i
T A R İ H
i
ım|iiımmııımıımımımiMmMimımıımımımııııımımııııııımıiHimımımmmımmıımMiş!m
Kafiyelere ve jurnallara dair
İçtim a! bünyem i zi şid d e tle sarsan en vahim h a sta lık h a fiy e le r ve ju r- n a lla r o lm u ştu r.
Y ükselm e d e v ir
lerim izd e ilim ve sa n a t sah asın d a b a ş a rıla r sağladığım ız, za fe rle rle , fe tih le rle geçmiş y ılla rım ız d a ce m iyetim ize d ü rü s t a h lâ k k aid eleri h âk im o lm u ştu . İn sa n la r, b irb irle rin i se v e rle r, b irb irle rin e y ard ım etm eğe k o şa rla rd ı. Ç a lışa n la r, sa h a la rın d a m u v a ffa k o la n la r haset, kin y erin e ta k d ir ve m u h ab b etle k a rş ıla n ırla rd ı. F a k a t in h ita t de v irle rin d e bu m illî h a sle tin y erin i b ir çok k ö tü lü k alm ış, çalışkan, d ü rü s t in s a n la rı im h a etm ek için çare a riy a n fen a in s a n la r p eyda o lm u ştu . T arih im iz d ik k a tle te t kik e d ilir ve h â d is e le r iyi b ir şe kilde ta h lil o lu n u rsa g ö rü lü r ki, T ü rk cem iy etin e z a ra r v eren en b ü y ü k te h lik e h a fiy e le r ve ju r n a l h ırıd ır. Bu te h lik e , zam an zam an m em lek et k ıy m e tle rin e k arşı yö nelen , çalışıp m u v affak olm uş in sa n la rı, m u h a k k a k su re tte im ha etm eği h ed ef tu ta n b ir m ah iy et alm ış ve bu hal m em leketim iz için dış te h lik e k a d a r ciddileşm iş tir.
H afiyelik ve ju rn a lc ilik İkinci A bd ü lh am it d ev rin d e, resm î b ir hale so k u lm u ştu . Y ıldız sa ra y ın d a S erh afiy elik ü n v a n ı ile b ir m a kam b u lu n u y o r ve m u h te lif şahıs la rın v erd iğ i ju r n a lla r ın te tk ik i vehham h ü k ü m d a rın en önem li m eşguliyetini te şk il ediy o rd u .
S erh afiy elik m ev k iin i ve ju rn a l- ların h ü k ü m d a ra tak d im şek lin i, M âbeyin B aşk âtib i T ah sin P aşa h â tıra la rın d a şöyle a n la tm a k ta d ır:
«E vvelleri p ad işah a tak d im e d i len ju r n a ll a r S e rh afiy elik m aka m ına gönderilm iş, S a ra y d a bu ü n v an ile b ir m ak a m te ş k il e d il m esinin h ik m eti de bu im iş. Baş- k ita b e te ta y in o lu n d u ğ u m zam an ju r n a lla r ı te tk ik ve lâzım gelen le ri celp ve isticv ap vazifesi h u su sî şifre k âtib i B oşnak K âm il Be ye m ev d u o ld u ğ u n u gördüm . Bu vazife B eşik taşta Ila sa n a ğ a
kara-Y A Z A N
Halûk Y. Şehsuvaroğlu
□
k o lh an esin d e ifa o lu n u r, ju r n a l e- d ile n le r b u ra d a n m e n fa la rın a gön d e rilirle r d i. D aha so n ra la rı bu vazife A dliye N azırının r i y a s e ti;
a ltın d a rüesav-ı m em urin-i a d liy e -( lerse m u v affak olm ak şansını kay- deıı b ir kaç z a tta n m ü re k k e p b ir b etm iş b u lu n u r la r. H er d ev rin
a-ni ta k ip eden in k ı lâ p h a re k e tle ri ol m uş, fa k a t h e r d e v ird e, cem iyetin bu k ö tü ru h lu in san la
t i y aşam a ve vazi
fe görm e im k ân ın ı b u lm u şla r, f e sat to h u m la rın ı sa ç m ışla rd ır.
D e v irle r ve re jim le r cem iyetin bu m ik ro p la rın ı b e rta ra f
edemez-kom isyona tev d i olundu.»
