___________________________________________________
Cumhuriyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi
j»
Akciğer Kanseri Prîmer Odak ve Uzak Yumuşak Doku Metastazında Tc-99m-Mdp
Tutulumu
Tc-99m-MDP Uptake in Primary Site and Soft Tissue Distant Metastasis of Lung Cancer
Taner ERSELCAN *, Derya DOĞAN **
ÖZET
Kemik sintigrafisinin gerçekleştirilebilmesindeki fizyolojik mekanizmanın, dışardan verilen difosfonat bileşiklerinin hidroksiapatit kristallerindeki kalsiyum ile yer değiştirmesi şeklinde olduğuna inanılmaktadır. Bütün vücut kemik sintigrafisi için kliniğimize sevk edilen akciğer kanserli bir has-tada, muhtelif vücut kemiklerindeki metastaz odaklan dışında, akciğerdeki primer tümör ve karşı taraf akciğer parankim alanındaki metastatik yumuşak dokuda bir difosfonat bileşiği olan metilen difosfonat tutulumu (uptake) izlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Kemik sintigrafisi, yumuşak doku tutulumu, metastaz, difosfonat bileşikleri,
SUMMARY
The physiologic mechanism of bone scintigraphy is te lived to rely on the exchange of the external diphosphonatı| compounds with calcium in hydroxyapatite crystals. We ı served soft tissue uptake of methylene diphosphonate d primary tümör and its distant metastasis, besides varioustai metastasis regions, in a patient with lung cancer who hasbea| referred to our clinic for a vvhole body bone scintigraphy.
Key vvords: Bone scintigraphy, soft tissue uptake, mej tastasis, diphosphonate compounds.
C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (4): 226 - 228, 2000
GİRİŞ
Akciğer kanseri, erkeklerde malignite sırala-masında birinci, kemik metastazı yapan maligniteler arasında da ikinci sırada yer almaktadır. Kemik me-tastazının varlığı hastanın tedavi protokolünü etkileyen en önemli faktörlerden birisidir. Kemik sintigrafisiri diğer görüntüleme yöntemlerinden daha duyarlı olması nedeniyle erken dönem metastaz odağı saptanmasında oldukça değerli bir tanı aracı olduğu bilinmektedir. An-cak, kemik sintigrafisi bulguları tek başına ma-lign/benign ayırımı yapmak için yeterli değildir. Bölgesel kanlanma, osteoblastik aktivite, muhtelif ilaçlar, sem-patik denervasyon, biokimyasal ve hormonal değişiklik' ler gibi birçok faktör difosfonat bileşiklerinin (MDP) kemikte tutulumunu (uptake) etkilemektedir (1).
Muhtelif patolojilere bağlı olarak kemik dokuda meydana gelen destrüksiyonu (osteoklastik aktivite artışı) hemen her zaman yapım faaliyeti (osteoblastik aktivite artışı) takip etmektedir (2). Osteoblastların metabolik faaliyetleri sırasında kullandıkları düşünülen dışardan verilen difosfonat bileşiklerinin yumuşak do kuda tutulması ise ilginçtir.
Yrd. Doç. Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı Arş.Gör., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı
OLGU SUNUMU
61 yaşındaki erkek hasta, sol göğüs ağrısı şikayeti
ile başvurmuştur.
Fizik muayene; sol akci
ğer orta kısımda solunum
seslerinde azalma mevcuttur.
Biyokimyasal serum parametreleri; herhangi
bir anormallik saptanmamıştır.
Direkt akciğer grafisi; sol akciğer orta zonda
hilusla ilişkili 6x4cm ebadında düzensiz kontürlü,
non-tornojen infiltrasyon artışı; alt zonda parakardiak
böl-geden başlayıp plevraya kadar uzanan fibrotik band,
5.ön kot hizasında, 5. ve 6. kot arasında plevra ile
ilişkili, homojen, dansite artışı saptanmıştır (Şekil 1).
Bilgisayarlı toraks tomografisi; sol hilusta ana
bron
şların ayrılma yerine oturmuş ve sol alt lob
bronşunu kısmen daraltan 2 cm çapında, düzensiz
kon-türlü kitle lezyonu mevcuttur (Şekil 2). Ayrıca sol akciğer
bazalinde düzensiz kontürlü, komşu paravertebral
alanda destrüksiyona ve ekspansiyona neden olan
het-erojen yapıda kitle lezyonu, yine toraks duvarında solda
anterior ve sağda lateral lokalizasyonlu, kotlarda
ek-spansiyona neden olan heterojen yapıda muhtemelen
metastatik kitle lezyonları izlenmektedir (Şekil 2 ve 3).
Tc99m-MDP tüm vücut kemik sinti-gafisi'nde;
sol hemitoraksta, 6.-9. torakal vertebralar arasında, 6.-9.
kotların posterior arkuslarından başlayıp lateraline kadar
uzanarak bu bölgede yumuşak dokuları da içine aldığı
düşünülen, yine solda 5. kot anterior arkusta ve sağ
hemitoraksta 7.-8. kotlar arasında yumuşak doku/
kemiğe ait olduğu net ayırt edilemeyen uptake artışı
izlenmektedir. Ayrıca, kranium'da oksipital bölgede, üst
servikal, 1.- 2. ile 5.-10. torakal vertebralar ve 4. lumbal
vertebrada, her iki sakroiliak eklemde fokal ya da diffüz
tarzda uptake de artış odakları mevcuttur (Şekil 4).
