26 A¤ustos 1932’de fiark›flla’da
do-¤an ve XX. yüzy›l›n güçlü âfl›klar›ndan
olan Sefil Selimî, 30.12.2003 günü
Hakk’a yürüdü.
Sivas’ta, Karfl›yaka mahallesindeki
evinin bahçesinde bulunan kalorifer
ka-zan›nda yang›n ç›k›nca telafllanm›fl ,
he-yecanlanm›fl ve kriz geçirmifl. Ölümü
üzerine derhal yak›nlar› beni arad› ve
hastaneye kald›r›ld›¤›n› söylediler.
Cum-huriyet Üniversitesi T›p Fakültesi
has-tanesine gitti¤imde otopsi yap›l›yordu.
Cesedi ö¤le üzeri hastaneden al›p evinin
karfl›s›ndaki camie getirdik . 20-25
kifli-lik bir cemaatle namaz›n› k›ld›k ve
der-hal fiark›flla’ya hareket ettik. ‹kindi
na-maz›ndan sonra kalabal›k bir cemaatle
tekrar bir cenaze namaz› daha k›ld›k ve
saat 15.00 sular›nda fiark›flla
Mezarl›-¤›’na eflinin yan›na defnettik.
Bahtiyar›z ki, Sefil Selimî,
sa¤l›¤›n-da pek çok âfl›¤›n yaflayamad›¤›
mutlulu-¤u yaflam›fl nadir âfl›klar›m›zdan
birisi-dir. Çocuklu¤u ve gençli¤i hariç pek
s›-k›nt› çekmemifltir. Yurt içinde ve yurt
d›-fl›nda epey yer dolaflm›fl, halktan sayg›
ve ra¤bet görmüfltür. As›l önemlisi,
hak-k›nda çok say›da çal›flma yap›lm›fl
olma-s›d›r. Halbuki, nice âfl›k kendisiyle ilgili
yap›lacak çal›flmalar› hayâl etmifl, nicesi
bunu göremeden vefat etmifltir.
Selimî hakk›nda bugüne kadar befl
kitap yay›mlanm›fl, iki mezuniyet tezi
haz›rlanm›flt›r. Bunlar› flöyle
s›ralayabi-liriz:
1. Abdullah Sato¤lu,
Âfl›k Sefil
Se-limî, Yar Badesi, Kayseri, 1963.
2. ‹brahim Aslano¤lu, Âfl›k Sefil
Selimî, Yal›nkat, Sivas, 1978.
3. Murat Özdemir, Âfl›k Sefil
Seli-mî’nin fiiirleri Üzerinde Bir
‹ncele-me, Erzurum, 1982 (Bas›lmam›fl Lisans
Tezi).
4. Âfl›k Sefil Selimî, Kul
Yanma-s›n, Ankara, 1989.
5. ‹hsan K›l›ç, Âfl›k Sefil
Seli-mî’nin Hayat›-Sanat›-fiiirlerinden
Minstrel Poet Sefil Selimi and His Last Poems
Les derniers poèmes d’Afl›k Sefil Selimî
Yrd. Doç. Dr. Do¤an KAYA*
ÖZET
fiark›fllal› Âfl›k Sefil Selimî, âfl›kl›k gelene¤inin usta temsilcilerinden biriydi. fiiir gücü, hitabeti, ezgili parçalar›, irticali ve karfl›laflmalar›yla dikkati üzerinde toplam›flt›. Vefat›ndan 8-10 gün önce yazd›¤› ve bu-rada kaydetti¤imiz fliirler onun son fliirleriydi.
Anahtar Kelimeler
Sefil Selimî, âfl›kl›k gelene¤i, son fliirler.
ABSTRACT
The minstrel-poet Sefil Selimi of fiark›flla was one of the master representatives of the minstrel-poet tradition in Turkey. He distinguished himself through his poetic creations, manner of speech, the melody and rhythm used in his songs, his talent for improvisation, and the mastery he displayed in poetic competitions. The poems provided below are his last poems, written eight to ten days before he died.
Key Words
Sefil Selimi, Minstrel Tradition, Last Poems, Turkish Folklore.
Seçmeler, Erzurum, 1993 (Bas›lmam›fl
Lisans Tezi).
6. Do¤an Kaya, Âfl›k Sefil
Selimî-Çoban›n Can P›nar›, Sivas , 1996.
7. Ahmet Özdemir, Âfl›k Sefil
Seli-mî ‹rfan Okulu, ‹stanbul, 2003.
Sefil Selimî, hitabeti güçlü biriydi.
Kat›ld›¤› programlarda fliir okumas›yla
dikkatleri üzerinde toplard›.
