Avrupa Birliği müzakereleri çerçevesinde Van ilindeki mültecilerin sorunları

T.C.

DOKUZ EYLÜL ÜNøVERSøTESø SOSYAL BøLøMLER ENSTøTÜSÜ AVRUPA BøRLøöø ANABøLøM DALI

AVRUPA BøRLøöø PROGRAMI YÜKSEK LøSANS TEZø

AVRUPA BøRLøöø ÜYELøK MÜZAKERELERø

ÇERÇEVESøNDEVAN øLøNDEKø MÜLTECøLERøN

SORUNLARI

Cüneyt ÖNER

Danıúman

Prof. Dr. Semra AYTUö

Yemin Metni

Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum “Avrupa Birliği Müzakereleri Çerçevesinde Van İlindeki Mültecilerin Sorunları” adlı çalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin kaynakçada gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve bunu onurumla doğrularım.

Tarih

..../..../... Adı SOYADI İmza

ÖZET

Yüksek Lisans Tezi

AVRUPA BİRLİĞİ ÜYELİK MÜZAKERELERİ ÇERÇEVESİNDE VAN İLİNDEKİ MÜLTECİLERİN SORUNLARI

Cüneyt ÖNER Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği Anabilim Dalı Avrupa Birliği Yüksek Lisans Programı

Uluslararası ve yerel sözleşmeler kişilere kendi dil, din, etnik köken ve cinsiyet özelikleri nedeniyle ortaya çıkan haklarını tam bir biçimde kullanma ve yaşama hakkı tanımıştır. Birey doğuştan yada sonradan kazanılan bu haklarını kendi menşe ülkesi yada 2. bir ülkede hiçbir hukuki kısıtlama olmaksızın uluslar arası yasalar çerçevesinde kullanma hakkına sahiptir. Sığınmacı ya da mülteci olarak gidilen herhangi bir 2. ülkede kendisine tanınan haklar doğrultusunda menşe ülke vatandaşından hiçbir farklılık göstermeden, aynı haklardan ve aynı oranda yararlanabilir. Ancak; uluslar arası ve yerel sözleşmeler ile güvence altına alınan bu haklar bir çok durumda yetkili otoriteler tarafından legal yada illegal olarak hükümsüz duruma düşürülebilir. Bu durumda sığınmacı yada mülteci sorunları baş gösterir.

Türkiye 3 Ekim 2005 tarihinde resmi olarak Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerine başladı. Bu süre zarfı içinde açılan bazı fasıllar müzakere süreci sonunda kapatıldı. İleriki dönemlerde Türkiye’nin müzakere süreci içinde karşılaşacağı ve AB mevzuatı ile uyumlaştırmak zorunda olduğu bir diğer konu ise sığınma konusudur. Fakat halen AB’nin 27 ülkesinde bile ortak bir sığınma müktesebatının oluşturulamaması Türkiye’nin bu konuda işinin çok da kolay

olmayacağını göstermektedir. Türkiye Avrupa ülkelerine giden coğrafyada bir köprü ve aynı zamanda bir tampon bölge olduğu için sığınmacı ve mültecilerin en uğrak noktası konumundadır.

Bu çalışmada; Türkiye’nin bu coğrafi konumu ve rolünden hareketle, Türkiye’nin en çok sığınma ve iltica başvurusu alan illerinden biri olan Van’daki mültecilerin sorunları sosyolojik bir açıdan incelenmeye ve çözüm önerileri getirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: 1) Sığınmacı 2) Mülteci 3) Avrupa Birliği 4) Türkiye 5) Van

ABSTRACT M.A Dissertation

The Problemse of Refugees Live In Van In Accordance With European Union Negotiation

Cüneyt ÖNER Dokuz Eylül University Institute Of Social Sciences Department of European Union

European Union Program

International and local treaties let to the people use their rights which came from their language, relagion, gender and ethnic background. Persons have rights to use these rights, come from born or later, without any restriciton in origin or 2. country as part of international laws. As an asylum seeker or refugee, he can use the same rights at the same rate as the origin country citizens do. But; these rights which under the protection of international and local laws can be declared void by the competent authorities legally or illegally. At that point the asylum seeker and refugee problems start.

Turkey officially has started to EU membership negotiation on 3 October 2005. Few chapters was closed in this process. In the future, one of the chapters that Turkey has to harmony with the EU acquis communitaire is the refugee case. But; not having a commom refugee policy in even 27 EU countries shows that Turkey has a hard row to hoe. As Turkey is a bridge and a buffer zone between East and West, he is the hauntest point for the asylum seekers and refugees.

In this study, having regard the Turkey’s geographical position and role, the problems of asylum seekers and refugees live in Van, one of the cities takes the application of asylum seeker and refugee most, will be analysed as sociological and tryed to bring the solution suggestions.

Key Words: 1) Asylum Seeker 2) Refugee 3) European Union 4) Turkey 5) Van

AVRUPA BİRLİĞİ ÜYELİK MÜZAKERELERİ ÇERÇEVESİNDE VAN İLİNDEKİ MÜLTECİLERİN SORUNLARI

TEZ ONAY SAYFASI... ii

YEMİN METNİ ... iii

ÖZET... iv

ABSTRACT... vi

İÇİNDEKİLER ...viii

KISALTMALAR ...xii

TABLO LİSTESİ ...xiv

ŞEKİL LİSTESİ ...xvi

GİRİŞ ... 1

BİRİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI MÜLTECİ HUKUKU VE ULUSLARARASI HUKUKTA MÜLTECİ STATÜSÜ 1.1. TEMEL KAVRAMLAR... 5

1.1.1. Göçmenler ... 6

1.1.2. Mülteciler ... 6

1.1.3. Sığınmacılar ... 6

1.1.4. Mülteci, Göçmen ve Sığınmacı Hakları ... 7

1.2. BİREYSEL BAŞVURU PROSEDÜRÜ... 8

1.2.1. Mültecilerin Sınır dışı ve İade Edilme Prosedürleri ... 9

1.2.2. Mültecilerin sınır dışı Edilmesi ... 10

1.3. ULUSLARARASI HUKUK BELGELERİNDE MÜLTECİ TANIMI, MÜLTECİ STATÜSÜ VE SIĞINMA HAKKI ... 12

1.3.1 Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi ... 12

1.3.2. Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü... 12

1.3.3. Mülteci Haklarının Korunmasında AB’nin İmzaladığı Temel Belgeler ... 13

1.3.4. Mülteci Haklarının Korunmasında Uluslararası Hukukta İmzalanan Diğer Temel Belgeler ... 14

1.3.4.1. Afrika’daki Mültecilerin Özel Sorunlarını Ele Alan Afrika Birliği Örgütü Sözleşmesi ... 15

1.3.4.2. Kartagena Beyannamesi (1984) ... 15

1.3.4.3 Avrupa Konseyi Ülkesel Sığınma Bildirisi (1977)... 15

1.3.4.4 Arap Devletlerinde Mültecilerin Durumunu Düzenleyen Arap Sözleşmesi ... 16

1.3.4.5. Mültecilerin Özel Statülerini Düzenleyen Sözleşmeler Dışındaki Mevzuat ... 16

1.4. MÜLTECİLERE YÖNELİK FAALİYETLER YÜRÜTEN ULUSLARARASI YARDIM KURULUŞLARI VE TARİHSEL SÜREÇ... 17

1.4.1. Birleşmiş Milletler Yardım ve Rehabilitasyon Merkezi (UNRRA) ... 17

1.4.2. Uluslararası Mülteci Kuruluşu (IRO) ... 19

1.4.4. Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) ... 28

İKİNCİ BÖLÜM TÜRK HUKUK MEVZUATINDA İLTİCAYA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 2.1. TÜRK YASALARI BAĞLAMINDA MÜLTECİ KAVRAMI VE TÜRKİYE’NİN ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR KARŞISINDAKİ HUKUKİ DURUMU ... 30

2.1.1. Temel Kavram ve Bilgiler ... 30

2.2.TÜRK MÜLTECİ HUKUKU VE TARİHSEL SÜREÇ ... 33

2.2.1. I. Dönem: Cumhuriyetin Kuruluşundan Uluslararası Yükümlülüklerin Kabulüne ... 33

2.2.2. II. Dönem. Uluslararası Yükümlülüklerin Kabulünden Kitlesel Sığınma Hareketlerine (1951-1988) ... 35

2.2.3. Türkiye Cumhuriyeti’nin Tarihsel Süreç İçerisinde Mülteci Hukukuna Dair Yaptığı Hukuki Düzenlemeler ... 37

2.2.3.1.İskân Kanunu ... 39

2.2.3.2. Pasaport Kanunu ... 39

2.2.3.3. Yabancıların Türkiye’ye İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun ... 40

2.2.3.4. Askerlik Kanunu... 41

2.2.3.5. Mülteci Misafirhaneleri Yönetmeliği ... 41

2.2.3.6. 2006 Yönetmeliği ... 42

2.2.3.7. Yönetmelikle Yapılan Değişiklikler ve Yönetmeliğin Getirdiği Yenilikler ... 43

2.2.3.7.1 1994 Yönetmeliğinin 4. Maddesi ... 43

2.2.3.7.2. 1994 Yönetmeliğinin 5. Maddesi ... 43

2.2.3.7.3. 1994 Yönetmeliğinin6. Maddesi ... 44

2.2.3.7.4. 1994 Yönetmeliğinin 7. Maddesi ... 45

2.2.3.8 İçişleri Bakanlığı’nın “Mülteci ve Sığınmacılar” Konu, 2010/19 Sayı ve 19.03.2010 Tarihli Genelgesi ... 45

2.3. AVRUPA BİRLİĞİ TÜRKİYE İLERLEME RAPORLARI VE DEĞERLENDİRMELERİ ... 46

2.3.1. 1998 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 47

2.3.2. 1999 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 47

2.3.3. 2000 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 48

2.3.4. 2001 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 48

2.3.5. 2002 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 49

2.3.6. 2003 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 50

2.3.7. 2004 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 50

2.3.8. 2005 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 51

2.3.9. 2006 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 52

2.3.10. 2007 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 52

2.3.11. 2008 İlerleme Raporu ve Değerlendirmesi ... 53

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

VAN İLİNDEKİ MÜLTECİLERİN HUKUKİ VE SOSYOLOJİK DURUMU

3.1. GÖÇ, GÖÇÜN NEDENLERİ VE TÜRKİYE’DE KAÇAK İŞÇİLİK ... 56

3.2.GÖÇMEN VE MÜLTECİLERİN TÜRKİYE TERCİHİ VE MÜLTECİLER İÇİN BİR GEÇİŞ KAPISI OLARAK VAN ... 57

3.3. MÜLTECİ İHTİYAÇLARI DOĞRULTUSUNDA VAN’DA ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ VAN ŞUBESİ’NİN KURULMA SÜRECİ... 58

3.4. VAN MÜLTECİ VE SIĞINMACI OFİSİ ... 59

3.4.1. Van Mülteci ve Sığınmacı Ofisi Bünyesinde Gerçekleştirilen Faaliyetler... 62

3.4.1.1. Acil Eylem Planları ... 62

3.4.1.2 Çağrı Mektupları ... 62

3.4.1.3. Acil Eylem Planı ve Çağrı Mektubu süreci ... 63

3.4.1.4. Acil Eylem Planı ve Çağrı Mektuplarının Kapsadığı Kişi ve Gruplar ... 64

3.4.1.5. Prosedür ... 64

3.4.1.5.1. Acil Eylem Planları ... 65

3.4.1.5.2. Çağrı Mektupları ... 66 3.4.1.5.2.1. Tunus Mektupları ... 66 3.4.1.5.2.2. Azerbaycan Mektupları... 67 3.4.1.5.2.3. Meksika Mektupları ... 68 3.4.1.5.2.4. İran Mektupları ... 69 3.4.1.5.2.5. Kosova Mektupları ... 71

3.5. 2008 Yılı ŞEHİRLERE GÖRE SIĞINMACI VE MÜLTECİ SAYILARI VE VAN İLİ ... 72

3.5.1. Ocak Ayı Sığınma Başvuruları (2008)... 75

3.5.2. Şubat Ayı Sığınma Başvuruları (2008) ... 79

3.5.3. Ağustos Ayı Sığınma Başvuruları (2008) ... 82

2.5.4. Aralık Ayı Sığınma Başvuruları (2008) ... 85

3.6. IRAK, AFGANİSTAN VE İRAN KÖKENLİ SIĞINMACI VE MÜLTECİLER. 89 3.6.1. Irak Savaşı Öncesi ve Sonrası Iraklı Mülteciler ve VAN İlindeki Mülteci Ofisine İltica Başvuruları ... 90

3.6.2. İran’da Mahmut AHMEDİ NEJAT Dönemi Öncesi ve Sonrasında İranlı Mülteciler ve VAN İlindeki Mülteci Ofisine İltica Başvuruları... 95

3.6.3. Amerikan İşgali Öncesi ve Sonrasında Afgan Mülteciler ve VAN İlindeki Mülteci Ofisine İltica Başvuruları ... 97

3.7. VAN’DAKİ MÜLTECİLERİN TEMEL SORUNLARI ... 99

3.7.1. Barınma ... 99

3.7.2. Eğitim ... 103

3.7.3. Sağlık ... 106

3.7.4. Ekonomik Sorunlar ... 106

3.7.5. Temel Gereksinimler ve Beslenme Sorunu... 107

3.8. MÜLTECİ KADIN, ERKEK VE ÇOCUKLAR ... 108

3.8.1. Mülteci Kadınlar ... 113

3.8.1.1. Mülteci Kadın ve Kız Çocuklarının Yaşadığı Sorunlar ... 114

3.8.1.3. Sığınma Ülkesinde ... 115 3.8.1.4. Geri Dönüş Sırasında... 115 3.8.1.5. Yeniden Bütünleşme ... 115 3.8.2. Mülteci Erkekler ... 116 3.8.3. Mülteci Çocuklar ... 117 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM VAN İLİNDEKİ MÜLTECİLERİN SOSYOLOJİK VE EKONOMİK DURUMLARINI ORTAYA KOYMAYA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA 4.1. ARAŞTIRMANIN AMACI VE KAPSAMI ... 119

