TİCARİ BROYLERLERDE YEMLEME SIKLIĞININ CANLI AĞIRLIK VE KARKAS AĞIRLIĞINA ETKİSİ

Vt'I. Uil. Ocr!:. (Zool}. 17. I : 79·,n

TicARi BROYLERLERDE YEMLEME SIKLlGININ CANLI AGIRLIK VE

KARKAS AGIRLIGINA ETKisi

Ahmel Nazhgu!1

H

.

Erba

y

Bard

ak,loglu

I

The effeci of feeeding frequency

on

body and

carcass

weight

of

conlinerci~11

broiler

chickens

Summary: This study was carned out to determine the effect of feeding regimes on broiler performance. Broilers were feed in three groups relaled with leedlng frequencies. The first group was fed In one time at goo a.m., while se

-cond was led In two times. at goo a.m. and 1500 p.m., and third one was fed In three limes, at goo a.m., 1300 and 1]00

p.m. everyday. Body weight averages were 2112.3, 2138.3 and 2208.9 g respectively lor the groups. There were non·

significant differences among the three groups lor all characteristics of broiler performance. The second and third gro·

ups were beuer than Ilrst group. except siXlh week for body weight. Carcasses have the heaviest values for the third group whICh was fed In three limes a day, and the lowest for first group, As

a

conclussion more frequently feeding may Increase carcass Yield and productivity economicaly in broilers.

Key words: Feeding frequency, brOiler, performance

Olet: Ara~llrma, broylerlerde farkh yemleme slkllglnm, performansa elklslm Incelemek amaclyla dUlenlenm~tlr,

Grup-lar. u.; farkll yemlema slkh91 programlna gOre beslenmi,lerdir. Hayvan ba~lna Ilikettlmesi gerekli gunluk toplam yem miktSfI, birinci gruba blr defada sabah goo, ikind gruba ikl defada, saal goo ve 1500. ~uncu gruba isa uy defada saal

goo,

1

JOG

'Ie lJOO'de verilmi,tir. Ara,lIrma sonunda, ortalama canll a91r1lk degerleri gruplarda slrasl ila 2112.3, 2138.3

va 2208.9 gram oIarak bulunmu,tur. Canll aglrllk ortalamalan baklmmdan gruplar arasl larklar Istallstikl baklmdan

Onemslz Ylkml,lIr. Ara,tlrmanm alllnci hallaSI ha~, gunde lki kez 'Ie ~ kez yemlenen gruplar. blf kez yemlenen gruba ustunlOk saglaml,llf. Sicak karkas aglrll91, en yuksek olarak dOrt saal ara i/e gunde ~ ke:. yemlenen grupla bulunurken, gunde bir kez yemlenen gNpta, karkas aglrll91 en dU~k otarak tesprt edilmi,tlf. yah~ma sonunda. tlCSn yeh~hrmelerde. uygulanan SlnlrSIZ (adhbllum) 'Ie gOnde blr defa yerine, yemleme sIkh91nm arttmlmaslnln, bOyUme,

karkas aglrll91nln yOkSehilmesi va daha ekonomik bir uretim tvin, etkJ~ oIabdeceg. g6rU~One varllml,tlr Anahtar keJlmeler: Yemleme slkhgl, broylar, performans

Giri,

Broyler liretiminde. yem gideri. yem ile 11gill baklm va yOnetlm uygulamalan, yemin ~e9idl ve ka-htesine baflh olarak Oret1m maliyetinin yakla~tk % 70-80 kadanm olu~turmaktadtr (Cathcart, 1971; Titus ve RiIZ, 1971). Bir Orelim donemi iyerisinde. yem tukelimi konlrol ailina ahnlp, azalllldl~mda veya yemden yararlanma orant y(jkseltilebildi~inde bu durum direkl olarak Orelim maliyelini dO~OrOr

(Calh-cart, 1971; Paslernak ve Shalev. 1983).

