirdigi degerle aynl oldugu lespll edllmi~llr. Bu ara~tlrmada ticari broylerJerde

ortaJama 1.56 olarak bulunan 28. gOn yemden ya·

rarlanma oranlan degari, Proudfoot ve ari<.(1982)

lie ~enk6ylO (1991), nOn bildirdlgl degerlere

ben-zerllk g6stermektedir. Bu ara~tlrmada licari bray·

lerlerde ortalama 1.84 olarak bulunan 42. gOn

yemden yararlanma dagerlerinin saylsal olarak, O'Alfonso ve ark. (1993)'nm bildirdigi 1.28-1.40 arasmda deQi~en deQerlerden yOksek, baz. ara~­

tlrmacllann (Anonim, 1993, Fasenko ve ari<, 1992. Simons, 1988, $enk6yIO, 1991) bildlrdiQi 1.83-1.89

arasmda deQI~en dagerlere benzer, bazl ara~­

Ilrmacllann (AIMel, 1995, Lilburn ve Myers·Miller,

1990, Petille ve ari<, 1983) bildirdiQi 1.98-2.47

ara-slOda deQi~en degerlerden dO~Ok oldugu lespil edilmi~tir. Bu ara~lIrmada tlcari broylerlerde or· {alama 2.00 olarak bulunan 49. gOn yemden

ya-rarlanma oranl degerinin say.saJ olarak , bazl ara~­

!Irmacllann (Ensminger, 1980, Nakaue, 1981, Proudlood ve ark, 1982, $enkOyIO, 1991) bil·

dlfdiklen 2.02-2.07 arasmda degi~en degerlere

benzer; bazl ara~tlrmacllarm (Alllnel. 1995, Petille

ve ark, 1983) bildirdlkleri 2.13-2.52 araslnda de·

gl~en degerlerden ise dO~Ok oldugu tespit edil·

ml~tir. Yemden yararlanma deQerteri baklmmdan

ara~lIrmalar arasu"tdaki fari<hllkiann, genolipik lark·

hhklar, baklm besleme farkllhklan va hesaplamada kul1anllan 10rmOI fari<llhklanndan ileri gelebileceOi

dO~OnOlmekiedir.

Hh, Ho. Ha, Oh, 00. Oa, Ah. Ao ve Aa gru-bundan Ilcarl broylarin 49. gOn verimlilik indeksi

degerlerinin slraslyla 193.71, 226.83, 181.54,

203.40, 201.14. 211.40, 188.23 ve 204.44 okJugu

tespit edilmi~lir.

Performans Indekslerinin 14,28,42 ve 49 gOn·

10k ya~larda slraslyla eri<ek aOlrllk gruplannda

167.97-198.79, 185.97-200.40. 202.66-212.75 ve

187.48-192.40 ; di~i aOlrllk gruplannda ise

177.10-198.16, 182.16-209.78,204.08'218.61 ve

183.05-195.35 slOlrian arasmda deOi~ligi tespit edilmi~lir.

Bu ara~lIrmada ~enkOylG (1991 )'nOn bildirdigi

Sl-nillandirmaya gOre tieari broylerlerde 14 gOnlGk

ya~ta 187,74 olarak bulunan verimlilik fndeksi

or-lalamaslOln yak fyi, 28, 42 ve 49 gGnlGk ya~la(da

201.72. 217.80 ve 201.32 olarak bulunan verimlilik indeksi onalamalannm ise mOkemmel oldugu !espit

edilmi~tir. ~enk6ylO (1991), nOn slnlflandlfmasma

gOre, broyler gruplan lie eri<ek va di~i aglrllk grup· lannm 42 gOnlOk ya~ta 202.66-244.36 araslnda de·

Oi~en deOerterinln mGkemmel slmflOa girdigi be·

lirlenmi~tir. Ticari broyler performans indekslerinin 49 gOnlOk ya~la, ebeveyn gruplanndan Ha (181.54),

da iyi, Ao (IBB.23)'da yak iyi, aOI( di~i gruplannda

(183.05) iyi. hafif eri<ek grubunda (187.28) cok iyi

ve saYllan bu gruplann dl~lnda kalan gruplarda Ise

190 deOennden bOyGk ve mOkemmel olduQu tespit

edilmi~lir. Perlormans indeksleri baklmmdan gruplar araslndaki larkllilklann kaynagmm. gruplann aynl dOnemlerdeki ya~ama gOcG. yemden yararlanma

oranlan ve canl! aglrtlk artl~lannda gOnJlen 'ari<· hhklann olabileceQi dO~OnOlmekiedir.

Bu ara~llfmada. cinsel olgunluk caOtnda farkll

ebeveyn canh aOlrllglO1O ticarl broylerterde can" aglrtlQI elkilediOi s6ylenebitir. Ticari broylerlerin can" aOlrilklan ve performans indeksleri birlikle

dO-~OnOldOgOnde, cinsel olgunluk cagmda hafif erkek

ve orta canl! aOlrllOa sahip di~i ebeveynlerin

se-yilmesiyle tlcarl broylerlerde optimum performansm

elde edllebileceQf sOylenebilir. Broyler ebeveyn yeo

ti~tiricilig:nde aglf eri<ekler ile halif di~ilerin aYJk· lanarak verim dOnemine girilmesiyle dah<l birOrnek licari broyler sOnJleri elde edilebilir.

Kaynaklar

Aksoy, F.T. (1995). Tavukculukta damlzhklann elde edtl~1

'Ie baklml lie ~Ii yeni geh~meler VI. Hayvanclilk ve Bes· lenme Sempozyumu, 23·25 Eklm. Konya.