Hemen her konuda fliir vard›.
fiiir-lerinin say›s› 2000’den fazla idi. As›l
gü-cünü tasavvufî fliirlerde göstermiflti.
‹rticali kuvvetli bir âfl›kt›. Ben onun
yüzlerce karfl›laflmas›n› izledim ve hiç
birinde altta kalmad›¤›na flahit oldum.
Sivas yöresi âfl›klar›nda, lebde¤mez fliir
söyleyen, karfl›laflma yapan yegân
âfl›k-t›.
Di¤er taraftan Sefil Selimî’nin 24
türküsü U¤ur Kaya taraf›ndan notaya
al›nm›flt›r ve bunlardan ço¤u TRT
Re-pertuar›nda olan parçalard›r.
Sefil Selimî, her sene üniversitede
geleneksel hale getirdi¤im tatbiki âfl›k
edebiyat› dersinin de¤iflmez simas›yd›.
Bazen tek, ço¤u zaman da iki-üç âfl›kla
kat›ld›¤› ve iki saatten fazla süren bu
programlar, bizim ve ö¤rencilerimiz için
art›k tarih oldu. Son program› da Osman
Feymanî ve Sefil Selimî ile
gerçeklefltir-mifltik.
……….
Sefil Selimî ile ölmeden befl gün
ön-ce görüflmüfltük. Bana bir gün önön-ce
tele-fonla coflku ve sevinçle Mihrali Bey
des-tan›n› yazd›¤›n› söyledi. Beflir Sönmez
taraf›ndan yaz›lan ve yak›nda
yay›mlan-mas› düflünülen Mihrali Bey adl› kitaba
konulmak üzere bir destan yazmay›
dü-flünmüfl. Bunun için de benim daha önce
neflretti¤im (Bir Destan Kahraman› :
Mihrali Bey, Halk Kültürü l984 / 4,
‹s-tanbul, l985, s. 8l-96. ) yaz›m› okumufl ve
duygular›n› düflüncelerini 78 dörtlük
ha-linde destan olarak vücuda getirmifl.
Ay-r›ca Sivas’taki çermikleri (kapl›calar›)
konu edinen bir fliir yazm›fl. Bir gün
son-ras› için sözlefltik ve 25 aral›kta
bulufl-tuk. Her zaman oldu¤u gibi fliirden,
gele-nekten söz ettik. Me¤er bu son
görüflme-mizmifl. Afla¤›da kaydetti¤im iki fliir,
Se-fil Selimî’nin son fliirleridir. Nur içinde
yats›n.
M‹HRAL‹ BEY DESTANI Tiflis Darvas köyü Türk boylar›ndan Yerli Mihrali Bey kahraman bir can Karapapak adl› halk soylar›ndan Ferli Mihrali Bey kahraman bir can Babas› Memili flefl çocuk verdi Dört erkek iki k›z sergisi serdi ‹yileri sevdi kötüyü yerdi
S›rl› Mihrali Bey kahraman bir can Hanenin reisi rahmetli oldu Rus Çar› maflatl›k kabrine ald› On yedi yafl›nda yetimce kald› Arl› Mihrali Bey kahraman bir can Rüyas›na giren hiddetli ata K›blesiz bir yerde de nas›l yata ‹slâm âleminde bu fley tam nata Varl› Mihrali Bey kahraman bir can S›çrad› yataktan kalkt› f›rlad› K›l›ç süngü takt› kabre zorlad› Ç›kard› nafl› epey terledi
Terli Mihrali Bey kahraman bir can San›rdan can›n› difline takt› omzunda ceset etrafa bakt› Gelen bekçileri üst üste y›kt› Zorlu Mihrali Bey kahraman bir can ‹ki Rus bekçisi tekmeyi yedi Bizim babayi¤it geberin dedi Cenazeye ait borcu ödedi
Kârl› Mihrali Bey kahraman bir can Olaylar geliflti velvele artt› Aslan Karapapak kefeni y›rtt› ‹slâm mezar›na defnetti örttü H›rl› Mihrali Bey kahraman bir can Art›k bundan sonra kaçmas› gerek Keçeli köyünde verdi ilk durak Ahmet A¤a duydu eyledi merak fierli Mihrali Bey kahraman bir can Hanedan a¤am›z misafir etti Gördü¤ü bahar k›z hofluna gitti Bu karal› haber valiye yetti Harl› Mihrali Bey kahraman bir can
At› mahmuzlad› parlar k›l›c› ‹ki eri ezdi canlar al›c› Usta binicimiz çare bulucu
Hürlü Mihrali Bey kahraman bir can Gece yar›s›yd› ‹ran’a geçti