Yem gtderlnln Orelim maliyeti ryerisindeki pa-ylOrn buyuklO~O nedeni ile, yemlenn sindirilebilirligi

ve smdinm mekanizmalan ile ilgil1 ara~llrmalar

yOOun bir bl~imde sOrdOrOlmekledir (Sehumaier ve Me Glnnls, 1969: Nir ve ark .. 1987; Cabel ve Wald-roup. 1991; Washburn. 1991). Hayvan laraflndan blr ogunda yenilerek kursaga depolanan loz haldek1 yemm, tamamen sindirilebtlmesi ~in ortalama 2-4 Gchl Tarihl 05.07.2000

1 ADU .. Vl:lcnncr FalUltCSI, ZootckOi Anabillffi Dah. AYDIN

saalhk bir sOre gereklidir (Tuckey ve ar1<., 1958; Titus ve Rrlz. 1971; BOIOkba~l, 1989).

Ozelhkle 1~lk SiJresr konlroi altlOa ahnarak pe-riyodik bir yemleme saglamantn, hem yemin sin-dirilmesinde hem de yem zayiallnm onlenmesinde oldukya ba~anh sonu~lar verdigi degi~ik ara~trncllar laraflndan bildirilmektedir (Ewing, 1963; Goodman.

1978: Squibb ve COllier, 1979), Belirtilen bilgiler dogrultusunda, lieari ye1i~lirmelerde uygulanan ad-libilum yemlemenin yanr Slra, hayvanlartn periyodik

~ekilde, arallkh yemleme sistemleri lie beslenmeleri

de uygulanmaktadlr (Schumaier ve Ginnis, 1969;

Sudara ve Nlhs, 1977; LeWIS ve Perry, 1988,). Su 'talr9mada, broy1er iJre1tmrnde. hayvanlartn

bir gOnliJk loplam yem rhtiyacrmn, d~l~rk arahklarla venlmesrnin performans degerlennden eanh agrrllk va karkas agrrltQrna olan elkisi ara~tlfllml~trr.

Materyal ve Metot

C;all~ma, pencereli, yan mekanik havalandlrma sistemli, althkll ozel seklore ait bir broyler ku-mesinde ger~ekle~lirilmi~lir. Ara~llrmada, her de-neme grubunda 75'er adel olmak Ozere loplam 225 adel Hybro broyler clvciv kullanllml~llr. Deneme gruplannda, 10m baklm-yenetim ~artlan e~il olarak sa{llanml~ 01 up. ara~llrma boyunca kumeste, 24 saal devamll aydmllk olacak ~ekilde bir aydmlatma programl uygulanml~tlr.

Gruplarm gOnlOk toplam yem ihtiyacl, gruplara lark!1 arallklarla verilml~tir. Hayvan ba~ma

to-kelilmesi gerekli gunlOk yem miktan, ara~llrmada

kullanllan genotip i~in 6nerilmi~ olan, optimum yem tOkelimi esas almarak belirlenmi~tir. Gruplann gun-luk top lam yem miktan, binnci gruba blr defada sabah goo, iklnci gruba iki defada, saal

goo

ve 1500, u~(jncu gruba ise u~ defada saal

goo,

1300 _ve , 7°O'de verilmi~tir. Ara$tlrma sOresince hayvanlar ilk iki hafta sOresince % 22 ham protein, 3150 kcallkg metabolik enerji iyeren eWk civciv yemi ile, ikinci hafta sonundan kesime Kadar ise % 20 ham pro-tein, 3200 kcallkg melabolik enel')i iyeren eWk pili~ yeml ile beslenmi~lerdir.

Ara~tlrma gruplannm ortalama cantl a{llrllk de-{lerlerini behrlemek i9in, birinci haltanm sonundan ba~layarak, haftallk olarak her gruptan oluzar hay-van bireysel olarak 0.1 grama hassas eleklrikli, di -lilal gostergeli lerazi ile lartllml~\lr. Ara~llrma 49 gOn surdurOlmO~ olup yedinci hafta sonunda son tartlm i~lami yapllml$ va hayvanlar kesime gonderilmi$tir. Ara$llrma sOresince 610mler, gun 10k olarak kayillara geYlrllml$tir. Kesim i$lemmden hemen sonra, her deneme grubundan 25 adel karkas rasgele or-nekleme He se<;ilerek, yenilebilir iy organlan ile bir-likte lartllml~ ve sicak karkas a{llrllklan tespit edil-ml$tir.