Şekil 2: Olguda orta zondan geçen Toraks BT kesiti.
Şekil 3: Olguda alt zondan geçen Toraks BT kesiti.
Şekil 4: Posterior ve anterior posizyonda Tc-99m-MDP tüm vücut kemik sintigrasi. Sol akciğerde posterior yerle-şimli, çevre kemik dokularda da destrüksiyona neden olan primer kitle lezyonu ile sağ toraks duvarında BT de yumuşak doku ekspansiyonu gösteren kitleye ait artmış Tc-99m-MDP tutulumu izlenmektedir.
Bronkoskopi ve patolojik incelemeler sonucunda hastada Akciğer Epidermoid Kanseri teşhis edilmiştir.
TARTIŞMA
Kemik sint igr af is i iç in dif osf on at bileşikleri Teknesyum 99m ile işaretlenerek intravenöz yoldan hastaya enjekte edilmekte, metastaz taramasında 2-4 saat sonraki geç dönem görüntüler değerlendirilmekte-dir. Bu tetkikin yapılabilmesine olanak tanıyan fizyolojik mekanizmanın, dışardan verilen difosfonat bileşiklerinin hidroksiapatit kristallerindeki kalsiyum ile yer değiştir-mes i şeklinde olduğu düşünülmektedir (1). Primer olar ak k emik yapıdaki değişiklikleri görüntülemek amacına yönelik olarak gerçekleştirilen kemik sintigra-fisinde, MDP'nin kemik doku dışında değişik yapılardaki yumuşak dokular tarafından da tutulduğunu bildiren yayınlar vardır. Bu tutulum primer lezyona ait olabileceği gibi sekonder olarak da gözlenmekle birlikte, yumuşak dokudaki tutulum mek anizması tam olarak bilinme-mekte, yumuşak dokudaki nekroz ve bu odakta sürege-len kalsifikasyona bağlanmaktadır. Akciğer osteojenik sarkomu primer tümör odağında (3-4), kolon kanserinde primer odakta (5), över kans erinin kar aciğer me-tastazındaki sekonder yayılım odağında (6) veya malign hiperk als emiye s ek onder muht elif organlar da ( 7) bildirilen tutulumların yanı sıra, yine non-tümöral • pa-tolojilerde de yumuşak dokuda uptake meydana gele-bilmektedir. Bu çerçevede, radyoterapi sonrası omuz eklemini çevreleyen kas dokuda (8), yine kas distrofis-inde (9) MDP tutulumu bildirilmiştir. Her iki durum için de rabdomyoliz sebep olarak ileri sürülmektedir.
Bizim burada bildirdiğimiz Akciğer Epidermiod Kan-seri vakasında ise hem primer odak hemde bunun uzak metastazında MDP tutulumu mevcuttur. Bu durumun basit bir açıklaması genel inanışa paralel olarak, nekrotik dokuda gelişen kalsifikasyon ve bu kalsifik odaklarda difosfonat birikimi şeklinde yapılabilir. Diğer taraftan "tümör invazyonuna uğrayan yumuşak dokudaki mezanşimal orijinli (fibroblast) hücrelerde osteoblast
benzeri dönüşüm ve bu hücreler tarafından difosfors; uptake'i" şeklinde bir hipotezin de test edilmeye değel olduğunu düşünüyoruz.
Sonuç olarak, özellikle tümöral kökenli patolo-jilerde görülen difosfonat bileşiklerinin yumuşak dotaJ daki uptake mekanizmasının aydınlatılması için ileri l araştırmalara gereksinim duyulmaktadır.
KAYNAKLAR
1. McCarthy EF. Histopathologic correlates of a positive bone scan. Semin Nucl Med; 27(4): 309-20, 1997.
2. Athanasou NA. Cellular Biology of Bone-Resorbing Cells,] Bone Joint Surg Am; 78-A(7): 1096-1113, 1996. 3. Pace WM, Ross McDougalI I. Tc-99m MDP uptake in softj
tissue extraskeletal metastasis from osteogenic sarcoma, Clin Nucl Med; 25: 333-4, 2000.
4. Petersen M. Radionuclide detection of primary pulmonaıy osteogenic sarcom a: a case report and revievv of tte literatüre. J Nucl Med; 31: 1110-4, 1990.
5. Yamada T, Shuke N, Takahashi K, Katada R, Mineta M, Nagasavva K, Hanaoka H, Aburano T, Miyamoto K, Suzuki Y. Tc-99m MDP uptake by an advanced colon cancer lesion in a juvenile patient. Clin Nucl Med; 25(4):295-6(
2000.
6. Beres RA, Patel N, Krasnow AZ, Isitman AT, Hellman RS, Veluvolu P, Patillo RS, Collier BD. Concentration of Tc- 99m MDP in ovarian carcinoma and its soft tissue metastases. Clin Nucl Med; 16: 550-2, 1991.
7. Eagel BA, Stier SA, W akem C. Non-osseous bone scan abnormalities in multiple myeloma associated with hypercalcemia. Clin Nucl Med; 13: 869-73, 1988. 8. Morrison RT, Steuart RD. Delayed massive soft tissue
uptake of Tc-99m MDP after radiation therapy for cancer of the breast. Clin Nucl Med; 20: 770-1, 1995. 9. Nye PJ, Aelion JA, Odhav SK, Bain S. Extraosseous uptake
of Tc-99m HDP in muscular dystrophy. Clin Nucl Med; 25(2):135-6, 2000.
Yazışma Adresi
Dr. Taner Erselcan
