Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama
Hastanesinin Beş Yıllık (2003-2007) Kansere Bağlı Ölüm
Kayıtlarının Değerlendirilmesi
The Determination of the Registration of Death Cases Depend to Cancer for Five Years in the Research and Training Hospital of Cumhuriyet University Medical Faculty
Naim NUR *, Selma ÇETİNKAYA**, Abdülkerim YILMAZ***, Dursun İNAN***, Nazile TİREK****
Özet
Giriş: Kanser günümüzde en önemli sağlık
sorunlarından bir tanesidir. Bu çalışmada, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde kanser nedenli ölümlerin beş yıllık kayıtlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı olan bu
çalışmada, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde ölümle sonuçlanan 2040’ı erkek 3529 olgunun kaydı retrospektif olarak incelenmiştir. Veriler daha sonra yaş, cinsiyet, tanı ve yıllara göre sınıflandırılmıştır.
Bulgular: Beş yıllık ölüm kayıtlarına göre
tüm ölümlerin %9.3’ü kanser nedeniyle olmuştur. Bu çalışmada en sık rastlanan kanserler akciğer (26.6%), kan (13.5%) ve mide (13.1%) kanserleridir. Erkeklerde akciğer, mide ve barsak ilk üç sırayı oluştururken, kadınlarda bu sıra kan, mide ve akciğer şeklinde tespit edilmiştir. 2005 yılı kansere bağlı ölümlerin en fazla gözlendiği yıl olmuştur.
Sonuç: Sağlık eğitimi ve erken tanı
programları (birincil ve ikincil koruma) gibi halk sağlığına yönelik aktiviteler kanser nedenli ölümleri önemli derecede azaltacaktır.
Anahtar Sözcükler: Kanser, ölüm, beş yıl.
C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 29 (4): 163-167, 2007
Abstract
Objective: Today cancer is one of the most important health problems. In this study aimed to determine the registration of death cases depend to cancer for five years in the Research and Training Hospital of Cumhuriyet University Medical Faculty.
Materials and Method: In this descriptive study, all registrated data of death cases in the Research and Training Hospital of Cumhuriyet University Medical Faculty between January 1st 2003 and August 31st 2007 were studied. A total of 3529 death cases (2040 Males, 1489 Females) were evaluated respectively. The collected data were; sex and age, number of deaths by years and by diagnosis of cancer.
Results: Number of death cases depend to
cancer for five years accounted 9.3% of all registration. It is notable that most frequent cancers were lung canser (26.6%), blood (13.5%) and stomach (13.1%) in this study. W hile lung, stomach and colon cancers constituted first three frequent cancers in men; blood, stomach and lung were the first three liner for women. The most of the death cases depend to cancer take place in 2005 year.
Conclusion: Public health activities such as community education and early case finding programs (primary adn secondary prevention programs) will lead to substantial reduction in mortality from cancer.
Key Words: Cancer, death, five year.
* Yrd.Doç.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, SİVAS. ** Yrd.Doç.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi AD, SİVAS. *** Yrd.Doç.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD, SİVAS.
**** Arş.Gör.Dr,, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD, SİVAS
Ölüm Kayıtlarının Değerlendirilmesi
Giriş
Günümüzde tanı ve tedavi olanaklarının gelişmesi, erken yaşta ölümlerin azalması, birçok ülkede bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınması gibi nedenlerle ortalama yaşam beklentisi artmıştır. Bu durum kronik hastalıkların giderek ön sıralarda yer almasına yol açmıştır. Kronik hastalıklardan biri olarak kabul edilen kanser, geniş kitlelerde görülmesi, yüksek oranda morbidite ve mortaliteye yol açması nedeniyle önemli bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır (1, 2). Kanser; türüne, yaşa, cinsiyete ve coğrafik bölgeye göre farklılıklar göstermektedir. Ülkemiz mevcut kayıt sisteminin yeterli olmaması nedeniyle kanser insidansı hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz. Bununla birlikte gelişmiş ülkelerde bir yılda görülen kanser insidansının, yüz binde 85 ile 350 arasında değiştiği hesaplanmaktadır (3). Yaşlı nüfusun artışına bağlı olarak önümüzdeki yıllarda kanser sayısında ve kansere bağlı olarak da morbidite ve mortalite hızlarında sürekli bir artışın olacağı tahmin edilmektedir (3-5).