Tablo I. Ara~tmTla gruplannda haflahk canl! a91rllk or-lalamalan (9)"

Yamleme s.kllk gruElan Halla Grup I Grup 11 Grup III

(Bir OgGn) (Iki OgGn)

(U

y OgGn)

1 127.2 2.7 134.1 2.1 137.6 2.5 2 276.3 7.1 290.3 5.3 297.3 3.4 3 566.2 6.5 583.8 7.3 594.1 4.6 4 913.9 8.6 931.9 10.9 967.2 9.8 5 1333.5 10.2 1382.4 12.8 1409.5 11.9 6 1790.0 16.0 1724.7 14.2 1783.2 13.7 7 2112.3 19.1 2138.3 16.3 2208.9 17.7

Grup onalamalan araSI larkJar onemh bulunmaml~tl( (p>O.05)

80

Ara$tlrmada elde edllen verilerin istatlstik de· gerlendirmesinde, gruplar arasl farkllhgm aran-maslnda tek yenlO varyans anahzi, farkhhklarln hangl gruptan kaynaklandlgml belirlemede Duncan lestl, OlOm oranl baklmlndan gruplann kar$lla$tlrllmaslnda ise Ki-kare tesli kullanllml~tlr (DuzgOne~ va ark., 1983; Kutsal ve ark., 1990).

Bulgular

Ara~llfma sureslnce haftahk olarak yapllan lar-IImlar sonucunda elde edilen canh aglrhk or-talamalan a$aglda verilmi~tir (Tablo 1)

Ortalama canl! aglrllk baklffilndan, gruplar arasl larklar, 10m haltalarda istatistiki baklmdan onemslz bulunmU~lur. Bununla birlikte alllnCI hafta hany olmak Ozere toplam yemin 09 defada verildigi u~un­

cO grup, diger iki gruba OstOnlOk sa~laml$tlr. Benzer ~ekilde, gOnde iki kez yem veri len grup da, altinci hafta hariy, digar haftalarda yamin bir kerede ve' rilmi~ alan gruba gore daha yOksek canll aglrllk de-garleri gosterml:?tlr (Sekil 1).

§

ZXXI

~

"

,~

D

'''',,,

""

[IJ

.

",..

'"

'*

D

",.

.

C ~

'"

~

rIl

u

o . . i M l Hafta

1?ekll 1. Yemleme gruplannda canll aglrllk ortalamalan Ara$tlfma, yedinci hafta sonunda sona

er-diri!mi~ ve hayvanlar kesime gonderilmi$tlf. Kesilen hayvanlardan elde edilen slcak kamas aglrhklan ve karkas randlmanlan, Tabla 2'de verilmi:?tir.

Tablo 2. Gruplarda ortalama sicak kar1<as a~whgl (g) ve karkas randlmanl (%) degerlen

Grup OgOn Karkas Karkas

No say.sl

"

a91fllgl (g)

,

randlmanl

"

(%) 1 25 1482.8 16.4 70.2 II 2 25 1509.6 18.5 70.6

"'

3 25 1570.5 14.7 71.1 F

-: 6nemh degil (p>O.05)

GOnde bl( kez yemlenen grupla karkas a{Jlrllgl. istalistiki onemde olmamakla birlikte en dO~Ok ala-rak bu!unurken, bunu Slfaslyla gOnde iki ve Oy kez

TiCilri nroylcrlerde Vemll"nu' Slkh~lnln Canh t\glrhk ...

yemlenen Ikl ve OCOncO gruplar Izlemi~tir. Benzer

~ekllda karkas randlmanl, en du~uk olarak gunde blr kez yemlenen grupla, en yOksek olarak ise

gunde u(f kez yemlenen grupta ger(fekle!iimi!iilir. Gunluk olarak kaydedilen 010mlarin 50-nucunda ara~lIrma sonunda gruplarda bulunan

olum oranlan. Tabla 3'de verilmi!iilir. Tablo 3 Ara~hrma gruplannda OIum orsnlan ('Yo)