4.1.1. Doğdukları Yerleşim Birimine Göre ... 119

4.1.2. Cinsiyete Göre ... 120

4.1.3. Medeni Hale Göre ... 121

4.1.4. Yerleşim Yerine Göre ... 123

4.1.5. Geldiği Ülkeye Göre ... 124

4.1.6. Yaş Gruplarına Göre ... 125

4.1.7. Çocuk Sayısına Göre ... 126

4.1.8. Birey Sayısına Göre ... 127

4.1.9. Eğitim Durumuna Göre ... 128

4.1.10. Meslek Gruplarına Göre... 129

4.1.11. Ekonomik Durumuna Göre ... 130

4.1.12. Etnik Kökenine Göre ... 131

4.1.13. Dini İnancına Göre... 132

4.1.14. Siyasi Görüşüne Göre ... 133

4.1.15. İltica Tarihine Göre... 134

4.1.16. Van’da Bulunduğu Süreye Göre ... 135

4.1.17. İltica Ederken Yardım Alıp Almadığına Göre ... 136

4.1.18. İltica Sebebine Göre... 137

4.1.19. Şartlar Düzelirse Geri Dönüp Dönmeyeceğine Göre... 138

4.1.20. Gitmek İstenen Ülkeye Göre... 139

4.1.21. Gitmek İstenen Ülkenin Tercih Nedenine Göre ... 140

4.1.22. Batıda Bulunup Bulunmadığına Göre ... 141

4.1.23. Yabancı Dil Bilmeye Göre... 142

4.1.24. Yerli Halkın Tutumuna Göre ... 143

4.2. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ... 144 4.2.1. Barınma ... 145 4.2.2. Beslenme ... 147 4.2.3. Sağlık ... 148 4.2.4. Güvenlik ... 150 4.2.5. Eğitim ... 152

4.2.6. Yerel Halkın Tutumu ... 153

SONUÇ ... 156

KAYNAKLAR ... 161

KISALTMALAR

AB : Avrupa Birliği

A.İ.H.M : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

A.İ.H.S : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Bkz. : Bakınız

BM : Birlesmis Milletler

BMMYK : Birlesmis Milletler Multeciler Yuksek Komiserliği

CMUK : Ceza Muhakemeleri Usulu Kanunu

H.C.R : Multeciler Yuksek Komiserliği (High Commissioner for Refugee)

H.Y.D : Helsinki Yurttaşlar Derneği

İHEB : İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi

ILO : Uluslararası Calısma Teskilatı(International Labor Organization)

IOM : Uluslararası Goc Orgutu (International Organization for Migration)

IRO : Uluslararası Multeciler Teskilatı(International Refugee

Organization)

Md : Madde

O.I.R (I.O.R) : Sığınmacılar Uluslararası Orgutu (Organisation Internationale des Refugies – The Office for Immigration and Refugees) PK : Pasaport Kanunu

PKK : Kurdistan İsci Partisi – Teror Orgutu

S. : Sayfa Numarsı

STK : Sivil Toplum Kurulusları

UAÖ : Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International)

UNCHR : United Nations High Commissioner for Refugees

UNESCO : Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kultur Kurumu (United

Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)

UNRRA : Birlesmis Milletler Yardım ve Rehabilitasyon Yonetimi (United Nations Relief and Rehabilitation Administration)

Vb. : ve benzeri

TABLO LİSTESİ

Tablo 1.1: BMMYK Mali Yardım Dağılımı (Ülkeler Bazında 1950-2009)... 22

Tablo 1.2: BMMYK Türkiye Sığınma İstatistikleri (1995-2005) ... 23

Tablo 1.3: BMMYK’nin Türkiye’den Yaptığı Yerleştirmeler (2000-2007) ... 24

Tablo 1.4: BMMYK'yı İlgilendiren Mültecilerin Dağılımı (İllere Göre 2007) ... 25

Tablo 2.1: Sığınma İstatistikleri (1994-2005, Türkiye) ... 31

Tablo 2.2: Avrupalı Olmayan Sığınmacılar (1997-2005 Türkiye) ... 32

Tablo 3.1: Şehirlere Göre Sığınmacı ve Mülteci Sayıları (2008, Türkiye)... 72

Tablo 3.2: Şehirler Bazında Ocak Ayı Sığınma Başvuruları (2008, Türkiye)... 76

Tablo 3.3: Şehirler Bazında Şubat Ayı Sığınma Başvuruları (2008, Türkiye) ... 79

Tablo 3. 4: Şehirler Bazında Ağustos Ayı Sığınma Başvuruları (2008, Türkiye) ... 82

Tablo 3. 5: Şehirler Bazında Aralık Ayı Sığınma Başvuruları (2008, Türkiye) ... 86

Tablo 3.6: Türkiye’ye Başvuran Iraklı Mültecilerin Dağılımı (1994-2005)... 90

Tablo 3.7: 31 Ekim 2003 İtibariyle Türkiye’ye Sığınma Başvurusunda Bulunan Iraklı Mülteciler ... 92

Tablo 3.8: 30 Kasım 2003 İtibariyle Türkiye’ye Sığınma Başvurusunda Bulunan Iraklı Mülteciler... 98

Tablo 3.9: 31 Aralık 2003 İtibariyle Türkiye’ye Sığınma Başvurusunda Bulunan Iraklı Mülteciler... 94

Tablo 3.10: Türkiye’ye Sığınma Başvurusunda Bulunan İranlı Mülteciler (1994-2005)... 96

Tablo 3.11: BM Yardımlarının Van’da Ulaştığı Kişi Sayısı (2006) ... 108

Tablo 3.12: Uydu Kentlerde Kadın-Erkek Sığınmacı-Mülteci Yaş Dağılımı (2008)... 109

Tablo 4.1: Doğduğu Yere Göre Dağılım... 120

Tablo 4.3: Medeni Hale Göre Dağılım ... 122

Tablo 4.4: Yerleşim Yerine Göre Dağılım... 123

Tablo 4.5: Geldiği Ülkeye Göre Dağılım... 124

Tablo 4.6: Yaş Gruplarına Göre Dağılım... 125

Tablo 4.7: Çocuk Sayısına Göre Dağılım ... 126

Tablo 4.8: Birey Sayısına Göre Dağılım... 127

Tablo 4.9: Eğitim Durumlarına Göre Dağılım ... 128

Tablo 4.10: Meslek Guruplarına Göre Dağılım ... 130

Tablo 4.11: Ekonomik Duruma Göre Dağılım ... 131

Tablo 4.12: Etnik Kökenine Göre Dağılım... 132

Tablo 4.13: Dini İnançlarına Göre Dağılım ... 133

Tablo 4.14: Siyasi Görüşlerine Göre Dağılım ... 134

Tablo 4.15: İltica Tarihine Göre Dağılım ... 135

Tablo 4.16: Van’da bulunduğu Süreye Göre Dağılım ... 136

Tablo 4.17: İltica Ederken Yardım Alıp Almadığına Göre Dağılım ... 137

Tablo 4.18: İltica Sebebine Göre Dağılım ... 138

Tablo 4.19: Şartlar Düzelirse Geri Dönüp Dönmeyeceğine Göre Dağılım ... 139

Tablo 4.20: Gitmek İstenilen Ülkeye Göre Dağılım ... 140

Tablo 4.21: Gitmek İstenen Ülkeyi Tercih Nedenine Göre Dağılım... 141

Tablo 4.22: Daha Önce Batıda Bulunup Bulunmadığına Göre Dağılım ... 142

Tablo 4.23: Yabancı Dil Bilmeye Göre Dağılım ... 143

ŞEKİL LİSTESİ

Şekil 1.1: Mülteci ve Sığınmacı Başvuru Prosedür Şeması... 11

*ø5øù

øQVDQODUGR÷GXNODUÕDQGDQLWLEDUHQ|OHQHGHNGLQGLOHWQLNN|NHQYHFLQVL\HW |]HOOLNOHULQGHQ ND\QDNODQDQ ED]Õ GR÷DO KDNODUD VDKLSWLU øQVDQ +DNODUÕ (YUHQVHO %H\DQQDPHVL  PDGGHVLQGH EXQD ³%WQ LQVDQODU |]JU RQXU YH KDNODU EDNÕPÕQGDQ HúLW GR÷DUODU $NÕO YH YLFGDQD VDKLSWLUOHU ELUELUOHULQH NDUúÕ NDUGHúOLN DQOD\ÕúÕ\OD GDYUDQPDOÕGÕUODU´ GL\HUHN DWÕIWD EXOXQXU1 %X KDNODU GR÷XúWDQ ND]DQÕOGÕ÷ÕLoLQDQFDN|OP\ROX\ODND\EHGLOHELOLUYHKHUKDQJLELURWRULWHWDUDIÕQGDQ \DVDO RODUDN JHUL DOÕQPDVÕ V|] NRQXVX GH÷LOGLU %X VLVWHPLQ YH DQOD\ÕúÕQ KkNLP ROPDGÕ÷Õ YH LúOHPHGL÷L GXUXPODUGD POWHFL VRUXQODUÕ RUWD\D oÕNDU %X VRUXQ NHQGL VÕQÕUODUÕ oHUoHYHVLQGH EDUÕQPD EHVOHQPH VD÷OÕN H÷LWLP YH JYHQOLN JLEL VRUXQVDO DOWEDúOÕNODUÕEDUÕQGÕUÕU

Tarihin ilk G|QHPOHULQGHQEHUL\DúDQDQVDYDúODUGR÷DODIHWOHU\|QHWLPOHULQ HOGH÷LúWLUPHVLYEQHGHQOHUOHLQVDQODUVUHNOLRODUDN\DúDGÕNODUÕ\HUOHULWHUNHWPHN ]RUXQGD NDOPÕúWÕU .LPL ]DPDQ HWQLN NLPL ]DPDQ GLQL NLPL ]DPDQ FLQVL\HWH GDLU nedenlerle insanlar ezilPLú EDVNÕ\D PDUX] NDOPÕú \DúDGÕNODUÕ WRSUDNODUGDQ VUOPúWUøVWHNOL\DGDLVWHNVL]ELUúHNLOGH\DúDGÕNODUÕ\HUOHULWHUNHWPHN]RUXQGD NDODQEXLQVDQODU\HQL\DúDPKDELWDWODUÕROXúWXUPDNLoLQVRQXEHOLUVL]\ROFXOXNODUD oÕNPÕúWÕU<DúDQDFDNYH\HUOHúLOHFHN\HQL\HUOHUDUDPDVUHFLKHU]DPDQVÕNÕQWÕOÕYH oR÷X]DPDQGD oRNDFÕ ROPXúWXU%LUoRNNLúLGDKD \ROXQEDúÕQGD\NHQELUoRNNLúL LVH \ROFXOXN HVQDVÕQGD KD\DWÕQÕ ND\EHWPLúWLU %X \ROFXOX÷X WDPDPOD\DELOHQ YH J|UHFH úDQVOÕ VD\ÕODELOHFHN GL÷HU NoN D]ÕQOÕN LVH \HQL KD\DW NRúXOODUÕQD X\XP QLKDL \HUOHúLP \HULQGH LVWHQPHPH YH GÕúODQPD D\UÕPFÕOÕN HNRQRPLN VRUXQODU YH NXúDNODUDUDVÕFHUH\DQHGHQILNLUoDWÕúPDODUÕ\ODEDú HWPHN]RUXQGDNDOPÕúWÕU

$QDGROX WDULK ER\XQFD \]OHUFH LQVDQ WRSOXOX÷XQXQ PLO\RQODUca insan J|oQQ JHoLú QRNWDVÕ ]HULQGH 'R÷X\X %DWÕ\D *QH\L .X]H\H ED÷OD\DQ FR÷UDIL

1

7ŶƐĂŶ,ĂŬůĂƌŦǀƌĞďƐĞůĞLJĂŶŶĂŵĞƐŝ͕http://www.belgenet.com/arsiv/sozlesme/iheb.html, (8.2.2009), s.1

YH GR÷DO ELU N|SU ROPXúWXU .LPL ]DPDQ \HQL PHGHQL\HWOHUH HY VDKLSOL÷L \DSDQ \HQLELU\XYDNLPL]DPDQ\HQLHYVDKLSOHULQLQIHWKHWWL÷L\HQLELUHYNLPL]DPDQGD evlerinGHQ\XUWODUÕQGDQHGLOPLúOHULQVRQGXUD÷ÕYHoR÷X]DPDQGD\HQLGúOHULQYH ]RUOXNODUÕQ \HUOHULQGHQ HWWL÷L E\N YH IDNLU D]ÕQOÕ÷ÕQ EDúND GL\DUODUD XODúÕPÕQÕ VD÷OD\DQ ELU JHoLú QRNWDVÕ ROPXúWXU  \ÕOÕQGD EX WRSUDNODU YH EX GH÷HUOHU ]HULQGHQ \NVHOHQ \HQL 7UNL\H &XPKXUL\HWL ROXPOX ROXPVX] WP \|QOHUL\OH DVÕUODU ER\XQFD \DúOÕ YH ELOJH $QDGROX¶QXQ WRSODGÕ÷Õ ELULNLPOHULQ WDPDPÕQÕQ \HQL PLUDVoÕVÕROPXúWXU%XWDULKLPLUDVÕQLoLQGHJ|o\ROODUՁ]HULQGHFR÷UDILYHGR÷DOELU N|SU ROPDN YH 'R÷XGDQ %DWÕ\D \|QHOHQ J|oQ HQJHOOHQPHVL QRNWDVÕQGD ELU WDPSRQE|OJHROPDNGDYDUGÕU

