MAYIS 1951 3
öOOüncü Yıl dönümüne
Nasıl Hazırlanıyoruz?
14 Nisan cumartesi günü Taksim Belediye Gazinosunda Türkiye Turing ve Otomobil Kuru- munun senelik umumî toplantısı vardı. Burada umumî idare heyetinin 1950 senesine ait faaliyet raporunu dinledik. Fakat idare heyetinin rapo runu dinlerken gözlerimizin önüne hep bu teşek külün sayın Başkanı Reşid Saffet Atabinen geli yordu. Çünkü hemen herkes Türkiye Turing ve Otomobil Kurumunun yirmi yedi sene evvel onun şahsî teşebbüsü eseri olarak kurulmuş olduğunu ve bukadar zaman zarfmda yine onun yorulmak bilmeyen gayret ve faaliyeti ile yaşadığını ve bu teşekkül tarafından ortaya konan eserlerin ve başarılan bütün işlerin bu sayede vücuda geldi ğini biliyordu. Onun için müzakerelerden sonra Hamdullah Suphi Tanrıöver adına söz alan Dok tor Fethi Erden çok haklı ve yerinde olarak 1950 senesi içinde yapılan işlerin takdirlere değer bir gayret ve bilgili bir faaliyet eseri olduğunu kay dederek Reşid Saffet Atabinen’e teşekkür etmiş ve bu teşekkür ile toplantıya iştirâk edenlerin duygularına da tercüman olmuştur.
Raporda bahis mevzuu edilmiş olan işler çok çeşitlidir. Fakat bunlar içinde îstanbulun 500 ün cü yıldönümüne ait hazırlıklara temas eden fık ralar var ki bilhassa memleketimizin umumî ha yatına, Turizm bakımından Türk medeniyeti ile Bizans ve Roma medeniyetlerine teallûk etmesi itibariyle burada kaydetmeğe değer.
îstanbulun 500 üncü yıl dönümüne ancak bir kaç sene kalmış olduğuna göre bu maksatla yapılan kutlama hazırlıklarının gerekli bir hız ile yürümediğine raporda işaret edilmiştir. Misal olarak Fatih medreselerinin tamiri bir milyon küsur bin hra kadar para sarfına ihtiyaç göste ren bir iş olduğu halde bu sene bu işe tahsis olu nan paranın yüz bin liradan ibaret olduğu göste rilmiştir.
îstanbulun 500 üncü yıldönümünü kutlamak fikrinin meydana çıktığı ve bu fikrin memleket halk efkârına mal edildiği günden beri belki on beş sene gelip geçti. Son seneler zarfında da kut lama törenine yapılacak hazırlıkları plânlaştır- mak ve hızlandırmak için hususî teşekküller vü cuda getirildi. Buna rağmen bu hareketin yürü yüşünde göze çarpan ağırlıklar ve aksaklıklar
hakikaten kalplerimize üzüntü vermektedir. Bu işte bize en çok üzüntü veren nokta ise Fatih Sultan Mehmet için düşünülen heykelin yapıla maması değil, bu büyük Türk kahramanının kendi eh ile Fatih’de vücuda getirdiği medrese lerin ve diğer eserlerin ve türbesinin 500 üncü yıldönümünde bugünkü acıkh halleri ile kalması tehlikesidir.
îstanbulun 500 üncü yıldönümünde belki bin lerce yabancı gelecektir. îstanbulun Türkler ta rafından fethi bir askeri işgalden ibaret olma dığını, Bizans medeniyeti yerine bu şehre bir Türk medeniyeti gelmiş olduğunu ispat edecek yüzlerce büyük eserimiz vardır. Fakat bu eser leri bugünkü halleri ile teşhir edecek olursak bunları görecek olan yabancılar bizlerin baba larımıza lâyık evlâtlar1 olmadığımıza hükmede ceklerdir. Bunun için hiç olmazsa 500 üncü yıl dönümüne kadar îstanbuldaki büyük Türk eser lerini temizlemek ve yabancıların gözlerine gö rünecek bir duruma getirmek lâzımdır.
Ayasofyanm yarımda eski adliyenin hara besi denizi göstermiyecek halde iken bunun üze rine yeni yeni müzahrefat atüıyor. Buradan Bâbı Hümayun (Sultan Ahmet çeşmesinin önü) ile Babüsseâde arası meydandır. Burası bir nevi çayır haline gelmiştir. Buralarda koyunlar otla tıldığı görülür.
Osmanlılar îstanbula Edimekapı ile Top- kapı arasından girmişlerdir. Burası bir vadidir, îlk orta burada kurulmuştur. Burada Selimi Atik medresesi vardır ki, Yavuzun kendi yaptır dığı medresedir. Bugün kapalıdır. Molla Fena- rî medresesinin hali fecidir. Yeni yapılacak bir parka milyonlar sarfedileceğine Türk medeniye tinin bu yüksek eserlerini kurtarmak daha doğ ru değil midir?
Fatih kulliyesi içinde kalan Taaphâne (Mi safirhane) ile sekiz medresenin, hanların kurta rılması nihayet bir, iki milyon hra ile başarıla bilir.
Herhalde yeniden yeniye büyük eserler vü cuda getirmeğe çalışmazdan evvel bir kere mev cutları kurtarmanın çaresine bakmak lâzımdır.
ASIM US
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