Kansere bağlı ölümler, kalp-damar hastalıklarına bağlı ölümlerden sonra ikinci sırada yer almaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yapılan bir çalışmada 2000 yılında 1.22 milyon yeni kanser olgusu tespit edilmişken, aynı yıl içinde kansere bağlı 552.200 kişinin öldüğü bildirilmiştir (6). Ülkemizde meydana gelen tüm ölümler içinde kansere bağlı ölümlerin payı, 1990–1999 yılları arasında arttığı ve kalp hastalıklarına bağlı ölümlerden sonra ikinci sırayı aldığı bildirilmiştir (7).
Bu çalışmada 1 Ocak 2003 - 31 Ağustos 2007 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde kayıtlı ölüm olgularının incelenerek, kanser nedenli ölümlerin sıklığı, yaşa, cinsiyete ve yıllara göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem
Tanımlayıcı tipteki bu çalışmada, 1 Ocak 2003 - 31 Ağustos 2007 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde ölümle sonuçlanan 2040’ı erkek (%57.8) ve 1489’u kadın (%42.2) toplam 3529 olgunun kaydı retrospektif olarak incelendi. İntrauterin ölümler çalışma dışı bırakıldı. Ölüm nedenleri belirlendikten sonra, kansere bağlı ölümlerin erkek ve kadınlardaki sıklığı, yıllara, yaş gruplarına ve cinsiyete göre dağılımı değerlendirildi.
Verilerin analizi “SPSS 14.0” paket programında yapıldı. Sonuçlar ortalama ± SD olarak verildi. Karşılaştırmalarda kikare ve t testi kullanıldı. p<0.05 olan değerler istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.
Bulgular
Çalışmada yaş ortalamaları 60.7±17.0 yıl olan 1489 (%42.2) kadın ve 60.8±16.1 yıl olan 2040 erkek (%47.8) olmak üzere toplam 3529 ölüm olgusu yer aldı. Erkek/kadın oranı 1.4 idi. Her iki cinsiyette yaş ortalamaları açısından anlamlı bir fark yoktu (p>0.05). Yaş gruplarına göre değerlendirme yapıldığında kansere bağlı ölümlerin %52.9’u 41-60, %41.9’u 61-80 yaş grubunda idi (Tablo 1).
Tablo 1. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Araştırma ve Uygulama Hastanesi kansere bağlı ölüm kayıtlarının cinsiyet ve yaş gruplarına göre dağılımı
Yaş grupları
(yıl)
Kadın Erkek Toplam
n (%) n (%) n (%) 0-20 1 (1.1) - 1 (0.3) 21-40 7 (7.2) 9 (3.9) 16 (4.9) 41-60 42 (43.3) 131 (57.0) 173 (52.9) 61-80 47 (48.4) 90 (39.1) 137 (41.9) Toplam 97 (100.0) 230 (100.0) 327 (100.0)
Ölüm kayıtlarına göre %9.3 ile kanser, kardiyovasküler (%44.0) ve serebrovasküler (%16.2) hastalıklardan sonra ölüm nedenleri içinde üçüncü sırada yer almaktadır (Tablo 2).
Tablo 2. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Araştırma ve Uygulama Hastanesi ölüm kayıtlarına göre en sık ölüm nedenleri
Kadın Erkek Toplam
Ölüm nedenleri n (%) n (%) n (%) Kardiyovasküler hastalıklar (43.9) 657 897 (44.0) 1554 (44.0) Serebrovasküler hastalıklar (19.1) 283 288 (14.1) 571 (16.2) Kanser 97 (6.5) 230 (11.3) 327 (9.3) Solunum sistemi hastalıkları 118 (7.9) 202 (10.0) 320 (9.1) İnfeksiyon hastalıkları (9.6) 142 167 (8.2) 309 (8.8) Gastrointestinal hastalıklar 61 (4.1) 96 (4.7) (4.4) 157 Diğer nedenler 107 (7.2) 114 (5.6) 221 (6.3) Toplam 1489 (42.2) 2040 (47.8) 3529 (100.0) Yıllara göre kansere bağlı ölüm sayılarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmemiştir (p>0.05). Kayıtlarımıza göre, 2004 yılında tüm ölümlerin %7.4’ü kanser nedeniyle olurken 2005 yılında %10.0 olarak tespit edilmiştir (Tablo 3).