 \ÕOÕQGD R ]DPDQNL DGÕ\OD $YUXSD 7RSOXOX÷X¶QD LON EDúYXUXVXQX JHUoHNOHúWLUHQ 7UNL\H &XPKXUL\HWL WDP \HOLN \ROXQGD  (NLP  WDULKLQGH UHVPL RODUDN $YUXSD %LUOL÷L P]DNHUH VUHFLQH EDúODPÕúWÕU 7UNL\H¶QLQ $YUXSD %LUOL÷L P]DNHUH VUHFLQLQ  (NLP ¶GH UHVPL RODUDN EDúODPDVÕQÕQ DUGÕQGDQ \DNODúÕN  \ÕOOÕN ELU VUH JHoWL %X VUH ]DUIÕQGD $% PNWHVHEDWÕQD X\XPODúWÕUPD oDOÕúPDODUÕ oHUoHYHVLQGH ¶VL VUHo ELWWLNWHQ VRQUD GR÷UXGDQ P]DNere edilmek ]HUH WRSODP  EDúOÕ÷ÕQ HOH DOÕQPDVÕ YH 7UNL\H¶QLQ NHQGL PHY]XDWÕQÕ $% PHY]XDWÕLOHX\XPODúWÕUPDVÕJHUHNL\RU$oÕODQEDúOÕNWDQVDGHFH¶LQLQNDSDWÕOPÕú ROPDVÕ YH $% ONHOHULQGH RUWDN ELU øOWLFD 3ROLWLNDVÕ ROPDGÕ÷Õ GD J|] |QQGH bulunduruldX÷XQGD LOWLFD NRQXVXQGD 7UNL\H¶QLQ LúLQLQ oRN GD NROD\ ROPDGÕ÷Õ DQODúÕOPDNWDGÕU 7UNL\H ELU WDUDIWD øUDQ ELU WDUDIWD ,UDN YH ELU WDUDIWD 6XUL\H LOH RODQVÕQÕUODUÕQHGHQL\OHNDoDNJ|oQ'R÷XGDQ%DWÕ\DJHoLúQRNWDVՁ]HULQGHKHPELU N|SUKHPGHELUWDPSRQE|OJHNRQXPXQGDGÕU%XONHOHUGHQFDQYHPDOJYHQOL÷L WHKOLNHDOWÕQGDROGX÷X\DGDHNRQRPLNGXUXPODUÕL\LROPDGÕ÷ÕLoLQKHU\ÕOELQOHUFH NLúL \DVDO \D GD \DVDO ROPD\DQ \ROODUOD 7UN VÕQÕUODUÕQÕ JHoHUHN ONHGH EXOXQDQ POWHFL RILVOHULQH VÕ÷ÕQPD EDúYXUXVXQGD EXOXQPDNWDGÕU %X NLúLOHULQ KHP 7UN \DVDODUÕKHPGH$%PHY]XDWÕJHUH÷L\DVÕ÷ÕQPDEDúYXUXODUÕQÕQGH÷HUOHQGLULOPHVL\D GDELUONH\H\HUOHúWLULOPHOHULJHUHNPHNWHGLU

7UNL\H¶GH NDoDN J|oQ HQ \R÷XQ ROGX÷X LOOHULQ EDúÕQGD 9DQ LOL JHOPHNWHGLU'R÷XGD øUDQLOHVÕQÕUÕRODQYH \DNODúÕNELQNLúLOLNQIXVDVDKLS RODQ9DQLOL7UNL\H¶QLQHQGR÷XVXQGDEXOXQPDNWDGÕUøOøUDQLOHRODQVÕQÕUÕ6XUL\H YH ,UDN¶D FR÷UDIL \DNÕQOÕ÷Õ QHGHQL\OH KHUKDQJL ELU ]RUXQOX \D GD LVWHNOL J|o HVQDVÕQGD VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ LON GXUD÷ÕGÕU øOGH IDDOL\HW J|VWHUHQ %LUOHúPLú

0LOOHWOHU 0OWHFLOHU <NVHN .RPLVHUOL÷L 7UNL\H 2ILVLQLQ YDUOÕ÷Õ VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFL EDúYXUXODUÕQÕQ EX LOH GL÷HU LOOHUH RUDQOD GDKD ID]OD EDúYXUX \DSÕOPDVÕQÕQ FR÷UDIL\DNÕQOÕNWDQVRQUDNLLNLQFLHQE\NQHGHQLGLU0OWHFLofisi ile resmi ya da JD\UL UHVPL \ROODUOD JLULú \DSDQ VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ LON EDúYXUXODUÕ GDKD |QFHGHQ EDúYXUXVXQX \DSDQ YH LOGH LNDPHW HGHQ GL÷HU VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ EDUÕQPD VD÷OÕN H÷LWLP EHVOHQPH YH JYHQOLN JLEL VRUXQODUÕ\OD LOJLOHQLU %X Vre DúDPDVÕQGD VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHUH KXNXNL GHVWHN VD÷OD\DUDN EDúYXUX VUHFLQL takip eder.

$úD÷ÕGDNL oDOÕúPDGD 7UNL\H¶GHNL 9DQ LOLQGH \DúD\DQ VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQVRUXQODUÕQDVRV\RORMLNELUEDNÕúDoÕVÕ\ODGH÷LQLOHFHNYHo|]P|QHULOHUL getirilmeyHoDOÕúÕODFDNWÕU

dDOÕúPDQÕQ ELULQFL E|OPQGH VÕ÷ÕQPDFÕ POWHFL YH LOWLFD NDYUDPODUÕQD GH÷LQLOHFHN EX NDYUDPODUÕQ XOXVODUDUDVÕ KXNXNWDNL \HUL YH ROXúXP VUHFL HOH DOÕQPD\D oDOÕúÕODFDNWÕU 7DULKVHO VUHo LoHULVLQGH VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHUH \|QHOLN uluslaUDUDVÕ G]H\GH IDDOL\HW J|VWHUHQ NXUXP YH NXUXOXúODU NURQRORMLN ELU VÕUD\OD incelenecektir.

dDOÕúPDQÕQ LNLQFL E|OPQGH GDKD |QFH XOXVODUDUDVÕ G]H\GH HOH DOÕQDQ VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFL NDYUDPODUÕQÕQ 7UN +XNXN PHY]XDWÕQGDNL L]GúP LQFHOHQPH\H oDOÕúÕODFDNWÕU  &HQHYUH 6|]OHúPHVLQH WDUDI ONHOHUGHQ ELUL RODQ 7UNL\H &XPKXUL\HWL¶QLQ  6|]OHúPHVLQGHQ EX \DQD LOWLFD DODQÕQGD DWWÕ÷Õ DGÕPODU \DSWÕ÷Õ G]HQOHPHOHU YH $YUXSD %LUOL÷L 7UNL\H øOHUOHPH 5DSRUODUÕQGD LOWLFD DODQÕQD \|QHOLN JHWLULOHQ HOHúWLULOHU  E|OPQ KXNXNVDO DOW\DSÕVÕQÕQ RWXUWXOPDVÕDPDFÕ\ODLQFHOHQHFHNWLU

dDOÕúPDQÕQ oQF E|OPQGH 7UNL\H¶GH HQ oRN VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLQLQ \DúDGÕ÷Õ LOOHULQ EDúÕQGD JHOHQ 9DQ LOLQLQ GHPRJUDILN HNRQRPLN YH VRV\DO \DSÕVÕ KDNNÕQGD ELOJLOHU YHULOHFHN LO VÕQÕUODUÕ LoLQGH \DúD\DQ VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ EDUÕQPD EHVOHQPH JYHQOLN H÷LWLP YH VD÷OÕN JLEL WHPHO VRUXQODUÕQD GH÷LQLOPH\H oDOÕúÕODFDNWÕU

dDOÕúPDQÕQ VRQ E|OPQGH 9DQ LOL VÕQÕUODUÕ LoLQGH \DúD\DQ VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ VRUXQODUÕQÕQ VRV\RORMLN ELU DoÕGDQ HOH DOÕQPDVÕ DPDFÕ\OD JHUoHNOHúWLULOHQ DQNHW VRQXoODUÕ ]HULQGHQ GH÷HUOHQGLUPHOHU \DSÕOPD\D oDOÕúÕODFDNWÕU %X DQNHW VRQXoODUÕ YH GH÷HUOHQGLUPHOHU ÕúÕ÷ÕQGD LOGH \DúD\DQ

VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ EDUÕQPD EHVOHQPH JYHQOLN H÷LWLP YH VD÷OÕN JLEL VRUXQODUÕQÕQJLGHULOPHVLQH\|QHOLNo|]P|QHULOHULJHWLULOPH\HoDOÕúÕODFDNWÕU

BøRøNCø%g/h0

8/86/$5$5$6,0h/7(&øHUKUKU VE ULUSLARARASI HUKUKTA 0h/7(&ø67$7h6h

1.1. TEMEL KAVRAMLAR *|oPHQOHU

0OWHFLOHULQ VÕ÷ÕQPD EDúYXUXODUÕQÕ JHUoHNOHúWLUPHGHQ |QFHNL GXUXPODUÕ \DVDO RODUDN VÕ÷ÕQPDFÕ \D GD J|oPHQOLN RODUDN WDQÕPODQPDNWDGÕU +HU KDQJL ELU VHEHSWHQ|WUELUONHQLQVÕQÕUÕQÕ\DVDO\DGD\DVDOROPD\DQ\ROODUODJHoHUHNEDúND ONH\HVÕ÷ÕQPDN\DGDJ|oHWPHN]RUXQGDNDODQEXNLúLOHUHJ|oPHQGHQLU+HUONH NHQGL WRSUDNODUÕQD JLULú \DSPÕú EX LQVDQODU KDNNÕQGD NHQGL UHHO JHUoHNOHULQH J|UH VWDWOHU EHOLUOHPLúWLU %XQD J|UH ELU ONHGH \DVDO RODUDN LNDPHW HGHQ J|oPHQOHU \DVDOVWDWOHULQHJ|UHEDúOÕFD x %LUONHGHGHYDPOÕ\HUOHúPHOHULKXNXNHQNDEXOHGLOPLúJ|oPHQOHU x +XNXNHQNDEXOHGLOPLúJ|oPHQOHU x <DVDOROPD\DQEHOJHVL]J|oPHQOHU x øOWLFDHWPHNLVWH\HQOHU x 0OWHFLOHU 2OPDN]HUHJUXSWDHOHDOÕQÕU

%LU ONHGH GHYDPOÕ \HUOHúPH KDNODUÕ EXOXQDQ J|oPHQOHULQ HQ oRN WHUFLK HWWL÷LONHOHULQEDúÕQGD$PHULND.DQDGD$YXVWUDO\DYH<HQL=HODQGDJHOPHNWHGLU 5HVPLUDNDPODUDJ|UHKHU\ÕORUWDODPD\DNODúÕNPLO\RQNLúLJ|oPHQVWDWVQGHEX ONHOHUHEDúYXUPDNWDGÕU +XNXNHQNDEXOHGLOPLúJ|oPHQOHUJUXEXQXLVHPHYVLPOLNLúoLOHUPHYVLPOLN olma\DQDQODúPDOÕLúoLOHUEDWÕ$YUXSD¶GDROGX÷XJLELDQODúPDODUÕVUHNOL\HQLOHQHQ JHoLFLLúoLOHUYHEXJ|oPHQOHUOHELUOLNWHONH\HJLULúOHULQHL]LQYHULOHQDLOHELUH\OHUL ROXúWXUPDNWDGÕU %X JUXED GkKLO RODQ GQ\DGDNL J|oPHQ VD\ÕVÕQÕQ \DNODúÕN  milyon oldu÷XWDKPLQHGLOPHNWHGLU

hONHOHUH\DVDOROPD\DQ\ROODUGDQNDoDNRODUDNJLUHQJ|oPHQOHULQVD\ÕVÕQÕQ LVH\DNODúÕN-PLO\RQROGX÷XWDKPLQHGLOPHNWHGLU

0OWHFLOHU

0OWHFLPHQúHONHVLGÕúÕQGDEXOXQDQÕUNÕGLQLWDELL\HWLEHOOLELUWRSOXPVDO grXEDPHQVXEL\HWL\DGDVL\DVLJ|UúVHEHEL\OH]XOPJ|UPHNWHQKDNOÕQHGHQOHUOH NRUNX GX\DQ YH ONHVLQLQ NRUXPDVÕQGDQ \DUDUODQDPD\DQ \D GD \DUDUODQPDN LVWHPH\HQ\DGD]XOPNRUNXVXQHGHQL\OHONHVLQHG|QPHNLVWHPH\HQNLúLGLU2 Bu WDQÕP 0OWHFLOHULQ 'XUXPXQD øOLúNLQ  WDULKOL &HQHYUH 6|]OHúPH µVLQGH \HU DOPDNWDGÕU 6|]OHúPH µGH POWHFL WHULPLQH XOXVODUDUDVÕ G]H\GH NDEXO HGLOPLú JHQHOELUWDQÕPJHWLULOPHNWHGLU

8OXVODUDUDVÕ$IgUJW7UNL\HùXEHVL0OWHFLYH6Õ÷ÕQPDFÕ'DQÕúPD2ILVL 5DSRUX¶QD J|UH LVH 0OWHFL ONHVLQL GHYOHWLQ NHQGLVLQL FLGGL LQVDQ KDNODUÕ LKODOOHULQHNDUúÕNRUXPDPDVÕ\DGDNRUX\DPDPDVÕQHGHQL\OHWHUNHGHQNLúLGLU3 1951 %00OWHFLOHULQ6WDWVQHøOLúNLQ&HQHYUH6|]OHúPH&HQHYUH0OWHFL6|]OHúPHVL LOH GHYOHWOHU NHQGL ONHOHULQH G|QPHOHUL KDOLQGH NLPOLNOHUL YH LQDQoODUÕ VHEHEL\OH LQVDQKDNODUÕLKODOOHULQHX÷UDPDULVNLDOWÕQGDRODQNLúLOHULNRUXPDN]RUXQGDGÕU+HU úH\GHQ|QHPOLVLEXNLúLOHUJHULJ|QGHULOPHPHN]RUXQGDGÕU

6Õ÷ÕQPDFÕODU

6Õ÷ÕQPDFÕ ONHVLQL XOXVODUDUDVÕ NRUXPD\D XODúPDN LoLQ WHUN HGHQ DQFDN LOWLFD EDúYXUXVXQXQ ELU GHYOHW \D GD %0 0OWHFL %LULPL %00<. WDUDIÕQGDQ VRQXoODQGÕUÕOPDVÕQÕ EHNOH\HQ NLúLGLU4 'XUXPODUÕQÕQ UHVPL ELU NDUDUD ED÷ODQPDVÕQÕ EHNOHUNHQ VÕ÷ÕQPDFÕODUÕQ XOXVODUDUDVÕ POWHFL KXNXNXQXQ NRUXPDVÕ DOWÕQGa olma KDNODUÕ YDUGÕU YH PHQúH ONHOHULQH JHUL J|QGHULOPH]OHU 7UNL\H LoLQ LVH VÕ÷ÕQPDFÕ