S u lta n H am idin son onbeş sene lik sa lta n a tın d a ju rn a lc ilik d e v le t ric a li a ra s ın d a d a, â d e ta b irb iriy le y a rış e d er derecede ra ğ b e t gör m ü ş tü . S a d rıâ z a m la r, b ü y ü k m e
dam ı olan ve h e r ta r a fa k o la y lık la h ü lû l ed eb ilen b u in s a n la rın o rta d a n k a ld ırılm a la rı m ille tim i zin h u z u r içinde ilerlem esi, in k i şaf etm esi için b aşlıca ş a r ttır.
G arp m e m le k e tle rin d e k i ölçü m e r i a r h ü n k â ra h av ad is y etiştir- h izm et y ın a rl ile tan ın m ış, nam us- m ek ille tin d e n k e n d ile rin i k u rta- ja rı im tih an d an geçm iş, şerefli in- ra m a m ışla rd ı. . . . I sa n la rın , sefil ru h lu a d a m la rın ya
ik in c i A b d ü lh am it d ev rin d e h a -
j
p aca|{jBrı te z v irle rle , v o la n la rla fiy e le r d ö rt sınıfa ay rılm ış b ulu- j ra h a tslz ed ilm em eleri p re n sip id ir. n u y o rd u . B u n la rd a n b irin c i sın ıf ... „ „ , . , sa ra y erk â n ın d a n m ü re k k e p hafi- d* b u ,,e rı « » W ® e t‘ y e le rd i. İkinci sınıf h a fiy e le r İs- *” «**> . benim sem em iz, m ili, k.y- ta n b u l ile İm p a ra to rlu ğ u n d iğ er n e tle rim iz i kim in, hangi sebeple m e m le k e tle rin d e ç a lışırla rd ı. Ü- ve nasıl b ir hasedin te s iri ileor-J ta y a a ttığ ı b ilin m iy en im zasız çüncü sın ıf h a fiy e le r ise b irin ci
ve ikinci sın ıf h a fiy e le rin gizli ve h u su sî m a iy e tle ri efradı idi. B un la rın b ir kısm ını m e m u rla r teşk il ed iy o rd u . D ördüncü sın ıf h a fiy e le r b u sın ıfla rın dışında k alan ve m aruzat-ı m ühim m esi o ld u ğ u yo lu n d a sa ra y a te lg ra f çe k ip ora y a gidip b ir tak ım y a la n la rla , if ti r a l a r la tem iz in sa n la rı lek eliy en k im selerd i.
G arib i şu ki bu ju r n a lla rın ifti r a o lduğu a n laşıld ığ ı h a ld e y ırtı
m e k tu p la rla , ih b a r la r la h u zu rsu z etm em em iz lâzım g elir.
H er in k ılâp h a re k e tin d e , bu in k ılâ p la rın h ü sn ü n iy eti ile tam b ir te z a t h alin d e o larak , kö tü ru h lu l a r h a re k e te geçm ekte ve bazı k ıy m e tle ri if tira ile, te z v ir ile y ıp ra tıp y ık m ak y o lu n a g itm e k te d ir le r.
K ıy m etli in s a n la rın güç y e tiş ti ği b ir m e m le k e tte , o n la rı kö tü r u h lu la rın if tira ve te z v irle rin e lıp a tılm ıy o r, sahibi ç a ğ ın lıp ya- -lane.U k ve m ü fte rilik cü rm iy le
c e z a lan d ırılm ıy o r, b ilâ k is b u gibi işle rd e m ü tey ak k ız d av ra n d ığ ı i-çin ta ltif o lu n u y o rd u . Bu da j u r n alciliğ in g ü nden güne ile rle m e sine sebep o luyordu.
İk in ci A b d ü lh am it sa lta n a tın ı
m uz te ra k k i m ü tem ad iy en gecike c e k tir.
A rtık bu m e m lek ette d ü rü s t ve n am u slu in sa n la rın h u z u r içinde y a şıy a c a k la rı d e v irle re gelm iş b u lu n u y o ru z . Bu d efa olsun kö tü ru h y ık an se b e p le rin b aşın d a bu hafi- j lu la r fırs a t b u la m a sın la r ve m illî y elik te ş k ilâ tı ile ju r n a lla r gel-] k ıy m etlerim iz i, b irb iri a rk a sın d a n m e k te d ir. Bu s a lta n a tın ç ö k m e s in 1 yıkm a im k â n la rın ı ele geçirem e- den sonra, cem iyetim izde b ir b iri-1 sin ler.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