Grup OgQn Olen hayVan saylSI 61um oranl

No

saylsl (adell (%)

1 3 4.0

11 2 3 40

111 3 5 6.7

- 6nemli dogil (p>O.05)

Clum oranl baklmtndan gru~r arasl landar,

Istalistlki baklmdan onemsiz olmakla bh1ikle, en yuksek olarak Oc;:Oncu grupla bulunmu~lur. GOnde bir va iki kez yemlenen bir ve ikinct grupta OIOm oranlan, aynt oranda gerc;:ekle~mi~tir.

Tartl~ma ve Sonutr

Canh aglr1lk onalamasl baklmlndan gruplar arasl larkl1llklar haltalar bazlnda islalistiki ba-klmdan Onemsiz bulunmW,.lur. Bununla bir1ikte, gruplar araslnda kue;Ok de olsa larkhhklartn

bu-1unmasl, yemleme sisleminin canh agll11k Ozerine elkisi oldugunu akla gelirmektedir. Bulunan bu

sonuC, hteralOr bildiri!iilerden bazllan ile paralellik g6slermektedir. Sudara ve Nilis (1977), gOnde iki yada ~ dela beslenen hayvanlann, bir kere bes-lenen hayvanlara gore daha fala canh aglrllk ka-zandlgtnl. ancak bunun istatislik anlamda bir

lark-hhk olmadlgml biJdirmi!iilerdir. Broyler

yell~liriciliginde. i~lelmenin karllhgtna elki yapan

6nemli ekonomik kriter1erden birisi olan canll aglrllk degerlennde, islatistik Onernde olmayan bu fark-IllIktar, lavukC;uluk faaliyetinde urelimin, genelde

YI-gmsal Oretim ~eklinde oimasl nedeni ite (Aksoy, 1999) ekonomik anlam la~lyabilmekledir. Altlncl haltada, dlger haflalartn terSlne olarak gOnde bir kez yemlenen grubun orlalama canh aQlrhk

de-gerinin ikinci ve ue;OncO gruba gOre daha yOksek (flkmasl, bu grubun tarllm i~leminde, ferllerin ras-gele s~imi strasmda lesadOlen genalde daha iri vucul yaplsma sahip olan bireylerin ahntp tarilimasl

sonucu meydana gelmi~ olabilir. Hayvanlarda yem ahmlntn, enel")i gereksinimi ile ilgltr oldugu ve

ah-nan enerjtnin bir bOlUmOnOn hayvanm aktlvileleri ~in tukellldiQi dO~OnuldOgOnde, gOnde iki yada Oe;

.,

kere yemlemenin, yani hayvanlartn araltkh yem-lenmesinin, arahkslz yemlenmesine gare, dana avantajh oldugu dO!iiOnOlebilir. COnku, arallkll yem· lenen hayvanlar her yemlemeden sonra, belli blr dinlenme periyodu g~irmi!ii, bu periyolla aklivilelen azaldlQI ic;in, altnan enerjinin daha lazla bit bOlOmu,

ya~ama paYI yanl Slfa, bOyume ic;:in kullanllml~ltr.

Bahsedilen yoruma benzer aC;lklamatar, d~i~ik ara~ttrtcllar laraflndan da belirlilmekledir (Tuckey ve ark., 1958, Ewing, 1963, Goodman, 1978, Squibb ve COllier, 1979). Karkas aglrllklsn yemleme grup-lannda slras, Ue 1482.8, 1509,6 ve 1570.5 gram ola-rak bulunmu~lur. Karkas agtrhklarr da canh a~'rllk

ortalamalanna benzer bir ~ekitde geryekle~mj~tir.