2 _{8OXVODUDUDVÕ $IgUJW7UNL\H 7HPVLOFLOL÷L³6Õ÷ÕQPDFÕYH0OWHFL+DNODUÕ´%DVÕQ%OWHQL}

15.01.2009, http://www.multeci.net/4.htm. ( 25.02.2009) s. 1

3 _{8OXVODUDUDVÕ$IgUJW7UNL\HùXEHVL9DQ0OWHFLYH6Õ÷ÕQPDFÕ'DQÕúPD2ILVL5DSRUX³}

0OWHFL*|oPHQYH6Õ÷ÕQPDFÕODUÕQ7HPHO+DNODUÕ´, 2009, s. 1

4 _{8OXVODUDUDVÕ$IgUJW7UNL\HùXEHVL9DQ0OWHFLYH6Õ÷ÕQPDFÕ'DQÕúPD2ILVL5DSRUX³}

NDYUDPÕ  6|]OHúPHVL¶QLQ FR÷UDIL VÕQÕUODPD LOH RQD\ODQPÕú ROPDVÕ QHGHQL\OH V|]OHúPHNDSVDPÕGÕúÕQGDNDODQYHPOWHFLNRQXPXQGDRODQNLúLOHULoLQNXOODQÕOÕU5

øQVDQ +DNODUÕ (YUHQVHO %LOGLUJHVL  0DGGHVLQH J|UH ³ KHUNHVLQ ]XOP DOWÕQGDEDúNDONHOHUHVÕ÷ÕQPDYHVÕ÷ÕQPDRODQDNODUÕQGDQ\DUDUODQPDKDNNÕYDUGÕU´ %X KDN JHUoHNWHQ DGL ELU oUPH YH\D %LUOHúPLú 0LOOHWOHU SUHQVLS YH DPDoODUÕQD D\NÕUÕ IDDOL\HWOHUH PVWHQLW NRYXúWXUPDODU KDOLQGH LOHUL VUOHPH]6 %|\OH ELU GXUXPGDDNVLDQODúÕODQDNDGDU\DQLNRUXPD\DLKWL\DoODUÕROPDGÕ÷ÕDQODúÕODQDNDGDU VÕ÷ÕQPDFÕODUPOWHFLOHUHWDQÕQDQKDNODUGDQ\DUDUODQDELOPHNWHGLU

0OWHFL*|oPHQYH6Õ÷ÕQPDFÕ+DNODUÕ

Her birey gLELPOWHFLOHULQGHKDNODUÕYDUGÕU0OWHFLROPDODUÕYHEXQDED÷OÕ RODUDN XOXVODUDUDVÕ NRUXPDGDQ \DUDUODQPD KDNODUÕ ROPDVÕ QHGHQL\OH GH D\UÕFD PHYFXWKDNODUÕEXOXQPDNWDGÕU0OWHFL6|]OHúPHVLYHGL÷HUXOXVODUDUDVÕLQVDQ KDNODUÕV|]OHúPHOHULDúD÷ÕGDNLKDNODUÕLoHUPHNWHGLU 1-&LGGLLQVDQKDNODUÕLKODOLULVNLDOWÕQGDEXOXQDFDNODUÕELUONH\H]RUOD JHUL J|QGHULOPHNWHQNRUXQPD 2-$\UÕPFÕOÕ÷DNDUúÕNRUXQPD 3-'LQYHLQDQo|]JUO÷ 4-.LPOLNYHVH\DKDWGRNPDQODUÕ 5-øúEDUÕQPDH÷LWLPVD÷OÕN

6-6ÕQÕUGDQ \DVDGÕúÕ \ROODUGDQ \DSÕODQ JLULúOHU LoLQ YHULOHQ FH]DODUGDQ korunma 7-6H\DKDW|]JUO÷7 5_{øQVDQ+DNYH+UUL\HWOHULøQVDQL<DUGÕP9DNIÕ³7UNL\H¶GHNL6Õ÷ÕQPDFÕYH0OWHFLOHU´%DVÕQ} %OWHQL http://multeci.ihh.org.tr/genel/siginmaci.html. (27.02.2009) 6 _{%LUOHúPLú0LOOHWOHU0OWHFLOHU<NVHN.RPLVHUOL÷L´<ÕOOÕN5DSRUX´} http://www.unhchr.ch/udhr/lang/trk.htm. (21.02.2009) 7 _{8OXVODUDUDVÕ$IgUJW7UNL\HùXEHVL9DQ0OWHFLYH6Õ÷ÕQPDFÕ'DQÕúPD2ILVLRaporu³} 0OWHFL*|oPHQYH6Õ÷ÕQPDFÕODUÕQ7HPHO+DNODUÕ´V

%ø5(<6(/%$ù98583526('h5h øOWLFDSURVHGUQEDúODWPDNLoLQPOWHFL (÷HU7UNL\H¶\H\DVDO\ROODUGDQJLULú\DSWÕ\VDEXOXQGX÷XLOLQHQE\NLGDUL PDNDPÕRODQvaliliklere (÷HU7UNL\H¶\H\DVDGÕúÕ\ROODUGDQJLULú\DSWÕ\VDJLULú\DSWÕ÷ÕLOLQHQE\N LGDULPDNDPÕRODQYDOLOLNOHUHJQLoHULVLQGHEDúYXUX\DSPDN]RUXQGDGÕU8 0UDFDDWVUHOHULQLQNÕVDROGX÷XQDGDLU \DSÕODQ\R÷XQHOHúWLULOHUQHGHQL\OH 7UNL\H PUDFDDW VUHVLQL  $UDOÕN ¶GH  VD\ÕOÕ NDUDU LOH  JQH oÕNDUDUDN \|QHWPHOL÷LQ  0DGGHVLQGH GH÷LúLNOL÷H JLWPLúWLU 6RQ \DSÕODQ G]HQOHPHOHULOHSURVHGUQVRQKDOLú|\OHGLU

1. øOJLOLLOYDOLOL÷LQHPUDFDDW

2. .LPOLNOHULQWHVSLWLIRWR÷UDIYHSDUPDNL]OHULQLQDOÕQPDVÕ

3. 0OWHFL-6Õ÷ÕQPDFÕND\ÕWIRUPXQXQGROGXUXOPDVÕ

4. (QD]LNLJQVRQUDWHNUDUJHUoHNOHúWLULOHQ\D]ÕOÕPODNDW

5. 0ODNDW WXWDQD÷Õ YH ND\ÕW IRUPXQXQ øoLúOHUL %DNDQOÕ÷Õ¶QD \ROODQPDVÕ

6. øoLúOHUL%DNDQOÕ÷ÕWDUDIÕQGDQJHUHNOLLQFHOHPHOHULQ\DSÕOPDVÕ

7. Karar

øOJLOL NLúLQLQ EDúYXUXVX LQFHOHQLUNHQ JHOGL÷L ONHGHNL VL\DVL HNRQRPLN YH VRV\DO GXUXP J|] |QQH DOÕQÕU 0OWHFL \D GD VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ LNDPHW \D GD  %LU ONH\HWUDQVIHUWDOHELEXNÕVWDVODUJ|]|QQGHEXOXQGXUXODUDNNDUDUDED÷ODQÕU

8 _{%LUOHúPLú0LOOHWOHU0OWHFLOHU<NVHN.RPLVHUOL÷L³7UNL\H¶GHøltica Talebinde Bulunan Avrupa}

8\UXNOXODUøoLQ%LOJL´,QIR/HDIOHW(XURSHDQVIÕQDO ´,

www.unhcr.org.tr/MEP/FTPRoot/HTMLEditor/File/LEAFLETS/.../Info%20Leaflet%20Europeansfi nal2009_tur.doc, 03,04.2009.

0OWHFLOHUin VÕQÕUGÕúÕYHøDGH(GLOPH3URVHGUOHUL

'DKD |QFH GH EHOLUWWL÷LPL] JLEL POWHFLOHULQ KXNXNL VWDWVQH LOLúNLQ XOXVODUDUDVÕ G]H\GH ROXúPXú  D\UÕ WHPHO G]HQOHPH PHYFXWWXU 7UNL\H¶QLQ FR÷UDIL oHNLQFHOHU QHGHQL\OH FR÷UDIL oHNLQFH úDUWÕ LOH NDEXO HWWL÷L EX XOXVODUDUDVÕ DQWODúPDODUGDQLONLWDULKOL&HQHYUH6|]OHúPHVLRODUDNGDELOLQHQ³0OWHFLOHULQ +XNXNL'XUXPXQD'DLU 6|]OHúPH´GL÷HULLVHWDULKOL5RPD3URWRNRORODUDN GDELOLQHQ³0OWHFLOHULQ+XNXNL'XUXPXQD'DLU3URWRNRO¶GU´

7UNL\HDQWODúPDODUDNR\GX÷XYHEXVXUHWOHNDEXOHWWL÷L³´FR÷UDILoHNLQFH´ OHU QHGHQL\OH $YUXSD GÕúÕQGDQ ONHVLQH JLULú \DSDQ NLúLOHUH POWHFL VWDWV WDQÕPDPDNWDGÕU9

$QFDN]DPDQLoHULVLQGH.|UIH]VDYDúÕ øUDQYHNRPúXONHOHUGHNLGHVSRWLN UHMLPOHU QHGHQL\OH ELUoRN NLúL 7UNL\H VÕQÕUODUÕQD GD\DQPÕúWÕU <DúDQDQ EX ILLOL GXUXP  &HQHYUH 6|]OHúPHVL YH  5RPD 3URWRNRO¶QH NR\GX÷X FR÷UDIL oHNLQFHOHU QHGHQL\OH EX NLúLOHUL WRSUDNODUÕQD POWHFL RODUDN NDEXO HGHPH\HQ 7UNL\H¶\L VÕNÕQWÕ LoLQH VRNPXúWXU %X NDRWLN RUWDPÕ RUWDGDQ NDOGÕUPDN LOWLFD WDOHELQGH EXOXQDQ EX LQVDQODUÕQ WDOHSOHULQH NDUúÕOÕN YHUHELOPHN DPDFÕ\OD ³7UNL\H¶\HLOWLFDHGHQYH\DEDúNDELUONH\HLOWLFDHWPHN]HUH7UNL\H¶GHLNDPHW L]QLWDOHSHGHQPQIHULW\DEDQFÕODULOHWRSOXFDVÕ÷ÕQPDDPDFÕ\ODVÕQÕUODUÕPÕ]DJHOHQ \DEDQFÕODU YH RODELOHFHN QIXV KDUHNHWOHULQH X\JXODQDFDN XVXO YH HVDVODU ³ KDNNÕQGDNL \|QHWPHOLN  JQ YH  VD\ÕOÕ 5HVPL *D]HWHGH \D\ÕPODQDUDN \UUO÷H JLUPLúWLU 7UNL\H KDOD EX G]HQOHPH\L HWNLQ ELU ELoLPGH NXOODQPDNWDGÕU $YUXSD GÕúÕQGDQ ONH\H JLULú \DSDQODUD ³øQVDQL QHGHQOHUOH JHoLFL VÕ÷ÕQPDKDNNÕ³WDQÕQPDNWDGÕU

(OGHHGLOHQVÕ÷ÕQPDKDNNÕJHoLFLELU VWDWGHROGX÷XLoLQWDQÕQDQ]DPDQ]DUIÕ LoLQGH POWHFLQLQ NHQGLVLQH JLGHFHN  ELU ONH EXOPDVÕ YH EX  ONH\H NDEXO YH JLULú LúOHPOHUL LoLQ JHUHNOL LúOHPOHUL GHUKDO EDúODWPDVÕ JHUHNPHNWHGLU %X NLúLlerin NHQGLOHULQH WDQÕQDQ VUH ]DUIÕ LoHULVLQGH 7UNL\H¶\L WHUN HWPHPH GXUXPODUÕQGD VÕ÷ÕQPD VUHVL X]DWÕOPD\DELOLU YH VÕQÕr GÕúÕ HWPH LúOHPOHUL EDúODWÕOD ELOLQLU $QFDN NHQGL LVWH÷L GÕúÕQGD J|QGHULOPHVL GXUXPXQGD \DúDP YH |]JUO÷ WHKOLNH DOWÕQD

9 _{øONQXU$/7817$ù³7UN+XNXNXQGD0OWHFLOHULQ6ÕQÕUGÕúÕ(GLOPHVLYHøDGHVL´$QNDUDV}

JLUHELOHFHN RODQ VÕ÷ÕQPDFÕODUÕQ JHUL J|QGHULOPHVL KXNXNHQ \DVDNODQPÕúWÕU %X GXUXP³1RQ-UHIDXOHPHQW´\DQLJHULJ|QGHUPHPHLONHVLRODUDNLIDGHHGLOPHNWHGLU10

0OWHFLOHULQVÕQÕUGÕúÕ(GLOPHVL

WDULKOL&HQHYUH6|]OHúPHVLYHWDULKOL5RPD3URWRNROJHUH÷LQFH LOWLFD HGLOHQ GHYOHW POWHFLOHUL VÕQÕU GÕúÕ HWPHPH YH\D LDGH HWPHPH \NPOO÷ DOWÕQGDGÕU $QFDN XOXVDO JYHQOLN NDPX G]HQL YH\D POWHFLOHULQ D÷ÕU ELU VXoWDQ PDKN€PROPDVÕYHWRSOXPLoLQELUWHKOLNHROXúWXUPDVÕKDOLQGHLOWLFDHGLOHQGHYOHW POWHFLYHVÕ÷ÕQPDFÕODUÕVÕQÕUGÕúÕHWPHYH\DLDGHHWPHKDNNÕQÕVDNOÕWXWDU

