B Î R
P A R A
H İ K Â Y E S İ
7
> % ( *T a la k ta n s o n ra b irb irle rin e ilk d e fa h a s ta k ızla rın ın b a ş ın d a te s a d ü f e t tiler. A r a la r ın d a ta lâ k ise o n d ö r t se n e e v v e l o lm u ştu .
A şk sız v e s a a d e ts iz b ir iz d iv a ç h a y a tın ı zin cir g ib i sü rü k le y ip d u ru rla r k e n , e rk e k k a rısın ın b iriy le m ü n a se b e tin i se zer g ibi o lu p h e m e n b o şa m ış, k a d ın d a , a ltı ay b ile b e k le m e d e n v e b e lk i in a d ın a , o n u n şü p h e e ttiğ i a d a m la e v len m işti. E rk e ğ in y e n id e n izd iv acı n isb e te n y a k ın d ı. Y e d i se n e e v v el, a k ra b a s ın d a n v e y a şı o tu z a g e ld iğ i h a ld e k ısm e ti çık m a m ış b ir k ız la ev len m işti. D a im a k a v g a v e h u su m e t iç in d e g eçen k a rı k o c a lık se n e le rin in y e g â n e m a h su lü ise, işte b u h a s ta d ü şe n k ız la rı İk b a ld i. B irb irle rin d e n a y rıld ık la rı z a m a n h e n ü z o n ü ç ü n ü s ü rü y o rd u . V e b ir iki sen e so n ra, H a le p z e n g in le rin d e n y a ş lıca b ir a d a m a v erilm işti. İk b a l, o v a k itte n b e ri H a le p ’te y a şıy o rd u . B u d e fa d u l k a lın c a , İs ta n b u la gelm iş, v e Ş işli'n in en güzel a p a r tm a n la rın d a n b irin d e m ü k e lle f b ir d a ire tu tm u ştu . H e n ü z g en ç v e o ld u k ç a gü zeld i. B ah u su s ze n g in d i. B u se b e p le , İsrarla v e istirh am la, tü rlü ş a k la b a n lık la rla k e n d isin i iste y e n le r ta b iid ir ki p e k ç o k o ld u . F a k a t İsta n b u la d ö n e il d a h a ta m üç a y b ile o lm a d a n , Z a v a llı İk b al h a s ta , h e m p e k a ğ ır s u re tte h a s ta d ü ştü . V e e b e v e y n i, A li H a lit B eyle Ş a d a n H a n ım , b irb irle rin i on d ö r t sen elik b ir fa sıla d a n so n ra h a s ta k ızla rın ın b a şı u c u n d a g ö rd ü le r .
A li H a lit B ey elli b eş, elli altı y a ş ın d a o ld u ğ u h a ld e hiç o lm a z sa a ltm ı ş ın d a g ö rü n e n b ir m ira la y d ı. E ski k a rısı k e n d isin i ç o k çö k m ü ş, a d e ta y etm işin i g eçk in in sa n la ra d ö n m ü ş b u ld u . Ş a d a n H a n ım d a h a k ırk b ir, k ırk iki y a şın d a o ld u ğ u n u s ö y lü y o rd u ; f a k a t o d a H a lit B eyin g ö z le rin e p e k b o z u lm u ş g ö rü n m ü ştü . H e le sa ç la rın ın k a n a r y a sarısını a n d ıra n b o y a siy le n e k a d a r gü - lü n ç tü ! Bu k a d ın ih tiy arlığ ın ı b ir tü rlü fa rk e d e m iy o r, g en çlik v e ziy n e t s e v d a sını kızının in led iğ i y a ta k k e n a rın d a b ile u n u ta m ıy o rd u . H a lit B ey in hiç ş ü p h esi y o k tu , ik b a lin a te şle r için d e y a ttığ ı b u y a ta ğ ın k e n a rın d a n h e r a y rılıp k a y b o lu ş u n d a , b u k a r t k a d ın g id ip b u ru şu k y ü z ü n e p u d r a sü rü y o r, k irp ik le ri n e h a fifç e b ir sü rm e çek iy o rd u .
M ira la y B ey d o k to r la r d a n u ta n ıy o rd u .
