1860
yılında İstanbul
r
L
Yüz sene evvel Is ta n b u ld a çeşitli im a r fa a liy e tle ri ol m uş, b ilh assa b ü y ü k cam ilerin esas lı ta m irle rin e baş
lan m ıştı, Y alnız bu ta m irle r, k lâ sik m im arînin resto rasy o n u şek lin de yapılam am ış, yabancı m im a rla r ve bazı k a lfa la r elinde eski b in a larım ızın h ü v iy e tle ri değişm iş, de v irle rin in n ak ışları bozularak y e r lerin e A v ru p a tak lid i kö tü n ak ış la r, b o y alar ve b a d a n a la r y ap ıl m ıştı. Bu ta m irle r esnasında, Aya- sofya’da Bizans dev rin d en b eri mu- h a ia z a edilen birçok güzel eser ör tü lü p bozulm uş, Şehzade cam iinin İç sü slem elerin d e de esaslı değişik lik le r y ap ılm ıştı. 1860 y ılın d a Istan b u ld a görülen im ar faaliy etin i ca m ilerin ta m iri, çeşm elerin, ham am la rın ta m iri, y o lla rın tam iri, bü y ü k b in a la rın , sa ra y la rın ta m ir ve inşası k ısım ların d a m ü ta lâ a edebi liriz.
Bu yıl içinde F a tih cam ii ve med reseleri, Y enibahçe civ arın d a Ilur- rem Ç avuş cam ii, B abıâli civ arın da F atm a S u ltan cam ii, A v ra t pa z arın d a H obyar cam ii, A yasofya ca m ii, K ılıç Ali P aşa cam ii, Şehza de cam ii, F atih civ arın d a Çukur- ham am da K epenkçi m escidi, Hoca- paşa civ arın d a kâin b ir cam i, Nus- re tiv e cam ii, İstav ro z cam ii, F ın d ıklı cam ii ta m ir edilm iş, F atih ca m iinin ayrıca m efru şatı da yenilen m iştır.
1860 y ılın d a şeh ir içi y o lları da ele alınm ış, F ransız Mösyö F ig e r’e nüm u n e o larak k a ld ırım la r inşa et rilm iştir. Bu sene içinde T arabya- dan B iiyükdereye k a d a r olan yol la r tesviye edilm iş, B eşiktaş S ara yından Ç ırağan S aray ın a k ad ar o- lan yol düzeltilm iş, D ivanyolu cad desi k a ld ırım la rın tam iri, U nkapa- nı dışındaki so k ak ların tesviyesi, M ahm utpaşa caddesi k a ld ırım la rı nın ta m iri, D em irkapıdan D ivanyo lu n a k ad ar olan k ald ırım ın tam i ri, F in can cılar y o k uşundan M er can çarşısına k a d a r olan k ald ırım la rın ta m iri, B ahçekapı ile Salkım söğüt arasın d ak i k a ld ırım la rın tes viyesi, D olm abahçe ile O rtaköy a^ rasın d ak i k a ld ırım la rın ta m iri ya p ılm ıştır.
1860 y ılın d a İsta n b u l ve civ arın daki k a ra k o lla r da esaslı b ir ta m ir
Y A Z A N
Halûk Y. Şehsuvaroğlu
Hf
J
g örm üştü. O y ılla rd a m a v n a la r E- m inönünde hususi b ir iskeleye y a n aşırlard ı. M avna iskelesi denilen bu y er de o yıl içinde ta m ir edil m işti.
Yine o y ıl içinde, m üslüm an ma h allelerin d e açılm ış olan içki d ük k â n la rı k ald ırılm ıştı.
S alacak iskelesine işlem ekte o- lan tersan e v ap u ru n u n seferleri de 1860 ta d u rd u ru lm u ş tu .
İsta n b u l, Ü sküdar, Beyoğlu ve H asköy ta ra fla rın d a P ro te sta n la r için b ir e r m ezarlık yeri seçilm işti. Y ine bu yıl içinde İsta n b u l ve İm p a ra to rlu ğ u n d iğ er sah illerin d e in şa olunacak fen erlere d a ir k arar alın m ıştı.
1860 yılı 12 nisanında Istanbul- daki yabancı se firle r, D olmabahçe- de yapılm ış b u lu n an tiy a tro y a da v e t o lu n m u şlard ı. A ynı gün bu ti y atro n u n tem sillerin d e v ü k e lâ da h a z ır b u lu n m u ştu .
T ü rk iy ed e ilk çıkan k âğ ıt p a ra nın basılacağı k â ğ ıtla r da o yıl içinde im al o lunm uştu.
Ista n b u ld a b u lu n a n Alm an ço c u k la rı için, ilk defa o larak , Bey- oğlunda b ir A lm an m ektebi y ap ıl m asına da 1860 ta k a ra r v erilm işti. T ü rk iy ed e başlıyan yeni sanayi h a re k e tle rin i y ü rü te b ilm e k için evvelce «fabrika »ılık fenni» için L on d ray a gönderilen efen d iler de bu yıl içinde Is ta n b u la geri çağı rılm ışlard ı.