7UNL\H¶GH KkOLKD]ÕUGD NXOODQÕPGD RODQ  WDULKOL \|QHWPHOL÷LQ  PDGGHVL JHUH÷LQFH ONH\H LOWLFD YH\D VÕ÷ÕQPD WDOHELQGH EXOXQDQ POWHFLOHULQ VÕQÕU GÕúÕYHLDGHLúOHPOHULQHøoLúOHUL%DNDQOÕ÷ÕQFDNDUDUYHULOPHNWHGLU.HQGLVLKDNNÕQGD sÕQÕUGÕúÕ\DGDLDGHHGLOPHNDUDUÕoÕNDQELUPOWHFLNDUDUÕQoÕNWÕ÷ÕJQGHQLWLEDUHQ WDNLS HGHQ  JQ LoLQGH %DNDQOÕ÷D PUDFDDW HGHUHN NDUDUD LWLUD] HWPH KDNNÕQD VDKLSWLU øWLUD] VÕQÕU GÕúÕ \kGD LDGH NDUDUÕQÕ YHUHQ \HWNLOLQLQ ELU VW WDUDIÕQGDQ incelenLUYHVRQXoODQGÕUÕOÕU11 10 _{7XUJXW7DUKDQOÕ³0OWHFLOHUøQVDQ+DNODUÕYH<DUJÕ´7UNL\H¶GH0OWHFLYH6Õ÷ÕQPDFÕODUODLOJLOL} Meselelerde YaUJÕQÕQ5ROYHøQVDQ+DNODUÕ3DQHOL$QNDUD$UDOÕNV 11 $/7817$ù s. 4

ùHNLO1,16Õ÷ÕQPDFÕYH0OWHFL%DúYXUX3URVHGU I dƺƌŬŚƺŬƺŵĞƚŝ LJĂďĂŶĐŦůĂƌƔƵďĞLJĞŬĂLJŦƚ ^ŦŒŦŶŵĂĐŦ DDz<ŬĂLJŦƚǀĞŐƂƌƺƔŵĞ dƺƌŬŚƺŬƺŵĞƚŐƂƌĞǀůŝƐŝ ŝůĞŐƂƌƺƔŵĞ Dahili usul ŶŬĂƌĂ͛ĚĂŬŝLJĞƚŬŝůŝůĞƌŝŶ ĚĞŒĞƌůĞŶĚŝƌŵĞƐŝ DDz<͛ŶŝŶŐƂƌƺƔƺ AǀƌƵƉĂůŦůĂƌ ǀƌƵƉĂůŦŽůŵĂLJĂŶůĂƌ KARAR Kabul KARAR Red KARAR '͘ƐŦŒŦŶŵĂƚĂůĞďŝƌĞĚ KARAR '͘ƐŦŒŦŶŵĂ talebi kabul ϭϱŐƺŶŝĕŝŶĚĞ dĞŵLJŝnjĂƔǀƵƌƵƐƵ ^ŦŶŦƌĚŦƔŦŝƔůĞŵŝ Nihai red '͘ƐŦŒŦŶŵĂƚĂůĞďŝŶŝŶ ŬĂďƵůƺ ϯ͘můŬĞLJĞ LJĞƌůĞƔƚŝƌŵĞ

.D\QDN 0OWHFL dDOÕúWD\ODUÕ  7UNL\H .D\QDNWDQ <DUDUODQDUDN WDUDIÕPGDQ+D]ÕUODQPÕúWÕU

1.3. ULUSLARARASI +8.8. %(/*(/(5ø1'( 0h/7(&ø 7$1,0, 0h/7(&ø67$7h6h9(6,ö,10$+$..,

0OWHFLOHULQ+XNXNL'XUXPXQDøOLúNLQ &HQHYUH6|]OHúPHVL

0OWHFLOHULQ KXNXNL GXUXPXQD LOLúNLQ WHPHO oHUoHYH EHOJHVLQL %LUOHúPLú Milletlerin  $UDOÕN  WDULK YH  9 VD\ÕOÕ .DUDUÕ\OD WRSODQDQ .RQIHUDQVWD NDEXOHGLOPLú7HPPX] WDULKLQGH&HQHYUHGHLP]DODQPÕúYHPDGGH\H X\JXQRODUDN1LVDQWDULKLQGH\UUO÷HJLUPLúRODQ&HQHYUH$QWODúPDVÕYH 0OWHFLOHULQ+XNXNL6WDWVQHøOLúNLQ1HZ<RUN3URWRNROROXúWXUPDNWDGÕU 0OWHFLOHULQ+XNXNL6WDWVQHøOLúNLQ3URWRNRO &HQHYUH$QWODúPDVÕQÕQLP]DODQPDVÕQGDQ\DNODúÕN\ÕOVRQUD \ÕOÕQGDEXSURWRNROHHNRODUDN0OWHFLOHULQ+XNXNL6WDWVQHøOLúNLQ1HZ <RUN3URWRNROLP]DODQPÕúWÕU2FDNWDULKLQGHLP]D\DDoÕODQ3URWRNRO (NLPWDULKLQGH\UUO÷HJLUPLúWLU3URWRNROQ1,2PDGGHVLQHJ|UH V|]OHúPHGHNLWDQÕPGDQ³2FDN¶GHQ|QFHPH\GDQDJHOHQROD\ODU VRQXFXQGD´YH³V|]NRQXVXROD\ODUVRQXFXQGD´LIDGHOHULoÕNDUÕOPÕúWÕU 7UNL\H %DNDQODU.XUXOX¶QXQ7HPPX]WDULKOLNDUDUÕLOH3URWRNRO¶HNDWÕOPÕúWÕU Bu SURWRNROQ&HQHYUH$QWODúPDVÕQDHNRODUDNLP]DODQPDVÕQÕQDQDQHGHQOHUL &HQHYUH$QWODúPDVÕQÕQ$QWODúPD\ÕLP]DOD\DQGHYOHWOHU]HULQGHNLHWNLVLQLQYH \DSWÕUÕPJFQQNÕVÕWOÕROPDVÕYH&HQHYUH$QWODúPDVÕQÕQKNPOHULQLQ \ÕOÕQGDQVRQUDPOWHFLNRQXPXQDGúPúELUH\OHULNDSVDPDGÕ÷ÕJ|UúQQ oRNJHQLúELU]HPLQGHNDEXOJ|UPHVLGLU

0OWHFLOHULQ+DNODUÕQÕQ.RUXQPDVÕQGD$%¶QLQøP]DODGÕ÷Õ7HPHO Belgeler

$%¶QLQYHXOXVODUDUDVÕ DNW|UOHULQEXDODQGDLP]DODGÕ÷Õ&HQHYUH6|]OHúPHVL GÕúÕQGDWHPHOELUEHOJH\RNWXU%XGXUXPXQDQDQHGHQL'Q\DoDSÕQGD0OWHFLYH 6Õ÷ÕQPDFÕ NDYUDPODUÕQÕQ GDKD KHQ] FLGGL DQODPGD HOH DOÕQPD\D EDúODQPDVÕ EX NLúLOHULQ KLoELU ONH WDUDIÕQGDQ VRUXPOXOXN DODQÕQGD J|UOPHPHVL QHGHQL\OH NDEXO HGLOPHPHVL YH VL\DVL LUDGHOHULQ GX\DUVÕ]OÕ÷ÕGÕU LVH LOHULGH GH GH÷LQLOHFH÷L JLEL EX DODQGD GL÷HU ONHOHUGHQ KD\OL JHUL GXUXPGDGÕU 0OWHFL KXNXNXQD GDLU WHPHO ELU DQD\DVDVÕ \RNWXU YH YDNDODUÕ FDVH E\ FDVH RODUDN   YH  \ÕOÕQGD oÕNDUÕODQ \|QHWPHOLNOHU YH G]HQOHPHOHUOH \UWPHNWHGLU 7UN PHY]XDWÕQD J|UH $YUXSD¶GDQJHOHQNLúLOHUHPOWHFLVWDWVYHUPHNWHGLU2UWDGR÷X¶GDQJHOHQNLúLOHUL POWHFL RODUDN NDEXO HWPH] %X GXUXP ELUoRN 67. WDUDIÕQGDQ \R÷XQ ELU úHNLOGH HOHúWLULOPHNWHGLU

3URVHGU

x 0OWHFL 2UWDGR÷X¶GDQ JHOGL÷LQGH %LUOHúPLú 0LOOHWOHU 0OWHFLOHU <NVHN .RPLVHUOL÷L¶QH EDúYXUXVXQX JHUoHNOHúWLULU  VÕ÷ÕQPD YH ikamet izni talep eder)

x $\QÕ ]DPDQGD ED÷OÕ EXOXQGX÷X YDOLOL÷LQ ELULPL RODQ yabancÕODUúXEHVLQHEDúYXUXVXQXJHUoHNOHúWLULU

x 8\JXQJ|UOG÷takdirde %00<.POWHFL\DGDVÕ÷ÕQPDFÕ VWDWVYHULUYHhONH\H\HUOHúWLUPH\LJHUoHNOHúWLULU

7UNL\H%00<.POWHFL\DGDVÕ÷ÕQPDFÕVWDWVYHUHQHNDGDUVÕ÷ÕQPDYH LNDPHW L]QL WDOHELQL GH÷HUOHQGLULU dR÷XQOXNOD EX EDúYXUXODUÕQ E\N ELU E|OP UHGGHGLOLU %DúYXUX GDKD %0 0<.¶GD J|UúOPH DúDPDVÕQGD\NHQ POWHFL \D GD VÕ÷ÕQPDFÕODUVÕQÕUGÕúÕHGLOLU%DúYXUXODUÕQUHGGHGLOPHVHEHSOHULLVHELUKD\OLLOJLQo 6Õ÷ÕQPDFÕ \D GD POWHFLOHULQ EDúYXUXODUÕ ³.LúL HNRQRPLN QHGHQOHUOH EX ONH\H JHOPLúWLU´ VDYÕ |QH oÕNDUÕODUDN UHGGHGLOLU <DQL DVOÕQGD KXNXNVDO PHNDQL]PD EX NLúLOHULVÕ÷ÕQPDFÕ \DGD POWHFLRODUDNGH÷LO J|oPHQLúoLRODUDNNDEXOHWPHNWHGLU %X GXUXP NDUúÕVÕQGD $I gUJW LVH LGDUL GDYD DoDU YH DoÕODQ EX LGDUL GDYDODUÕQ QHUHGH\VH WPQGH 7UNL\H KDNVÕ] EXOXQPXú YH GDYDODUÕ ND\EHWPLúWLU %X GXUXP

KXNXNVDO GD\DQD÷Õ ROPDGÕ÷Õ JHUHNoHVL\OH ELUoRN 67. WDUDIÕQGDQ HOHúWLULOPHNWH YH dava konusu edilmektedir.12

 0OWHFL +DNODUÕQÕQ .RUXQPDVÕQGD 8OXVODUDUDVÕ Hukukta

øP]DODQDQ'L÷HU7HPHO%HOJHOHU

0LOOHWOHU&HPL\HWL0OWHFLOHULQ8OXVODUDUDVÕ 6WDWV

0LOOHWOHU&HPL\HWL$OPDQ\D¶GDQ*HOHQ6Õ÷ÕQPDFÕODUÕQ6WDWV

+HU LNL V|]OHúPH GH D] VD\ÕGD ONH WDUDIÕQGDQ LP]DODQPÕúWÕU YH EX V|]OHúPHOHUoRNID]ODoHNLQFH\HX÷UDPDVÕQHGHQL\OHGDUNDSVDPOÕNDOPÕúWÕU

%LUOHúPLú0LOOHWOHUøQVDQ+DNODUÕ(YUHQVHO%LOGLUJHVL

0LOOHWOHU&HPL\HWL0OWHFLOHULQ8OXVODUDUDVÕ 6WDWV(1933)

 V|]OHúPHVLQLQ \UUO÷H JLUPHVLQGHQ VRQUD GQ\DGD POWHFL KDUHNHWOHULQGH PH\GDQD JHOHQ DUWÕú YH GROD\ÕVÕ\OD ELUoRN POWHFLQLQ JHUHN WDULK JHUHNVH FR÷UDIL VÕQÕUODPD QHGHQL\OH 6|]OHúPH NDSVDPÕQD JLUHPHPHOHUL |QHPOL VRUXQODU ROXúWXUPXú YH NLúLOHULQ KHUKDQJL ELU VÕQÕUODPD ROPDNVÕ]ÕQ 6|]OHúPH NDSVDPÕQD JLUHQ POWHFLOHUH WDQÕQDQ XOXVODUDUDVÕ NRUXPDGDQ \DUDUODQGÕUÕOPDODUÕ ]RUXQOXOX÷XQXJQGHPHJHWLUPLúWLU

6|]OHúPH¶QLQLONWDUDIGHYOHWOHULQGHQRODQ7UNL\HWDULKLQGH VD\ÕOÕ NDQXQOD V|]OHúPH\L RQD\ODGÕ YH EX NDQXQGD 6|]OHúPH¶QLQ EDúODQJÕFÕQGDNL LIDGH\L³$YUXSD¶GDPH\GDQDJHOHQROD\ODUQHGHQL\OH´úHNOLQGHDQODGÕ÷ÕQÕYHNDEXO HWWL÷LQLDoÕNOD\DUDN6|]OHúPH¶\H ³FR÷UDILVÕQÕUODPD´R\GX

12 _{<D]DUÕQ1RWX³.HQGLVL\OHJ|UúPH\DSWÕ÷ÕPÕ]8OXVODUDUDVÕ$IgUJW9DQùXEHVL%DúNDQÕ$Y}

1.3.4.1. $IULND¶GDNL 0OWHFLOHULQ g]HO 6RUXQODUÕQÕ (OH $ODQ $IULND %LUOL÷LgUJW6|]OHúPHVL

¶GD LP]DODQDQ V|]OHúPH  6|]OHúPHVL¶QGHNL WDQÕPÕ WHNUDUODUNHQ ³PHQúHL ONHVLQLQ YH\D WDELL\HWLQGH EXOXQGX÷X ONHQLQ ELU NÕVPÕQGD YH\D WDPDPÕQGDGÕúúLGGHWLúJDO\DEDQFÕODUÕQLVWLODVÕYH\DNDPXG]HQLQLFLGGLELoLPGH HWNLOH\HQROD\ODUVHEHEL\OH´ONHOHULQGHQD\UÕOPDN]RUXQGDEÕUDNÕODQNLúLOHULGHEX NDSVDPD DOÕU %X WDQÕP VLYLO oDWÕúPDODUGDQ \D\JÕQ úLGGHWWHQ YH VDYDúWDQ NDoDQ NLúLOHULQ EX V|]OHúPH\H WDUDI ONHOHUGH KDNOÕ QHGHQOHUH GD\DOÕ ]XOP NRUNXVXQD EDNÕOPDNVÕ]ÕQPOWHFLVWDWVWDOHELQGHEXOXQDELOHFHNOHULDQODPÕQDJHOLU