Z a te n s â d e sa ç ların ın , te n in in , k irp ik le rin in ren g ile d eğ il, fa k a t h e r ş e yiyle b u k a d ın sa h te , y a la n d e ğ il m i id i? K ızı c a n iy le u ğ ra şirk e n h a y k ıra h a y - k ıra a ğ la m a m a k için d u d a k la rın ı d işleriy le ezişi, p a rm a k la rın ı k ırm a k iste r c e sin e ellerin i k ilitle y e re k g ö z le rin i k a p a y ıp sıkışı, b u n la rın h ep si y a p m a , b u n la rın h e p si b ire r o y u n d e ğ il m i id i? . T a b iî H a lit B ey k a b u l e tm e y e c e ğ i için İk b a l d o k to rla ra , ilâ ç la ra v e b ü tü n e v m a s ra fla rın a lâzım o la n p a ra y ı o n u n e lin e teslim etm işti. A li H a lit B ey e m in d i ki, b u n u n a n c a k y a rısın ı sa rfe d iy o r, c e b in e o n p a ra fazla a ta b ilm e k için ne y a p a c a ğ ın ı b ilm iy o rd u . B elki h a s ta lı ğ ın te d â v isin e m u k ta z i p a r a d a n b ile ç a lıy o rd u ! V e İk b a lin şü p h esin i u y a n d ır m a m a k , «Bu k a d a r p a r a n asıl h a rc a n m ış o la b ilir? » ta rz ın d a b ir d ü şü n cesin e m e y d a n v e rm e m e k için g ü n d e y irm i d e fa : «— A m a n y a ra b b i, hiç a k lım b a şım d a y o k !» d iy e b a ğ ırıy o r, «— A h , n e a lm a n ı b iliy o ru m , ne v e rile n i b iliy o ru m !» d iy e ç ırp m ıy o rd u . H e le m ü te m a d iy e n ikinci k o c a s ın d a n o lm a oğlu ile k ız ın d a n b a h s e d iş i !
*— S e lm a iie a b ia m a g id eceğ im d iy e tu ttu rd u . R a h a tsız e d e rsin , b ira z d a h a iyileşsin d e ö y le g ö tü rü rü m d iy e k a n d ırın c a y a k a d a r h a ra b o ld u m !
« M e k te p te n çık ın ca a b la m a g eley im d iy e b u s a b a h H a y re ttin y a rım sa a tte n fa z la a ğ la d ı. B ir iki g ü n so n ra , a b la n in şa lla h b ü s b ü tü n iyi o lu n c a g ö tü rü rü m d iy e su stu ru n c ıy a k a d a r a k la k a ra y ı seçtim !»
S e lm a ile H a y re ttin , el h e rifin in ç o cu k ları, n e d e n k e n d i kızının, İk b a l'in k a rd e ş le ri o lu y o rd u ! H e m A li H a lit B eyin y a n ın d a o h erifin ç o c u k la rın d a n h e r s a a t v e b ilâ lü z u m b a h s e tm e k n e b ü y ü k b ir saygısızlıktı! E sasen n e Sel- m a ’n ın h a s re tin d e n te p in d iğ i v a rd ı, n e d e H a y r e ttin 'in k e n d isin d e n ağ lad ığ ı! B u n la r b ire r n ü m ay iş b ire r d esise, h e r g ü n o n la ra b ire r h e d iy e k o p a rm a k için ta tb ik e d ile n b ir usul v e k a id e idi. Z a te n k ad ın ın g ö z le ri b a v u lla rd a n ç e k m e lere, e ta je rle rd e n d o la p la ra k a d a r h e p fıld ır fıld ır d o la şıy o r, iste n m e ğ e lây ık ve ta şın m ası k o la y şey arıy o r, b u n la rı m a su m a n e b ir e d â ile İk b a l’e g ö s te re re k « S e lm a ’y a g ö tü r.» « H a y re ttin ’e v e r» sö zlerin i işitm e d e n hiç b a şk a la k ırd ı e tm iy o rd u . '
V e b u n d a k i h esab ı, ü rk ü n ç v e iğ ren ç h esab ı, A li H a lit B ey fa rk e tm iy o r d e ğ ild i. İk b a l'in h a y a tın ın h a k ik a te n te h lik e d e o ld u ğ u n u k e n d isi gibi o d a b i liy o rd u . Şu h a ld e d e, o m e şu m g ü n d e n ev v el n e aşırıp taşırsa, a r a la rın d a ta k sim e m a ru z k a la c a k e ş y a d a n n e k a d a rın ı d a h a e v v e lc e k e n d isin e m a le d e b ilir- se k â r d e m e k ti. F a k a t b u e sn a d a , b ö y le g ü n le rd e b u n la rı d ü şü n e b ilm e k , b ö y le şe y le re ça lışa b ilm e k için in san n e k a d a r â d i, iğ re n ç v e k o rk u n ç b ir şey ol - m a lıy d ı !