Tablo 3. Kanserden ölümlerin yıllara göre
dağılımı (2003-2007). Yıllar Ölüm sayıları Toplam Kanser % 2003 748 61 7.5 2004 574 46 7.4 2005 478 53 10.0 2006 906 80 8.1 2007 823 87 9.5 Toplam 3198 327 9.3
Kanserden ölümlerin kanser türüne göre dağılımları Tablo 4’te sunulmuştur.
Tablo 4. Son beş yılda cinsiyete göre ölüme
neden olan en sık beş kanser türü
Kadın Erkek Toplam
Kanser türü n (%) Kanser türü n (%) Kanser türü n (%) Kan 23 (23.7) Akciğer 72 (31.3) Akciğer 87 (26.6) Mide 15 (15.5) Mide 28 (12.2) Kan 44 (13.5) Akciğer 15 (15.5) Barsak 22 (9.6) Mide 43 (13.1) SSS 8 (8.2) Kan 21 (9.1) Barsak 29 (8.9) Over 8 (8.2) Lenf bezi 14 (6.1) Lenf bezi 20 (6.1) Diğer 28 (28.8) Diğer 73 (31.7) Diğer (31.8) 104 Toplam 97(1 00.0) 230(1 00.0) 327(1 00.0)
Buna göre akciğer kanseri, kanser ölümleri içerisinde %26.6 ile en sık görülen tür olarak dikkati çekmiştir. Bunu %13.5 ile kan, %13.1 ile mide kanseri takip etmektedir. Yine akciğer kanseri, %31.3 ile erkeklerde kansere bağlı ölümlerin en sık nedeni iken, bunu %12.2 ile mide ve %9.6 ile barsak kanserleri izlemektedir. Kadınlarda ise kansere bağlı ölümlerde ilk üç kanser türü sırasıyla kan (%23.7), mide (%15.5) ve akciğer kanseri (%15.5) idi.
Tartışma
Bulaşıcı olmayan hastalıklardan biri olan kansere bağlı ölümler dünya genelinde, özellikle gelişmiş ülkelerde gittikçe artmaktadır. Parkin ve arkadaşları çalışmalarında, 2002 yılında dünyada görülen yeni kanser olgu sayısının 10.9 milyon olduğunu, 24.6 milyon kişinin kanserli olarak yaşamına devam ettiğini ve 6.7 milyon hastanın kanser nedeniyle öldüğünü saptamışlardır (3). Türkiye’de gelişmiş ülkelerle benzer şekilde, 1983-1998 yılları arasında
Ölüm Kayıtlarının Değerlendirilmesi
ölümlerin en sık nedenini %77.0 ile bulaşıcı olmayan hastalıklar oluşturmuştur (8). Bulaşıcı olmayan hastalıklardan biri olan kanserin Türkiye’de bildirilen tüm ölümler içindeki payı 1990 yılında %10.1 iken 1999'da %12.4 olmuş ve gelişmiş ülkelerde olduğu gibi kalp hastalıklarına bağlı ölümlerden sonra ikinci sıraya ulaşmıştır (6-8). Kesin ölüm nedenlerinin doğru olarak kayıt edilmemesi, ölüme neden olan hastalık yerine, kardiyo-pulmoner arrest şeklinde terminal ölüm nedeninin kaydedilmesi gibi problemler gerçek ölüm nedenlerinin doğru bildirimini zorlaştırmaktadır. Nitekim, çalışmamızda kansere bağlı ölümlerin, ölüm nedenleri içinde kardiyovasküler ve serebrovasküler hastalıklardan sonra üçüncü sırada yer alması bu durumu düşündürmektedir. Fırat ve ark. tarafından 90’lı yıllarda yapılan çalışmalarda, kansere bağlı ölümlerin en sık olarak 40-60 yaşları arasında olduğu bildirilmiştir (9). Çalışmamızda benzer şekilde kansere bağlı ölümler en sık olarak 41-60 yaş grubunda ve ikinci sıklıkta 61-80 yaş grubunda gözlenmiştir.