1.3.4.2. .DWUD÷ÕQD Beyannamesi (1984)

 \ÕOÕQGD /DWLQ $PHULND ONHOHULQGH ELU JUXS KNPHW WHPVLOFLVL DNDGHPLV\HQOHU YH VHoNLQ DYXNDWODU .RORPEL\D¶QÕQ .DWUD÷ÕQD úHKULQGH ELU DUD\D gelerek .DWUD÷ÕQD %H\DQQDPHVL¶QL NDEXO HWWLOHU %H\DQQDPH¶PGH HOH DOÕQDQ GL÷HU KXVXVODUÕQ \DQÕ VÕUD E|OJHGH NXOODQÕODQ POWHFL WDQÕPÕQD  6|]OHúPHVL NRúXOODUÕQÕ VD÷OD\DQODUD HN RODUDN ³JHQHO úLGGHW \DEDQFÕODUÕQ VDOGÕUÕVÕ Lo oDWÕúPDODU \R÷XQ LQVDQ KDNODUÕ LKODOOHUL YH\D NDPX G]HQLQL FLGGL ELoLPGH ER]DQ GL÷HU NRúXOODU QHGHQL\OH KD\DWODUÕ Lo JYHQOLNOHUL YH\D |]JUONOHUL WHKGLW DOWÕQGD ROGX÷XQGDQ´ ONHOHULQGHQ NDoDQ NLúLOHULQ GH HNOHQPHVL WDYVL\H HGLOPLúWLU %H\DQQDPH¶QLQ GHYOHWOHU DoÕVÕQGDQ KXNXNL ED÷OD\ÕFÕOÕ÷Õ EXOXQPDPDVÕQD UD÷PHQ /DWLQ$PHULNDQ'HYOHWOHULEXWDQÕPÕSUDWLNOLNLoLQNXOODQPDNWDGÕUYHKDWWDED]ÕODUÕ EXWDQÕPÕXOXVDOPHY]XDWODUÕQDGDKLOHWPLúOHUGLU

1.3.4.3. $YUXSD.RQVH\LhONHVHO6Õ÷ÕQPD%LOGLULVL

%LOGLUL NHQGLQGHQ |QFHNL POWHFL V|]OHúPHOHULQH YH $YUXSD øQVDQ +DNODUÕ 6|]OHúPHVL¶QHDWÕI \DSDUDNWDUDIONHOHUHJHOHQNLúLOHUHVÕ÷ÕQPDKDNNÕWDQÕPDODUÕQÕ EHOLUWPHNWHGLU%LOGLULGH&HQHYUH6|]OHúPHVLQGHNLWDQÕPÕQ\DQÕVÕUD ³LQVDQFÕO QHGHQOHUOH´ VÕ÷ÕQPD WDOHELQGH EXOXQDQ NLúLOHUH GH VÕ÷ÕQPD KDNNÕQÕQ YHULOHFH÷LQLQ

DoÕNODQPDVÕ  6|]OHúPHVL¶QLQ ER\XWODUÕQÕ DúPDNWD YH E\N ELU |QHP WDúÕPDNWDGÕU

 $UDS 'HYOHWOHULQGH 0OWHFLOHULQ 'XUXPXQX ']HQOH\HQ $UDS6|]OHúPHVL

$UDS ONHOHUL %LUOL÷L .RQVH\L¶QLQ  0DUW  WDULKLQGH NDEXO HWWL÷L 6|]OHúPH GHYOHWOHULQ GLQL LQDQoODUÕ YH DKODNL NXUDOODUÕQGDQ HVLQOHQHUHN  6|]OHúPHVL YH  3URWRNRO LOH  .DKLUH %LOGLUJHVLQH DWÕI \DSDUDN YH 6|]OHúPH µ\H WDUDI GHYOHWOHULQ NDUúÕOÕNOÕ NDUGHúOLN ED÷Õ LoLQGH ROPDODUÕQÕ GLOH\HUHN JLULúE|OPROXúWXUXOPXúYHPOWHFLWDQÕPÕQÕLoHULUPDGGHVLQLQSDUDJUDIÕQGD 6|]OHúPHVL¶QGHNLWDQÕP³HWQLNN|NHQ´HNLLOHELUOLNWHD\QHQNDEXOHGLOPLú SDUDJUDIÕQGD ³ONHVLQH \|QHOLN VDYDú LúJDO \D GD \DEDQFÕ GHQHWLPL \D GD ONHQLQ EWQQGH \D GD ELU E|OPQGH NDPX G]HQLQLQ FLGGL ELoLPGH ER]XOPDVÕ\OD VRQXoODQDQGR÷DODIHW\DGD\ÕNÕFÕROD\ODUÕQPH\GDQDJHOPHVLQHGHQOHUL\OHPHQúHL ONH \HU YH\D GDLPL LNDPHWL GÕúÕQGD ELU ONHGH VÕ÷ÕQPD DUDPDN ]RUXQGD NDODQ heUKDQJLELUNLPVH´RODUDNWDQÕPÕGDKDGDJHQLúOHWLOPLúWLU

 0OWHFLOHULQ g]HO 6WDWOHULQL ']HQOH\HQ 6|]OHúPHOHU 'ÕúÕQGDNL0HY]XDW

%0 +HU 7U ,UN $\UÕPFÕOÕ÷ÕQÕQ 7DVIL\H (GLOPHVLQH 'DLU 8OXVODUDUDVÕ 6|]OHúPH

BM Medeni ve Siyasal Haklar 8OXVODUDUDVÕ 6|]OHúPHVL

%0(NRQRPLN6RV\DOYH.OWUHO+DNODU8OXVODUDUDVÕ 6|]OHúPHVL

%0 .DGÕQODUD .DUúÕ +HU 7UO $\UÕPFÕOÕ÷ÕQ 7DVIL\H (GLOPHVLQH 'DLU 6|]OHúPH

%0øúNHQFH\HYH'L÷HU=DOLPDQHøQVDQOÕN'ÕúÕYH\D2QXU.ÕUÕFÕ0XDPHOH YH\D&H]D\D.DUúÕ6|]OHúPH

$YUXSDøQVDQ+DNODUÕ6|]OHúPHVL13

 0h/7(&ø/(5( <g1(/ø. )$$/ø<(7/(5 <h5h7(1 <$5',0 .858/8ù/$5,9(7$5ø+6(/6h5(d

0OWHFLOHUH \|QHOLN \DUGÕP IDDOL\HWOHUL \UWHQ NXUXOXúODU WDULKVHO VUHo LoHULVLQGH VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ LKWL\DoODUÕ GQ\DGDNL NRQMRQNWUOH durum, VDYDúODU YH EX VDYDúODU QHWLFHVLQGH RUWD\D oÕNDQ J|o SUREOHPOHUL LOH ELUOLNWH ROXúWXUXOPXúWXU  'Q\D VDYDúÕ \ÕOODUÕQGD $YUXSD¶GD PLO\RQODUFD NLúLQLQ ]RUOD \HUOHULQGHQHGLOPHOHULQLWDNLEHQ|QFH%LUOHúPLú0LOOHWOHU<DUGÕPYH5HKDELOLWDV\RQ Merkezi, 8OXVODUDUDVÕ 0OWHFL .XUXOXúX %LUOHúPLú 0LOOHWOHU 0OWHFLOHU <NVHN .RPLVHUOL÷LYHHQVRQRODUDNGD8OXVODUDUDVÕ $IgUJWNXUXOPXúWXU

%LUOHúPLú0LOOHWOHU<DUGÕPYH5HKDELOLWDV\RQ0HUNH]L8155$

8155$ \DQL %LUOHúPLú 0LOOHWOHU <DUGÕP YH 5HKDELOLWDV\RQ 0HUNH]L  \ÕOÕQGD NXUXOGX øOHULGH GH GH÷LQLOHFH÷L JLEL  'Q\D VDYDúÕ \ÕOODUÕ YH VRQUDVÕQGD LVWHQHQ G]H\GH YHULP DOÕQDPDGÕ÷Õ LoLQ  \ÕOÕQGD \HULQL Uluslar DUVÕ 0OWHFL gUJW¶QH ,52 EÕUDNWÕ14 ,52 LVH  \ÕOÕQGD %0 0<.¶QÕQ NXUXOXúXQD NDGDU IDDOL\HW J|VWHUGL 8155$ EDúODQJÕoWD ELU POWHFL |UJW RODUDN NXUXOPDGÕ $QD KHGHIOHULDUDVÕQGD

9 ]DUDUJ|UPúE|OJHOHUH\DUGÕPJ|WUOPHVL

9 Bu E|OJHOHULQrealite HGLOPHVLQH\DUGÕPFÕROPDNYDUGÕ15 gUJW IDDOL\HW \ÕOODUÕ VÕUDVÕQGD VDGHFH POWHFLOHUH GH÷LO VDYDú VHEHEL\OH \HUOHULQGHQ NDoDQ KHUNHVH \DUGÕP HGL\RUGX  \ÕOÕQGD SHUVRQHO VD\ÕVÕ ¶ JHoHQ 8155$  YH  \ÕOODUÕ DUVÕQGD PWWHILN NXYYHWOHULQ EXOXQGX÷X

13 _{øQVDQ+DNYH+UUL\HWOHULøQVDQL<DUGÕP9DNIÕ³8OXVODUDUDVÕ+XNXNWD.RUXPD6D÷OD\DQ} 6|]OHúPHYH %HOJHOHU´V 14_{%LUOHúPLú0LOOHWOHU<DUGÕPYH5HKDELOLWDV\RQ0HUNH]L³+RORFDXVW(QF\FORSHGLD´} Washington DC, s.17 15_{%LUOHúPLú0LOOHWOHU0OWHFLOHU<NVHN.RPLVHUOL÷L7UNL\H7HPVLOFLOL÷L³DQ\D0OWHFLOHULQLQ} 'XUXPX´ Ankara. 2009 s.16

WRSUDNODUGDNL ELUoRN POWHFL YH \HULQGHQ HGLOPLú NLúL\H DFLO \DUGÕP VD÷ODGÕ  0D\ÕV-(\OOD\ODUÕQGD\DNODúÕNPLO\RQNLúLQLQHYOHULQHG|QPHVLQH\DUGÕPFÕROGX

0WWHILNNXYYHWOHULQNRQWURODODQÕQGDNLE|OJHOHUGHJ|UHY\DSDQ8155$ELU VHQH VRQUD EX E|OJHOHUGH ED÷ÕPVÕ] KDUHNHW HGHPH\HFH÷LQL DQODGÕ %LU WDULKoL EX NRQX\Dú|\OHGH÷LQPLúWL

³8155$ SUHVWLMLQLQ D]DOGÕ÷Õ YH ED÷ÕPVÕ] IDDOL\HW J|VWHUPH NDSasitesinin WNHQPHNWHROGX÷XQXQIDUNÕQDYDUGÕ«8155$¶QÕQE\NELUJ|UHYVWOHQHELOPHN LoLQ KD]ÕUOÕNODUÕQÕQ ROGXNoD HNVLN ROGX÷XQXQ HUNHQ ELU QRNWDGD RUWD\D oÕNPDVÕ ]HULQH ROXúDQ ERúOXNWD DVNHUOHU POWHFLOHUH GDLU GDLU IDDOL\HWOHULQ E\N ELU E|OPQ VWOHQGL $QFDN DVNHUOHU GH \HUOHULQGHQ HGLOPLú NLúLOHULQ |]HOOLNOH GH YDWDQODUÕQDJHULJ|QGHULOHPH\HQYH\DJHULG|QPHNLVWHPH\HQNLúLOHULQVRUXQODUÕLOH LOJLOHQPHNRQXVXQGDD\QÕRUDQGD\HWHUVL]J|UQ\RUODUGÕ*|UHYOHULNRQXVXQGDNDWÕ YH VDEÕUVÕ] RODQ DVNHUL LGDUHFLOHU JHQHOGH POWHFL VRUXQXQX VWHVLQGHQ JHOLQPHVL JHUHNHQELUDQJDU\DRODUDNJ|UPHNWH\GLOHU´16

0OWHFL YH \HUOHULQGHQ HGLOPLú ELUoRN LQVDQÕQ VRUXQODUÕ\OD LOJLOHQLOPHVL J|UHYL PWWHILN NXYYHWOHU LoLQGHNL DVNHUOHUH YHULOPLúWL YH EX DVNHUOHU GH POWHFLOHULQHYHJHULG|QúNRQXVXQDSHNFLGGL\DNODúPÕ\RUODUGÕ*HULJ|QGHULOPHVL GúQOHQ ELUoRN NLúL ONHOHULQGH YDU RODQ NRPQLVW UHMLPOHU GROD\ÕVÕ\OD JLWPH\L UHGGHGL\RUODUGÕ 1LWHNLP \DNODúÕN  PLO\RQ 'R÷X $YUXSDOÕ JHUL J|QGHULOPHVLQGH ciddi sorunlar ve LWLUD]ODU \DúDQGÕ %X G|QHPGH EX LWLUD]ODUD VDGHFH $%' NXODN NDEDUWPÕúWÕU

 \ÕOÕQGD VDYDúÕQ ELWPHVL\OH ELUOLNWH 8155$¶QÕQ IDDOL\HWOHUL KDNNÕQGD HOHúWLULOHU\DSÕOPD\DEDúODQGÕ'R÷X%ORNXONHOHULVDGHFHHYOHULQHG|QPH\LNDEXO HGHQNLúLOHUH\DUGÕPHGLOPHVLQLLVWHUNHQEDúÕQÕ$%'¶QLQoHNWL÷L%DWÕ%ORNXONHOHUL LVH KHUKDQJL ELU NÕVWDV ROPDNVÕ]ÕQ POWHFL NRQXPXQGDNL HYOHULQGHQ HGLOPLú RODQ WPLQVDQODUD\DUGÕPHGLOPHVLQLVDYXQX\RUODUGÕ$%'VDGHFHHYOHULQHJHULG|QPH\L NDEXO HGHQ POWHFL YH HYOHULQGHQ HGLOPLú NLúLOHUH \DUGÕP HGLOPHVLQLQ 6RY\HWOHU %LUOL÷L¶QLQHOLQLJoOHQGLUHFH÷LKHVDEÕQÕ\DSPDNWD\GÕ