K ızlarım b ö y le ö lü m d ö ş e ğ in d e g ö rm e k te n m u z ta rip o ld u k la rı k a d a r da, h e r g ü n b ir k a ç s a a t b ir o d a d a b e r a b e r b u lu n m a k ta n İstırap çe k iy o rla rd ı. Ş a d a n H a n ım ’ın b â z a n b a ğ ıra c a ğ ı, eski k o casın ı u zun u z u n ta h k ir ed eceğ i g eliy o r, o n u n la se n e le rc e b ir y a stığ a b a ş k o y a b ilm iş o ld u ğ u için n efsin d e n u ta n ıy o rd u ; n e fsin d e n iğ re n iy o rd u . Y a d o k to ru n h e r gelişinde, m ü sta h a k sö zler v e sa n k i k en d isi d e d o k to rm u ş gibi y a la n y anlış, k u la k ta n b e lle d iğ i m a lû m a tla a d a m c a ğ ız a ak ıl ö ğ re tm e ğ e çalışm ası! zav a llı işini b itirip öteki h a s ta la rın a g id eceğ i z a m a n d a d a , v a k tiy le ç e te le re k arşı M a k e d o n y a , d a y a p tığ ı tâ k ip le ri a n la tırd ı. B ir h a s ta o d a s ın d a o ld u ğ u n u u n u ta ra k u zu n uzun sö y len ir, b a ğ ıra b a ğ ıra k o n u şu rd u . D o k to r o d a d a n çıkınca, Ş a d a n H a n ım a rk a s ın d a n k e n d isin i tâ k ip e d e re k b u ta h a m m ü l e d ilm ez m a h lû k u n k u su ru n a b a k m a m a s ın ı sö y lü y o r, g ö n lü n ü alıy o rd u .
K o n sü lta sy o n la rın b irin d e , A li H a lit Bey o k a d a r ço k la fa k arışm ıştı ki, d o k to r la r d a n b ir ta n e si k e n d isin i d ışarı ç ık a ra ra k b u b e y a z saçlı v e bıyıklı ih tiy a r m e sle k ta şın kim o ld u ğ u n u so rm u ştu . A rtık Ş a d a n H a n ım d a zehirli k a h k a h a s ın ı tu ta m a m ış, b iç a re a d a m a h a k ik a ti a n c a k acı gülm esini z a p te ttik te n s o n ra an lam ıştı.
Ş a d a n H a n ım o n u k a ç k e re d e İk b a l’in b u rn u n a sokulm uş, gizli gizli b ir şe y le r sö y le rk e n y a k a la m ış v e ta b iî k en d isin i g ö rd ü ğ ü â n d a eski kocası sö zü n ü kesm işti. F a k a t Ş a d a n H a n ım gizli sö z lerin n e o ld u ğ u n u ta h m in ed em iy e- cek a k d a r b u d a la d e ğ ild i: İşte b e lli ki h e rif ö lü m le p e n ç e le şe n k ız ın d a n p a ra sız d ırm a ğ a ç a lışıy o rd u . Y o k , h e r gün v e h e r sa a t b u a d a m la b e ra b e r b u lu n m a k in san için en fe ra h lı g ü n ü n d e b ile ço k güç b ir işti. L â k in n e ç a re ki İk b al b e lk i y ü z b in Uranın v e rd iğ i g a y ri k a b ili itiraz k u d re tle İsrar etm iş, v e « H a y ır d em işti, sîzleri ö lüm d ö ş e ğ in d e d e b irb irin iz e d a rg ın b ilm e k istem em . Z a te n s e n e le rd e n b e ri y ü zü n ü zü g ö rm e d im ö lü rse m h a s re t g itm ey ey im .»
Z a v a llı sevgili ik b a l, ne k a d a r iyi, n e k a d a r güzel b ir y ü re ğ i v a rd ı! B u k a d a r genç, y irm i y e d isin d e . Kem d e g ü zel v e z e n g in k e n ö lm e k ! Ş a d a n H a nım gibi A li H a lit B ey d e , so n ra b ü tü n h a y a tla rın ı h ic ra n ile g e ç ire c e k le rin d e n k o rk a ra k , b u a rz u y a ita a t etm işlerd i.