ABD’de kansere bağlı ölümlerin cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde, kadınlarda ölüme neden olan kanserler içerisinde akciğer kanseri ilk sırada yer alırken bunu meme ve barsak kanserleri izlemektedir. Erkeklerde ise en sık ölüm nedeni akciğer kanseri iken bunu prostat ve barsak kanseri izlemektedir (10,11). Ülkemizde ise ölüme neden olan kanserlerle ilgili yapılan çalışmalarda kadınlarda ve erkeklerde farklı sonuçlar bildirilmiştir. Devlet İstatistik Enstitüsünün 2002 yılında yayınlamış olduğu raporda, kadınlarda en sık ölüme neden olan kanserler %7.7 ile akciğer ve %6.6 ile meme iken erkeklerde, %48.5 ile akciğer ve %10.6 ile mide kanserleri şeklinde bildirilmiştir (7). Fırat ve ark.’nın çalışmasında da hem kadınlarda hem de erkeklerde ölüme en
sık neden olan kanserler aynı şekilde sıralanmıştır(9).
Çalışmamızda, akciğer, mide ve barsak kanserleri erkeklerde sırasıyla en sık ölüme neden olan kanserler olurken, kadınlarda kan, mide ve akciğer kanserleri şeklinde sıralanmıştır.
Sonuç olarak, kansere bağlı ölümlerin azaltılması ve kanserle savaş için, sağlığın korunması, erken tanı ve tedavi hizmetleri gibi koruyucu halk sağlığı etkinliklerine önem verilmelidir. Bunun için toplumun beslenme alışkanlığı, sigara ve alkol gibi etiyolojik ajanlar ve kanserlerin erken bulguları konusunda eğitilmesi gerekmektedir.
Kaynaklar
1. Bilir N. Bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolü ve yaşlılık sorunları. Bertan M, Güler Ç, Editörler. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. 2. Baskı. Ankara: Güneş Kitabevi;1997. s.359-368.
2. Kanserle Savaş Politikası ve Kanser Verileri (1995- 1999). T.C. Sağlık Bakanlığı Kanser Savaş Dairesi Başkanlığı Bakanlık Yayın No: 618, Ankara: s. 2002.
3. Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P. Global cancer statistics, 2002. CA Cancer J Clin 2005; 55(2): 74-108. 4. Eaton L. World cancer rates set to
double by 2020. BMJ
2003;326(7392):728.
5. Pisani P, Parkin DM, Bray F, Ferlay J. Estimates of the worldwide mortality from 25 cancers in 1990. Int J Cancer 1999; 83(1): 18-29.
6. Longo DL. Oncology and hematology. In: Wilson et al. (Eds) Harrison’s Principles of Internal Medicine. 15th Ed. New York: Mc-Graw-Hill, 2001: 491-497. 7. 1999 Ölüm İstatistikleri İlçe ve İl
Başbakanlık Devlet İstatistikler Enstitüsü Yayınları; 2002.
8. The Ministry of Health of Turkey, Turkey health report, Ankara, February 2004. 9. Fırat D, Çelik İ: Cancer Statistics in
Turkey and in the World 1993-1995 Turkish Association For the Cancer Research and Control. Ankara, 1998 10. Forbes JF. The control of breast
cancer: the role of tamoxifen. Semin Oncol 1997; 24(1): 1-19.
11. Greenlee RT et al. Cancer Statistics, 2000. CA Cancer J Clin 2000; 50:7.
Yazışma adresi:
Naim NUR,
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. 58140, Kampus - SİVAS Tel: 346 2191010/2125 Fax:346 2191155 e-mail: nnur@cumhuriyet.edu.tr