Ruslar›n valisi savafl› açt› ‹kinc’Aleksandr acili seçti
Türlü Mihrali Bey kahraman bir can ‹zi kay›p eden bu asil genci Belâ diyenleri tutuyor sanc› Onu ihbar etti muhbir bir kinci Erli Mihrali Bey kahraman bir can ‹ran zaptiyesi kuflat›p han› Bu yi¤it insan›n s›k›l›r can› Bir ata s›çrad› görsek o an› Birli Mihrali Bey kahraman bir can Yi¤idimiz tekrar Rusya’ya geçer Abisine u¤rar o da dert açar Kelenin o¤lu’na tez haber uçar Zerli Mihrali Bey kahraman bir can Dalaverli Mansur, Tavflan Kulo¤lu Hepsi birbirine flimdilik ba¤l› Devlet erkân›n›n rüflveti ya¤l› Çorlu Mihrali Bey kahraman bir can Birkaç rivayete beraber baksak Do¤rular› bulup yanl›fl› yazsak Mansur, Hüseyin’i kodese t›ksak Derli Mihrali Bey kahraman bir can Teferruat pek çok kitaptan oku ‹yi seçmek lâz›m karay› ak› Di¤erler eflk›ya hem de fi’l-vaki Nurlu Mihrali Bey kahraman bir can Eflk›ya pervas›z kan a¤lar yöre Gâvurun askeri veriyor fire Moskof ordusuna kâfire göre Kirli Mihrali Bey kahraman bir can Birkaç serserinin korkunç tuza¤› Katil canilerin i¤renç kin a¤› Bizlerin yüz ak› Osmanl› ba¤› Perli Mihrali Bey kahraman bir can Kelenin o¤lu’nu Rus flehit eder Dost yal›n›z kal›r Ç›ld›r’a gider Çar bir name yazar flek gaye güder fiarl› Mihrali Bey kahraman bir can Sultan Abdülaziz Erzurum’e der Sadarette Mahmut nedim Pafla var Yakalay›n denir fakat gayet zor Zarl› Mihrali Bey kahraman bir can
S›k›flan Mihrali iki er vurur Her yerde aran›r Rusya’ya yürür Mansur, Garip A¤a haberi verir Pürlü Mihrali Bey kahraman bir can Gözü pek yi¤idin düflman› fazla Kaç›p da¤a ç›kar sevdi¤i k›zla Bu destan› oku yürekten s›zla Yârli Mihrali Bey kahraman bir can Rakipleri onu hayli kuvalar Art›k dar geliyor da¤lar ovalar Bahar, yara ald› elin ovalar Carl› Mihrali Bey kahraman bir can …
Yeni evlilerin a¤›r yaras› Gelinin damad›n bu mu töresi Osmanl›’ya kaçmak ilginç çaresi Ünlü Mihrali Bey kahraman bir can Geçer geçmesine hemen tutulur Yaral›d›r Kars’ta hapse at›l›r Zincirlerle ba¤l› zab›t tutulur fianl› Mihrali Bey kahraman bir can Ceza evinde bir Âfl›k Ahmet var Kimli¤ini sorar durumu anlar Bizim koç yi¤itten ak›yor kanlar Kanl› Mihrali Bey kahraman bir can Tünel kaz emriyle tünel kaz›l›r Fakat hakk›nda da idam yaz›l›r Evrak temyizdedir herkes üzülür Denli Mihrali Bey kahraman bir can Ahmet’le beraber tünele girer Son tafl› kald›r›p ederken firar Nöbetçi süngüsü kalçay› yarar Canl› Mihrali Bey kahraman bir can Döküman önümde kaynak önümde Vesikalar uçar dört bir yönümde Benzer bir yi¤it yok flu son günümde Dinli Mihrali Bey kahraman bir can Âfl›k Ahmet korkar zindana döner Bizim gözü pek de askeri yener Zindan karfl›s›nda tavlaya iner Yönlü Mihrali Bey kahraman bir can Bafl›ndan dizinden ve topu¤undan Yaralar› derin ilac› undan Eli yüzü gözükmüyor al kandan Zanl› Mihrali Bey kahraman bir can Tavlada at dolu birini seçti Hedefi Marafll› oraya geçti Çald› bir kap›y› ihtiyar açt› Menli Mihrali Bey kahraman bir can
Musa’n›n babas› yi¤idi tan›r Sular ›s›t›l›r yaralar yunur Tedavi edilir merhemler konur Yanl› Mihrali Bey kahraman bir can O¤lunu öldüren evinde konuk Fakat mert bir insan ve lâkin san›k Alt› evlâd› var yüre¤i yan›k