F a k a t A li H a lit B ey ita a t e d e rk e n b ir ş a rt k o y m u ştu : Ş a d a n 'ın k o cası d a , ç o c u k la rı d a ev e a y a k b a s m a y a c a k la rd ı. B una m u k a b il fe d a k â rlık etm iş, İk b a l’i p e k sev m iş o la n h a re m ile b u h a re m in d e n o la n o ğ lu n u n d a g elm elerin i k a b u l etm işti.
İlk g ü n ler, k ızların ın h a stalığ ı d a h a b u k a d a r v a h im g ö rü n m e z k e n , b ir b irle rin e k arşı n e fre t ve k in lerin i g izlem eğ e m u v a ffa k o la m ıy o rla rd ı. H a ttâ b ir gün, k ö ro la sı in san m id esi en fe lâ k e tli z a m a n la rd a d a h a k k ın ı isted iğ i için, A li H a lit y e m e k o d a sın a in ip b ir a z b ir şey y e rk e n eski k arısın ın sesini d u y m uştu. B u ses h o m u rd a n ıy o rd u :
— N e v ic d a n sız a d a m b u ! C iğ e rp a re m kızım y u k a rıd a c a n iy le u ğ ra şır ken o b u r a d a m a sa b a ş ın d a n k a lk a m ıy o r !
A li H a lit B ey, h izm et e d e n e m e k ta r F a tm a H a n ım 'a b o ğ u k b ir sesle: — S ö y le b u k a d ın a , b e n i b ö y le b ir g ü n d e g ü n a h a so k m a sın ! d iy e b a ğırm ış, b u iğ ren ç k ü sta h lığ a k a rşı p a rla y a n m ü th iş h id d e tin i g üç yen m işti.
F a k a t b irk a ç g ü n so n ra, h a s ta lık feci b ir s a fh a y a girince, h e r ikisi d e b ü tü n k in lerin i ta m a m iy le u n u ttu la r. S a d e k ız la rın a b a k ıy o r, o n u n çek tiğ i ıstı r a p la rla y a n ıy o rla rd ı.
E ve u ğ ra y ıp m a lû m a t v e rd ik ç e , H a lit B eye z e v cesi L â m ia H a n ım : — Z a v a llı taze, zav a llı y a v ru , ah b u n d a n iyidir, ö lse d e k u rtu lsa ! A li H a lit B eyin dili b u n u sö y le m e ğ e v a rm ıy o rd u . F a k a t îk b a l’in çektiği ıstıra p la rı g ö zleri d a lg ın v e sesi ç o k y o rg u n a n la tıy o r, zev cesi «ölse d e k u r tu lsa!» d iy e d u a e d e rk e n , ne ıs tıra p la r p a h a sın a k ızının h a y a tta k a ld ığ ın ı ve b irk a ç gün so n ra b e h e m h a l, m u tla k a ö lm e k şa rtiy le b u n la rı ç e k tiğ in i uzun u zu n a n la tıy o r, k arısın ın d u a s ın d a h ak lı o ld u ğ u n a d a ir san k i s e b e p le r sıralı y o rd u .
B u m ü th iş h a l altı gün, ta m altı gün sü rd ü . H a s ta d a k i m u k a v e m e t k u d re tin e h e k im le r h a y re t e d iy o rla rd ı.
S o n ra b ir s a b a h h a sta n ın ateşi h ay li d ü ş tü ; g ö z le rin d e b ir az sükûn, si m a sın d a b ir n e b z e h u z u r g ö rü n d ü . V e sesine b ir az k u v v e t g eld i .
Y a ra b b i, a c a b a b u ih tiz a r s a tin d e n e v v el g elen h u z u r saati, o a ld atıcı, g a d d a r v e k a til sa a t m i idi ?
E ski z e v ç v e zev ce, b u n d a n e m in d ile r. V e e lem lerin i ve b e d b a h tlik la rın ı tâlisiz y a v ru la rın d a n g izlem eğ e çalışa çalışa, b irb irle rin e uzun, ç o k c a n d a n ve e b e d î b ir k e d e rle b a k ıştıla r. E v lâ tla rın ın gö zlerin i m ü e b b e d e n k a p a y a c a ğ ı â n d a , g a lib a b irb irle rin in k o lla rın a d ü şe c e k le rd i.