Canh aQlrllk ile karkas aQlflrQlnln araslnda pozitil yOnlU korelasyonun olmasl nedenlyle canh a~lrllk

ortalamalannda bulunan sonuc, slcak karkas aQlr-llQtna da yanslm'~tlr. Gunde bir kere verine iki yada Oc;: kez yemlemenin yani arahkh yemlemenin karkas aglrllglnt da artlinci yonde elkisi olabileceQi, bulunan bu sonuca gOre soylenebitir. Karkas randlmanl ba-k'mtndan gruplar ;ncelendiglnde, vine arahkh yem·

lenen gruplar, say,sal olarak bir kez yemlenen gruba OstGnlOk saglaml~lardlr. Canh aQlrltk de-gerinde olduQu gibi, gerek karkas aglrllQI gerekse karkas ranchmantnda gOrDlen bu farkllhgln, lazla sa-Ylda karkas sOz konusu olduQunda i~lelmenin eko-nomikliliginde Onemli olabilecegi sOylenebilir. Grup -larda karkas randlmanl ite ilgili bulunan orlalama

deQerler, lileralOr bilgiler ile benzerlik gOs· lermektedir (Azman ve ark., 1997, Sanca. 1997).

Deneme gruplannda, blOm oranlan bak,mlndan

istalislikt Onemde olmayan larkllhklar bulunmu~lUr.

Her ne kadar, broyler pilic;:lerde a~trt miklarda ve ktsa sOrede yem yemek, bl( egilim ve buna ba{Jh oburluk ve morlalile arll~lart gOrulebllmekle ;se de, bu yall~mada yemler, oplimum dOzeyde enerjili olup ve tOketiten miklar oburluga yol ac;mayacak faz-lahkla olduQundan 61um arant, bu besleme Ilpinden lazla elkilenmemi~lir. Nilekim 6IUmlerin bazllan elde

olmayan neden!er sonucu (ezllme vb.) meydana

gelmi~ olup, diQer 610mler goz bnOne altnd'gtnda, gruplardaki 610m oranlartntn, yett~lirmelerde

rasl-lanan, normal OIOm oranl Slntrlarr ic;erisinde oldugu

soylenebi!ir. Broyler maleryal kullanllarak yaptlan degl!iilk y6nlO ara!iiltrmalarda, (Poyraz ve ark., 1990,

I~can ve ark., 1996, Azman ve ark" 1997) benzer

OIOm oranlartndan bahsedtlmekledir.

Sonuy olarak, bu yah~mada elde edilen but-gular g6z OnOne almdlQtnda, yemleme slkhgtntn, yada arahkll yemlemenin bOyOme ve karkas aglrh{Jt Ozerinde elkJlt olabilecegi dO~unulmekledlr. Cah~ma

strastnda yapllan g6zlemler sonucunda da gunde Oc kez yemleme ite yada de"i~ik biC;:lmde dO·

NAZLIGUL. BARDAK<;:loGLU

zenienebileeek arallkll yemleme programlan ile, aynl zamanda, ozellikle olomalik olmayan, asklh

veya lava tipi yemliklerin kullamldlgl i~lelmelerde, yemliklerin genelde bir del ada lazla dol-durulmaslOdan kaynaklanan, yemin hayvanlar la-rallOdan yenilmesi slraslOda, yemliklerden yere do-kulmesi sonueu meydana gelebilecek yem kaYlplannln azallilmaslnin mumkun olabilecegine karar verilmi~lir. Bunun yanl Slra, yapllacak daha geni~ kapsamll yall~malar lie, arahkll yemlemenin

perlormans ile ilgili olarak, bu cah~mada ele allOan

canl! aglrhk ve karkas aglrllglOlO yam Slra, yem

10-ketiml. yemden yararlanma aram, karkas

ozel-likleri, karin yagl miklan vb. kanulara, aynea yem

kaylp miktan ve j~lelmenjn ekanamikliligine olan elkisinin de ineelenmesinin faydah alaeagl dO·

~OnOlmekledir.

Kaynaklar

Aksoy, FT. (1999). Tavuk Yeti~tiriciligi. 3. Baskl, $ahin Matbaasl, Ankara.