\ÕOÕQGDEXWDUWÕúPDODUDUVÕQGD8155$EWoHVLQLQ¶LQLNDUúÕOD\DQ YHOLGHUOL÷LQL\DSDQ$%', gUJW¶QIDDOL\HWOHULQLQGDKDID]ODX]DWÕOPDPDVÕNDUDUÕQÕ

16 _{³The StaWH2I7KH:RUOG¶V5HJXJHHV´ United Nation High Commissioner for Refugees}

DOGÕ17 %X G|QHPGHQ VRQUD gUJW¶H \DSWÕ÷Õ PDOL GHVWH÷LQL NHVWL18 'R÷X %ORNX ONHOHULQGHQ JHOHQ EDVNÕODUÕ D]DOWPDN LoLQ LVH \HQL ELU POWHFL \DUGÕP |UJW NXUXOPDVÕ|QHULVLQLJHWLUGL

1.4.2. 8OXVODUDUDVÕ 0OWHFLNXUXOXúX,52

7HPPX]¶GHNXUXODQ8OXVODUDUDVÕ 0OWHFL.XUXOXúX¶QXQ,52IDDOL\HW VUHVL  \ÕOÕQD NDGDU  \ÕOOÕN ELU VUH\L NDSVD\DFDN úHNLOGH G]HQOHQPLúWLU gUJWQWHPHODPDFÕ

³0OWHFLOHULQ NHQGL ONHOHULQH \D GD GDKD |QFH LNDPHW HWPHNWH ROGXNODUÕ ONHOHUHPXKWHPHOJHULG|QúOHULQL KHUDoÕGDQWHúYLNHWPHNYH\DUGÕPVD÷ODPDNWÕ´ %DúODQJÕoWD $YUXSDOÕ POWHFLOHUH \DUGÕP DPDFÕ\OD NXUXOPXú ROVD GD gUJW WP 'Q\D POWHFLOHULQH \DUGÕP VD÷ODGÕ YH POWHFLOHULQ VRUXQODUÕ\OD KHU VDIKDGD LOJLOHQHQLONNXUXOXúROPDQLWHOL÷LQLND]DQGÕgUJWQWHPHOIRQNVL\RQODUÕ

1. 0OWHFLOHULQONHOHULQH JHULG|QúOHULQLJHUoHNOHúWLUPHN 2. .LPOLNVDSWDPDVÕ

3. .DWÕWYHVÕQÕIODQGÕUPD 4. %DNÕPYH\DUGÕP

5. Hukuki ve siyasi koruma 6. 8ODúÕP

7. <HUOHúWLUPH\HQLGHQ\DSÕODQGÕUPDRODUDNEHOLUOHQPLúWLU $QD KHGHI YH IRQNVL\RQ DVOÕQGD POWHFL YH \HUOHULQGHQ HGLOPLú NLúLOHUL ONHOHULQH J|QGHUPHNWHQ ]L\DGH EX NLúLOHULQ  hONHOHUH JHoLúOHULQL VD÷ODPDNWÕ 1LWHNLP EX oHUoHYHGH gUJW  NLúL\L ONHOHULQH J|QGHUPH\L EDúDUÕUNHQ \DNODúÕN PLO\RQ NLúL\L LVH  %LU ONH\H \HUOHúWLUPLúWLU %X NLúLOHULQ  ¶X $%'¶\H JHUL\H NDODQ ¶OLN NÕVPÕ LVH .DQDGD $YXVWUDO\D øVUDLO YH /DWLQ $PHULND ONHOHULQH \HUOHúWLULOGL %X GXUPD HQ oRN WHSNL\L LVH EDúÕQÕ 6RY\HW 5XV\D¶QÕQoHNWL÷L'R÷X%ORNXONHOHULJ|VWHUPLúWLU6RY\HWOHU$%'YHGL÷HU%DWÕ %ORNXONHOHULQLPOWHFLOHULXFX]LúJFRODUDNNXOODQPDNODVXoODPÕúWÕU

17

United Nation High Commissioner for Refugees (UNHCRA), s.20

18 _{%LUOHúPLú0LOOHWOHU0OWHFLOHU<NVHN.RPLVHUOL÷L7UNL\H7HPVLOFLOL÷L5DSRUX³'DKD*HQLú%LU}

6RY\HWOHU %LUOL÷L EX LGGLDODUÕQGD SHN KDNVÕ] VD\ÕOPD] %DWÕOÕ ONHOHU POWHFLOHULHNRQRPL\LDWHúOH\HFHNKD]ÕULúJFRODUDNJ|UPúWU19'Q\D¶QÕQGL÷HU E|OJHOHULQH J|QGHULOHFHN POWHFLOHU KHP $YUXSD¶GDNL WÕNDQÕNOÕ÷Õ DoDFDN KHP GH QIXVXQ DGLO ELU úHNLOGH GD÷ÕOPDVÕQÕ VD÷OD\DUDN QIXVX GúN D] JHOLúPLú ³GHQL] DúÕUÕGHPRNUDVLOHUH´\DUDUOÕRODFDNWÕ

\ÕOÕQDJHOLQGL÷LQGH,52¶QXQDPDoODGÕ÷ÕKHGHIOHUGHQoRNX]DNWDROGX÷X RUWD\DoÕNWÕ,52IDDOELUúHNLOGHoDOÕúPDVÕQDUD÷PHQ\DNODúÕNNLúL\HULQGHQ HGLOPLú GXUXPGD\GÕ gUJWQ IDDOL\HWOHUL  \ÕOÕQÕQ ùXEDW D\ÕQGD UHVPHQ VRQD erdirildi.

+HP%DWÕKHPGH'R÷X%ORNXONHOHULPOWHFLOHULQVRUXQODUÕKDNNÕQGD faal ELU úHNLOGH J|UHY yapacak bir |UJWQ NXUXOPDVÕQGD KHPILNLUGL $QFDN |UJWQ oDOÕúPD VDKDVÕ YH \HULQH JHWLUPHVL EHNOHQHQ J|UHYOHUL NRQXVXQGD ILNLU oDWÕúPDVÕ YDUGÕ 6RY\HWOHU YH GL÷HU 'R÷X %ORNX ONHOHUL $%'¶QLQ ,52¶\X NHQGL oÕNDUODUÕ GR÷UXOWXVXQGD \|QOHQGLUGL÷LQL LGGLD HGL\RUGX =LUD gUJWQ EWoHVLQLQ E\N ELU E|OPQ$%'NDUúÕODPDNWDGÕU20

¶OÕ \ÕOODUGD 6R÷XN 6DYDúÕQ &ROG :DU EDúODPDVÕ\OD ELUOLNWH LGHRORMLN oDWÕúPDODU 'Q\D¶QÕQ KHU \HULQGHQ |]HOOLNOH GH 'R÷X YH %DWÕ %ORNX ONHOHULQGHQ milyonlDUFDNLúLQLQ\HUOHULQGHQHGLOPHVLQHQHGHQROGX21'Q\D6DYDúÕHVQDVÕQGD \HUOHULQGHQ HGLOPLú PLO\RQODUFD NLúLQLQ NDUúÕ NDUúÕ\D NDOGÕ÷Õ EX WUDMLN GXUXPXQ  'Q\D 6DYDúÕQD KDV ELU |]HOOLN ROPDGÕ÷Õ .RPQLVW LúJDO DOWÕQGD NDODQ ONHOHUGH yerlerinden edilen kLúLOHULQVRUXQODUÕQÕGDNDSVDGÕ÷ÕNÕVDVUHGHDQODúÕOPÕúWÕU22 Hem 'R÷X KHP GH %DWÕ %ORNX ONHOHUL YH EDúWD .Õ]ÕOKDo ROPDN ]HUH ELUoRN \DUGÕP NXUXOXúX %LUOHúPLú 0LOOHWOHU EQ\HVLQGH \HQL ELU %0 0OWHFL |UJWQQ NXUXOPDVÕQGDD\QÕJ|UúOHULGLOHJHWLUPLúWLU. 19 <D]DUÕQ1RWX³.HQGLVL\OHJ|UúPH\DSWÕ÷ÕPÕ]8OXVODUDUDVÕ$IgUJW9DQùXEHVL%DúNDQÕ$Y (UKDQ.$<$GDPOWHFLOHULQ|]HOOLNOHGQ\DVDYDúÕVRQUDVÕQGD\ÕNÕODQ$YUXSD¶QÕQ\HQLGHQ LQúDDVÕQGDLúJFSRWDQVL\HOLRODUDNJ|UOG÷QYHEDúWD$%'ROPDN]HUHELUoRN%DWÕ%ORNX ONHVLQLQPOWHFLOHULXFX]LúJFRODUDNNXOODQGÕ÷ÕQÕEHOLUWWL´ 20 <D]DUÕQ1RWX³6RY\HWOHU%LUOL÷LEXLGGLDODUÕQGDKDNVÕ]VD\ÕOPD]\ÕOÕLWLEDULLOHgUJWQ EWoHVLQLQ¶ONEWoHVLQL$%'NDUúÕODPÕúWÕU%XGXUXPgUJWQED]HQ$%'WDUDIÕQGDQ \|QOHQGLULOPHVLQGH]DDIROXúWXUPXúWXU´ 21 _{&ROG:DU'Q\DVDYDúÕVRQUDVÕQGD$%'YH66&%DUDVÕQGDRUWD\DoÕNDQ.EDNUL]L9LHDWQDP} 0DUDFDULVWDQYH%HUOLQ'XYDUÕJLELELUoRNNUL]LQ\DúDQPDVÕQDQHGHQRODQYH¶OHULQVRQXQGD VRQDHUHQLOLúNLOHUD÷ÕQDVL\DVLWHUPLQRORMLGHYHULOHQDGGÕU http://www.historylearningsite.co.uk/what%20was%20the%20cold%20war.htm, ( 09.04.2009) 22

%LUOHúPLú0LOOHWOHU0OWHFLOHU<NVHN.RPLVHUOL÷L%00<.

%LUOHúPLú 0LOOHWOHU 0OWHFLOHU <NVHN .RPLVHUOL÷L EURVX  $UDOÕN ¶GH%LUOHúPLú0LOOHWOHU*HQHO0HFOLVLWDUDIÕQGDQNXUXOPXúWXU

%00<. POWHFLOHUL NRUXPDN DPDFÕ\OD \DSÕODQ XOXVODUDUDVÕ KDUHNHWOHUL G]HQOHPHNRQODUDOLGHUOLNHWPHNYHGQ\DoDSÕQGDNLPOWHFLVRUXQODUÕQÕo|]PHNOH \HWNLOHQGLULOPLúWLU $VÕO DPDFÕ POWHFLOHULQ KDNODUÕQÕ YH UHIDKÕQÕ VDYXQPDNWÕU23 +HUNHVLQVÕ÷ÕQPDWDOHELYHGL÷HUELUGHYOHWWHJ|QOOJHULG|Qú\HUHOEWQOHúPH YHoQFONH\H\HUOHúWLULOPHVHoHQHNOHULLOHJYHQOLELUúHNLOGHEDUÕQPDKDNODUÕQÕ JDUDQWLOHPHNLoLQPFDGHOHHGHU

*|UHY VUHVL ER\XQFD %00<.  PLO\RQGDQ ID]OD LQVDQÕQ KD\DWODUÕQÕ \HQLGHQ NXUPDODUÕQD \DUGÕP HWPLú EX VUH LoHULVLQGH ¶WH YH ¶GH ROPDN ]HUHLNLNHUH1REHO%DUÕúgGO¶QND]DQPÕúWÕU24

%00<. HOOL \ÕOÕDúNÕQ ELUVUHGHPLO\RQGDQID]ODLQVDQÕQKD\DWODUÕQD \HQLGHQEDúODPDVÕQD\DUGÕPHWPLúWLU%XJQ NLúLOLNSHUVRQHOONHGH32,9 PLO\RQNDGDULQVDQD\DUGÕPFÕROPD\DGHYDPHWPHNWHGLU

2FDN  \ÕOÕ LWLEDUL LOH gUJW .X]H\ $PHULND¶GD 1.241.930, Latin $PHULND YH .DUD\LSOHU¶GH  $IULND¶GD 6.250.540 $YUXSD¶GD 7.282.800, $V\D¶GD 7.308.860 YH 2N\DQXV\D¶GD  ROPDN ]HUH WRSODP 22.257.340 POWHFLLOHLOgilenmektedir.