F a k a t b ir az so n ra , m u ta t sa a tin d e u ğ ra y a n d o k to r, k e n d ile rin e te p şir e tti: H a s ta n ın g e n ç liğ in d e n k u v v e t a la n b ir m ucize, h a sta lığ ı m a ğ lû p etm işti. A rtık u zun, p e k u zu n v e z a h m e tli b ir n a k a h e t d e v re si b a ş la m a k ü z e re idi. F a k a t te h lik e geçm işti, ih tiy a t ve ta k a y y ü t şa rtiy le k o rk u la c a k v e n e v m id iy e d ü şü lecek b ir şey k a lm am ıştı.
V e k ızların ı o k şa y a ra k , se v e re k , y e m in le rle te m in e d e re k , h a lin d e h içb ir v a h a m e t b u lu n m a d ığ ın ı, y a k ın d a esk isin d en sa ğ la m v e sıh h atli o lacağ ın ı sö y le d ile r .
G e re k A li H a lit B ey, g e re k Ş a d a n H a n ım , n e k a d a r z a m a n d a n b e ri h a s ta n ın b a şıu c u n d a n ay rılıp ev le rin e g id e m e m işle rd i. M ü jd e y i a ld ık ta n b ir m ü d d e t so n ra gidince, ikisi d e ikinci iz d iv a ç la rın ın y a v ru la rın ı, p a ra sız , istik b â li m eşk û k , b in b ir tü rlü m a işe t g ü çlü ğ ü için d e ezile ezile b ü y ü m e ğ e m a h k û m y a v ru la rın ı b ird e n g elen b ir rik k a t v e m u h a b b e tle o k ş a d ıla r. İkisinin d e e v leri n e k a d a r u z a k v e h a ra p , b u e v le rd e istik b âl n e d e re c e d e m u z lim d i 1 H a s talık b u e v le re gelse o n u n la m ü c a d e le e tm e k n e k a d a r g üç o la c a k tı) A li H a lit B ey oğlu M u zafferi, Ş a d a n H a n ım oğ lu H a y r e ttin ’le kızı S e lm a ’yı, h a y a tta g a lip g e lm e k v e m e su t o lm a k için lâzım b u lu n a n silâ h la rla a c a b a te ç h iz e d e b ile c e k le r m iy d i? A k s a ra y ta ra fla rın d a k i g ü n g ö rm e z e v le rin d e h e r y a z M u- z a ffe r’in b a ş a ğ rıla rın d a n şik â y e t e ttiğ in i h a tırla y a n A li H a lit B ey, b ir z a m a n d a n b e ri, b e ş o n g ü n d ü r, b u y a z m e v sim in i A d a la r d a n b irin d e g eçirm eğ i t a sa v v u r etm iş, fa k a t sa n k i b ir hissi k a b le lv u k u la b u n d a n h e n ü z k a rısın a b a h s e t m e k te n çek in m işti. İki g ü n e v v el d e Ş a d a n H a n ım a zev ci F a r u k B ey d a ir e d e n te k a ü d ü n ü iste y e re k şö y le esaslı b ir b a k k a liy e m a ğ a z a sı a ç m a k a rz u su n d a n b a h s e d iy o rd u .
V e İk b a l’in h a lâ sın ı b iri k o c a sın a ö te k i d e k a rıs ın a h a b e r v e rirle rk e n se sle rin d e b ira z m a h c u p , b ira z ö zü r d ile n e n b ir şey v a rd ı. K im b ilir, b e lk i b u se sle rd e te se lliy e m u h ta ç b ir şey d e m e v c u ttu . Ç ü n k ü in sa n k a lb in d e ç o k gizli, ç o k kirli, ço k k o rk u n ç k ö şe le r b u lu n u r...
B u n u n la b e ra b e r, H a lit B eyle Ş a d a n H a n ım ın o h d e m e le ri için h e y h a t ki b irk a ç g ü n d a h a b e k le m e le ri icap e d iy o rd u . D o k to rla rın h e r d e d ik le ri d o ğ ru ç ık m ıy o rd u k i l . . .
Kişisel A rşivlerde İstanbul Belleği T a h a T o ro s Arşivi