Bunlu Mihrali Bey kahraman bir can Doksan üç Harbi’nin bafl›na geldi Ahmet Muhtar Pafla duydu flad oldu H. Hami Pafla’ya bir teklif sald› fienli Mihrali Bey kahraman bir can Mihrali kuvvetle Ç›ld›r’a gelir Hemen de rütbesi binbafl› olur Kardefli Ali Bey mülâz›m kal›r Binli Mihrali Bey kahraman bir can Hararetli harbin temmuz ay›nda Savafl pek k›z›fl›r lefl da¤ boyunda At› vurulmufltur eli yay›nda Fenli Mihrali Bey kahraman bir can Yürekli insan›n asl› nesli Türk Ne mevki h›rs› var ne de ister kürk Çemberleri yarar o geliyor kork Günlü Mihrali Bey kahraman bir can On dört bakkaliye konvoyu al›r Kars’taki kaleye gururlar gelir Aç susuz askerler bayram› bulur Yenli Mihrali Bey kahraman bir can Bu haberi duyan A. Muhtar pafla Tebrik taltif eder der ki çok yafla Bin koyun getirir et kat›r afla Fonlu Mihrali Bey kahraman bir can Elli kadana at davar sürüsü K›fl›n ifle yarar tüyü derisi Kaçt› Uruslar›n domuz sürüsü Kinli Mihrali Bey kahraman bir can Muhasara kalkar Kars’›m›z hürdür Ama Göle’de de çift alay vard›r Bozguna u¤rat›r her taraf kordur Korlu Mihrali Bey kahraman bir can Pusuda bizim er belki de seksen On misli Urus’u da¤›t›rs›n sen Plan› ustaca hayret ettim ben Torlu Mihrali Bey kahraman bir can Gümrü-Tiflis yolu Köprü Parmaks›z Askerler tel keser sen içeri s›z Müfrezeyi ezer ona gelir v›z H›zl› Mihrali Bey kahraman bir can
‹kinc’Abdülhamit ilk mecidiye Niflan› vermifltir hakk›d›r diye Bafl›ndan ya¤›yor maddi hediye K›nl› Mihrali Bey kahraman bir can Pafla izin verir köyüne gider Hepsi Osmanl›’ya derhal göç eder Bizim kabilede kalmad› keder Hanl› Mihrali Bey kahraman bir can Bin sekiz yüz yetmifl yediyece gel On iki aral›k kânuni evvel A. Muhtar Pafla’m›z ‹stanbul’da ol Gönlü Mihrali Bey kahraman bir can Erzurum Aziziye müdafas›
Üç dört yüz süvari bizim ki as› Bu cenkte Mihrali yaral› sesi Darl› Mihrali Bey kahraman bir can Pafla ‹stanbul’da o yi¤it nerde Emir padiflahtan yeni bir perde Toplan›p konak kur sen ana yurda Can›m Karapapak yerin Sivas’t›r …
Mevsim a¤›r k›flt›r haz›r k›zaklar Kafileye yak›n olur uzaklar Bu gidifle çok üzülür kazaklar Art›k son dura¤›n flirin Sivas’t›r Ac›yurt büyük köy Papakl› köyü Çok iyi karfl›lar bu asil beyi Orada yerleflti yafl›yor soyu Ulafl buca¤›d›r var›n Sivas’t›r Mihrali Sivas’ta k›rk Hamidiye Süvari alay› kurar hediye Düflman döner süt devirmifl kediye Babacan Papakl› yerin Sivas’t›r Göçten on iki y›l sonra Ba¤dat’ta Kurt ‹smail pafla flimdi bu hatta Mehmet Faz›l Pafla Validir katta Sevin Mihrali Bey bar›n Sivas’t›r Arap isyan› var eflk›ya azg›n Sultan Abdülhamit bu sene k›zg›n Yi¤it mihrali’nin ça¤r›s› düzgün Savun Mihrali Bey zorun Sivas’t›r Yi¤idin ünvan› ayyuka ç›kar Ayaklanan taraf can›ndan b›kar Ne kimseler ölür ne de kan kokar Beyin Mihrale Bey ar›n Sivas’t›r Eflk›ya af diler kabul edilir Arma¤an pek çoktur al›p gidilir Bu savaflta bar›fl gaye güdülür Ö¤ün Mihrali Bey yaren Sivas’t›r
Beylerle a¤alar oturak kurar Mekan Kangal’dad›r kaymakam girer ‹tibar› bekler resmiyet arar