Azman, M. A .. Ba~er, E., Tekil, H., Yurtalan, S. (1997). Farkll Aydlnlatma Programlannm, Broyter Performansma

Etkileri. Hayvancllik Ara~tlrma Dergisi, 7, 1.1-4

B6lukba~l, F.M. (1989). FizyoloJI Oers Kilabl, Cilt 1, A.O., Vet. Fak. Yaymlan, 413, Ankara.

Cabel, M.C., Waldroup. PW .. (1991). Effect of Dietary

Protein level and length 01 Feeding on Performance

and Abdominal Fat Contetnt of Broiler Chickens. Poultry

Sci .• 70.1550-1558.

Cathcart. W.E., (1971). Changes In the Poultry Meat

In-dustry and Projections for the Decade. World's Poultry

Sci. J .. 27.1,17-25

DOzgune~ 0., Kesicl. T., GOrbOz, F. (1983). Istatislik

Metotlan-I. A.O. Ziraat Fak. Yaymlarl, 86t, Ankara. Ewing, W.R. (1963). Poultry Nutrition, 5th ed. (Revised), 82-89, The Ray Ewing Co., 2690 E .. Foothill Blvd .. Ca· lifornia.

Goodman, B., L. (1978). The inlluence 01 Intermittent

light on Growth of Broilers. Poultry Sci., 57, 1423-1428

I~can. K. M., Cetin 0, Tepeli. C., Dere. S. (1996). The

Effects 01 Stocking Density on Broiler Performance. Tr.

J. Veterinary and Animal Sciences. 20, 331·335

82

Kutsal, A., Alpan 0 .. Arpaclk A. (1990), istatistik uy-gulamalar. Bizim Buro Baslmevi, Ankara.

lewis, P.O., Perry, G.C. (1988). Effec1 01 a Single or Do-uble Daily Allocation of Food on Shell Weight and Ovi-position TIme 01 Broiler Breeder Hens. West of Scotland Collage, 72·78, ·Proceedings of the 4th International Po-ultry Breeders Conference, 27 April, 1988, UK

Nir, I.. Nitzan, Z., Cherry. J.A., Dunnington. E.A., Jones, D. E., Siegel, P.B. (1987). Growth-associated Traits in Parental and Fl Populations 01 Chickens Under Different Feeding Programs. 2. Adlib. And Intermittent Feeding. Poultry Sci., 66,10-22

Pasternak. H., Shalev. B.A. (1983). Genetic-economic Evaluation of Traits In a Broiler Enterprise: Reduction of Food Intake due to Increased Growth Rate. Sr. Poultry Sci .. 24. 531·536

Poyraz, G., I~an K.. NazligUi. A., Oeli6meroglu. Y.

(1990). Broyler Yeti~tiriciliginde, Allilk Tipinin ve Althgm

Tekrar Kullanllmasmln Perlormans Ozerine Etkisi. I. Altllk Tipinin Broyler Perlormansl Ozenne Elkis!. A.O. Vet. Fak.

Derg .• 37,2, 233-244

Sanca, M. (1997). Broiler Oretiminde Kesim Y~mln Kar· kas Gzelliklerine Elkilen. Tr. J. Veterinary and Animal Sci· ences, 21,413·420

Schumaier, G .. Mc Glnnis. J., (1969). Effect 01 a limited

Time Feeding System on Reproductive Performance of

Heavy Breed Pullets. Poultry Sci., 48, 949-953

Squibb, R.L., Collier, G.H. (1979). Feeding Behaviour of Chicks Under Three lighting Regimes. Poullry Sci., 58, 641-645

Sudara. LB., Nitis, I.M. (1977). The effect of Frequency of Feeding on the Performance of Growing Chicks. Nutrition

Abst. and Rew., 47,6, Abst. No: 3286

Titus HW., Ritz. J.C (1971). The Scientific Feeding 01 Chickens. 5th Ed. The Interstate Printers and Publischers Inc. Denwille, minois

Tuckey, A., March. B.E., Btely, J. (1958). Olel and Ihe Rate of Food Passage in the Growing Chick. Poultry Sci. 37,786·792

Washburn, K.W. (1991). Efficiency of Feed Utilization and Rate of Feed Passage Through the Digestive System. Poultry Sci., 70, 447-452