AlîfOÎ.V P A Ş A , DÎN'O (1M3 - 1907) — II. Ab-dülhamid devrinin bütün imtidadı müddetinee mü him dahilî hizmetlerde
ve kısa bir zaman Vuke lâlıkta bulunmuş, aynı zamanda bazı eserler ya zıp tercüme etmiş bir Vezirdir. Irkan Arna- vuttur, Cenubî Arnavut lukta Prevezenin Dino isimli maruf ailesine mensuptur ve Ahmed Dino Beyin oğludur. Prevezede doğmuş, bir çok zadegan evlâdı gibi silâhşorlukla saray
hiz-K *
'/yz*
metine girerek sonra kaymakamlık ve muta sarrıflıklarda bulunmuş, Borsa komiseri olmıış, 1877 de Rusyaya mağlûbiyetimizin neticelerin den olarak Epir hududunun Yunanistan lehin de tâdili mecburiyeti baş gösterince, bu mak satla Yanyada bulunan komisyonun reisliğini ifa etmiştir. Bundan sonra Diyarıbekir, Mamuretelâziz ve Sivas vilâyetleri Islahat Birinci Komiseri olmuş, 1879 da Sivas ve onu takiben Selânik Valiliklerine getirilmiş, 1880 de ve Cenanizade Kadri Paşa Baş vekâleti ihraz ederken kendisi de Vezaret tevcihi ile Hariciye Nezaretine getirilmiştir. Hariciye Na- zırlığı, Rumeli hudutlarının Yunanistan ve Karadağ lehinde tâdiline Arnavutların muhalefetlerdim dev letçe hoş görülüp teşvik edildiği sırada vukua gel miş bir keyfiyetti, tabiidir ki diplomasideki eh liyetinin bir neticesi değildi. Zira Âbidin Paşa, Ha riciye hizmetinde bulunup bir tecrübe görmemiş ol duğu gibi, 93 Harbinin patlamasında müessir ol muş nümayişlere de katılarak siyasetteki bilgisiz liğine ayrıca delil vermiş bulunuyordu.
f 1 0« C ~ I
Kadri Paşa üç ay sonra Başvekâletten ayrılın ca Âbidin Paşa da Adana Valiliğiyle îstanbuldan uzaklaştırılmış ve 1885 de tekrar Sivas, 1886 da Ankara ve 1894 de Cezayir Bahrisefid Valiliğine ta yin edilip bu son va'ilikte hemen hemen ölümüne kadar kalmıştır. Vefatı sırasında Yemen İslâhatının müzakeresi için merkeze celbedilmiş bulunu yordu. Su’tan Hamid Âbidin Paşaya emniyet etmi- yerek faraza bomba ile kendisine yapılmak isten miş suikasıtta parmağı bulunduğuna rivayete göre bir ara hükmedecek kadar hakkında suizanna düş müş, bununla beraber onu daima hoş tutmuş ve iş ba şında bırakmıştır. A fif ve gayretli bir zat olan Âbidin Paşa’nın bulunduğu vilâyetlerde her hangi bir şikâyete meydan vermiyerek düzgün bir idare kurmağa muvaffak olduğunu ve bazı imar hareket lerinde de bulunduğunu ilâve etmek lâzımdır.
Yazı ve fikir adamı sıfatiyle hüviyetine gelin ce, kendisi Türkçe ile Amavutçadan ayrıca Arap ve Fars dilleriyle Rumca ve Fransızcaya âşinâ idi. Rumcayı bu lisanda şiirler yazacak derecede bildiğ* gibi Arabî ve Farisisi de kuvvetliydi. Mesnevî'yi Türkçeye çevirmiş ve tercümesinin birinci cild* şerhli olarak çıkmıştır. Kaside! Biirde şerhi ve di ğer bazı dinî ve tasavvuf! eserleri vardır. Borsa Komiseri bulunduğu esnada da o zamana kadar ya pılmış Osmanlı istikrazları hakkında kıymetli ma lûmat veren bir eseri neşredilmiştir.
Âbidin Paşa’nm Rasih Bey isminde ve Divan. Muhasebat Reisliğine kadar yükselmiş bir oğlu olup onun oğlu Âbidin Dino da yeni ressamlarımızın seç kinlerindendir. (Dino kelimesine bk.).
Taha Toros Arşivi