1860 y ılında, Y alıköşkü civarında ki v a p u r iskelesi, Ü sk ü d ard ak i bü y ü k k arak o l, d arp h an e b in a la rı da ta m ir edilm işti. Yine o yıl içinde Cemiyet-i Tıbbiye k u ru lm u ş, Def- te rh a n e b in aları tam am lanm ış, Fa tih te K üçükkaram aıı civarındaki m edrese ve Ila y d a rp a şa d a k i köprü le r ta m ir edilm iş, B eyazıtta S eras k er k apısındaki Yangın K ulesi, Üs- k ü d a rd a P aşak ap ısın d ak i eski dai re, İsta n b u l Ş ehrem aneti dairesi, H u m b arah an e o narılm ıştı. E yüpte Bostan İskelesi civarında da bazı yeni tü r b e le r yapılm ıştı.
Yme bu yıl İçin d i A hırkapı ta m ir edilm iş, İsta n b u l G üm rüğü
içindeki su yol la rı ile çeşm eler yapılm ış, M ülkiye m ektebi taleb esi için yüz cilt 1b- ni H ald u n ta rih i satın alınm ış, S u lta n B eyazıt im a reti, Soğuksu A skerî R üştiyesi, Ku leli kışlası, G ülhane hastahaııesi onarılm ış. Y alı köşkünde b ir am b a r ile b ir k a rak o lh an e inşa edil m iş, S am aty a ve N a rlık a p ı sû rla rı, K ab asak ald a k âin m edrese, G ü lhanedeki fırın , Y edikule h a ri - cindeki iskele, A .vvansaraydaki tiir b e le r ta m ir edilm işti.
«M aarif âzasından Şiuasi E len - dinin neşreyliyeceği ju rn a l için» de yine bu yıl ru h s a t verilm işti.
Yine 1860 y ılın d a daavii tic a re t için b ir m eclis d ah a k u ru lm u ş, İs ta n b u l m ahk em elerin in ra p tın a da ir k a ra r alınm ış, posta ile ta ş ra la ra g önderilm ekte o’an gazete ev ra k ın ın b eh erin d en alın acak ü cret
de bu yıl içinde tây in edilm iş, Da- rü lm u a llim in nizam nam esi y ap ıl mış, m ü s k ira tta n alın an lim an re s m i k a ld ırılm ıştı. M im ar F ossati • nin inşa edeceği d a rü lfü n u n için, evvelce m im arla im zalanm ış hu - lim an k o n tra t feshedilm iş, A nado lu ta ra fın a gidecek olan y o lcu lar • dan alınan rü su m da k ald ırılm ış • tı.
H ap ish an elerin ıslahına d a ir k a r a r la r alınm ış, Iskeııderiyeye de niz a ltın d an yapılan te lg ra f için tanzim olu n an m ukavele tasd ik e- dilm işti.
1860 yılı içinde dış m ü n aseb etler bakım ından m ühim h âd iseler ce • rey an etm em iş, yalnız cebel h âd i sesinin Şam a siray etin d en dolayı bazı te d b irle r alınm ış, yabancı te b aadan serseri şah ıslar m em lek et lerin e gönderilm iş, P a ris'te akdo- lu n an istik raz anlaşm ası im zalan - mış, R usya d ev leti ile te lg ra f h a t la rın a d a ir b ir an laşm a yapılm ış, Ş am ’da b u lu n an F ransız askerinin tahliyesi için yap ılacak a n la ş m a nın im zasına V efik Efendi m em ur edilm iş, yine Ş am ’ın tahliyesi hak kında F u a t P aşaya b ir ta lim a t gön derilm iş, bazı d e v le tle rle yapılan tic a re t an laşm aları. H ü k ü m d ar ta rafın d an tasdik edilm iş, İn g iltere, F ra n sa d e v le tle riy le im zalanan ti ca re t anlaşm ası da bu yıl y ü rü r - lüğe girm iş, F elem enk devleti ta rafın d a n tây in olunan elçi, aynı yıl itim adnam esini H ükü m d ara t a k dim etm işti.
1860 yılında İsta n b u l’da şehirci - lik m eseleleri y u k arıd ak i m evzu - la ra m ü n h asır kalm ış, sosyal ha - y a t bakım ından fazla b ir h a re k e t görülm em iş, san at h ay atın ın en m ühim hâdisesini de D olm abahçe tiy atro su n d a v erilen te m sille r teş kil etm işti.
H iç şüphe yok ki, yüz sene ev- velki İs ta n b u l'u n m eseleleri bu - güne nisbetle m ah d u t b ir sayıda b u lu n u y o r, fa k a t b ir çok ek sik lik lerin e rağm en o günkü insanlar k en d ilerin i d aha m esut hissediyor lard ı.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