Sakin ol Mihrali ferin Sivas’t›r Kalayc› ç›ra¤› bana kalk deme Kaymakam› döver flikâyet kime Abdülhamit duyar laf gider güme Vali Bey kin tutar dar›n Sivas’t›r Ata yadigâr› at yar›fllar› Pehlivan gürefli cirit iflleri ‹mece usulü ekin bafllar› Yolunur toplan›r seren Sivas’t›r Buna benzer birgün at yar›fl› var Vali Reflit Pafla yüreci¤i dar Çopur Ali gö¤e bir kurflun s›kar At› Karakütük yoran Sivas’t›r Kin tutan Vali bey duda¤›n difller Bu s›rada Yemen isyan› bafllar S›caklar yak›c› insan› hafllar Mihrali’ye ilk bafl vuran Sivas’t›r ‹fl gelir dayan›r güçlü yi¤ide Reflit Pafla kini s›¤maz k⤛da Mihrali Bey kulak asmaz ö¤üde Gitme diye gö¤üs geren Sivas’t›r fieref a¤›r basar ç›karlar yola Adana’ya rastlar k›sac›k mola Toplum kalabal›k girer kol kola Dön sen Karapapak yören Sivas’t›r Gel zaman git zaman Yemen’e var›r S›caklar kavurur eflk›ya vurur Mihrali Bey hasta eyvah can verir Naafl› aray›p soran Sivas’t›r Bin dokuz yüz alt› bu ac› olay Pek çok atl› telef vay aslanlar vay Kay›b›m›z büyük oy demeli oy Gitti Karapapak viran Sivas’t›r Yüzbafl› Ahmet’le yetim ‹smail Mahmut Çavufl Gökçe Çavufl’a dahil Hüseyin gemide yok mu müdahil Öldürüldü kald› soran Sivas’t›r Bu rivayet böyle devam etmeli Ravilerle ça¤dan ça¤a gitmeli Dövüfl kavga savafl hemen bitmeli Cephelerde kay›p veren Sivas’t›r Ölenle öldüren hepsi de mezar fiimdi torunlar› derleyip yazar Hadise apaç›k arar bir Pazar Devran Mihrali Bey hayran Sivas’t›r Ola¤anüstüdür bizce her yan› Bu öykü yafl›yor zaman› an› Dünyaya yay›ls›n flöhreti flan› Mihman Mihrali Bey meydan Sivas’t›r
Ordu unvan vermifl rütbe binbafl› Kuflaktan kufla¤a aktar›p tafl› Gel Ac›yurt’ta yak sen bu atefli Tarih yapra¤›na giren Sivas’t›r Yüksektir yücedir da¤lardan büyük Ahbab›m kalk art›k uyuma ay›k Bu flöhret sahibi Türklere lây›k Sayesinde gö¤üs geren Sivas’t›r ‹nan ki yaz›lan gayet az oldu Yüre¤im titredi gözlerim doldu Toplum aras›nda yerini buldu Öyle bir kurbana sultan Sivas’t›r Geçmiflini ö¤ren gelece¤e bak Gök gibi gürülde flimflek gibi çak Sonra dememeli ah evlâd›m ah Kim olursa olsun derman Sivas’t›r Menk›be gerçektir flek flüphesi yok Bana inanmay›n canl› flahit çok Ac›yurt’a gidip dinle olun flok Hakk›nda yaz›l› ferman Sivas’t›r Sefil Selimî’niz destan› yazd› Mihrali kabrini gö¤süne yazd› Karapapaklar›n yaras› azd› Destan Mihrali Bey seyran Sivas’t›r
20.12.2003 ÇERM‹KLER
Hemflerim e¤er ki sorarsan benden Sa¤l›k ba¤›fll›yor bize çermikler Tek fley istiyorum arkadafl senden ‹ylik da¤›t›yor size çermikler Kangal’da Bal›kl› say›l›r flifa Tam piknik yeridir süresin sefa Y›kan›r dinlenir çekmezsin cefa Derman ö¤ütlüyor vize çermikler So¤uk su ›l›k su kükürtlü s›cak Hastay›m diyene aç›yor kucak fiark›flla Ortaköy nahiye bucak ‹laçlar sürüyor göze çermikler Otuz kilometre hemen flurada S›cak suya giren erer murada fiayet hasta ise kalma arada Afiyet veriyor öze çermikler Kapl›ca deyip de savuflup geçme ‹lletin var ise baflka su içme Birer ay çad›r kur paradan kaçma Bet beniz yar›yor yüze çermikler Türkiye’yi dolafl gel Sivas’› gör Kimseye aldanma düflün karar ver Sefil Selimî’niz elbet do¤ru der ‹nsan› ç›kar›r düze çermikler