%00<. oHúLWOL ONHOHUGHQ .RPLVHUOL÷LQ PDVUDIODUÕQÕQ NDUúÕODQPDVÕ POWHFLOHUH XODúWÕUÕODFDN JÕGD JL\VL H÷LWLP VD÷OÕN YH SDUD \DUGÕPODUÕQÕQ NDUúÕODQPDVÕ DPDFÕ\OD \DUGÕPODU DOÕU %X \DUGÕPODU .RPLVHUOL÷LQ EWoHVLQGH WRSODQDUDNKHU\ÕOJHUHNOLE|OJHOHUHXODúWÕUÕOÕUgUJWHHQoRNPDGGL\DUGÕPÕ\DSDQ ONH$%'¶GLU.RPLVHUOL÷HHQoRN\DUGÕPÕ\DSDQLONONHYH\DUGÕPPLNWDUODUÕ DúD÷ÕGDNLWDEORGDJ|VWHULOPLúWLU25 23 %LUOHúPLú0LOOHWOHU<NVHN.RPLVHUOL÷L7UNL\H7HPVLOFLOL÷L³%00<..LPGLU´ http://www.unhcr.org.tr/MEP/index.aspx?pageId=114, (11.02.2009)

24 _{³+HOSLQJ5HIXJHHV$Q,QWURGXFWLRQWR81+&55´ REFUGE Study Center Library, University}

of Oxford. 2001, s.6

25

Tablo 1,1%00<.0DOL<DUGÕP'D÷ÕOÕPÕhONHOHU%D]ÕQGD-2009) h/.( 0ø.7$5($) ABD 292.854.078 Japonya 136.805.321 Avrupa Komisyonu 96.266.640 1RUYHo 52.011.811 øVYHo 46.371.342 Danimarka 45.056.560 Hollanda 44.528.585 øQJLOWHUH 24.961.771 øVYLoUH 23.511.666 Almanya 22.443.808 Toplam 912.334.122 Dolar

Kaynak: Helin 5HIXJHHV $Q ,QWURGXFWLRQ WR 81+&55´ 5()8*( 6WXG\ Center Library, University of Oxford, 2001, Kaynaktan Yararlanarak 7DUDIÕPGDQ+D]ÕUODQPÕúWÕU

Tablo 1,2%00<.7UNL\H6Õ÷ÕQPDøVWDWLVWLNOHUL-2005)

<ÕOODU %DúYXUXODU 6Õ÷ÕQPDWDOHS

HGHQNLúLOHU 0OWHFLOHU 1995 3977 Bilinmiyor Bilinmiyor 1996 4437 Bilinmiyor Bilinmiyor 1997 4639 Bilinmiyor Bilinmiyor 1998 7329 3570 1868 1999 7228 5134 1874 2000 7016 5209 2140 2001 5931 4176 2527 2002 4313 2591 2409 2003 4274 3453 1740 2004 3898 3770 2270 2005 3914 4929 2342 Kaynak: http://www.unhcr.org.tr/MEP/index.aspx?pageId=158 ¶GH EDúYXUDQ  VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ ¶LQLQ ¶GD EDúYXUDQ  VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ¶QQ¶GHEDúYXUDQVÕ÷ÕQPDFÕQÕQ¶VLQLQ¶GH EDúYXUDQ  VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ ¶LQLQ ¶GD EDúYXUDQ  VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ ¶QQ¶GHEDúYXUDQVÕ÷ÕQPDFÕQÕQ¶LQLQ¶GHEDúYXUDQ VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ¶VLQLQ¶GHEDúYXUDQVÕ÷ÕQPDFÕQÕQ¶XQXQ¶GH EDúYXUDQ  VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ ¶LQLQ ¶GH EDúYXUDQ  VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ

¶VLQLQ YH ¶WH EDúYXUDQ  VÕ÷ÕQPDFÕQÕQ ¶VLQLQ EDúYXUXVX ROXPOX RODUDNVRQXoODQPÕúWÕU

 \ÕOÕQD GHN iltica EDúYXUXODUÕQGD VUHNOL ELU DUWÕú ROPDVÕQD UD÷PHQ X DUWÕúODUoRN\NVHNRUDQODUGDGH÷LOGLU\ÕOÕQGDLOWLFDEDúYXUXODUÕELU|QFHNL\ÕOD J|UH QHUHGH\VH LNL NDWÕ DUWPÕúWÕU %X DUWÕú  \ÕOÕQGDQ LWLEDUHQ \HULQL ELU GúúH EÕUDNPÕúYHEXGúúWUHQGL\ÕOÕQDNDGDUEHOOLELUVHYL\HGHGHYDPHWPLúWLU Tablo 1,3: %00<.¶QLQ 7UNL\H¶GHQ<DSWÕ÷Õ<HUOHúWLUPHOHU-2007) hONH 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Avustralya 318 154 297 339 313 131 101 145 Avusturya 1 4 %HOoLND 6 3 Kanada 666 636 679 556 453 189 459 364 Danimarka 5 25 267 3 5 1 Finlandiya 162 97 266 71 143 148 119 92 Fransa 4 2 Almanya 19 38 75 78 28 4 1 øUODQGD 2 1 øWDO\D 3 Israil 1 Hollanda 10 3 11 5 3 14 4 1RUYHo 62 608 315 263 48 1 1 Yeni Zelanda 4 5 12 1 7

Polonya 1 øVYHo 122 200 302 109 252 7 2 18 øVYLoUH 7 1 1 3 øQJLOWHUH 6 14 30 9 1 20 2 ABD 952 959 662 1,488 1,036 762 907 2,040 Toplam 2,334 2,747 2,918 2,935 2,292 1,262 1,609 2,667 Kaynak: http://www.unhcr.org.tr/MEP/index.aspx?pageId=158

7UNL\H - \ÕOODUÕ DUDVÕQGD WRSODP  POWHFL\L  ELU ONH\H \HUOHúWLUPLúWLU %X ONHOHU DUDVÕQGD HQ oRN \HUOHúWLUPHQLQ \DSÕODQ ONH  \HUOHúWLUPHQLQ \DSÕOGÕ÷Õ $%'¶GLU <DSÕODQ WRSODP  \HUOHúWLUPHQLQ ¶VÕ  $%'¶\H \|QHOLNWLU $%'¶GHQ VRQUD HQ oRN \HUOHúWLUPHQLQ \DSÕOGÕ÷Õ ONH \HUOHúWLUPHLOH.DQDGD¶GÕU%XVD\ÕWRSODP\HUOHúWLUPHRUDQODUÕQÕQ¶Q ROXúWXUPDNWDGÕU (Q oRN \HUOHúWLUPH \DSÕODQ oQF ONH LVH $YXVWUDO\D¶GÕU <DSÕODQ\HUOHúWLUPHQLQ¶L$YXVWUDO\D¶\DJHUoHNOHúWLULOPLúWLU(Q D]\HUOHúWLUPHQLQ\DSÕOGÕ÷ՁONHOHULVH¶HU\HUOHúWLUPHLOHøUODQGDYHøWDO\D¶GÕU

Tablo 1,4: %00<.¶\Õ øOJLOHQGLUHQ0OWHFLOHULQ'D÷ÕOÕPÕøOOHUH*|UH

ù(+ø5 6Õ÷ÕQPDFÕODU 0OWHFLOHU TOPLAM

'L÷HU 100 43 143 Adana 11 17 28 $GDSD]DUÕ 2 12 14 Afyon 150 166 316 $÷UÕ 14 6 20 Aksaray 134 179 313 Amasya 73 228 301

Ankara 252 409 661 Antalya 6 4 10 Bilecik 22 118 140 Burdur 187 207 394 Bursa 7 3 10 dDQNÕUÕ 47 257 304 Corum 20 146 166 Edirne 11 4 15 (VNLúHKLU 143 231 374 Gaziantep 225 378 603 +DNNkUL 14 14 28 Hatay 256 23 279 Isparta 121 177 298 øVWDQEXO 659 1797 2456 ø]PLU 136 49 185 ø]PLW 1 1 .DKUDPDQPDUDú 1 1 Karaman 134 101 235 Kastamonu 47 134 181 Kayseri 505 391 896 Kilis 1 4 5 .ÕUÕNNDOH 3 19 22 .ÕUúHKLU 75 285 360 Kocaeli 1 1 Konya 190 533 723 .WDK\D 79 134 213 Mardin 4 11 15 Mersin 122 13 135 0X÷OD 1 1 1HYúHKLU 135 211 346 1L÷GH 135 69 204 Samsun 3 3 Silopi 4 6 10

ùÕUQDN 11 36 47 Sivas 7 89 96 6OH\PDQL\H 1 1 Tokat 41 51 92 Bilinmeyen 26 7 33 Urfa 5 5 Van 1057 262 1319 Yozgat 12 39 51 <R]JDW.DPSÕ 7 25 32 TOPLAM 5190 6896 12086 Kaynak: http://www.unhcr.org.tr/MEP/index.aspx?pageId=158

 \ÕOÕ LoLQGH WRSODP  LOWLFD EDúYXUXVX JHUoHNOHúPLúWLU %X EDúYXUXODUÕQ úHKLUOHUH J|UH GD÷ÕOÕPÕ úHKLUOHULQ EXOXQGXNODUÕ FR÷UDIL konumlara, EQ\HOHULQGH EDUÕQGÕUGÕNODUÕ POWHFL RILVOHULQLQ EXOXQXS EXOXQPDGÕ÷ÕQD J|UH IDUNOÕOÕN J|VWHUPHNWHGLU <DSÕODQ WRSODP  EDúYXUXQXQ ¶VÕ  øVWDQEXO¶GDQ JHUoHNOHúWLULOPLúWLU %X EDúYXUXODUÕQÕQ E\N ELU E|OP $IULNDOÕ VL\DKL J|oPHQOHU WDUDIÕQGDQ JHUoHNOHúWLULOPHNWHGLU 6Õ÷ÕQPD EDúYXUXODUÕQÕQ øVWDQEXO¶GDEXNDGDUID]ODROPDVÕQÕQELUGL÷HUVHEHELLVHHNRQRPLNQHGHQOHUGLU

<DSÕODQ WRSODP  EDúYXUXQXQ ¶X  LVH 9DQ LOLQH JHUoHNOHúWLULOPLúWLU øVWDQEXO¶GDQ VRQUD HQ oRN EDúYXUXQXQ \DSÕOGÕ÷Õ úHKLU 9DQ¶GÕU Buradaki \Õ÷ÕOPDQÕQ VHEHEL LVH FR÷UDIL NRQXPGXU 9DQ LOL ,UDN øUDQ $IJDQLVWDQ g]EHNLVWDQ YH 6XUL\H¶GHQ JHOHQ VÕ÷ÕQPDFÕODUD FR÷UDIL \DNÕQOÕ÷Õ QHGHQL\OH GDKD FD]LS JHOPHNWHGLU ùHKLU 'R÷X YH *QH\GR÷X $QDGROX úHKLUOHULQLQ biroR÷XQD QD]DUDQHNRQRPLNEDNÕPGDQGDGDKDL\LELUNRQXPGDGÕU

1.4.4. 8OXVODUDUDVÕ $IgUJW$01(67<,17(51$7,21$/

'Q\D¶GDNL KHPHQ KHPHQ WP VÕ÷ÕQPDFÕ YH POWHFLOHULQ KXNXNL KDNODUÕQÕ DUDGÕNODUÕ VLYLO WRSOXP NXUXOXúODUÕQÕQ EDúÕQGD 8OXVODUDUDVÕ $I gUJW JHOPHNWHGLU 7HPHO KDUHNHW QRNWDVÕQÕ øQVDQ +DNODUÕ (YUHQVHO %H\DQQDPHVL RODUDN EHOLUOH\HQ 8$g¶QQ oDOÕúDQODUÕ ELUH\VHO J|QOOON LONHVL GR÷UXOWXVXQGD |UJWWH oDOÕúPDODU \UWPHNWHGLU'Q\DoDSÕQGD dan dan ID]ODONHGH \DNODúÕNPLO\RQNLúilik \HYHGHVWHNoL\HVDKLSWLU

gUJWQ VL\DVL YH HNRQRPLN NRQXODUGD WHPHO LONHVL NXWXSVX]OXN \DQL WDUDIVÕ]OÕNWÕU 1H VL\DVL QHGH HNRQRPLN EDNÕPGDQ KHUKDQJL ELU GHYOHW VL\DVL SDUWL |UJW\DGDROXúXPDED÷OÕGH÷LOGLU8$gWPKNPHWOHUGHQVL\DVLJ|Uúten veya GLQL LQDQoWDQ ED÷ÕPVÕ]GÕU +LoELU KNPHW YH\D VL\DVL VLVWHPH NDUúÕ GH÷LOGLU YH GHVWHNOHPH] $\UÕFD NRUXPD\D oDOÕúWÕ÷Õ NXUEDQODUÕQ GD J|UúOHULQL QH GHVWHNOHU QH NDUúÕoÕNDU26

8OXVODUDUDVÕ $I gUJW \RODUGDNL LQVDQODUÕQ VÕ÷ÕQPDFÕODU POWHFLOHU J|oPHQOHU YH \HULQGHQ HGLOPLú NLúLOHU NHQGL ONHOHULQGH WUDQVLW JHoWLNOHUL VÕ÷ÕQGÕNODUÕ\DGDJLWPH\LKHGHIOHGLNOHULONHOHUGHNLKDNODUÕQJDUDQWLDOWÕQDDOÕQPDVÕ YH NRUXPDODUÕQÕQ JoOHQGLULOPHVL LoLQ EX LQVDQODUÕQ KDNODUÕQÕQ NRUXQPDVÕ YH desteklenmesinH \|QHOLN NDPSDQ\DODU \UWU (YOHULQL WHUN HWPHN ]RUXQGD NDODQ LQVDQODUÕQ NRUXQPDVÕ NRQXVXQGD NRQX KDNNÕQGD oDOÕúDQ GL÷HU NXUXPODUOD RUWDN oDOÕúPDODU\UWU27

x 'úQFHVXoOXODUÕQÕQVHUEHVWEÕUDNÕOPDVÕ x 6L\DVLVXoOXODUÕQDGLO\DUJÕODQPDVÕ

x øúNHQFH N|W PXDPHOH YH LGDP FH]DVÕQÕQ VRQD erdirilmesi

x 0OWHFLOHULQ VÕ÷ÕQPDFÕODUÕQ YH NHQGL ONHOHUL LoLQGH \HUOHULQGHQHGLOPLúLQVDQODUÕQKDNODUÕQÕQNRUXQPDVÕ x 6L\DVLFLQD\HWOHUYHND\ÕSODUÕQVRQDHUPHVL 26 8OXVODUDUDVÕ$IgUIW7UNL\HùXEHVL³8OXVODUDUDVÕ$IgUJW.LPGLU"´ http://www.amnesty.org.tr/yeni/index.php?view=article&catid=48%3Auao&id=184%3Aksaca-uluslararas-af-oerguetue-hakknda&option=com_content&Itemid=72., (02.03.2009) 27 _{øOWLFDYH*|o$ODQÕQGDNL$YUXSD%LUOL÷L0NWHVHEDWÕQÕQhVWOHQLOPHVLQHLOLúNLQ7UNL\H8OXVDO} (\OHP3ODQÕ6Q

x 0OWHFLOHU LoLQ XOXVODUDUDVÕ DVNHUL JYHQOLN YH SROLV LOLúNLOHUL YH HNRQRPLN YH NOWUHO LOLúNLOHU LOH LOJLOL oDOÕúPDODU \DSÕOPDVÕ