Ahlnel. A. (1995). Broyler urehffilnln temel ilkeleri ve ve·

rimllt~jn degerlendirilmesi. VI. Hayvanclilk ve Beslenme Sempozyumu, 23·25 Eklm, Konya.

Anonim( 1993). Parent Breeder Management GUide .

Avian Farms International Ltd, U.S.A.

Anonim (1995). Ross PM 3 sQrOsOnOn teknik perlonnansl

Cinsd olgunluk "afmda rarkh ('anI! aprhga sahip broyler ...

Anonim(1995b). Cobb 500 damlzllk baklm rehberLThe

Cobb Breeding Company, United Kingdom.

Anthony, N.B., Dunnington, E.A., Siegel, P.B. (1989). Egg production and egg composition of parentat lines

and Fl and F2 crosses of White Rock chickens selected

for 56 day body weight. Poultry Sci., 68, 27-36.

Brake. J., Havenstein, G.B., Scheideler. S.E., Ferkel, P.R .. Rives, D.v.(1993). Relationship of sex, age, and

body weight to broiler carcass yield and of fat

pro-ducllon. Poultry Sci., 72, 1137-1145.

O'Alfonso, T.H., Roush, W.B., Cravener, T.L.(1993).

Perlormance of broilers fed rations formulated by stoc-hastic non linear programming as linear programming with a margin of safety. Poultry Sci.,72, 620-627.

Dunnington, E.A, Siegel, P.B., McNab, F.M.A. (1993). Research Note: Hatching time, body weight and thyroid

hormones in male and female chicks from lines

se-lected for high or low juvenile body weight. Poultry Sci.,

72, 1998·2000.

Ensminger. M.E.(1980). Incubation and hatchery

ma-nagement. Poultry Science. Second Edition. The In-terstate Printer and Publishers Inc., Illinois, U.S.A

Fasenko, G.M., Hardin, R.T .• Robinson, F.E. (1992).

Re-lationship of hen age and egg sequence position with

fertility, hatchability, viability, and preincubation

emb-ryonic development in broiler breeders. Poultry Sci., 71, 1374·1383.

inal, ~. (1995). Biyomelri Ders NOllan. S.U.Vel. Fa-kGllesi Yaymlan, Konya.

r~can, K.M. (1995). Civciv uretimini ve kalitesini at-kileyen faktMer. VI. Hayvanclilk ve Besfenme Sem-pozyumu, 23-25 Ekim, Konya.

Kiiskinen. T. (1988). Barfey protein concentrate in broiler diets. Worfd's Poultry Congo ,4-9 September, Japan.

leeson, S., Summers, J.D. (1982). Consequence of inc·

reased feed allowance for growing broiler breeder pul·

lets as a means of stimulating earty maturity. Poultry

Sci., 62, 6·11.

lilburn. M.S., Myers·Mlller, D.J. (1990). Elfecl of body

weight, feed allowance and dietary protein inlake during

the prebreeder period on earfy reproductive per·

formance of broiler breeder hens. Poultry Sci .. 69, 1118· 1125.

Masi.;:, B., PavloVSki, Z. (1986). The interrelationship of

live produClion parameters in some recent yugoslav ran·

dom sample broiler tests. 7. European Poultry

Con-ference, Paris, Volume I, 153·156.

Nakaue, H.S. (1981). Enect of type of feeder. feeder space and bird density under intermittent lighting re-gimens wilh broilers. Poultry Sci., 60, 708·712.

Nilsan, Z., Dunnington, EA, Siegel, P.B. (1991). Organ

growth and digestive enzyme levels to fifteen days of age in lines of chickens differing in body weight. Poultry Sci.,

70, 2040·2048.

Petitte, J.N., Hawes, A.O., Gerry, R.w. (1982). The

inf-luence of flock uniformity on the reproductive

per-formances of broiler breeder hens housed in cagas and

floor pens. Poultry Sci., 61, 2166-2171.

Pelitte, J.N., Hawes, A.O., Gerry. R.W. (1983). The info

luences of cage versus floor pen management of broiler

breeder hens on subsequent performance of cage reo

ared broilers. Poultry Sci., 62. 1241·1246.

Proudfoot, F.G., Hulan, H.w., McRae, K.B. (1982). Ellecl

of hatching egg size from semi· dwarf and normal ma-ternal meat parent genotypes on the performance of bro· iler chickens. Poullry Sci., 61,655·660.

Sandlko;:loglu, M., Aksoy, F.T., E~an, A. (1977). lalahan

beyaz Plymouth Rock, beyaz Cornish ve Newhampshire'

lerinde vOcut aglrflQI ve vUcul par((alaflna ili~kin bazl

Ozel-likfer. lalahan Zootekni Ara~tlrma EnstitGsu Dergisi. 17,

90·108.

Shakhnova, l., Shashina, G. (1988). Perlonnance of

Cor-nish and Plymouth Rock breeders hatched in consecutive generations from eggs of dillerenl weight. World's POUllry

Congo ,4-9 September, Japan.

Simons, P.C.M. (1988). Intermittent lighting 10 prevent

twisled legs in broilers. World's Poultry Congo ,4·9 Sep·

tember, Japan.

Steel, A.G.D., Torrie, J.H. (1960). Principles and Pro· cedures of Stalislics. McGraw· Hill Company, Newyork.

~enkOylu, N.(1991). Modern Tavuk Oretimi. Onaran Mat-baSI. Tekirdag.

Tiller, H. (1988). The addition of whole wheal grains to broiler grower feeds or supplements effects on

pe-formance and abdominal fal. World's Poullry Congo ,4·9

September, Japan.

Tufft, l.. Jensen, l. (1991). Effect of age of hen, egg we-ight , and sex on chick performance and lipid relention.